UBND HUYỆN CHÂU ĐỨC
TRƯỜNG THCS VÕ TRƯỜNG TOẢN
ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP KIỂM TRA GIỮA KÌ I
LỊCH SỬ- ĐỊA LÍ 8
NĂM HỌC 2024 - 2025
PHẦN LỊCH SỬ
3. Cách mạng tư sản Pháp
a. Nguyên nhân diễn ra cuộc Cách mạng tư sản Pháp.
- Tình hình nông nghiệp: lạc hậu, nạn mất mùa, đói kém thường xuyên xảy ra.
- Tình hình nông nghiệp, thương nghiệp:
+ Phát triển nhưng bị cản trở bởi chính sách thuế của nhà Vua.
+ Tiền tệ và đơn vị đo lường không thống nhất, ngân sách thâm hụt.
- Mâu thuẫn xã hội: đẳng cấp thứ 3 bất bình với chính sách của nhà vua và hai đẳng cấp trên.
- Nguyên nhân trực tiếp: Vua Lu-I XVI triệu tập Hội nghị ba đẳng cấp nhằm tăng thuế cũ,
đặt thêm thuế mới => Hội nghị giải tán vì sự tranh cãi giữa các đẳng cấp.
=> Ngày 14/7/1789, cách mạng Pháp bùng nổ.
b. Kết quả, ý nghĩa, tính chất và đặc điểm.
- Kết quả:
+ Xóa bỏ chế độ quân chủ chuyên chế, thành lập nền cộng hòa (sự kiện tháng 9/1792).
+ Bảo vệ được thành quả cách mạng (sự kiện tháng 7/1793)
- Ý nghĩa:
+ Khẳng định các quyền tự do dân chủ của công dân.
+ Mở đường cho chủ nghĩa tư bản ở nước Pháp phát triển.
- Tính chất: Là một cuộc cách mạng tư sản triệt để.
- Đặc điểm: cuộc cách mạng tư sản diễn ra dưới hình thức nội chiến và chiến tranh bảo vệ
Tổ quốc.
Bài 4. Cuộc xung đột Nam – Bắc triều và Trịnh – Nguyễn
2. Các cuộc xung đột Nam – Bắc triều và Trịnh – Nguyễn
a. Xung đột Nam – Bắc triều
- Năm 1533, ở vùng Thanh Hóa nhiều cựu thần nhà Lê (đứng đầu là Nguyễn Kim) đã đưa
Duy Ninh lên ngôi vua, đối đầu với nhà Mạc (sử gọi là Nam triều).
=> Năm 1533, xung đột Nam – Bắc triều xảy ra với hơn 40 trận lớn nhỏ, kéo dài đến năm
1592 thì chấm dứt. Chiến tranh chính là vùng Thanh Hóa – Nghệ An.
b. Trịnh – Nguyễn phân tranh
- Năm 1545, Nguyễn Kim qua đời, vua Lê trao toàn bộ binh quyền cho Trịnh Kiểm.
- Năm 1558, Nguyễn Hoàng được cử vào trấn thủ Thuận Hóa. Họ Nguyễn tưng bước xây
dựng thế lực và mở rộng dần đất đai về phương Nam.
- Năm 1613, Nguyễn Hoàng mất, con là Nguyễn Phúc Nguyên lên thay, tỏ rõ thái độ đối lập
và chấm dứt việc nộp thuế cho họ Trịnh.
=> Xung đột Trịnh – Nguyễn nổ vào năm 1627 kéo dài đến năm 1672 mới chấm dứt.
Bài 5. Qúa trình khai phá vùng đất phía Nam từ thế kỉ XVI đến thế kỉ XVIII.
2. Qúa trình thực hiện chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của các
chúa Nguyễn.
- Hoạt động khai thác và xác lập chủ quyền của các chúa Nguyễn được thực hiện có tổ chức,
hệ thống và liên tục thông qua hải đội Hoàng Sa và đội Bắc Hải.
- Biện pháp: lập 2 đội dân binh độc đáo là đội Hoàng Sa và đội Bắc Hải
- Thực thi: khai thác tài nguyên biển và kiểm soát, quản lí biển, đảo.
- Ý nghĩa: Từng bước xác lập chủ quyền đối với hai quần đảo này.
=> Các hoạt động thực thi chủ quyền biển đảo trên 2 quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của
chính quyền chúa Nguyễn đã tạo ra cơ sở lịch sử vững chắc cho hoạt động đấu tranh bảo vệ
chủ quyền biển đảo của Việt Nam ta hiện nay.
