CƠ SỞ VĂN HÓA VIỆT NAM
1. Đi u ki n hình thành và phát tri n c a văn hóa Vi t Nam:ề ệ ể ủ ệ
a. Đi u ki n bên trong:ề ệ
-ĐK t nhiên:ự
+ Là n i b t ngu n các dòng sông l n c a khu v c Nam Á và ĐNÁ.ơ ắ ồ ớ ủ ự
+ Có nhi u vùng đng b ng l n nh khác nhau nh ng r t phì nhiêu.ề ồ ằ ớ ỏ ư ấ
+ Khí h u nóng m, m a nhi u.ậ ẩ ư ề
C s n i t i đ phát sinh và phát tri n n n văn minh nông ơ ở ộ ạ ể ể ề
nghi p lúa n c.ệ ướ
+ H sinh thái phong phú, th m chí là ph n t p.ệ ậ ồ ạ
+ H th c v t phát tri n h n so v i h đng v t.ệ ự ậ ể ơ ớ ệ ộ ậ
+ H th ng sông ngòi dày đc, b bi n dài 3260 km.ệ ố ặ ờ ể
Hai tính tr i c a VHVN truy n th ng là sông – n c và th c ộ ủ ề ố ướ ự
v t.ậ
+ Đng biên gi i khá dài v i Cambodia, China, Laos.ườ ớ ớ
Là giao đi m c a các lu ng văn hóa, các lu ng di dân, lu ng giaoể ủ ồ ồ ồ
thông
+ 2 đng b ng l n: ĐB s.H ng và s. C u Long là 2 v a lúa l n.ồ ằ ớ ồ ử ự ớ
+ S r ng núi chi m ¾ S.ừ ế
Không ch thu n túy nông nghi p tr ng lúa n c mà vi c làm ỉ ầ ệ ồ ướ ệ
n ng, r y, thu hái lâm s n cũng đã tr thành t p t c thói quen ươ ẫ ả ở ậ ụ
có t lâu đi.ừ ờ
-ĐK con ng i:ườ
Ngu n g c con ng i VN:ồ ố ườ
oCon ng i VN b c ngu n t ch ng Indonesien.ườ ắ ồ ừ ủ
Tính th ng nh t trong đa d ng và tính th ng nh t b ph n.ố ấ ạ ố ấ ộ ậ
oM nh đt con ng i xu t hi n s m.ả ấ ườ ấ ệ ớ
Tính b n đa đc kh ng đnh.ả ị ượ ẳ ị
oC ng v i quá trình thiên di các lu ng dân c .ộ ớ ồ ư
Ch th là qu c gia đa dân t c, th hi n tính đa d ng.ủ ể ố ộ ể ệ ạ
oCó 54 dân t c, thu c nhi u nhóm ngôn ng - t c ng i khác ộ ộ ề ữ ộ ườ
nhau: Vi t-M ng, Môn-Kh me,…ệ ườ ơ
L ch s d ng n c và gi n c:ị ử ự ướ ữ ướ
oL ch s d ng n c và gi n c lâu đi trên c s 1 VH có bị ử ự ướ ữ ướ ờ ơ ở ề
dài và chi u sâu, phong phú, đc s c.ề ặ ắ
oK nguyên văn minh: Văn Lang – Âu L c, Đi Vi t.ỷ ạ ạ ệ
Th i k 18 vua Hùng.ờ ỳ
Th i k 1000 năm B c thu c.ờ ỳ ắ ộ
Th i k 1000 năm dành và gi ch quy n.ờ ỳ ữ ủ ề
Th i k đô h th c dân.ờ ỳ ộ ự
Th i k gi i phóng dân t c và ch ng ngo i xâm.ờ ỳ ả ộ ố ạ
Th i k xây d ng đt n c.ờ ỳ ự ấ ướ
b. Đi u ki n bên ngoài:ề ệ
-Giao l u và ti p bi n VH Trung Qu c.ư ế ế ố
-Giao l u và ti p bi n VH n Đ.ư ế ế Ấ ộ
Đo Ph t, Đo Lão, Đo Nho,… xâm nh p.ạ ậ ạ ạ ậ
-Giao l u và ti p bi n v i VH ph ng Tây.ư ế ế ớ ươ
2. Đc đi m văn hóa Vi t Nam th i s s :ặ ể ệ ờ ơ ử
-Cách đây kho ng 4000 năm, c dân Vi t Nam đã b c vào th i đi ả ư ệ ướ ờ ạ
kim khí.
