323
GIÁM SÁT HẠN HÁN KHU VỰC HUYỆN THUẬN NAM,
TỈNH NINH THUẬN BẰNG CHỈ SỐ TIÊU CHUẨN THỰC VẬT SVI
TRÍCH XUẤT TỪ ẢNH VỆ TINH MODIS
Đỗ Tuấn Kiệt 1, Lê Trọng Diệu Hiền1*
1. Khoa Khoa học Quản lý, Trường Đại học Thủ Dầu Một
* Liên hệ email: hienltd@tdmu.edu.vn
TÓM TẮT
Hạn hán, một hiện tượng thiếu hụt nước, đang gây ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực đối với sản
xuất nông nghiệp và đời sống của cộng đồng. Huyện Thuận Nam, nằm trong tỉnh Ninh Thuận, là một
trong những khu vực đang phải đối mặt với tình trạng hạn hán do nhiều nguyên nhân khác nhau như
biến đổi khí hậu, hoạt động của con người, và các vấn đề liên quan đến quản lý thủy lợi không hiệu
quả. Để đối phó và kiểm soát tình trạng hạn hán việc giám sát tình trạng này ở huyện Thuận Nam là
cực kỳ quan trọng. Nghiên cứu này sử dụng dữ liệu từ viễn thám (ảnh vệ tinh MODIS) để xây dựng
bản đồ phân vùng hạn hán để đánh giá mức độ hạn hán theo thời gian và từ kết quả nghiên cứu đề
xuất các giải pháp hạn chế tình trạng hạn hán trong khu vực. Kết quả của nghiên cứu cung cấp cái
nhìn rõ ràng về tình trạng hạn hán trong những năm gần đây, như năm 2022 và 2023. Cuối cùng,
nghiên cứu đã chứng minh được tiềm năng của viễn thám trong việc giám sát và dự báo tình trạng
hạn hán, từ đó hỗ trợ quá trình quản lý tài nguyên nước một cách hiệu quả hơn.
Từ khóa: Chỉ số SVI, hạn hán, MODIS, Ninh Thuận, Thuận Nam.
1. MỞ ĐẦU
Biến đổi khí hậu là một vấn đề toàn cầu, đang gây ra những tác động tiêu cực đối với môi trường
và cuộc sống của con người. Trong số các hiện tượng gây ra do biến đổi khí hậu, lũ lụt và hạn hán
đang ngày càng trở nên phức tạp và khó lường. Tại Việt Nam, hạn hán thường xuyên xảy ra, đặc biệt
là ở các khu vực như Tây Nguyên, Nam Trung Bộ và Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL). Theo
báo cáo của Ban chỉ đạo Trung ương về phòng chống thiên tai năm 2016, cuối năm 2014, ảnh hưởng
của hiện tượng El Nino mạnh kỷ lục đã gây ra tình trạng hạn hán trên diện rộng ở các tỉnh Tây
Nguyên, Nam Trung Bộ và ĐBSCL (Le và nnk., 2019). Sự thiếu hụt nghiêm trọng về lượng mưa đã
dẫn đến việc hầu hết các hồ chứa thủy lợi, thủy điện hoạt động dưới dung tích thiết kế và dưới mức
trung bình của nhiều năm, đồng thời nhiều hồ đã cạn khô (Đình Tăng, 2016). Tình trạng hạn hán đã
gây ra tổn thất lớn đối với sản xuất nông nghiệp, thủy sản và ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống
và sinh kế của người dân.
Tuy nhiên, đối với tỉnh Ninh Thuận - nơi được coi là vùng đất khô hạn nhất cả nước (Kim Thủy,
2023), hạn hán được đặt ở vị trí ưu tiên hàng đầu về mức độ ảnh hưởng. Mặc dù trong nhiều năm qua,
chính phủ và chính quyền địa phương đã tích cực xây dựng nhiều hạng mục thủy lợi và cung cấp
nguồn nước để hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội, nhưng những nỗ lực này vẫn chưa đủ để giải quyết
vấn đề cung và sử dụng hiệu quả nguồn nước, đặc biệt là khi tình hình khô hạn diễn ra mạnh mẽ ở
địa phương này, nhất là trong năm 2016 (Bộ tài nguyên và môi trường, 2016).
Ninh Thuận là một tỉnh ven biển thuộc vùng Duyên Hải Nam Trung Bộ với lượng mưa trung
bình năm chỉ khoảng từ 700-800 mm/năm, trong đó mùa khô kéo dài từ tháng 12 đến tháng 8 năm
sau (Đỗ Hợp, 2023). Khí hậu khô hạn là thách thức lớn đối với phát triển kinh tế - xã hội của Ninh
Thuận, đặc biệt là đối với sản xuất nông nghiệp (Nguyễn Ngọc Anh, 2020). Tại huyện Thuận Nam,
hạn hán đã đưa hàng ngàn hecta đất trồng lúa phải ngưng canh tác và gây thiệt hại nặng nề cho động
