TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
HỆ
ĐÀO
TẠO SAU ĐẠI
HỌC
------------------------------------
NGHIỆP VỤ NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI
Đề tài:
GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NGHIỆP VỤ BAO THANH
TOÁN TẠI CÁC NHTM CỦA VIỆT NAM
GVHD: PGS.TS Trầm Thị Xuân Hƣơng
Khóa 22 – Lớp Đêm 1 – Nhóm 9
TP.HCM, Tháng 01 năm 2014
Danh sách nhóm
1. Bùi Thị Thu
Thủy
2. Nguyễn Thị Hoài
Thƣơng
3. Nguyễn Phạm Nhã
Trúc
4. Lâm Đặng Xuân
Hoa
MỤC LỤC
CHƢƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ BAO THANH TOÁN .................................................................... 1
1.1. Những vấn đề cơ bản về nghiệp vụ bao thanh toán ...................................................................... 1
1.1.1. Cơ sở ra đời của bao thanh toán .................................................................................................. 1
1.1.2. Khái niệm, bản chất của bao thanh toán ..................................................................................... 1
1.1.2.1 Quan điểm của FCI ................................................................................................................... 1
1.1.2.2. Theo công ước UNIDROIT ...................................................................................................... 2
1.1.2.3. Theo quyết định số 1096/2004/QĐ – NHNN ............................................................................ 2
1.1.2.4. Theo quan điểm nhà nghiên cứu .............................................................................................. 2
1.1.3. Phân loại bao thanh toán ............................................................................................................. 3
1.1.3.1. Phân loại theo ý nghĩa bảo hiểm rủi ro thanh toán ................................................................. 3
1.1.3.2. Phân loại theo phạm vi thực hiện ............................................................................................ 3
1.1.3.3. Phân loại theo phương thức bao thanh toán ............................................................................ 4
1.1.3.4. Căn cứ vào cách thức thực hiện ............................................................................................... 4
1.1.4. Quy trình thực hiện bao thanh toán phổ biến trong thực tế ......................................................... 5
1.1.4.1. Hệ thống một đơn vị bao thanh toán ........................................................................................ 5
1.1.4.2. Hệ thống hai đơn vị bao thanh toán ......................................................................................... 6
1.1.5. Tiện ích và rủi ro khi sử dụng công cụ bao thanh toán ............................................................... 8
1.1.5.1. Tiện ích của bao thanh toán ..................................................................................................... 8
1.1.5.2. Rủi ro khi thực hiện bao thanh toán ....................................................................................... 12
CHƢƠNG II: THỰC TRẠNG VỀ BAO THANH TOÁN TẠI CÁC NHTM CỦA VIỆT NAM ...... 14
2.1. Hoạt động bao thanh toán trên thế giới ....................................................................................... 14
2.1.1. Kinh nghiệm thành công của Pháp ........................................................................................... 15
2.1.2. Kinh nghiệm thành công của Đức ............................................................................................. 15
2.1.3. Kinh nghiệm thành công của Mỹ .............................................................................................. 15
2.1.4. Kinh nghiệm của Trung Quốc ................................................................................................... 16
2.1.5. Kinh nghiệm của Nga ............................................................................................................... 16
2.1.6. Kinh nghiệm Ấn độ ................................................................................................................... 16
2.1.7. Kinh Nghiệm của Nhật Bản ...................................................................................................... 17
2.1.8. Kinh nghiệm của Đài Loan ....................................................................................................... 17
2.1.9. Kinh nghiệm Thái Lan .............................................................................................................. 17
2.2. Thực trạng hoạt động bao thanh toán tại các NHTM Việt Nam:.............................................. 18
2.2.1. Dịch vụ bao thanh toán tại một số ngân hàng tại Việt Nam...................................................... 19
2.2.2Đánh giá về hoạt động bao thanh toán của NHTM tại VN: ........................................................ 27
2.3 Nguyên nhân và tồn tại khi thực hiện nghiệp vụ bao thanh toán tại Việt Nam: ....................... 28
2.3.1 Khung pháp lý ............................................................................................................................ 28
2.3.2 Số lƣợng khách hàng tham gia nghiệp vụ BTT còn khiêm tốn .................................................. 31
2.3.3 Trình độ hiểu biết về luật pháp, điều ƣớc và tập quán quốc tế .................................................. 33
2.3.4 Quan hệ với thị trƣờng nƣớc ngoài còn hạn chế ........................................................................ 33
CHƢƠNG III: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN BAO THANH TOÁN TẠI CÁC NHTM CỦA VIỆT
NAM ........................................................................................................................................................... 34