-Th i k này trên lãnh th Vi t Nam t n t i 3 trung tâm văn hóa l n: ờ ỳ ổ ệ ồ ạ ớ
Đông S n (m. B c), Sa Hu nh (m. Trung), Đng Nai (m. Nam).ơ ắ ỳ ồ
a. Văn hóa Đông S n:ơ
-Là c s v t ch t cho s ra đi c a nhà n c Văn Lang – Âu L c – ơ ở ậ ấ ự ờ ủ ướ ạ
Nhà n c đu tiên c a th i đi vua Hùng.ướ ầ ủ ờ ạ
-VHĐS hình thành tr c ti p t 3 l u v c sông l n: song H ng, sông ự ế ừ ư ự ớ ồ
Mã, sông C .ả
-Vào th i đi đng thau, c dân ti n Đông S n là c dân tr ng lúa ờ ạ ồ ư ề ơ ư ồ
n c, bi t chăn nuôi trâu, bò, l n, gà,…ướ ế ợ
-Làng m c có di n tích r ng v i t ng văn hóa dày.ạ ệ ộ ớ ầ
-Đi s ng tinh th n khá phong phú (làm ch đc ngh thu t nh p ờ ố ầ ủ ượ ệ ậ ị
đi u trong ca múa, bi u hi n tính đi x ng c a hoa văn trong trang ệ ể ệ ố ứ ủ
trí).
Kinh t :ế
C dân Đông S n là c dân nông nghi p lúa n c.ư ơ ư ệ ướ
Hình th c canh tác ph bi n là lo i ru ng ch m a.ứ ổ ế ạ ộ ờ ư
Nhi u lo i hình nông c phong phú: cu c, x ng, mai, thu ng ề ạ ụ ố ẻ ổ
và đb là l i cày b ng kim lo i => t o nên b c nh y v t ưỡ ằ ạ ạ ướ ả ọ
trong quá trình canh tác.
Chăn nuôi trâu bò phát tri n nh m đm b o s c kéo trong ể ằ ả ả ứ
nông nghi p.ệ
Trong công ngh luy n kim và đúc đngệ ệ ồ : K thu t đúc ỷ ậ
đng thau đt t i đnh cao c a th i k này, v i m t trình đ ồ ạ ớ ỉ ủ ờ ỳ ớ ộ ộ
điêu luy n đáng kinh ng c. S l ng và lo i hình công c , vũệ ạ ố ượ ạ ụ
khí b ng đng tăng v t. Đc bi t là tr ng đng, th p đng ằ ồ ọ ặ ệ ố ồ ạ ồ
ĐS n i ti ng.ổ ế
Tín ngh ng, t p t c:ưỡ ậ ụ
G n ch t v i ngh nông tr ng lúa n c: t c th th n m t tr i, ắ ặ ớ ề ồ ướ ụ ờ ầ ặ ờ
m a giông, các nghi l ph n th c và nghi l nông nghi p khác: ư ễ ồ ự ễ ệ
hát đi đáp trai gái, t c đua thuy n, …ố ụ ề
Tín ng ng ph n th c, th ng i có tài.ưỡ ồ ự ờ ườ
b. Văn hóa Sa Hu nh:ỳ
-T n t i t ồ ạ ừ s k th i đi đng thauơ ỳ ờ ạ ồ (h n 4000 năm cách ngày ơ
nay) cho t i ớs k th i đi s t s mơ ỳ ờ ạ ắ ớ (nh ng TK 6 – 7 TCN đn TKữ ế
1-2 T và SCN)
-Đc tr ng:ặ ư
Hình th c ứmai táng b ng chum g mằ ố v i nhi u hình d ng ớ ề ạ
đc tr ng: hình c u, tr ng, tr ,…=> nh m l u l i nh ng gì ặ ư ầ ứ ụ ằ ư ạ ữ
