Giáo trình Cờ vua: Phần 2 - TS. Nguyễn Đức Thành

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:76

Thêm vào BST

Báo xấu

34
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Không chỉ đơn thuần là một trò chơi giải trí lành mạnh trong những lúc nhàn rỗi, Cờ vua còn giúp người chơi phát triển tư duy, rèn luyện tính kỷ luật, kiên trì, điềm tĩnh, lòng tự trọng, tinh thần độc lập…. Giáo trình Cờ vua sẽ là một tài liệu hữu ích cung cấp các kiến thức cơ bản nhất về Cờ vua cho các bạn sinh viên, mời các bạn cùng tham khảo nội dung phần 1 cuốn sách.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Cờ vua: Phần 2 - TS. Nguyễn Đức Thành

Chương V CỜ THẾ 5.1. KHÁI NIỆM CỜ THẾ Cờ thế là những thế cờ mà ở đó số lượng quân tương đối ít, song được đặc trưng bởi nhiệm vụ giải quyết rất rõ ràng. Những thế cờ đó có thể được lấy từ thực tiễn ván đấu, nhưng phần nhiều là do con người sáng tạo nên nhằm giải quyết các nhiệm vụ đã được định trước. 5.2. ĐẶC ĐIỂM CỜ THẾ Cờ thế có những đặc điểm sau: - Số lượng quân tương đối ít. - Nhiệm vụ cần giải quyết đã định trước rõ ràng. Có 3 dạng thức mục đích nhiệm vụ sau: + Chiếu hết trong một số nước đi hạn định (kiểm tra tư duy). + Định trước thắng cờ, hòa cờ (định hướng tư duy). + Buộc chiếu hết cho bên đi trước, hỗ trợ chiếu hết (kiểm định tư duy phối hợp). - Các biến thế nảy sinh ít song phức tạp. - Giá trị các quân không đánh giá theo giá trị thông thường mà đánh giá theo: không gian, thời gian hoặc vị trí của các quân. - Do các biến thế nảy sinh ít song phức tạp, vì thế thực chất giải một bài tập cờ thế thực chất là việc xác định logic của một vấn đề theo nguyên lý bắc cầu của công thức toán học: nếu A//B mà B//C thì A//C. 5.3. PHÂN LOẠI CỜ THẾ Cờ thế được phân làm hai nhóm chính đó là: nhóm cờ thế giải quyết nhiệm vụ và nhóm cờ thế phác họa. (Xem sơ đồ) 97
Hình 104. Phân loại cờ thế 5.4. TÁC DỤNG CỦA CỜ THẾ Do đặc điểm tính chất, chủng loại cờ thế rất phong phú nên ta có thể chọn lựa được rất nhiều bài cờ thế phục vụ cho các mục đích khác nhau. Tập luyện cờ thế không cần đấu thủ, thậm chí không cần bàn cờ, quân cờ nhưng tác dụng của nó lại rất lớn. - Chơi cờ thế là một trong những phương pháp tốt nhất để phát triển tư duy. - Tăng cường nhãn quan phối hợp. - Nâng cao khả năng tính toán góp phần hoàn thiện trình độ người chơi. 5.5. MỘT SỐ THẾ CỜ THẾ MINH HỌA * Giải quyết nhiệm vụ sử dụng chức năng quân (Quân Mã) 1...M:d3! 2.H:f5 M:e1! 3.Vf1! Mc2+ 4.Tc1! X:c1+ 5.Ve2 Md4+ 6.Vd2 Mb3+ + - Hình 105 98
* Giải quyết nhiệm vụ phân tích 1.Mg3 M:g3 2. d6 # (1…M:g5 2. d6#; 1…M:c5 2.f6#) Hình 106 * Giải quyết nhiệm vụ mang tính chất nghệ thuật Trắng thắng sau 8 nước. 1.0-0-0 V:a7 2.Xd8 V:a6 3.Xd7 V:a5 4.Xd6 V:a4 5.Xd5 V:a3 6.Xd4 V:a2 Hình. 107 7. Xd3 Va1 8. Xa3# CÂU HỎI HƯỚNG DẪN ÔN TẬP Câu 1. Anh (chị) hãy trình bày khái niệm và đặc điểm cờ thế. Câu 2. Phân loại và tác dụng của cờ thế. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Liên đoàn cờ TP Hồ Chí Minh - Ban chuyên môn - Cờ vua (2005), Giáo trình huấn luyện Cờ vua Tập 1, 2, 3 (Lưu hành nội bộ), NXB TDTT. 2. Tiscôp - Trepirnư (1992), Cờ thế - NXB Matxcơva. 99
