LÔØI NOÙI ÑAÀU
Chuùng ta ñang böôùc vaøo theá kyû 21, theá kyû cuûa nhöõng tieán boä veà khoa hoïc kyõ thuaät.
Söï tieán boä cuûa kyõ thuaät seõ giuùp thay ñoåi toaøn boä cuoäc soáng cuûa chuùng ta. Trong giai ñoaïn
coâng nghieäp hoùa - hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc, VIEÄT NAM muoán phaùt trieån moät caùch vöõng
maïnh thì phaûi chuù troïng ñeán vieäc ñaàu tö cho giaùo duïc. Trong ñoù, nghaønh giaùo duïc caàn phaûi
naâng cao chaát löôïng laãn soá löôïng ñaøo taïo.
Muoán naâng cao chaát löôïng giaùo duïc ñoøi hoûi chuùng ta phaûi ñaàu tö, phaùt trieån caùc moâ
hình daïy hoïc. Moâ hình daïy hoïc giuùp giaûm chí phí ñaøo taïo vaø naâng cao chaát löôïng giaûng
daïy. Hoïc sinh coù dòp laøm quen vôùi caùc moâ hình gioáng vôùi caùc heä thoáng ñieàu khieån trong
thöïc teá, do ñoù coù theå ruùt ngaén ñöôïc khoaûng caùch giöõa lyù thuyeát vaø thöïc teá.
Do vaäy caùc Tröôøng hoïc noùi chung, Tröôøng Ñaïi Hoïc Sö Phaïm Kyõ Thuaät noùi rieâng
ñang ñaàu tö, phaùt trieån caùc coâng cuï daïy hoïc mang tính chaát moâ phoûng nhaèm giuùp cho sinh
vieân lónh hoäi kieán thöùc moät caùch thaáu ñaùo thoâng qua phöông phaùp tröïc quan. Qua ñoù, ngöôøi
hoïc coù theå phaùt trieån vaø vaän duïng caùc kieán thöùc ñaõ hoïc moät caùch hieäu quaû nhaát theo nhöõng
yeâu caàu cuï theå hieän nay trong nhöõng khu cheá xuaát, caùc nhaø maùy cuõng nhö trong caùc lónh
vöïc coù lieân quan veà ñieän.
Ñeå ñaùp öùng phaàn naøo nhu caàu treân, trong khuoân khoå cuûa luaän vaên toát nghieäp, nhoùm
thöïc hieän xin tieán haønh ñeà taøi : "THIEÁT KEÁ VAØ THI COÂNG BOÄ THÍ NGHIEÄM ÑIEÄN
TÖÛ COÂNG SUAÁT". Muïc ñích cuûa ñeà taøi laø xaây döïng moâ hình thí nghieäm giuùp sinh vieân
hieåu roõ hôn veà caùc linh kieän baùn daãn coâng suaát cuõng nhö caùc öùng duïng cuûa noù thoâng qua
vieäc tieán haønh caùc thí nghieäm treân boä thí nghieäm naøy. Ñoàng thôøi, treân cô sôû moâ hình duïng
cuï daïy hoïc, nhoùm thöïc hieän coá gaéng xaây döïng caùc baøi thöïc taäp ñeå sinh vieân cuõng coá laïi caùc
baøi hoïc lyù thuyeát. Noäi dung cuûa moâ hình laø söû duïng caùc linh kieän ñieän töû coâng suaát nhö
thyristor, diode … laøm thay ñoåi ñieän aùp moät chieàu ñeå ñieàu khieån taûi duøng trong coâng suaát
lôùn. Trong thöïc teá kyõ thuaät, ñaëc bieät laø lónh vöïc ñieàu khieån, vaán ñeà thay ñoåi ñieän aùp moät
chieàu laø moät vaán ñeà thöôøng gaëp. Chuùng ta caàn thay ñoåi ñieän aùp ñeå ñieàu khieån toác ñoä ñoäng
cô moät chieàu, ñieàu khieån ñoä saùng cuûa ñeøn ñieän .v.v… Khi naém ñöôïc caùc öùng duïng treân,
sinh vieân seõ thaáy ñöôïc taàm quan troïng trong baøi hoïc ñeå coù theå vaän duïng chuùng vaøo thöïc
tieãn sau khi hoïc xong.
