BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

§Ò chÝnh thøc

ĐÁP ÁN −THANG ĐIỂM ĐỀ THI TUYỂN SINH ĐẠI HỌC, CAO ĐẲNG NĂM 2005 Môn: V¨n, Khèi D (Đáp án – Thang điÓm có 3 trang)

Câu Ý Nội dung Điểm

Nh÷ng nÐt chÝnh trong sù nghiÖp th¬ v¨n cña Xu©n DiÖu I 2,0

1

0,75

0,75

0,5 2

5,0 II Xu©n DiÖu lµ mét t¸c gia lín, mét tµi n¨ng nhiÒu mÆt trong nÒn v¨n häc ViÖt Nam. Nh−ng nãi ®Õn Xu©n DiÖu, tr−íc hÕt ph¶i nãi ®Õn mét nhµ th¬. Sù nghiÖp s¸ng t¸c th¬ cña Xu©n DiÖu chia lµm hai giai ®o¹n: tr−íc vµ sau C¸ch m¹ng th¸ng T¸m 1945. a. Tr−íc C¸ch m¹ng th¸ng T¸m n¨m 1945: Xu©n DiÖu ®−îc xem lµ nhµ th¬ l·ng m¹n tiªu biÓu cña phong trµo Th¬ míi. Trong th¬, Xu©n DiÖu béc lé hai t©m tr¹ng tr¸i ng−îc: yªu ®êi, tha thiÕt víi cuéc sèng nh−ng hoµi nghi, ch¸n n¶n, c« ®¬n. Dï ë tr¹ng th¸i c¶m xóc nµo, Xu©n DiÖu còng thÓ hiÖn c¸i t«i c¸ nh©n cña m×nh hÕt søc m·nh liÖt. Xu©n DiÖu rÊt næi tiÕng ë m¶ng th¬ t×nh yªu. T¸c phÈm cã: Th¬ th¬, Göi h−¬ng cho giã. b. Sau C¸ch m¹ng th¸ng T¸m n¨m 1945: Xu©n DiÖu hoµ m×nh vµo cuéc sèng míi, nhiÖt thµnh ®em nghÖ thuËt phôc vô C¸ch m¹ng. Th¬ «ng cã nh÷ng thay ®æi vÒ ®Ò tµi, c¶m høng, chÊt liÖu, ng«n tõ vµ c¸ch biÓu hiÖn. ¤ng b¸m s¸t ®êi sèng, viÕt nhiÒu vÒ c«ng cuéc x©y dùng ®Êt n−íc vµ ®Êu tranh thèng nhÊt n−íc nhµ. Nh÷ng tËp th¬ chÝnh: Mòi Cµ Mau - CÇm tay, Mét khèi hång, Hai ®ît sãng... Bªn c¹nh s¸ng t¸c th¬, Xu©n DiÖu cßn viÕt v¨n xu«i, nghiªn cøu, phª b×nh v¨n häc vµ dÞch thuËt. PhÊn th«ng vµng vµ Tr−êng ca lµ hai tËp v¨n xu«i ®Æc s¾c cña «ng. Xu©n DiÖu ®Ó l¹i nh÷ng tËp tiÓu luËn phª b×nh cã gi¸ trÞ: TiÕng th¬, Phª b×nh giíi thiÖu th¬, Dao cã mµi míi s¾c... L−u ý c©u 1: - ThÝ sinh chØ nªu v¾n t¾t c¸c ý ®· häc trong s¸ch gi¸o khoa, kh«ng cÇn trÝch dÉn t¸c phÈm; cã thÓ kh«ng nªu hai tËp Th¬ th¬ vµ Göi h−¬ng cho giã, v× s¸ch gi¸o khoa kh«ng ®Ò cËp ®Õn. - Néi dung cña ý 2 cã thÓ ®−a vµo ý 1, nh−ng ph¶i tr×nh bµy hîp lÝ. Ph©n tÝch vÎ ®Ñp cña t×nh ng−êi vµ niÒm hi väng vµo cuéc sèng ë c¸c nh©n vËt: Trµng, ng−êi vî nhÆt, bµ cô Tø trong truyÖn ng¾n Vî nhÆt (Kim L©n). 1 Giíi thiÖu chung 0,5