THÔNG TIN TRÊN MẠNG 1. www.hoccovua.stt.vn/2013/07/huong-dan-hoc-co-vua-cac-co-trong- co-vua.html 2. www.chesstempo.com/chess-tactics.html. 3. www.chess24.com/en/learn/tactics-trainer. 100
Chương VI CỜ VUA VÀ MỘT SỐ LĨNH VỰC LIÊN QUAN 6.1. SO SÁNH CỜ VUA VỚI CỜ TƯỚNG 6.1.1. Những điểm tương đồng - Cờ vua và cờ tướng cùng có gốc chung là chaturanga. - Cùng là môn thể thao chơi trí tuệ, là tinh hoa trong tứ tuyệt “cầm, kỳ, thi, họa”. - Cả ngoài đời và trong Cờ vua, cờ tướng đều có luật pháp, luật chơi nghiêm ngặt (thể hiện với 3 chức năng chủ yếu: quy định, tổ chức và bảo vệ hiệu quả cho sự hoạt động của bộ máy nhà nước). - Mỗi bên có 16 quân. - Quân tốt/chốt có số lượng đông đảo nhưng lại có năng lực thấp nhất. Nhiệm vụ của chúng là tuyệt đối phục lệnh và luôn dũng cảm tiên phong, lao lên phía trước mà không bao giờ thối lui. - Vua hay Tướng đều ở vị trí trung tâm. Mục đích đều là bắt vua/tướng (chiếu bí/chiếu hết) của đối phương. - Số thế cờ, số nước đi của Cờ vua, cờ tướng đều lớn kinh khủng, có thể nói nhiều như số vì sao trên trời. Theo công trình nghiên cứu “Computer Chinese Chess” của nhóm tác giả Shi-Jim Yen, Jr-Chang Chen, Tai-Ning Yang, Shun-Chin Hsu từ trường ĐHTH Đài Bắc, Đài Loan đã tổng hợp và đưa ra số nước đi của 2 môn này như sau: Cờ vua: 10123, Cờ tướng: 10150 6.1.2. Những điểm khác biệt Cờ vua Cờ tướng 1. Tư tưởng và mục tiêu - Mục tiêu là thống nhất. - Mục tiêu là thôn tính, “bình thiên hạ”. 2. Bàn cờ - Không gian hẹp hơn với 64 ô. - Không gian thoáng hơn với 90 - Các quân di chuyển theo ô (giao điểm. nhau giữa cột dọc và hàng ngang). - Các quân di chuyển theo điểm 101
(giao nhau giữa đường dọc và đường ngang). - Không hề có một ranh giới, khu - Giữa hai bên là một đường sông vực giới hạn nào trên “chiến phân ranh, gọi là “Sở hà Hán trường”. giới”. Có khu vực giới hạn cung tướng, sĩ. 3. Lực lượng - Mỗi bên có 6 loại quân: Vua (1), - Mỗi bên có 7 loại quân: Tướng Hậu (1), Xe (2), Tượng (2), Mã (2), (1), Sĩ (2), Tượng (2), Xe (2), Pháo Tốt (8), với 2 dãy cấu trúc quân lúc (2), Mã (2), Chốt (5), với 3 dãy bắt đầu ván cờ. cấu trúc quân lúc bắt đầu ván cờ. - 4 loại quân trọng yếu là Hậu, Xe, - 3 loại quân trọng yếu là: Xe, Tượng, Mã. Pháo, Mã. - Quân Hậu, thể hiện sự tôn trọng - Không có Hậu mà chỉ có Sĩ như của người phụ nữ, quyền lực chỉ sau tầng lớp cận thần thái giám. vua và quyền năng trên tất cả, kể cả vua. Đây là điểm ưu việt của xã hội phương tây đối với nữ giới. 102