Bài 6. Tình hình kinh tế, văn hóa, tôn giáo trong các thế kỉ XVI – XVIII
1. Tình hình kinh tế trong các thế kỉ XVI – XVIII
a. Nông nghiệp
* Đàng Ngoài
- Thời Mạc Đăng Doanh: phát triển thịnh trị nhà nhà no đủ, nông nghiệp được mùa
- Từ khi xung đột Nam – Bắc triều nổ ra: kinh tế bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
- Từ cuối thế kỉ XVII: nền nông nghiệp mới dần dần ổn định lại.
* Đàng Trong
- Nhờ điều kiện tự nhiên thuận lợi, chính sách khai hoang và định cư của chúa Nguyễn nên
nông nghiệp phát triển rõ rệt.
b. Thủ công nghiệp
- Thủ công nghiệp nhà nước: Các chính quyền Đàng Trong và Đàng Ngoài vẫn duy trì hoạt
động của các quan xưởng.
- Thủ công nghiệp dân gian:
+ Một số nghề thủ công mới xuất hiện và phổ biến như: khai mỏ, khắc in bản gỗ, làm đường
cát trắng…
+ Nhiều làng nghề thủ công nổi tiếng như: làng gốm Thổ Hà (Bắc Giang), Bát Tràng (Hà
Nội), làng dệt La Khê (Hà Nội), các làng rèn sắt ở Nho Lâm (Nghệ An), làng làm đường mía
(Quảng Nam)…
c. Thương nghiệp và sự hưng khởi của các đô thị
- Sự phát triển của thủ công nghiệp đã thúc đẩy buôn bán, mạng lưới chợ được hình thành.
- Nhiều đô thị xuất hiện và khởi sắc trong các thế kỉ XVII – XVIII.
+ Đàng Ngoài: Thăng Long (Hà Nội), Phố Hiến (Hưng Yên).
+ Đàng Trong: Thanh Hà (Huế), Hội An (Quảng Nam).
- Đến nữa sau thế kỉ XVIII, các thành thị dần suy tàn.
3. Những nét chính về sự chuyển biến văn hóa thế kỉ XVI – XVIII.
* Chữ viết:
- Cùng với sự truyền bá của Thiên Chúa giáo, chữ Quốc Ngữ theo mẫu tự la tinh cũng được
sáng tạo.
- Loại chữ này dần dần được sử dụng phổ biến vì rất tiện lợi và khoa học.
* Văn học, sử học, địa lí, quân sự:
- Thơ Nôm và truyện Nôm xuất hiện ngày càng nhiều.
- Tác phẩm tiêu biểu: Chinh phụ ngâm (Đặng Trần Côn), Cung oán ngâm khúc (Nguyễn Gia
Thiều), Thượng kinh kí sự (Hải Thượng Lãn Ông – Lê Hữu Trác)…
+ Sử học: Phủ biên tạp lục (Lê Qúy Đôn), Ô Châu cận lục (Dương Văn An), Thiên Nam ngữ
lục (khuyết danh)…
+ Địa lí: Thiên Nam tứ chí lộ đồ thư (Đỗ Bá).
+ Quân sự: Hổ trướng khu cơ (Đào Duy Từ).
* Nghệ thuật dân gian:
+ Điêu khắc: tiêu biểu là các đình, chùa với những nét tinh tế, phong phú.
+ Sinh hoạt văn hóa dân gian: Đua thuyền, đánh cầu, đánh vật, đấu võ, chèo, tuồng…
PHÂN MÔN ĐỊA LÍ
1. Vị trí địa lí và phạm vi lãnh thổ
1.1 Phạm vi lãnh thổ
- Lãnh thổ nước ta là một khối thống nhất và vẹn toàn bao gồm: vùng đất, vùng biển và vùng
trời
- Vùng đất liền:
+ Gồm toàn bộ phần đất liền và các hải đảo, diện tích 331.212 km² (2006).
+ Biên giới trên đất liền dài hơn 4600km; Phía Bắc giáp Trung Quốc; phía Tây giáp Lào; phía
Tây Nam giáp Campuchia.
+ Đường bờ biển dài 3260 km chạy từ thị xã Móng Cái (Quảng Ninh) đến thị xã Hà Tiên
(Kiên Giang).
- Vùng biển:
+ Vùng biển của Việt Nam ở Biển Đông có diện tích khoảng 1 triệu km2.
+ Vùng biển Việt Nam gồm 5 bộ phận: nội thủy, lãnh hải, vùng tiếp giáp lãnh hải, vùng đặc
quyền kinh tế và thềm lục địa.