0,5

- Kim L©n tõng s¸ng t¸c tr−íc C¸ch m¹ng th¸ng T¸m n¨m 1945, nh−ng chØ sau 1945, «ng míi thùc sù cã vÞ trÝ trong nÒn v¨n häc ViÖt Nam. ¤ng viÕt kh«ng nhiÒu, nh−ng ®· ®¹t ®−îc nh÷ng thµnh c«ng ®¸ng kÓ, ®Æc biÖt lµ vÒ ®Ò tµi n«ng th«n. - Vî nhÆt cña Kim L©n (in trong tËp Con chã xÊu xÝ -1962) lµ t¸c phÈm ®Æc s¾c viÕt vÒ n¹n ®ãi khñng khiÕp n¨m Êt DËu. Trªn c¸i nÒn t¨m tèi Êy, nhµ v¨n ®· miªu t¶ c¶nh ngé cña nh÷ng con ng−êi nghÌo khæ ë xãm ngô c− víi c¸i nh×n nh©n hËu, ph¸t hiÖn ë hä vÎ ®Ñp cña t×nh ng−êi vµ niÒm hi väng vµo cuéc sèng. 4,5 2 Ph©n tÝch cô thÓ

0,75

Vî nhÆt t¸i hiÖn mét bøc tranh cuéc sèng rÊt bi th¶m. N¹n ®ãi hoµnh hµnh d÷ déi. Ng−êi chÕt nh− ng¶ r¹. Ng−êi sèng th× lay l¾t bªn bê vùc th¼m. ThÕ nh−ng, qua c¸c nh©n vËt chÝnh trong t¸c phÈm, t¸c gi¶ l¹i cho ta thÊy r»ng: ngay trong hoµn c¶nh khèn cïng, nh÷ng con ng−êi nµy vÉn kh«ng mÊt ®i nh÷ng nÐt ®Ñp vèn cã cña hä. a. Trµng - Th¸i ®é cña Trµng ®èi víi ng−êi ®µn bµ xa l¹ ®ãi r¸ch lµ biÓu hiÖn cña t×nh ng−êi ®Ñp ®Ï trong mét hoµn c¶nh ®ãi nghÌo, cïng quÉn: c−u mang ng−êi cïng c¶nh ngé (chi tiÕt Trµng mêi ng−êi ®µn bµ mét b÷a b¸nh ®óc råi chÊp nhËn viÖc chÞ ta theo m×nh vÒ nhµ dï c¶m thÊy h¬i "chîn"); n¶y sinh nh÷ng t×nh c¶m míi mÎ, nh÷ng c¶m