- Không có quân Pháo và quân Sĩ. - Pháo là loại quân đặc biệt vì có nước đi quân và ăn quân khác nhau. 4. Nước đi - Vua đi thoải mái, khắp bàn cờ, có - Tướng bị giới hạn trong cung. 2 thể kết hợp dồn ép đối phương như tướng không được phép đối diện một chiến binh thực thụ. nhau. - Mã không bị cản, có thể đi bất kỳ - Mã có nước bị cản. Nho Giáo về mọi hướng, thậm chí nhảy qua phong kiến ngày xưa, kìm hãm sự đầu các quân khác. Người phương phát triển người Đông Á. Khổng Tây cổ súy cho thế giới tự do. giáo chỉ bảo vệ cho vương công quyền quý. - Có 3 nước đi đặt biệt (nhập thành, - Không có các nước đi đặt biệt ăn tốt qua đường và phong cấp). như trong Cờ vua nhưng có nước ăn quân của pháo là khác thường bằng cách nhảy qua đầu một quân khác bất kỳ. - Tượng đi chéo bao nhiêu ô tùy - Tượng cờ tướng chỉ đi chéo chọn, như là một cung thủ. (khoảng cách mỗi nước đi là 3 điểm), và chỉ quanh quẩn tất cả có 7 điểm đến ở phần sân nhà. - Tốt đi thẳng, ăn chéo. - Chốt đi thẳng và ăn thẳng. Khi qua sông được phép đi ngang, thẳng và ăn ngang, thẳng. - Tốt xuống hàng ngang cuối được - Chốt xuống hàng ngang cuối phong cấp và có thể nhanh chóng xem như mất tác dụng. thay đổi cục diện thế cờ. - Khái niệm về dân trong phương Tây - Tốt trong cờ tướng chỉ là đại khoáng đạt hơn, nhân văn hơn. Một diện cho đám dân đen bị bắt đi người bình thường có thể trở thành lính. bất kỳ ai mà họ muốn và phấn đấu. - Theo Napoléon Bonaparte: “Một - Theo chế độ phong kiến: “Con người lính không có khát vọng trở vua thì lại làm vua, con sãi ở thành nguyên soái thì tốt nhất là chùa thì quét lá đa”. đừng làm lính!” - Khi bắt Vua không cần hô “chiếu”. - Khi bắt Tướng phải hô “chiếu tướng” 103
- Khi hết nước đi (rơi vào thế pat) sẽ - Khi hết nước đi sẽ thua cuộc. hòa cờ. 5. Giá trị các quân - Quân Tốt ở vị trí đầu tiên = 1đ, khi - Quân Chốt ở vị trí đầu tiên = 1đ. tiến đến hàng ngang cuối cùng = giá Quân Chốt khi đã qua sông = 2đ. trị của quân nó phong cấp. - Quân Mã = 3đ. - Quân Mã = 4,5đ. - Quân Tượng = 3đ. - Quân Pháo = 5đ. - Quân Xe = 5đ. - Quân Xe = 10đ. - Quân Hậu = 9đ. - Quân Vua là vô giá. - Quân tướng là vô giá. 6. Chiếu Tướng/Vua - Khi đe dọa trực tiếp Vua chỉ im - Khi đe dọa trực tiếp Tướng phải lặng, không cần thiết phải nói gì hô “chiếu” hoặc “chiếu Tướng” 7. Bí nước đi - Bí nước đi (mà không bị chiếu)  - Bí nước đi (mà không bị chiếu hòa cờ  thua cờ 6.2. CỜ VUA VÀ HỘI HỌA Từ xa xưa, các họa sĩ đã thể hiện trên nền giấy hay nền vải những bức tranh sinh động và tuyệt vời về thế giới cờ? Những nghệ sĩ giàu cảm xúc đã nhận ra những quân cờ là một xã hội thu nhỏ, mỗi một quân cờ có những tính cách thuộc về con người, tình huống trên bàn cờ thường xuyên biến động và đổi thay bởi vậy mỗi quân cờ sẽ có số phận riêng của mình, sẽ sống với cuộc đời riêng, đầy đủ vinh quang và cay đắng, có thể thăng hoa từ chú lính quèn thành bậc vương tôn mà cũng có thể ngã gục trước trận ngay từ giờ xuất quân. Dưới con mắt nghệ thuật thì các ô cờ không chỉ là những ô vuông đen trắng xếp cạnh nhau một cách vô nghĩa, không hồn mà đó là những mảng sáng - tối đan xen giữa trắng và đen, là cái tốt và cái xấu, cái thiện và cái ác xuất hiện trên mỗi bước đường đời không bao giờ bằng phẳng mà ở đó, những quân cờ, bất kể sang hay hèn, bất kể địa vị ra sao đều phải đi qua, đi từ đầu cho tới cuối cuộc cờ, nghĩa là đến cuối cuộc đời. 104