3.1. Giải pháp về mặt vĩ mô .................................................................................................................. 34
3.1.1. Nhanh chóng hoàn thiện khung pháp lý cho hoạt động bao thanh toán. ................................... 34
3.1.2. Xây dựng trung tâm điều tiết quản lý thông tin tín dụng, đánh giá chất lƣợng các bên nhằm
cung cấp những thông tin xác thực cho các đơn vị BTT. ................................................................... 37
3.2. Giải pháp vi mô .............................................................................................................................. 37
3.2.1. Xây dựng sản phẩm phù hợp và chiến lƣợc marketing ............................................................. 38
3.2.2. Chính sách hỗ trợ về giá và phí khi tham gia hình thức BTT ................................................. 39
3.2.3. Xây dựng quy trình lựa chọn và kiểm soát bên bán .................................................................. 40
3.2.4. Xây dựng quy trình lựa chọn và kiểm soát bên mua ................................................................. 43
3.2.5. Quá trình quản lý khách hàng ................................................................................................... 45
3.2.6. Quản lý các khoản phải thu ....................................................................................................... 45
3.2.7. Hoàn thiện công tác chăm sóc khách hàng ............................................................................... 46
3.2.8. Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ kinh doanh về dịch vụ BTT ............................................ 46
3.2.9. Cải thiện và nâng cao mức độ hiện đại hóa công nghệ trong đơn vị BTT ................................ 47
3.2.10. Mở rộng các mối quan hệ và xây dựng hệ thống đại lý .......................................................... 48
3.3. Các kiến nghị .................................................................................................................................. 49
GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NGHIỆP VỤ BAO THANH TOÁN TẠI CÁC NHTM CỦA VIỆT NAM
1
CHƢƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ BAO THANH TOÁN
1.1. Những vấn đề cơ bản về nghiệp vụ bao thanh toán
1.1.1. Cơ sở ra đời của bao thanh toán
Nghiệp vụ bao thanh toán có lịch sử phát triển lâu dài, xuất phát từ hoạt động đại lý
hƣởng hoa hồng khoảng 2000 năm trƣớc dƣới thời đế chế La Mã, phát triển ở Anh vào
thế kỉ 15 dƣới hình thức ứng trƣớc một phần cho ngƣời ủy nhiệm (nhà cung ứng sản
phẩm), và phát triển mạnh từ thế kỉ 19 thông qua các nhà đại lý thanh toán ngành dệt may
của Mỹ, ngành công nghiệp điện, hóa chất, sợi tổng hợp… Do đó, có thể khẳng định rằng
cơ sở ra đời của bao thanh toán chính là các khoản phải thu phát sinh trong quan hệ
thƣơng mại giữa các bên. Chỉ khi đã phát sinh hoặc sẽ phát sinh các khoản phải thu giữa
bên mua và bên bán thì bao thanh toán mới có thể ra đời.
1.1.2. Khái niệm, bản chất của bao thanh toán
1.1.2.1 Quan điểm của FCI
Theo hiệp hội Bao thanh toán quốc tế (FCI), bao thanh toán là một dịch vụ tài chính
trọn gói, kết hợp việc tài trợ vốn lƣu động, phòng ngừa rủi ro tín dụng, theo dõi công nợ
và thu hồi nợ. Đó là thỏa thuận giữa đơn vị bao thanh toán và ngƣời bán, trong đó đơn vị
bao thanh toán sẽ mua lại khoản phải thu của ngƣời bán, thƣờng là không truy đòi, đồng
thời có trách nhiệm đảm bảo khả năng chi trả của ngƣời mua. Nếu ngƣời mua phá sản
hay mất khả năng chi trả vì những lý do tín dụng thì đơn vị bao thanh toán sẽ thay ngƣời
mua trả tiền cho ngƣời bán. Khi ngƣời mua và ngƣời bán ở hai nƣớc khác nhau thì dịch
vụ này đƣợc gọi là bao thanh toán quốc tế.
Theo điều 1 – Những quy định chung về hoạt động bao thanh toán quốc tế ấn bản
tháng 06/2004 của FCI (General Rules for International Factoring Version June 2004),
hợp đồng bao thanh toán là hợp đồng, theo đó nhà cung cấp sẽ chuyển nhƣợng các khoản
phải thu (hay một phần của các khoản phải thu) cho một đơn vị bao thanh toán, có thể vì
hoặc không vì mục đích tài trợ, để thực hiện ít nhất một trong các chức năng sau: kế toán
sổ sách các khoản phải thu…
GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NGHIỆP VỤ BAO THANH TOÁN TẠI CÁC NHTM CỦA VIỆT NAM
2
1.1.2.2. Theo công ƣớc UNIDROIT
Điều 2 Chƣơng I Công ƣớc UNIDROIT về bao thanh toán quốc tế (UNIDROIT
Convention on International Factoring) còn bổ sung thêm một chức năng nữa của bao
thanh toán là tài trợ cho ngƣời bán, bao gồm việc cho vay lẫn việc cung ứng tiền thanh
toán trƣớc.
1.1.2.3. Theo quyết định số 1096/2004/QĐ – NHNN
Bao thanh toán là một hình thức cấp tín dụng của tổ chức tín dụng cho bên bán hàng
thông qua việc mua lại các khoản phải thu phát sinh từ việc mua, bán hàng hóa đã đƣợc
bên bán hàng và bên mua hàng thỏa thuận trong hợp đồng mua bán hàng hóa, cung ứng
dịch vụ.
1.1.2.4. Theo quan điểm nhà nghiên cứu
Từ những định nghĩa, quan điểm của các tổ chức trong và ngoài nƣớc, ta có thể thấy
bao thanh toán đƣợc hiểu nhƣ sau:
Một là, bao thanh toán là hình thức cấp tín dụng ngắn hạn của các tổ chức tín dụng.
Theo đó, hoạt động bao thanh toán phải gắn trực tiếp với chức năng tài trợ tín dụng, các
nghiệp vụ quản lý sổ sách, quản lý thu nợ không đƣợc coi là một chức năng độc lập trong
hoạt động bao thanh toán.
Hai là, hoạt động bao thanh toán dựa trên quan hệ về quyền mua bán quyền tài sản
và quyền đòi nợ, trong đó quyền đòi nợ là một loại tài sản đƣợc xác định từ một giao dịch
thƣơng mại cụ thể nên khi thực hiện bao thanh toán, đơn vị bao thanh toán phải tiến hành
phân tích toàn diện và trực tiếp các giao dịch làm phát sinh các khoản phải thu, tình hình
tài chính và hoạt động của bên bán hàng và bên mua hàng, bên bán hàng phải chuyển
giao toàn bộ giấy tờ liên quan đến giao dịch mua bán để xác lập và chuyển giao quyền
đòi nợ cho bên bao thanh toán.