Vôùi söï giuùp ñôõ taän tình cuûa thaày höôùng daãn Vuõ Ñoã Cöôøng, Nhoùm thöïc hieän coá gaéng
thöïc hieän toát nhieäm vuï ñöôïc giao. Tuy nhieân do kieán thöùc coøn haïn cheá, thôøi gian vaø kinh
phí thöïc hieän coøn quaù haïn heïp neân nhoùm thöïc hieän seõ khoâng traùnh khoûi nhöõng nhaàm laãn vaø
thieáu soùt, kính mong ñöôïc söï goùp yù cuûa quyù thaày coâ cuõng nhö caùc baïn sinh vieân ñeå ñeà taøi
hoaøn thieän hôn.
PHAÀN DAÃN NHAÄP
I. ÑAËT VAÁN ÑEÀ .
Nhö chuùng ta ñaõ bieát, lónh vöïc Giaùo Duïc vaø Ñaøo Taïo noùi chung, Ñaøo Taïo Kyõ Thuaät
noùi rieâng, chaát löôïng ñaøo taïo laø vaán ñeà haøng ñaàu trong xu theá phaùt trieån hieän nay. Ngoaøi ra
loaøi ngöôøi ñang böôùc sang nieân kyû môùi chaéc chaén caàn thieát saûn phaåm ñaøo taïo coù nhieàu chaát
xaùm. Muoán ñöôïc vaäy, Ngaønh Ñaøo Taïo caàn phaûi ñaàu tö nhöõng thieát bò daïy hoïc, moâ hình daïy
hoïc phuø hôïp cho töøng ñoái töôïng ñaøo taïo.
Ñöùng tröôùc nhöõng yeâu caàu thöïc tieãn treân, Nhoùm sinh vieân chuùng em xin thöïc hieän ñeà
taøi moâ hình daïy hoïc :’’BOÄ THÍ NGHIEÄM ÑIEÄN TÖÛ COÂNG SUAÁT ’’.
Muïc ñích cuûa Nhoùm thöïc hieän laø xaây döïng duïng cuï daïy hoïc ,baøi hoïc thöïc taäp cho
sinh vieân cuûa Khoa Ñieän. Qua ñoù giuùp cho sinh vieân hieåu roû veà caùc linh kieän ñieän töû coâng
suaát vaø caùc öùng duïng cuûa noù.
II. GIÔÙI HAÏN ÑEÀ TAØI .
Vôùi ñeà taøi mang tính thöïc tieãn ,vaán ñeà thöïc hieän vieäc thieát keá ,thi coâng vaø xaây döïng
moâ hình cuõng nhö baøi thöïc taäp cuûa nhoùm hoaøn chænh thaät söï coù nhöõng öùng duïng roäng raõi
trong caùc Tröôøng Kyõ Thuaät. Ñoù laø ñieàu maø nhoùm thöïc hieän mong muoán ñaït ñöôïc.
Tuy nhieân thôøi gian, kieán thöùc coù haïn cuõng nhö nhöõng haïn cheá khaùch quan khaùc neân
ñeà taøi khoâng ñi saâu ñieàu khieån ñoäng cô moät chieàu baèng taát caû caùc phöông phaùp maø chæ taäp
trung ñieàu khieån ñoäng cô DC baèng caùch thay ñoåi ñieän aùp. Ñoàng thôøi xaây duïng moät moâ hình
daïy hoïc sao cho vöøa an toaøn vöøa ñaûm baûo ñuùng phöông phaùp sö phaïm kyõ thuaät.
Toùm laïi noäi dung thöïc hieän bao goàm ;
Khaûo saùt maïch ñieàu khieån ñieän aùp baèng caùch thay ñoåi ñoä roäng xung.
Thieát keá vaø thi coâng maïch ñieàu khieån ñieän aùp moät chieàu baèng phöông phaùp
thay ñoåi bieán ñoåi ñoä roäng xung.
Thieát keá vaø thi coâng moâ hình daïy hoïc, xaây döïng caùc baøi thöïc taäp döïa treân moâ
hình.
Ngoaøi ra nhoùm thöïc hieân chöa thöïc hieän moâ hình ñieàu khieån cho moät ñoái töôïng taûi
baát kyø baèng voøng kín ñeå naâng hieäu quaû trong öùng duïng thöïc teá.