Nghệ thuật của cờ, tự thân nó đã rất cao quý và hội họa cũng vậy, đến một ngày nào đó tất yếu cả hai sẽ gặp nhau. Đó là những gì gọi là tinh túy của trí tuệ. Từ cảm hứng, mà hội họa cho ra đời những bức tranh kiệt tác. Các danh kỳ cũng vậy, họ đã thổi một luồng sinh khí cuộc đời vào các ván cờ tuyệt hay của mình để tạo nên những thế cờ bất tử cho hậu thế. Hình 108. The Garden of Love (Finkenzeller 34) (Nguồn: http://www.wikiwand.com/de/Meister_E._S.) Ngay từ khi cờ xuất hiện, nhất là thời kỳ cờ xuất hiện ở châu Âu thì các họa sĩ đã mau chóng tìm thấy cảm hứng của mình ở trò chơi này qua những bức tranh xưa và những bức khắc chạm mô tả trong vườn tình yêu với hoa lá và chim chóc như trong cõi thần tiên. Hội họa ngày càng phát triển và hình thành nhiều trường phái nhưng có lẽ không một trường phái nào là không có đề tài về cờ. Nếu các danh họa thời Phục Hưng vẽ chủ yếu về những bức chân dung các cuộc đấu cờ như đã nói trên, thì trường phái ấn tượng lại cho ra đời những kiệt tác về chiều sâu nội tâm thông qua quân cờ. 105
Hình 109. Tranh cờ thuộc trường phái ấn tượng (Nguồn: https://www.pinterest.com/antmansgirl/check-mate/) Sofonisba Anguissola, một nữ họa sĩ người Ý, được công nhận là một trong những họa sĩ nữ hàng đầu của thời kỳ Phục hưng. Bà đã dành hàng chục năm cuối đời mình để sáng tác những bức tranh về đề tài cờ nổi tiếng khắp thế giới, mang đầy những ngụ ý triết học sâu xa, màu sắc hài hòa với gam màu lạnh nhưng rất mạnh mẽ đã thu hút sự chú ý rất lớn của giới nghệ thuật. Hình 110. Tranh các chị em chơi Cờ vua (Sofonisba - 1555) (Nguồn: https://commons.wikimedia.org/.../File:The_Chess_Game_-_Sofonisba_An...) 106
Một trong những thể loại hội họa được những người chơi cờ ưa thích là những bức chân dung về các nhà chơi cờ, nhất là những bậc cao thủ, được vẽ ký họa bằng chì đơn giản hay những bức chân dung vẽ bằng sơn dầu công phu đã lột tả được cá tính mạnh mẽ, nội tâm phong phú và phong cách chơi cờ đặc sắc của từng người. Hình 111. Tranh ký họa Cờ vua - Một ván đấu Cờ vua tại quán cà phê - bản vẽ của Thư viện ảnh Mary Evans (Nguồn: https://fineartamerica.com/featured/a-game-of-chess-at-the-cafe-de-la-mary-evans-picture- library.html) Có một bức tranh được rất nhiều người biết tới, đó là một bức tranh tường lớn có đủ 13 nhà vô địch thế giới với nhóm ngồi giữa là những nhà vô địch đương đại, một nhóm bên phải và một nhóm nữa đứng xa xa bên trái, mỗi người một vẻ nhưng đều mang tính cách thời đại của mình. Ở những hội trường thi đấu lớn, những cung Cờ vua nổi tiếng, những câu lạc bộ được nhiều người biết tới đều có dựng bức tranh này. Hình 112. Bức tranh tường lớn có đủ 13 nhà vô địch thế giới (Nguồn: http://systemecolle.free.fr/textes/les%20champions%20du%20monde/les_champions_du_monde_d.htm) 107
