5/31/2014
ĐỀ CƯƠNG ÔN THI
HẾT HỌC PHẦN
MÔN: Ngo
ại Khoa Thú Y Thực Hành
Học kỳ II năm học 2013-2014
Thach Van Manh
Website: sites.google.com/site/thachvanmanh
Mail: thachvanmanh@gmail.com
Tel : +84983912823
Faculty of Veterinary Medicine
Thạch Văn Mạnh TYD-K55
1
Phần I: Kỹ thuật cơ bản trong ngoại khoa thú y thực hành
Chương 1 Cố định động vật
- Cố định gia súc là việc làm cần thiết, trước tiên của một caphẫu thuật. Cố định
gia súc giúp ngăn ngừa việc chống cự, tấn công của gia súc; tránh được những tai nạn
đáng tiếc cho cả người và gia súc; tạo điều kiện thuận lợi, rút ngắn được thời gian thực
hiện, giảm nguy cơ nhiễm trùng vết mổ và tránh việc mất máu nhiều khi phẫu thuật.
Một số lưu ý khi cố định gia súc
- Khi tiếp xúc với gia súc phải có thái độ ôn hòa, thân mật nhất là đối với loài có tính
hưng ph ấn cao. Cần tránh có những động tác thô bạo, thái độ nóng nảy làm cho gia
súc sợ hãi gây khó khăn cho việc cố định.
- Trước khi thực hiện cố địnhgia súc cần kiểm tra kỹ lưỡng dụng cụ cố định (dây thừng,
rọ mõn, giá cố định…).
- Nơi cố định phải được dọn vệ sinh sạch sẽ, đặc biệt không có vật cứng (gạch đá, đinh
thép, dây thép gai, mảnh sành,...) nhằm tránh những tổn thương cho gia súc khi cố
định.
- Khigia súc ăn quá no, cần tránh việc vật ngã một cách thô bạo. Đối với gia súc mang
thaicần thận trọng khi cố định.
- Các thao tác cố định phải được tiến hành nhanh, chính xác. Các nút buộc cần đơn giản
mà chắc chắn, dễ giải thoátcho vật nuôi khi có các tai biến.Trong phẫu thuật ngoại
khoa khi cố định cần sử dụng các nút thắt “sống”để dễ dàng giải thoát gia súc khi có
tai biến xảy ra.
- Tùy theo vị trí phẫu thuật, loài gia súc mà có các cách cố định khác nhau. Tư thế cố
định cần thuận lợi cho người thực hiện phẫu thuật.
1. Phương pháp cố định trâu, bò
a. Xoắn tai
- Để xoắn tai người ta dùng dây xoắn tai. Dây xoắn tailà nguyên nhân gây đau đớn
cho bò, làm lệch sự chú ý khi có tác nhân gây đau đớn ở những phần khác trên cơ
thể. Đây là phương pháp có hiệu quả nhưng cần chú ý tránh gây hư hại cho lớp sụn
của tai.
Thạch Văn Mạnh TYD-K55
2
b. Cố định một chân trước
- Một vòng dây được buộc vào cổ chân, đầu còn lại vòng qua u vai, đưa ra phía
trướcvà đượcgiữ chặt. Nó sẽđược bỏ ra khi bò bắt đầu ngã.
c. Cố định một chân sau
- Cố định một chân sau của trâu, bò khó khăn hơn nhiều so với cố định chân
trước vì trâu, bò rất khỏe. Muốn thực hiện được, chúng ta phải dùng dây thừng buộc
vào đốt ngón chân của chúng rồikéo lên. Đầu dây thừng tự do vắt qua người con vật
hoặc thanh dọc của gióng cố định.
d. Cố định đứng trong giá
- Gía cố định được làm với 4 cột trụ chôn chặt xuống đấthoặc có bộ giá bằng sắt
hay xi măng cốt thép.Kết nối giữa bốn trụ là các gióng dọc và ngang trải đều 2 tầng
trên và dưới. Có các dây thừng và chão để buộc giữ; ghìm đầu, đỡ bụng, chằng
ngang lưng, khóa hai chân sau hoăc cả bốn chân.Cố định trâu, bò đứng trong giá bốn
trụ dùng để thực hiện các ca phẫu thuật phức tạp có thời gian kéo dài.
e. Vật bò
- Vật bò có thể dùng hai cách thông dụng sau đây:
- Cách thứ nhất:dùng một sợi dây thừng bền chắc, dài 5-6 m. Một đầu dây buộc cố
định vào hai gốc sừng con vật. Đầu kia luồn thành hai vòng;một vòng quanh ngực,
một vòng quanh bụng sao cho tạo thành hai vòng nút. Đoạn dây còn lại được kéo
dọc thân con vật. Khi vật, một người vặn đầu con vật ở tư thế: một tay ghìm sừng
xuống, một tay cầm mõm hất lên ; một người cầm đuôi kéo về phía định cho con
vật ngã; một số người khác kéo đầu dây tự do. Nếu có đủ người thì cả 2 đầu dây được
thả tự do, chia số người ra làm 2 tốp kéo về 2 phía ngượcchiều nhau, dọc thân con vật.
