Đ C NG H C PH N NH P MÔN TÀI CHÍNH TI N T 1.2 Ề ƯƠ Ọ Ầ Ậ Ề Ệ
CH NG 1: NH NG V N Đ C B N V TI N T VÀ TÀI CHÍNHƯƠ Ữ Ấ Ề Ơ Ả Ề Ề Ệ
1.Tài li u tham kh oệ ả
- Lý thuy t tài chính - ti n tế ề ệ, Nhà xu t b n Đ i h c Qu c gia Hà n i,ấ ả ạ ọ ố ộ
PSG.TS Đinh Văn S n (2002), (ơt trang 5 đ n trang 41; t trang127 - đ n trangừ ế ừ ế
145)
- Lý thuy t Tài chính ế- H c vi n tài chính - PGS.TS. D ng Đăng Chinhọ ệ ươ
(t trang 5 đ n trang 50)ừ ế
- Nh p môn Tài chính ti n tậ ế ệ - Tr ng ĐH KTTP HCM, PGS.TS. S Đìnhườ ử
Thành, TS Vũ Th Minh H ng. ị ằ (t trang 1 - đ n trang 23; t trang 24 - đ n trangừ ế ừ ế
44)
2. Yêu c uầ
Sau khi nghiên c u ch ng này, yêu c u ng i h c c n n m đ c hai v nứ ươ ầ ườ ọ ầ ắ ượ ấ
đ l n: ề ớ
- Th nh tứ ấ : M t s v n đ c b n v ti n t nh : khái ni m, các hình tháiộ ố ấ ề ơ ả ề ề ệ ư ệ
c a ti n t , các ch c năng, vai trò c a ti n t , ch đ l u thông ti n t , các y u tủ ề ệ ứ ủ ề ệ ế ộ ư ề ệ ế ố
c u thành ch đ l u thông ti n t ...ấ ế ộ ư ề ệ
- Th haiứ: M t s v n đ c b n v tài chính nh : Khái ni m tài chính, ộ ố ấ ề ơ ả ề ư ệ n iộ
dung các quan h tài chính trong n n kinh t , b n ch t c a tài chính, các ch c năngệ ề ế ả ấ ủ ứ
c a tài chính và h th ng tài chính trong n n kinh t qu c dân bao g m nh ngủ ệ ố ề ế ố ồ ữ
khâu nào, đ c tr ng c b n c a t ng khâu c a h th ng tài chínhặ ư ơ ả ủ ừ ủ ệ ố
3. Tóm t t n i dung c b nắ ộ ơ ả
* Nh ng v n đ c b n v ti n t : ữ ấ ề ơ ả ề ề ệ
-Khái ni m v ti n t : ệ ề ề ệ
+ Theo quan đi m c a Mark:ể ủ
+ Theo quan đi m hi n đ i:ể ệ ạ
- Các hình thái c b n c a ti n t :ơ ả ủ ề ệ
+ Hoá t : (Khái ni m, các hình thái hoá t : hoá t kim lo i và hóa t phi kimệ ệ ệ ệ ạ ệ
lo i)ạ
1
+ Tín t : (Khái ni m, các hình thái tín t : ti n kim lo i, ti n gi y, ti n ghiệ ệ ệ ề ạ ề ấ ề
s , ti n đi n t )ổ ề ệ ử
-Các ch c năng c a ti n tứ ủ ề ệ
+ Ch c năng th c đo giá trứ ướ ị
+ Ch c năng ph ng ti n trao đ i và thanh toánứ ươ ệ ổ
+ Ch c năng ph ng ti n c t tr giá trứ ươ ệ ấ ữ ị
(M i ch c năng c a ti n t c n n m đ c n i dung c a ch c năng, đi uỗ ứ ủ ề ệ ầ ắ ượ ộ ủ ứ ề
ki n th c hi n và tác d ng c a ch c năng đ t đó nh n bi t xem ch c năng nàoệ ự ệ ụ ủ ứ ể ừ ậ ế ứ
c a ti n t là ch c năng quan tr ng nh t)ủ ề ệ ứ ọ ấ
-Vai trò c a ti n t ủ ề ệ
+ Ti n t là ph ng ti n th c hi n các quan h xã h i và th c hi n m cề ệ ươ ệ ự ệ ệ ộ ự ệ ụ
đích c a ng i s h u chúngủ ườ ở ữ
+ Ti n t là ph ng ti n đ m r ng, phát tri n s n xu t và trao đ i hàngề ệ ươ ệ ể ở ộ ể ả ấ ổ
hóa
+ Ti n t là ph ng ti n đ th c hi n và m r ng các quan h h p tác qu cề ệ ươ ệ ể ự ệ ở ộ ệ ợ ố
tế
- Các ch đ l u thông ti n tế ộ ư ề ệ:
+ Khái ni m:ệ
+ Các y u t c b n c a ch đ l u thông ti n (b n v ti n, đ n v ti n,…)ế ố ơ ả ủ ế ộ ư ề ả ị ề ơ ị ề
+ Các ch đ l u thông ti n t (Ch đ l u thông ti n đ giá, ch đ l uế ộ ư ề ệ ế ộ ư ề ủ ế ộ ư