Người Trung Hoa với trò chơi cờ Tướng đầy sức sống và mang rõ nét phong cách Á Đông cũng có những tác phẩm hội họa kiệt xuất về cờ. Nếu ở các triều đại văn hóa hưng thịnh xưa kia, người ta được chiêm ngưỡng những bức tranh thần tiên chơi cờ trên núi cao, bên bàn đá cạnh dòng suối nước róc rách chảy hay dưới bóng tùng bách nơi non xanh nước biếc, thì ở thời loạn vẫn có những bức họa vẽ những mưu sĩ, những danh tướng ngồi trước thế cờ như đang mưu tính thế sự cuộc đời. Ngày nay hội họa Trung Hoa khai thác cờ ở khía cạnh cuộc sống và số phận con người bình thường với một bút pháp điêu luyện và tinh tế, mang dáng dấp của trường phái trừu tượng. Hình 113. Một bức tranh phong cách cổ xưa mô tả các bậc cao niên đang chơi cờ (Nguồn: mannup.vn/co-vay-tinh-hoa-phuong-dong) Bất chấp những họa sĩ có biết chơi cờ hay không, điều quan trọng là ở tâm hồn họ đã tìm thấy vẻ đẹp đích thực của cờ và nhận ra cờ là tấm gương phản chiếu cuộc đời. 6.3. CỜ VUA VÀ VĂN CHƯƠNG, THƠ CA Có thể nói cờ là một đề tài không bao giờ cạn của các nhà văn, nhà thơ. Từ thời Trung cổ và Phục Hưng, những bản trường ca về cờ đã xuất hiện. Trong những thế kỷ tiếp theo, những truyện ngắn, những tiểu thuyết, những vở kịch, những bài thơ... lấy cờ làm đề tài lần lượt ra đời, tính tới nay có tới Hình 114. Nhà văn Heminway hàng trăm quyển... Các nhà văn, Nguồn: nhà thơ thường khám phá thế giới (Nguồn: https://www.https://www.telesurtv.net/news/cuba-legado- tinh thần, thế giới tình cảm sâu ernest-hemingway-finca-el-vigia-20180628-0040.html) lắng của con người, tìm đến bản 108
chất của nó. Biết bao bậc đế vương đã bị văn chương lột hết áo mũ cân đai bề ngoài để hiện nguyên hình là những kẻ đầy dã tâm tàn bạo. Văn chương đã chỉ đường cho biết bao người từ trong tối tăm tìm thấy ánh sáng và niềm vui... Sự đồng cảm giữa văn chương và cờ là điều dễ hiểu, bởi cuộc chiến trên bàn cờ, số phận mỗi quân cờ sao mà giống cuộc đời. Và nếu nó như cuộc đời thì tất yếu nó sẽ được phản ánh vào văn chương. Mỗi một danh kỳ hay một người chơi cờ tài ba cũng thường có cuộc đời đầy biến cố, nếu kể ra ắt sẽ là những thiên tiểu thuyết khá ly kỳ. Hình 115. Jonson và Shakespeare đang chơi cờ (1604) (Nguồn: http://shakespeare.berkeley.edu/system/files/styles/large/private/images/ben-jonson-and-shakespeare- playing-chess-by-karel-van-mander-2402.jpg?itok=ArhrC0iI) Rất nhiều những tên tuổi bất diệt của những con người tạo dựng nên nền văn chương thế giới, những con người đã cầm bút viết nên những tiểu thuyết, những vở kịch, những bài thơ... bất hủ cho nhân loại và cũng chính là những con người rất ham mê trò chơi này, coi đó là một thú vui, một sự say sưa của cuộc đời: Shakespeare, Volter, Dideroi, Russeau, Chervantes, Dante, Puskin, Dicken, Gơt, Becton Brech, Heminway, Xvai... Hình 116. Lev Tolstoi cũng là tín đồ Cờ vua (Nguồn: https://i.pinimg.com/originals/10/63/19/1063196cbbbc70a1edb8ad0ed192c41f.jpg) 109