1

0,75

0, 5

0,5

0,75

0,75

0,5

gi¸c l¹ lïng (c¸c chi tiÕt: trªn ®−êng vÒ, Trµng ®· nhËn thÊy t×nh nghÜa ®èi víi ng−êi ®µn bµ ®i bªn, bèi rèi tr−íc nçi buån cña chÞ ta...). - Sau t×nh huèng nhÆt vî, niÒm hi väng vµo cuéc sèng ®· thÓ hiÖn râ rÖt ë Trµng: vui s−íng tr−íc h¹nh phóc bÊt ngê (ph©n tÝch ý nghÜa chi tiÕt mua dÇu ®Ó th¾p, ý nghÜa nh÷ng c¸i c−êi cña Trµng: bËt c−êi, c−êi t−¬i...); g¾n bã h¬n víi gia ®×nh, nghÜ vÒ tr¸ch nhiÖm cña b¶n th©n (thÊm thÝa c¶m ®éng, vui s−íng phÊn chÊn, thÊy m×nh nªn ng−êi vµ nhËn ra bæn phËn ph¶i lo l¾ng cho vî con sau nµy...); nghÜ tíi sù ®æi thay cña cuéc sèng dï ch−a ý thøc ®Çy ®ñ (tho¸ng trong ®Çu ãc Trµng h×nh ¶nh ®oµn ng−êi ®ãi kÐo nhau ®i trªn ®ª víi l¸ cê ®á phÊp phíi...). b. Ng−êi vî nhÆt - T×nh c¶nh khèn khæ ®· kh«ng lµm mÊt ®i t×nh ng−êi ë nh©n vËt nµy. Lóc ®Çu c¸i ®ãi lµm chÞ tiÒu tuþ c¶ h×nh hµi, kh«ng gi÷ ®−îc c¶ sù e dÌ vèn cã cña ng−êi phô n÷. Nh−ng tõ khi theo Trµng, chÞ thay ®æi h¼n: kh«ng cßn "chao ch¸t, cháng lán" mµ trë thµnh ng−êi "hiÒn hËu, ®óng mùc" (lµm s¸ng tá b»ng viÖc ph©n tÝch mét sè chi tiÕt tiªu biÓu). Thiªn chøc, bæn phËn lµm vî ë chÞ ®· ®−îc ®¸nh thøc (vÊn v−¬ng nh÷ng t×nh c¶m míi mÎ; c− xö víi Trµng méc m¹c, ch©n t×nh; m¾ng yªu khi Trµng khoe chai dÇu võa mua...). - Sù trçi dËy cña niÒm hi väng: nhen nhãm, vun ®¾p tæ Êm h¹nh phóc (cïng mÑ chång s¾p xÕp, dän dÑp nhµ cöa...); tho¸ng nghÜ tíi mét sù thay ®æi (nh¾c chuyÖn ë m¹n Th¸i Nguyªn, B¾c Giang, ng−êi ta kh«ng chÞu ®ãng thuÕ, cßn ph¸ kho thãc cña NhËt chia cho ng−êi ®ãi...). c. Bµ cô Tø - Nh©n vËt nµy cho thÊy râ nhÊt vÎ ®Ñp cña t×nh ng−êi trong t¸c phÈm Vî nhÆt. VÎ ®Ñp ®ã ®−îc thÓ hiÖn qua th¸i ®é, t×nh c¶m cña bµ cô Tø ®èi víi con trai vµ con d©u. Víi Trµng, bµ c¶m thÊy tñi v× lµm mÑ mµ kh«ng gióp g× ®−îc cho con, ®Ó con ph¶i "nhÆt" vî trong c¶nh tóng ®ãi. Trong t©m tr¹ng cña bµ, sù ng¹c nhiªn, buån, vui, lo ©u...lÉn lén. TÊt c¶ ®Òu xuÊt ph¸t tõ lßng th−¬ng con (ph©n tÝch mét sè chi tiÕt tiªu biÓu). Víi ng−êi con d©u, bµ kh«ng hÒ rÎ róng, mµ ng−îc l¹i, tá ra gÇn gòi, ch©n t×nh, xo¸ ®i mÆc c¶m ë chÞ (chó ý nh÷ng c©u nãi chan chøa yªu th−¬ng cña bµ: "õ, th«i th× c¸c con ®· ph¶i duyªn ph¶i kiÕp víi nhau, u còng mõng lßng"; "Cèt sao chóng mµy hoµ thuËn lµ u mõng råi"; "Chóng mµy lÊy nhau lóc nµy, u th−¬ng qu¸..."). - Ng−êi mÑ gÇn ®Êt xa trêi l¹i lµ ng−êi béc lé niÒm hi väng m·nh liÖt vµo cuéc sèng. Bµ ®éng viªn c¸c con b»ng kinh nghiÖm sèng, b»ng triÕt lÝ d©n gian (Ai giµu ba hä, ai khã ba ®êi...); h−íng tíi ¸nh s¸ng (vui khi thÊy Trµng th¾p lªn ngän ®Ìn trong c¨n nhµ...); thu xÕp l¹i nhµ cöa cho quang quÎ, nÒ nÕp víi ý nghÜ ®êi sÏ kh¸c ®i, lµm ¨n cã c¬ khÊm kh¸ lªn; bµn ®Þnh vÒ t−¬ng lai, kh¬i dËy trong con c¸i mét niÒm tin (nghÜ tíi viÖc kiÕm tiÒn mua ®«i gµ cho nã sinh s«i n¶y në, hi väng vÒ ®êi con ch¸u m×nh råi sÏ s¸ng sña h¬n...). d. KÕt luËn - Ba nh©n vËt trong t¸c phÈm Vî nhÆt ®−îc Kim L©n miªu t¶ rÊt sinh ®éng. Ngo¹i h×nh, hµnh ®éng, lêi nãi, nhÊt lµ diÔn biÕn néi t©m cña nh©n vËt d−íi sù t¸c ®éng cña mét t×nh huèng ®Æc biÖt ®−îc kh¾c ho¹ râ nÐt. ChÝnh v× thÕ, nh÷ng ®iÒu t¸c gi¶ muèn kh¼ng ®Þnh ë c¸c nh©n vËt cµng trë nªn næi bËt. - Miªu t¶ n¹n ®ãi, Kim L©n kh«ng chØ t¸i hiÖn bøc tranh thª l−¬ng cña cuéc sèng, mµ cßn ph¸t hiÖn ®−îc nh÷ng phÈm chÊt cao quÝ cña con ng−êi trong c¶nh ngé bi th¶m. Qua ®ã, nhµ v¨n béc lé c¸i nh×n hiÖn thùc s¾c s¶o vµ t×nh c¶m nh©n ®¹o s©u s¾c.