- Phải có sự hiệp đồng chặt chẽ giữa những người tham gia. Con vật nằm xuống,
nhanhchóng ghìm sừng, đè đầu và cột 4 chân lại. Đây là động tác quan trọng nhất khi
vật bò; nếu để đầu nó cất lên thì con vật lập tức đứng dậy.
Thạch Văn Mạnh TYD-K55
3
f. Vật trâu
- Dùng dây thừng bền chắc, luồn thành các nút số 8 ở hai chân trước và hai chân sau.
- Buộc sao cho các nút thắt lại được khi kéo mà không bị tuột ra (đoạn dây tự do phải
nằm phía dưới vòng nút). Khi vật, một người khỏe ghìm giữ đầu; một người kéo
đuôi; số còn lại chia làm 2 tốp kéo cùng về 1 phía. Khi kéo, các vòng của nút số 8
thiết chặt dần; hai chân phải, hai chân trái sát lại gần nhau;con vật mất khả năng trụ và
đổ vật xuống. Tương tự như vật bò, nhanh chóng ghìm đầu, dùng dây thừng buộc
chặt 4 chân. Cách vật này là thô bạo, xong trâu quá khỏe, chưa tìm được cách vật nào
tốt hơn.
2. Phương pháp cố định ngựa
a. Xoắn mũi
- Phương pháp này dùng để cố định ngựa ở tư thế đứng.Phương pháp này chỉ nên áp
dụng trong các trường hợp thăm khám,điều trịmang tính chất đơn giản.
Thạch Văn Mạnh TYD-K55
4
- Nguyên tắc:lợi dụng ngựa có môi trên với gương mũi dài và mỏng, tập trung nhiều
đầu mút dây thần kinh. Khi xoắn mũi, con vật đau đớn và tập trung sự chú ý vào vùng
mũi mà hoàn toàn không để ý tới người khác đang ở phía sau thực hiện thao tác khám
bệnh hay điều trị.
- Phương pháp: một tay giữ cương, một tay nắm lấy mũi con vật xoay nửa vòng.
Xoay sao cho vừa đủsự thu hút tập trung của con vật, không nên xoay quá mạnh.Nếu
tay không nắm chặt được thì dùng một vòng dây vòng vào vùng môi trên, lồng vào đó
một chiếc que sau đó cầm que xoắn dây lại hoặc dùng dụng cụ xoắn mũi chuyên
dụng. Chú ý những thao tác xo ắn mũi khi thực hiện không gây ra sự hoảng loạn
và ít đau đớn.Nếu đau đớn quá con vật sẽ hoảng loạn, giẫy giụa nhằm thoát khỏi sự cố
định.
b. Giữ dây cương hàm thiếc
- Để điều khiển ngựa, người ta dùng dây cương và hàm thiếc. Hàm thiếc làm
bằng kim loại, cho vào miệng ngựa để đè lưỡi xuống nhằm tránh cắn vào lưỡi khi làm
việc, vận động mạnh. Dây thừng buộc vào hàm thiếc để điều khiển ngựa gọi là dây
cương. Khi muốn khám bệnh, tiêm hay cho uống thuốc …chỉ cần giữ dây cương tại
nơi tiếp xúc với hàm thiếc, con vật tạm thời đứng yên tại chỗ (bốn chân vẫn rậm rịch)
nếu việc làm của chúng ta không gây sợ hãi cho con vật.
c. Cố định 2 chân sau
- Phương pháp này được sử dụng để tránh trường hợp ngựa đá, ứng dụng trong
các trường hợp khám bệnh hay phẫu thuật ở trực tràng hay âm đạo.
- Trước hết buộc một vòng dây ở cổ, hai đầu của sợi dây đưa về phía sau và nằm
ở giữa 2 chân trước. Sau đó buộc một vòng ở mỗi chân sau. Hoặc có thể sử dụng một
vòng đeo cổ bằng vải để thay thế cho vòng dây và 2 vòng tròn nhượng để thay thế cho
mối cột ở trên 2 khớp nhượng.