Lev Tolstoi từng bộc bạch: “Tôi không thể sống mà thiếu cờ. Tôi yêu thích cờ vì đó là cách thư giãn, nghỉ ngơi tuyệt vời. Nó bắt buộc trí óc phải làm việc, nhưng đó là một cách làm việc rất đặc sắc”. Nhà thơ Nam Mỹ Pablo Nêruda viết: “Cờ là gì? Đó là một trong những chiến thắng của con người đối với chính bản thân mình. Đối với một số người, cờ là âm thanh, đối với một số khác, đó là hội họa. Còn đối với tôi, cờ là bài thơ, Hình 117. Pablo Nêruda xem cờ là bài thơ bài thơ đấu tranh, bài thơ của trí tuệ, của ý (Nguồn: http://4.bp.blogspot.com/-RsnWiAF1jMo/T_mGGQJjnxI/ chí”. AAAAAAAACNg/AweKdLV44hg/s200/pablo+neruda+libros.jpg) 6.4. CỜ VUA VÀ NGHỆ THUẬT ĐIỆN ẢNH Humphrey Bogart là một nghệ sĩ trứ danh và cũng là một nhà chơi cờ thực thụ, người đã đóng bộ phim nổi tiếng “Casablanca”. Đóng phim và chơi cờ là hai thú làm ông say mê nhất trên đời. Tiêu chuẩn chọn bạn bè của ông là những ai chơi cờ xứng đáng ngang bằng ông và sành thưởng thức rượu vang. Những ván cờ ông chơi không chú tâm lắm tới chuyện thắng thua mà chủ yếu là tìm người tri kỷ. Họ đánh cờ tới khuya, tận huởng niềm khoái lạc khi khi tìm ra những nước cờ cao và uống trọn những niềm vui trí tuệ đó bằng những cốc rượu vang tuyệt hảo. Hình 118. Humphrey Bogart vừa là nghệ sĩ trứ danh vừa là một nhà chơi cờ thực thụ (Nguồn: https://www.theglobeandmail.com/life/relati onships/valentines-day/the-9-most- romantic-movies-of-all- time/article7533069/ 110
Một ngôi sao màn bạc khác mà tên tuổi có lẽ ít người không biết tới: Marlon Brando, cũng là một người mê cờ có tiếng. Khi ông đóng bộ phim “Julius Caesar” thì chơi cờ là thú giải trí chính của ông. Thông thường, mỗi khi thấy ông, các nhà báo và nhiếp ảnh vây lấy ông để phỏng vấn, chụp hình. Nhưng gặp khi ông đang đánh cờ thì đừng hòng moi lấy ở ông nửa lời. Hình 119. Ngôi sao màn bạc Marlon Brando là một người mê cờ có tiếng (Nguồn: ew.com/article/2015/.../marlon-brando-first- screen-test-clip/) Một diễn viên nữa là John Wayne đã từng đánh cho một tay cờ lừng lẫy là William Windom một trận thua nhớ đời với tỷ số 6 - 0 trong một trận đấu tay đôi được nhiều người biết tới. Vì sao một diễn viên lại chơi cờ giỏi thế? Đến nay cũng chưa ai giải thích nổi, phải chăng bên trong của cờ và nghệ thuật điện ảnh có điều gì tương đồng? Người ta lại càng ngạc nhiên hơn khi biết một cặp nghệ sĩ nữa là George Sanders và Zsazsa Gabor. Cả hai đều thích trò chơi trí tuệ và đầy tính nghệ thuật này. Trong hồi ký của mình Sanders đã viết: “Khi chúng tôi cùng đi hưởng tuần trăng mật, thú vui làm chúng tôi say sưa nhất là ở bên nhau và cùng chơi cờ”. Hình 120. Vua hề Sác-lô (Charlie Chaplin) và Cờ vua (Nguồn: https://www.pinterest.com/sarah_biegelsen/chaplin/) 111