L−u ý c©u 2: ThÝ sinh cã thÓ lµm bµi theo tr×nh tù ph©n tÝch c¸c nh©n vËt nh− ®¸p ¸n, hoÆc nªu tõng luËn ®iÓm vµ lÇn l−ît ph©n tÝch c¸c nh©n vËt ®Ó lµm s¸ng tá, miÔn sao ®¶m b¶o ®−îc tÝnh chØnh thÓ cña bµi v¨n.

2

III B×nh gi¶ng ®o¹n th¬ trong bµi KÝnh göi cô NguyÔn Du cña Tè H÷u: "TiÕng th¬ ai ®éng ®Êt trêi...Khóc vui xin l¹i so d©y cïng ng−êi !" 3,00

1 Giíi thiÖu chung 0,5

0,5

- Tè H÷u viÕt bµi th¬ KÝnh göi cô NguyÔn Du vµo th¸ng 11-1965, nh©n dÞp «ng cã chuyÕn c«ng t¸c vµo tuyÕn löa khu Bèn, qua huyÖn Nghi Xu©n, quª h−¬ng NguyÔn Du. §−îc viÕt ra trong thêi ®iÓm c¶ d©n téc kØ niÖm 200 n¨m n¨m sinh NguyÔn Du, bµi th¬ lµ tiÕng nãi tri ©m s©u s¾c cña nhµ th¬ nay víi ®¹i thi hµo trong qu¸ khø. - §o¹n trÝch thuéc phÇn cuèi cña bµi th¬. ë khæ th¬ nµy, Tè H÷u ®· cã nh÷ng ®¸nh gi¸ rÊt cao ®èi víi sù nghiÖp v¨n häc cña NguyÔn Du b»ng nh÷ng t×nh c¶m ng−ìng mé, tr©n träng, ngîi ca. 2 B×nh gi¶ng ®o¹n th¬ 2,5