thông ti n d u hi u)ề ấ ệ
* Nh ng v n đ c b n v tài chính ữ ấ ề ơ ả ề
- Nh ng ti n đ khách quan d n t i s ra đ i c a tài chính:ữ ề ề ẫ ớ ự ờ ủ
+ S ra đ i, t n t i và phát tri n c a s n xu t hàng hoá, ti n t ự ờ ồ ạ ể ủ ả ấ ề ệ
+ S ra đ i, t n t i và phát tri n c a Nhà n c ự ờ ồ ạ ể ủ ướ
- B n ch t c a tài chínhả ấ ủ
+ N i dung các m i quan h kinh t thu c ph m trù tài chính (ộ ố ệ ế ộ ạ Các quan hệ
tài chính gi a Nhà n c v i các ch th khác trong n n kinh t - xã h i, các quanữ ướ ớ ủ ể ề ế ộ
h tài chính gi a các ch th v i nhau, các quan h tài chính trong n i b m t chệ ữ ủ ể ớ ệ ộ ộ ộ ủ
th , các quan h tài chính qu c t )ể ệ ố ế
2
+ B n ch t c a tài chính: (Tài chính là h th ng các quan h phân ph i d iả ấ ủ ệ ố ệ ố ướ
hình thái giá tr , tài chính không ph i là ti n hay qu ti n t , tài chính không ph iị ả ề ỹ ề ệ ả
là h th ng các lu t l v tài chính.)ệ ố ậ ệ ề
=> Khái ni m tài chính:ệ
- Các ch c năng c a tài chính:ứ ủ
+ Ch c năng phân ph i (Khái ni m, đ i t ng, ch th , k t qu , đ c đi m,ứ ố ệ ố ượ ủ ể ế ả ặ ể
quá trình phân ph i, ý nghĩa c a ch c năng)ố ủ ứ
+ Ch c năng giám đ c (Khái ni m, đ i t ng, ch th , k t qu , đ c đi m,ứ ố ệ ố ượ ủ ể ế ả ặ ể
ý nghĩa c a ch c năng)ủ ứ
(T n i dung c a 2 ch c năng này ng i h c ph i tìm ra đ c m i liên hừ ộ ủ ứ ườ ọ ả ượ ố ệ
bi n ch ng gi a chúng)ệ ứ ữ
- H th ng tài chínhệ ố
+ Khái ni m:ệ
+ C u trúc c a h th ng tài chính (theo đ c đi m ho t đ ng c a t ng lĩnhấ ủ ệ ố ặ ể ạ ộ ủ ừ
v c tài chính thì h th ng tài chính bao g m 5 khâu c b n: ngân sách nhà n c, tàiự ệ ố ồ ơ ả ướ
chính doanh nghi p, b o hi m, tín d ng, tài chính c a các t ch c kinh t - chínhệ ả ể ụ ủ ổ ứ ế
tr - xã h i và các h gia đình. ị ộ ộ Có s đ minh h a cho m i quan h tài chính tr cơ ồ ọ ố ệ ự
ti p và gián ti p gi a 5 khâu nàyế ế ữ )
CH NG 2: NGÂN SÁCH NHÀ N CƯƠ ƯỚ
1.Tài li u tham kh oệ ả
- Lý thuy t tài chính - ti n tế ề ệ, Nhà xu t b n Đ i h c Qu c gia Hà n i,ấ ả ạ ọ ố ộ
PSG., TS. Đinh Văn S n (2002), ơ(t trang 42- đ n trang 77)ừ ế
- Lý thuy t Tài chínhế - H c vi n tài chính – PGS.TS. D ng Đăng Chinhọ ệ ươ
(t trang 61 - đ n trang 104 )ừ ế
- Nh p môn Tài chính ti n tậ ề ệ - Tr ng ĐH KTTP HCM, PGS.TS. S Đìnhườ ử
Thành, TS Vũ Th Minh H ng ị ằ (t trang 193 - đ n trang229)ừ ế
- Website c a B tài chính: http://www.mof.gov.vnủ ộ
2. Yêu c uầ
3
Ng i h c nghiên c u ch ng này c n n m đ c m t s n i dung c b nườ ọ ứ ươ ầ ắ ượ ộ ố ộ ơ ả
c a khâu ch đ o trong h th ng tài chính nh : ngân sách nhà n c là gì, các đ củ ủ ạ ệ ố ư ướ ặ
đi m và vai trò cúa NSNN. Tìm hi u v ho t đ ng c a NSNN bao g m 2 ho tể ể ề ạ ộ ủ ồ ạ
đ ng là thu ngân sách và chi ngân sách, trong đó tìm hi u v c c u, các nhân tộ ể ề ơ ấ ố
nh h ng và các nguyên t c thi t l p h th ng thu và t ch c chi NSNN cùngả ưở ắ ế ậ ệ ố ổ ứ
