Điện ảnh Hồng Kông
Điện ảnh Hồng Kông là nền văn hóa và công nghiệp điện ảnh của Hồng
Kông, một trong 3 nền điện ảnh nói tiếng Hoa bên cạnh điện ảnh Trung Quốc
và điện ảnh Đài Loan. Là thuộc địa của Anh trong một thời gian dài, điện ảnh
Hồng Kông vừa được thừa hưởng truyền thống văn hóa lâu đời của Trung
Quốc, vừa được tiếp cận với nền điện ảnh phát triển của châu Âu. Vì lý do
này, điện ảnh Hồng Kông cũng phát triển từ khá sớm và trong vài chục năm
trở lại đây đã là một trong các nền điện ảnh lớn nhất châu Á. Có thời gian
lượng phim sản xuất mỗi năm của điện ảnh Hồng Kông chỉ thua kém điện
ảnh Hollywood của Mỹ và Bollywood của Ấn Độ.
Tuy chịu ảnh hưởng của cuộc suy thoái kinh tế giữa thập niên 1990 và
sự thay đổi thể chế chính trị khi Hồng Kông được trao trả cho Trung Quốc
năm 1997, điện ảnh Hồng Kông hiện nay vẫn có một vai trò quan trọng trong
nền điện ảnh thế giới nói chung.
Đặc điểm chính
Khác với nhiều nền điện ảnh khác, công nghiệp điện ảnh Hồng Kông không
được chính phủ hỗ trợ trực tiếp về tài chính hoặc chính sách (hạn chế phim nước
ngoài). Vì lý do này nền điện ảnh Hồng Kông mang tính thương mại hóa rất cao,
các bộ phim được làm ra thường với tiêu chí đầu tiên là phải thu hút được công
chúng, việc này giải thích cho các thể loại phim thế mạnh của điện ảnh nước này
là phim võ thuật (trong đó có phim cổ trang), phim hành động hoặc phim hài.
Các bộ phim làm tiếp (sequel), làm lại (remake) cũng thường xuất hiện khi
các tác phẩm gốc ăn khách. Tuy nhiên dòng phim nghệ thuật kén khán giả của
Hồng Kông vẫn có một số đại diện xuất sắc, tiêu biểu phải kể tới các bộ phim của
đạo diễn Vương Gia Vệ, vốn rất khó thu hồi vốn (vì không hợp gu của đại bộ
phận khán giả), nhưng lại thường xuyên đoạt giải thưởng tại các liên hoan phim.
Có sự du nhập của nhiều yếu tố văn hóa phương Tây, điện ảnh Hồng Kông
có nhiều điểm tương tự với điện ảnh Hollywoood về mặt tổ chức sản xuất và cấu
tạo kịch bản, cảnh quay. Tuy vậy các thế mạnh của văn hóa Trung Quốc cũng
thường được áp dụng vào phim ảnh như nghệ thuật Hí khúc, võ thuật hoặc các triết
lý Nho giáo.
Các ngôi sao điện ảnh
Thành Long trong "Drunken Master"
Tính thương mại hóa cao của nền điện ảnh Hồng Kông được thể hiện qua
việc cách tạo dựng các ngôi sao điện ảnh là trung tâm của các bộ phim và cả nền
công nghiệp điện ảnh. Ở thời kì đầu, các bộ phim thường tìm cách thu hút khán
giả bằng việc mời các diễn viên Hí khúc (戏曲) được công chúng yêu thích tham
gia diễn xuất. Sau đó, trong khoảng 30 năm trở lại đây, các ngôi sao điện ảnh
thường tạo dựng vị trí của mình từ các bộ phim truyền hình, một lĩnh vực giải trí
cũng rất phát triển ở Hồng Kông.
Phần lớn các ngôi sao điện ảnh nổi tiếng nhất của Hồng Kông hiện nay đều
đã từng là các ngôi sao truyền hình trong các bộ phim truyền hình dài tập của hai
hãng truyền hình lớn là TVB và ATV. Một điểm khác biệt của ngành giải trí Hồng
Kông nói chung là rất nhiều ngôi sao điện ảnh lại cũng là những ngôi sao ca nhạc
Cantopop, điển hình là 4 nam diễn viên nổi tiếng Lưu Đức Hoa, Lê Minh, Trương
Học Hữu và Quách Phú Thành cũng là "Tứ đại thiên vương" của Cantopop. Các
ngôi sao điện ảnh này là thành tố quan trọng nhất tạo nên thành công của một bộ
phim, hầu như các tác phẩm ăn khách và nổi tiếng của Hồng Kông đều phải có cặp
nam nữ diễn viên chính là các ngôi sao điện ảnh nổi tiếng, có nhiều cặp diễn viên
thường được "đóng đinh" diễn cặp với nhau như Lưu Đức Hoa-Trịnh Tú Văn,
Lương Triều Vỹ-Trương Mạn Ngọc, các cặp diễn viên này thường đảm bảo doanh
thu cho các bộ phim và giúp các diễn viên mới có cơ hội để trở thành các ngôi sao
mới.
Trong thời gian bùng nổ của điện ảnh Hồng Kông những năm 1980, chỉ
trong một năm số phim các diễn viên nổi tiếng và các đạo diễn tên tuổi tham gia
thực hiện có thể lên tới hai con số.
Ngân sách làm phim
Nếu so với các bộ phim của Hollywood thì ngân sách làm phim của điện
ảnh Hồng Kông nhỏ hơn rất nhiều, trong đó phần lớn số tiền được dùng để trả cho
các ngôi sao, những người quyết định sự thành bại của bộ phim, các ngôi sao lớn
có thể được trả tới khoảng 5 triệu USD cho một phim họ tham gia. Đôi khi Hồng
Kông cũng có những bộ phim bom tấn, nhưng có rất ít tác phẩm được đầu tư lớn
như vậy trừ khi nó có sự tham gia của các ngôi sao nổi tiếng ở tầm quốc tế như
Thành Long hoặc Châu Tinh Trì.
Tuy ngân sách thường không lớn nhưng do chi phí sản xuất thấp, các bộ
phim Hồng Kông vẫn thường có những đại cảnh đặc sắc, đặc biệt là trong các bộ
phim hành động hoặc phim lịch sử vốn là sở trường của nền điện ảnh này.
Ngôn ngữ và âm thanh
Cho đến thập niên 1980, phần lớn các bộ phim Hồng Kông sử dụng tiếng
Quảng Đông, ngôn ngữ chính ở hòn đảo này.
Trong nhiều thập niên, các bộ phim thường được quay mà không thu tiếng
động trực tiếp (quay "câm" - shot silent), phần thoại và tiếng động sẽ được thêm
vào ở phần hậu kỳ. Thậm chí khi các ngôi sao chính của phim vì quá bận bịu mà
không thể tự lồng tiếng cho mình được, phần thoại của họ sẽ được các diễn viên ít
tên tuổi hơn đảm nhiệm.
Từ cuối thập niên 1990, việc thu âm đồng bộ đã được chú trọng hơn, một
phần vì số lượng phim thực hiện mỗi năm đã giảm đi nhiều và phần khác là vì thị
hiếu của khán giả đã nâng cao, họ đòi hỏi những bộ phim có chất lượng tốt hơn và
nếu không làm được điều này, các bộ phim Hồng Kông sẽ gặp phải đối thủ cạnh
tranh rất mạnh đến từ Đại lục vốn hầu hết được thu âm trực tiếp.