- Vùng trời là khoảng không gian bao trùm lên lãnh thổ nước ta
2. Đặc điểm chung của địa hình
2.1. Địa hình phần lớn là đồi núi
- Việt Nam có khoảng 3/4 diện tích lãnh thổ đất liền là địa hình đồi núi, kéo dài từ vùng Tây
Bắc xuống đến Đông Nam Bộ. Trong đó:
+ Đồi núi thấp có độ cao dưới 1000 m chiếm 85% diện tích;
+ Các miền núi cao trên 2000 m chỉ chiếm 1% diện tích cả nước.
- Địa hình đồng bằng chiếm 1/4 diện tích đất liền, bao gồm đồng bằng châu thổ và đồng bằng
ven biển. Trong đó:
+ Đồng bằng sông Cửu Long và đồng bằng sông Hồng là hai đồng bằng châu thổ có diện tích
lớn nhất.
+ Dải đồng bằng ven biển miền Trung tương đối nhỏ hẹp và bị chia cắt bởi các nhánh núi của
dãy Trường Sơn đâm ngang ra biển.
1. Đặc điểm chung của tài nguyên khoáng sản
*Tài nguyên khoáng sản nước ta khá phong phú và đa dạng
Nước ta đã xác định được trên 5.000 mỏ và điểm quặng của hơn 60 loại khoáng sản khác
nhau:
Khoáng sản năng lượng, khoáng sản kim loại, phi kim loại (a-pa-tit, đá vôi…).
* Phần lớn các mỏ có quy mô trung bình và nhỏ
* Khoáng sản phân bố tương đối rộng
- Sự hình thành và phân bố khoáng sản gắn liền với lịch sử hình thành và phát triển lâu dài
của tự nhiên.
- Tài nguyên khoáng sản ở nước ta phân bố tương đối rộng khắp trong cả nước.
2. Sử dụng hợp lí tài nguyên khoáng sản
* Phân tích hiện trạng khai thác tài nguyên khoáng sản ở nước ta
- Nhiều loại tài nguyên khoáng sản nước ta vẫn chưa được thăm dò, đánh giá đầy đủ tiềm năng
và giá trị;
- Một số loại tài nguyên chưa được khai thác và sử dụng hiệu quả, vẫn còn tình trạng khai thác
quá mức.
- Công nghệ khai thác một số khoáng sản chưa tiên tiến, gây lãng phí tài nguyên và những
hệ quả như xói mòn, trượt đất, suy giảm đa dạng sinh học, ô nhiễm đất, nước và huỷ hoại
môi trường ở những nơi khai thác khoáng sản.
* Các biện pháp sử dụng hợp lí tài nguyên khoáng sản
Để sử dụng hợp lí tài nguyên khoáng sản, nước ta cần thực hiện các biện pháp sau:
- Thực hiện nghiêm Luật Khoáng sản Việt Nam.
- Áp dụng các biện pháp quản lí chặt chẽ việc thăm dò, khai thác và sử dụng khoáng sản
- Tăng cường trách nhiệm của các tổ chức và cá nhân nhằm sử dụng tiết kiệm, hiệu quả tài
nguyên khoáng sản.
- Áp dụng các biện pháp về công nghệ
- Tăng cường nghiên cứu, sử dụng các nguồn vật liệu thay thế, tài nguyên năng lượng tái tạo
(năng lượng mặt trời, năng lượng gió...).
* Lấy ví dụ chứng minh khai thác khoáng sản có ảnh hưởng đến môi trường ở nước ta?
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...
MA TRẬN KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ GIỮA KÌ I
MÔN LỊCH SỬ- ĐỊA LÍ 8 (NĂM HỌC 2024-2025)
Nội
dung
Chủ đề/ mức
độ nhận thức
Yêu cầu về nhận thức
Yêu cầu
về năng
lực
Nhận biết
Thông hiểu
Vận dụng
Vận dụng cấp
độ cao
Phần Lịch sử
Chương I:
Châu Âu và
Bắc Mỹ từ nữa
sau thế kỉ XVI
đến thế kỉ
XVIII.
- Phân tích tình
hình kinh tế
nước Pháp trước
cách mạng.
- Nêu được một
số đặc điểm
chính của các
cuộc cách mạng
tư sản Pháp.
Số câu; 2
TN: 2 câu 0,5đ
Tỉ lệ: 5%
2. Xung đột
Nam – Bắc
triều và Trịnh
– Nguyễn.
- Phân tích hệ
quả của cuộc
xung đột Nam –
Bắc triều và
Trịnh – Nguyễn
- Nguyên nhân
xâu xa dẫn đến
công cuộc khai
phá vùng đất
phía Nam
Số câu; 3
TN: 3 câu 0,75đ
Tỉ lệ: 7,5%
3. Qúa trình
khai phá vùng
- Qúa trình
khai thác vùng
- Phân tích quá
trình thực thi chủ