m t s các v n đ liên quan đ n tình tr ng b i chi NSNN.ộ ố ấ ề ế ạ ộ
3. Tóm t t n i dung c b nắ ộ ơ ả
* Nh ng v n đ chung v ngân sách nhà n cữ ấ ề ề ướ
- Khái ni m: ệ
- Đ c đi m c a NSNN:ặ ể ủ
+ Ho t đ ng c a NSNN g n li n v i quy n l c kinh t , chính tr c a nhàạ ộ ủ ắ ề ớ ề ự ế ị ủ
n c, đ c nhà n c ti n hành trên c s lu t đ nh; ướ ượ ướ ế ơ ở ậ ị
+ Ho t đ ng thu chi c a NSNN g n ch t v i th c tr ng vi c th c hi n cácạ ộ ủ ắ ặ ớ ự ạ ệ ự ệ
ch c năng, nhi m v c a nhà n c trong t ng th i kỳ;ứ ệ ụ ủ ướ ừ ờ
+ Ho t đ ng thu chi c a NSNN ch a đ ng các n i dung kinh t xã h i nh tạ ộ ủ ứ ự ộ ế ộ ấ
đ nh, ch a đ ng nh ng quan h kinh t , quan h l i ích nh t đ nh, trong quan quanị ứ ự ữ ệ ế ệ ợ ấ ị
h l i ích đó, l i ích qu c gia, l i ích t ng th bao gi cũng đ c đ t lên hàng đ uệ ợ ợ ố ợ ổ ể ờ ượ ặ ầ
và chi ph i các l i ích khác; ố ợ
+ Ho t đ ng thu chi c a NSNN mang tính không hoàn tr tr c ti p là chạ ộ ủ ả ự ế ủ
y u; NSNN mang tính k ho ch và cân đ i cao; ế ế ạ ố
+ Ho t đ ng thu chi c a NSNN g n ch t v i th c tr ng phát tri n c a n nạ ộ ủ ắ ặ ớ ự ạ ể ủ ề
kinh t và s v n đ ng c a các ph m trù giá tr nh : giá c , lãi su t,…; ế ự ậ ộ ủ ạ ị ư ả ấ
+ Ho t đ ng thu chi c a NSNN th c ch t là s phân chia ngu n tài chínhạ ộ ủ ự ấ ự ồ
qu c gia đ gi i quy t hài hoà các m i quan h v l i ích gi a các ch th trongố ể ả ế ố ệ ề ợ ữ ủ ể
n n kinh t ề ế
- Vai trò c a ngân sách nhà n c: ủ ướ
+ NSNN là công c huy đ ng ngu n tài chính đ đáp ng cho nhu c u chiụ ộ ồ ể ứ ầ
tiêu c a nhà n c ủ ướ
+ NSNN là công c đi u ti t vĩ mô n n kinh t (đ nh h ng, hình thành cụ ề ế ề ế ị ướ ơ
c u kinh t m i, kích thích s n xu t kinh doanh và ch ng đ c quy n; đi u ti t thấ ế ớ ả ấ ố ộ ề ề ế ị
4
tr ng, bình n giá c và ki m soát l m phát; đi u ti t thu nh p gi a các thànhườ ổ ả ể ạ ề ế ậ ữ
ph n kinh t và các t ng l p dân c nh m đ m b o công b ng trong xã h i)ầ ế ầ ớ ư ằ ả ả ằ ộ
* Thu Ngân sách nhà n cướ
- Khái ni mệ
- C c u thu NSNNơ ấ :
+ Theo n i dung kinh tộ ế
+ Theo tính ch t phát sinh ấ
+ Theo tính ch t cân đ i c a NSNNấ ố ủ
- Các nhân t nh h ng đ n thu NSNNố ả ưở ế :
+ Thu nh p bình quân đ u ng iậ ầ ườ
+ Kh năng xu t kh u ngu n tài nguyên thiên nhiênả ấ ẩ ồ
+ T su t doanh l i c a n n kinh t ,ỷ ấ ợ ủ ề ế
+ T ch c b máy thu n pổ ứ ộ ộ
+ Kh năng trang tr i các kho n chi phí c a Nhà n c ả ả ả ủ ướ
- Các nguyên t c thi t l p h th ng thu NSNNắ ế ậ ệ ố :
+ n đ nh và lâu dàiỔ ị
+ Đ m b o s công b ngả ả ự ằ
+ Rõ ràng và ch c ch nắ ắ
+ Đ n gi nơ ả
+ Phù h p v i thông l qu c tợ ớ ệ ố ế
*Chi NSNN
- Khái ni mệ
- C c u chi NSNNơ ấ :
+ Theo n i dung kinh tộ ế
+ Theo tính ch t phát sinhấ
+ Theo m c đích chi tiêuụ
- Các nhân t nh h ng đ n chi NSNNố ả ưở ế :
+ Ch đ xã h iế ộ ộ
+ S phát tri n c a l c l ng s n xu tự ể ủ ự ượ ả ấ
+ Kh năng tích lu c a n n kinh tả ỹ ủ ề ế
5