0,75

0,75

0,5

0,5

a. Hai c©u më ®o¹n: t«n vinh tiÕng th¬ NguyÔn Du ë møc cao nhÊt. TiÕng th¬ Êy ®éng c¶ ®Êt trêi, lµ lêi non n−íc bÊt tö cïng thêi gian. - Cã thÓ hiÓu tõ "®éng" theo hai nghÜa: lµm xóc ®éng hoÆc lµm vang väng. C¸ch hiÓu nµo còng ®Òu cho thÊy th¬ NguyÔn Du cã søc t¸c ®éng v« cïng m¹nh mÏ. - ë c©u thø hai, khi xem tiÕng th¬ NguyÔn Du lµ lêi non n−íc väng vÒ, Tè H÷u ®· vÜnh cöu ho¸ t¸c phÈm cña NguyÔn Du b»ng c¸ch ®ång nhÊt tiÕng nãi cña mét nhµ th¬ víi tiÕng nãi cña d©n téc. Sù nhÊn m¹nh b»ng lèi so s¸nh thËm x−ng nh»m lµm næi bËt ý: tiÕng th¬ NguyÔn Du lµ sù kÕt tinh t©m hån d©n téc, vµ ng−îc l¹i, t©m hån d©n téc qua tiÕng th¬ NguyÔn Du mµ väng ®Õn mu«n ®êi. Chó ý nh÷ng ®¹i l−îng lín vÒ kh«ng gian vµ thêi gian: ®Êt trêi, non n−íc, ngµn thu...®−îc dïng ®Ó kh¼ng ®Þnh tÇm vãc lín lao cña di s¶n v¨n häc mµ NguyÔn Du ®Ó l¹i. b. Hai c©u tiÕp: kh¼ng ®Þnh sù tr−êng tån cña t¸c phÈm NguyÔn Du vµ c¾t nghÜa nguyªn nh©n cña sù tr−êng tån Êy. - "Ngh×n n¨m sau" NguyÔn Du vÉn cßn ®−îc nhí tíi, bëi víi t×nh yªu th−¬ng con ng−êi bao la th× ë thêi nµo, «ng còng nhËn ®−îc sù ®ång c¶m s©u s¾c. - Chó ý hµm nghÜa phong phó cña hai ch÷ "tiÕng th−¬ng" vµ viÖc ®−a h×nh ¶nh "tiÕng mÑ ru" lµm ®èi t−îng so s¸nh nh»m nhÊn m¹nh sù thiªng liªng mµ gÇn gòi cña tiÕng th¬ NguyÔn Du víi mäi thêi ®¹i. c. Hai c©u cuèi: kh¼ng ®Þnh NguyÔn Du vÉn sèng cïng nh©n d©n, ®Êt n−íc h«m nay. Trong hai c©u th¬ nµy, ®¹i tõ Ng−êi ®−îc sö dông hai lÇn, biÓu lé sù t«n kÝnh, tr©n träng vµ sù tri ©m cña t¸c gi¶ ®èi víi NguyÔn Du. Tè H÷u xóc ®éng mêi gäi Ng−êi x−a trë vÒ cuéc sèng hiÖn t¹i ®Ó cïng hoµ tÊu "khóc vui" víi con ch¸u h«m nay. NguyÔn Du vÉn lu«n song hµnh víi chóng ta trªn mçi b−íc ®−êng. §©y lµ mét c¸ch thÓ hiÖn niÒm tù hµo cña t¸c gi¶ vÒ thêi ®¹i míi. d. KÕt luËn - Néi dung: N»m trong m¹ch c¶m høng chung cña c¶ bµi, ®o¹n th¬ lµ sù ngîi ca cao nhÊt cña Tè H÷u dµnh cho nh÷ng gi¸ trÞ v¨n häc cña ®¹i thi hµo NguyÔn Du. - NghÖ thuËt: C©u th¬ lôc b¸t víi ©m ®iÖu ngät ngµo, tha thiÕt (nhê c¸ch sö dông nh÷ng tõ h« gäi, nh÷ng ®¹i tõ nh©n x−ng...); dïng nh÷ng ®¹i l−îng lín vÒ kh«ng gian vµ thêi gian ®Ó ®¸nh gi¸ tÇm vãc di s¶n v¨n häc cña NguyÔn Du; nghÖ thuËt so s¸nh giµu tÝnh biÓu c¶m... L−u ý c©u 3: ThÝ sinh cã thÓ bè côc bµi lµm theo c¸ch kh¸c, nh−ng ph¶i ®¶m b¶o kiÕn thøc vµ thÓ hiÖn ®−îc n¨ng lùc c¶m thô, b×nh gi¶ng th¬.

L−u ý chung toµn bµi: - ChØ cho ®iÓm tèi ®a trong tr−êng hîp thÝ sinh kh«ng nh÷ng nãi ®ñ ý cÇn thiÕt mµ cßn biÕt c¸ch tæ chøc bµi v¨n, diÔn ®¹t l−u lo¸t, ®óng v¨n ph¹m, kh«ng sai chÝnh t¶. - Cã thÓ chÊp nhËn c¸ch s¾p xÕp ý kh«ng hoµn toµn gièng ®¸p ¸n, miÔn lµ ®¶m b¶o tÝnh l«gÝc; chÊp nhËn nh÷ng ý ngoµi ®¸p ¸n, nh−ng ph¶i cã c¬ së khoa häc, hîp lÝ. KhuyÕn khÝch nh÷ng kiÕn gi¶i riªng thùc sù cã ý nghÜa, liªn quan trùc tiÕp ®Õn vÊn ®Ò.

3