Ngoài ra còn có Bop Hope, con người vui nhộn này đã từng đánh cho Fischer thua xiểng liểng trong một pha trình diễn trên tivi. Hay một loạt nghệ sĩ tên tuổi khác như: Shirley Temple, Marlene Dietrich, Charlie Chaplin, Anthony Quinn, Walter Matthau, Henry Fonda... Hẳn là cờ rất phù hợp với họ bởi chỉ có những con người nghệ sĩ giàu óc tuởng tượng, yêu thích những tính cách vừa lãng mạn vừa mạnh mẽ và chính là cờ đã đem đến cho họ những món quà hào phóng đó. 6.5. CỜ VUA VÀ ÂM NHẠC Giữa cờ và âm nhạc cũng đã có sự gắn bó với nhau từ xa xưa. Không chỉ có một huyền thoại kể về Philidor, thiên tài âm nhạc Pháp đồng thời là một nhà chơi cờ vĩ đại của thế kỷ 18. Trong thời đại chúng ta còn có Sergey Prokofiev với những bản giao hưởng bất hủ cũng là một kỳ thủ tài năng. Một trong những nghệ sĩ biểu diễn âm nhạc của thời đại là Yehudi Menuhin, ông biểu diễn nhạc ở sân khấu nổi tiếng: Nhà hát Opera Paris, nhưng khi đến nhà ông người ta thường thấy ông chơi cờ. Hình 121. Sergey Prokofiev với những bản giao hưởng bất hủ và cũng là một kỳ thủ tài năng (Nguồn: http://naitimp3.net/img/artist/200x200/205206.jpg) Người lãnh đạo của ban nhạc Beatles nổi tiếng là John Lennon cũng là một tay chơi cờ có hạng. Trong tác phẩm “Imagine” của anh có cảnh Lennon chơi cờ với người yêu của mình là Yoko mà quân của hai bên đều là màu trắng để tượng trưng cho hòa bình và tình yêu. Một thành viên khác của ban nhạc này là Ringo đã vẽ hình bàn cờ thành hình bàn tay con người để làm vật kỷ niệm, đã được sản xuất hàng loạt bằng vàng và bạc. 112
Còn ca sĩ Bono, một thủ lĩnh của nhóm nhạc Pop U2 đã từng thi đấu với Kasparov. Còn có thể kể ra đây những tên tuổi lớn về âm nhạc từng say mê cờ: Richart Strauss, Chopin, Beethoven, Mendelssohn, Shostakovich, Verdi, Rossini, Isaac Stern... Các đại kỳ sư cũng là những người rất mê âm nhạc. Họ say mê sự logic và hài hòa của những nước đi trên bàn cờ, còn những nhà âm nhạc say mê sự sáng tạo phong phú, hài hòa của mình trên cung bậc của bảy nốt nhac. Với bảy nột nhạc họ tạo nên hàng nghìn, hàng vạn bản nhạc, bài ca từ hùng tráng, du dương tới trữ tình sâu lắng, khác nào với những quân cờ trên 64 ô đen trắng, các kỳ thủ tạo nên hàng nghìn, hàng vạn ván cờ muôn hình muôn vẻ, hầu như vô tận, thả sức cho óc sáng tạo của con người. Chẳng thế mà người ta đã ví nhà Vô địch thế giới Capablanca là “Bach trên bàn cờ” còn với nhà quán quân Lasker là “Mozar của cờ” khi ông chơi những ván quá xuất sắc khi mới 9 tuổi! 6.6. CỜ VUA VÀ CHÍNH KHÁCH Một giai thoại kể rằng, khi Crixtoph Colomb có dự định đi tìm một miền đất mới mà ông dự đoán là Ấn Độ thì trong tay ông chẳng có lấy một đồng ngân quỹ. Con người thông minh này biết được rằng Vua của mình lúc đó là Ferdinand là người rất mê cờ, ông bèn lựa dịp đức Vua đang chơi cờ, đứng bên cạnh kiên nhẫn chờ đợi. Hình 122. Christopher Columbus– người khám phá châu Mỹ và làm thay đổi thế giới (Nguồn: http://nghiencuuquocte.org/2015/04/26/christopher-columbus/) 113