còn sót l i c a ng i đã khu t, v i t t ng con ng i s ạ ủ ườ ấ ớ ư ưở ườ ẽ
đu thai (b i t th con ng i trong chum g m là t th nh ầ ở ư ế ườ ố ư ế ư
m t em bé s sinh.ộ ơ
giai đo n s m và gi a Ở ạ ớ ữ đng thauồ đc ng i Sa Hu nh ượ ườ ỳ
ch tác công c và vũ khí.ế ụ
Đn giai đo n cu i, đ s t chi m lĩnh v c s l ng l n ế ạ ố ồ ắ ế ề ả ố ượ ẫ
ch t l ng.ấ ượ
Đt đn b c phát tri n cao v các nghè se s i, d t v i, ch ạ ế ướ ể ề ợ ệ ả ế
t o g m, làm đ trang s c. => do th ng nghi p phát tri n ạ ố ồ ứ ươ ệ ể
c ng v i s h c h i v ch tác s n ph m t n c ngoài khi ộ ớ ự ọ ỏ ề ế ả ẩ ừ ướ
ng i c a th i đi này sang n c ngoài đ trao đi hàng hóa.ườ ủ ờ ạ ướ ể ổ
Kinh t : KT đa thành ph n, h s m bi t khai thác ngu n l i ế ầ ọ ớ ế ồ ợ
c a bi n, r ng, bi t phát tri n các ngh th công. T ng b củ ể ừ ế ể ề ủ ừ ướ
h đã m r ng m i quan h trao đi buôn bán v i các c dân ọ ở ộ ố ệ ổ ớ ư
trong khu v c ĐNÁ l c đia, h i đo và r ng h n v i n Đ, ự ụ ả ả ộ ơ ớ Ấ ộ
Trung Hoa.
c. Văn hóa Đng Nai:ồ
-Thu c th i đi kim khí, sinh s ng các ti u vùng sinh thái khác ộ ờ ạ ố ở ể
nhau trên đt Nam b .ấ ộ
-Đc nhìn nh n nh b c m đu cho truy n thu ng văn hóa t i ượ ậ ư ướ ở ầ ề ố ạ
ch Nam b v i b n s c riêng và s c s ng mãnh li t.ỗ ở ộ ớ ả ắ ứ ố ệ
-Đc tr ng: đ đá là di v t ph bi n và có s l ng l n. Chi m s ặ ư ồ ậ ổ ế ố ượ ớ ế ố
l ng l n nh t là công c sx và vũ khí.ượ ớ ấ ụ
-Kinh t : hình th c tr ng lúa c n không dùng s c kéo, tr ng rau đu,ế ứ ồ ạ ứ ồ ậ
cây có qu - c cho b t b ng ph ng pháp phát – đt đc thù c a ả ủ ộ ằ ươ ố ặ ủ
nông nghi p n ng r y, chăn nuôi, săn b t, hái l n, đánh b t tôm ệ ươ ẫ ắ ượ ắ
cá và nhuy n th c a sông bi n.ễ ể ủ ể
-Tín ng ng đc s c là s u t p th đeo b ng đá cu iưỡ ặ ắ ư ậ ẻ ằ ộ
3. Đc đi m VH th i Lý – Tr n:ặ ể ờ ầ
Văn hóa v t ch t.ậ ấ
-Ki n trúc th i Lý – Tr n phát tri n m nh: chùa M t C t, tháp B o ế ờ ầ ể ạ ộ ộ ả
Thiên, tháp Ch ng S n,…ươ ơ
-Ngh thu t điêu kh c trên đá, trên g m th hi n m t phong cách ẹ ậ ắ ố ể ệ ộ
đc s c và m t tay ngh khá thu n th c.ặ ắ ộ ề ầ ụ