III. MUÏC ÑÍCH NGHIEÂN CÖÙU .
Vieäc vaän duïng moân ñieän töû öùng duïng ñeå ñieàu chænh baèng phöông phaùp treân cho
ñoäng cô moät chieàu laø vaán ñeà khoâng coøn môùi meû nhöng tính môùi meû cuûa ñeà taøi ñöôïc theå
hieän ôû choå :
XAÂY DÖÏNG ÑÖÔÏC MOÂ HÌNH DAÏY HOÏC SÖÛ DUÏNG CAÙC LINH KIEÄN BAÙN
DAÃN COÂNG SUAÁT BAÈNG PHÖÔNG PHAÙP TRÖÏC QUAN GIUÙP CHO SINH VIEÂN
KHOA ÑIEÄN THÍ NGHIEÄM.
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
1. Nguyeãn Bính
ÑIEÄN TÖÛ COÂNG SUAÁT
Nhaø Xuaát Baûn Khoa Hoïc Vaø Kyõ Thuaät Haø Noäi naêm 1996
2. Phaïm Quoác Haûi
Döông Vaên Nghi
PHAÂN TÍCH VAØ GIAÛI MAÏCH ÑIEÄN TÖÛ COÂNG SUAÁT
Nhaø Xuaát Baûn Khoa Hoïc Vaø Kyõ Thuaät
3. Nguyeãn Vieät Huøng
BAØI GIAÛNG KYÕ THUAÄT XUNG VAØ SOÁ
Khoa Ñieän – Tröôøng Ñaïi Hoïc Sö Phaïm Kyõ Thuaät Naêm 1998.
4. Buøi Ñình Tieáu
Nguyeãn Troïng Thuaàn
MOÄT SOÁ ÖÙNG DUÏNG CUÛA THIEÁT BÒ ÑIEÄN TÖØ, ÑIEÄN TÖÛ VAØ BAÙN
DAÃN TRONG MAÙY SAÛN XUAÁT
Nhaø Xuaát Baûn Khoa Hoïc Vaø Kyõ Thuaät
5. Raymond M.Marston
Ngöôøi Dòch : Ngoâ Ñöùc Hoaøng
110 MAÏCH ÖÙNG DUÏNG 0P –AMP
Nhaø Xuaát Baûn Khoa Hoïc Vaø Kyõ Thuaät Naêm 1990
6. R.H.Warring
SOÅ TAY LINH KIEÄN ÑIEÄN TÖÛ CHO NGÖÔØI THIEÁT KEÁ MAÏCH
Nhaø Xuaát Baûn Thoáng Keâ
7. Joseph Vithayathil
POWER ELECTRONICS Principles and Application
McGraw-Hill, Inc
C.J.SAVANT,Jr
MARTIN S.RODEN
GORDON L. CARPENTER
ELECTRONIC DESIGN
MUÏC LUÏC
Trang
LÔØI CAÛM TAÏ.
LÔØI NOÙI ÑAÀU.
PHAÀN DAÃN NHAÄP.
I. Ñaët vaán ñeà. 1
II. Giôùi haïn vaán ñeà. 1
III. Muïc ñích nghieân cöùu.
PHAÀN CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN.
I. Theå thöùc nghieân cöùu. 2
II. Cô sôû lyù luaän. 3
PHAÀN NOÄI DUNG
Chöông I :GIÔÙI THIEÄU CAÙC LINH KIEÄN BAÙN DAÃN COÂNG SUAÁT. 5
I. Diode. 5
II. Transistor. 7
III. Thyristor. 11
Chöông II: KHAÛO SAÙT PHAÀN ÑOÄNG LÖÏC. 15
I. Giôùi thieäu veà ñoäng cô ñieän moät chieàu. 15
II. Caùc phöông phaùp ñieàu chænh toác ñoä ñoäng cô ñieän moät
chieàu. 18
Chöông III: KHAÛO SAÙT MAÏCH ÑIEÀU KHIEÅN ÑIEÄN AÙP BAÈNG
CAÙCH THAY ÑOÅI ÑOÄ ROÄNG XUNG. 20
I. Boä baêm xung moät chieàu duøng SCR. 20
II. Boä taïo xung kích cho SCR. 29
Chöông IV: THIEÁT KEÁ VAØ THI COÂNG MAÏCH. 33
I. Thieát keá maïch. 33
II. Thi coâng maïch. 40
Chöông V: THIEÁT KEÁ VAØ THI COÂNG MOÂ HÌNH. 42
I. Thieát keá. 42
II. Thi coâng. 44
Chöông VI: SOAÏN BAØI THÖÏC TAÄP. 46
I. Giôùi thieäu moâ hình. 46
II. Caùc baøi thí nghieäm. 46
KEÁT LUAÄN
MUÏC LUÏC