Lần đó dù chơi với một tay cờ có hạng nhưng nhà Vua đi những nước rất xuất sắc, áp đảo và cuối cùng, thí quân đã đánh gục đối phương bằng một đòn phối hợp tài tình. Nhằm lúc Vua đang hứng chí cười ha hả trước thắng lợi của mình, Colombo bèn mạnh dạn tiến tới trước mặt Vua quỳ xuống tâu: “Thưa bệ hạ, ngài quả là một nhà khai sáng vĩ đại trong cờ, còn thần, thần cũng muốn noi theo gương bệ hạ, đi khai phá một con đường thương mại mới, nhằm đưa quốc gia của bệ hạ trở nên một đất nước hùng cường. Xin bệ hạ chuẩn tấu cho thần số tiền nhỏ mọn này, như hy sinh một con Tốt để giành một thắng lợi lớn trước các cường quốc lân bang”. Vua Ferdinand xem qua bản tấu, lấy làm hài lòng và chuẩn chi ngay lập tức “số tiền nhỏ mọn” khổng lồ đó. Ván cờ của bậc vua chúa đã đóng góp không nhỏ vào việc tìm ra cả một châu lục mới! Nữ hoàng Anh Victoria là một phụ nữ thông minh, bà rất thích chơi cờ nhưng không phải để tỷ thí với các đấng nam nhi tranh phần thắng thua mà coi cờ là một trò chơi thú vị và dùng nó để giao hảo với các công nương, hoàng hậu các nước lân bang. Hình 123. Nữ hoàng Anh Victoria là một phụ nữ thông minh và rất thích chơi cờ (Nguồn: https://www.alamy.com/stock-photo-queen-victoria-queen-of-england-engraving-1855-59956103.html) 114
Hoàng đế Pháp – Napoleon cũng là một tay cờ nghiệp dư khá mạnh. Hình 124. Napoleon chơi cờ cùng Remusat (Nguồn: http://www.chesshistory.com/winter/extra/pics/napoleon.jpg) Về sau này nền quân chủ được thay thế bằng các chế độ tân tiến hơn thì các chính khách vẫn là những người say mê trò chơi trí tuệ này, âu cũng là điều dễ hiểu. Ví dụ các Tổng thống Mỹ như George Wasington, Thomas Jefferson (ông này đặc biệt thích đọc quyển “Luận giải về Cờ vua” của Philidor và nghiên cứu rất kỹ tàn cục Xe Tượng chống Xe), Abraham Lincoln (ông chơi cờ rất giỏi, trong gia đình vào những lúc rảnh hay chơi với con trai mình). Hình 125. Jefferson và Washington chơi cờ (Nguồn: https://www.megachess.co/Revolutionary...p/map01.htm) 115
Benjamin Franklin (1706 - 1790) là một nhà bác học, người phát minh ra cột thu lôi và kỹ thuật in đồng đô la bằng giấy. Ông còn là một nhà chính trị, là thống đốc bang Pensilvania, người đã cùng các tổng thống Jefferson và Adam soạn thảo ra bản tuyên ngôn độc lập nổi tiếng của nước Mỹ (1776), đồng thời là một tác gia được Voltere, Russeau, Philidor, Lomonosov, Puskin... đánh giá rất cao. Hình 126. Benjamin Franklin - một kỳ thủ cự phách (Nguồn: https://thumbs2.ebaystatic.com/d/l225/m/mnyqSCZfrVSm-oHq2GnuwbQ.jpg) Nhưng còn một điều người ta còn ít biết đến: ông là một nhà chơi cờ cự phách, một trong những người sáng lập ra nhóm cờ nổi tiếng ở Philadenphia. Các đấu thủ Cờ vua nổi tiếng nhất ở Mỹ thời bấy giờ thường rất thích gặp và thi đấu với Franklin. Ông còn tham gia chơi cờ ở một số câu lạc bộ nước ngoài. Các ván cờ của ông thường được đăng trên các tạp chí, trong đó có những ván nổi tiếng. Ông suy nghĩ tìm ra được mối liên hệ giữa trò chơi trí tuệ này với khoa học, văn hóa, triết học, thẩm mỹ và đạo đức... ông tổng kết được những gì tốt đẹp mà việc chơi cờ mang lại, nâng cao hiểu biết và phẩm giá cho con người. Bài báo của ông “Giá trị tinh thần của Cờ vua” viết năm 1786 đã được in lại nhiều lần cho tới ngày nay, bao nhiêu thế hệ đã được đọc và chiêm nghiệm. Trong bài báo đó Franklin viết: 116