bé lao ®éng - th−¬ng binh vµ x(cid:19) héi tæng côc d¹y nghÒ
Chñ biªn: Hoµng Thanh TÞnh
Biªn so¹n: ng« thÞ kÕt
Gi¸o tr×nh tiÖn trô dµi kh«ng dïng gi¸ ®ì
NghÒ: c¾t gät kim lo¹i Tr×nh ®é: lµnh nghÒ
Dù ¸n gi¸o dôc kü thuËt vµ d¹y nghÒ (VTEP) Hµ néi – 2008
Tuyªn bè b¶n quyÒn :
Tµi liÖu nµy thuéc lo¹i s¸ch gi¸o tr×nh, cho nªn c¸c nguån th«ng tin cã thÓ ®−îc phÐp dïng nguyªn b¶n hoÆc trÝch dïng cho c¸c môc ®Ých vÒ ®µo t¹o vµ tham kh¶o. Mäi môc ®Ých kh¸c cã ý ®å lÖch l¹c hoÆc sö dông víi môc ®Ých kinh doanh thiÕu lµnh m¹nh sÏ bÞ nghiªm cÊm.
Tæng côc D¹y nghÒ sÏ lµm mäi c¸ch ®Ó b¶o vÖ b¶n
quyÒn cña m×nh.
Tæng côc D¹y nghÒ c¸m ¬n vµ hoan nghªnh c¸c th«ng tin gióp cho viÖc tu söa vµ hoµn thiÖn tèt h¬n tµi liÖu nµy.
§Þa chØ liªn hÖ:
Tæng côc D¹y nghÒ 37B - NguyÔn BØnh Khiªm - Hµ Néi
M· sè:
114 - 2008/CXB/03 - 12/L§XH
03 12 − 22 01 −
2
Lêi nãi ®Çu
Gi¸o tr×nh m«®un TiÖn trô dµi kh«ng dïng gi¸ ®ì ®−îc x©y dùng vµ biªn so¹n trªn c¬ së ch−¬ng tr×nh khung ®µo t¹o nghÒ C¾t gät kim lo¹i ®· ®−îc Gi¸m ®èc Dù ¸n Gi¸o dôc kü thuËt vµ D¹y nghÒ quèc gia phª duyÖt dùa vµo n¨ng lùc thùc hiÖn cña ng−êi kü thuËt viªn tr×nh ®é lµnh nghÒ.
Trªn c¬ së ph©n tÝch nghÒ vµ ph©n tÝch c«ng viÖc (theo ph−¬ng ph¸p DACUM) cña c¸c c¸n bé, kü thuËt viªn cã nhiÒu kinh nghiÖm, ®ang trùc tiÕp s¶n xuÊt cïng víi c¸c chuyªn gia ®· tæ chøc nhiÒu ho¹t ®éng héi th¶o, lÊy ý kiÕn v.v..., ®ång thêi c¨n cø vµo tiªu chuÈn kiÕn thøc, kü n¨ng cña nghÒ ®Ó biªn so¹n. Ban gi¸o tr×nh m«®un TiÖn trô dµi kh«ng dïng gi¸ ®ì do tËp thÓ c¸n bé, gi¶ng viªn, kü s− cña Tr−êng Cao ®¼ng C«ng nghiÖp HuÕ vµ c¸c kü thuËt viªn giµu kinh nghiÖm biªn so¹n. Ngoµi ra cã sù ®ãng gãp tÝch cùc cña c¸c gi¶ng viªn Tr−êng §¹i häc B¸ch khoa Hµ Néi vµ c¸n bé kü thuËt thuéc C«ng ty C¬ khÝ Phó Xu©n, C«ng ty ¤t« Thèng NhÊt, C«ng ty S¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng Long Thä.
Ban biªn so¹n xin ch©n thµnh c¶m ¬n Tr−êng §¹i häc B¸ch khoa Hµ Néi, C«ng ty C¬ khÝ Phó Xu©n, C«ng ty ¤t« Thèng nhÊt, C«ng ty S¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng Long Thä, Ban Qu¶n lý Dù ¸n GDKT&DN vµ c¸c chuyªn gia cña Dù ¸n ®· céng t¸c, t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì trong viÖc biªn so¹n gi¸o tr×nh. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, ban biªn so¹n ®· nhËn ®−îc nhiÒu ý kiÕn ®ãng gãp th¼ng th¾n, khoa häc vµ tr¸ch nhiÖm cña nhiÒu chuyªn gia, c«ng nh©n bËc cao trong lÜnh vùc nghÒ C¾t gät kim lo¹i. Song do ®iÒu kiÖn vÒ thêi gian, MÆt kh¸c ®©y lµ lÇn ®Çu tiªn biªn so¹n gi¸o tr×nh dùa trªn n¨ng lùc thùc hiÖn, nªn kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt nhÊt ®Þnh. RÊt mong nhËn ®−îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp ®Ó gi¸o tr×nh m«®un TiÖn trô dµi kh«ng dïng gi¸ ®ì ®−îc hoµn thiÖn h¬n, ®¸p øng ®−îc yªu cÇu cña thùc tÕ s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp hiÖn t¹i vµ trong t−¬ng lai.
Gi¸o tr×nh m«®un TiÖn trô dµi kh«ng dïng gi¸ ®ì ®−îc biªn so¹n theo c¸c nguyªn t¾c: TÝnh ®Þnh h−íng thÞ tr−êng lao ®éng; TÝnh hÖ thèng vµ khoa häc; TÝnh æn ®Þnh vµ linh ho¹t; H−íng tíi liªn th«ng, chuÈn ®µo t¹o nghÒ khu vùc vµ thÕ giíi; TÝnh hiÖn ®¹i vµ s¸t thùc víi s¶n xuÊt.
Gi¸o tr×nh m«®un TiÖn trô dµi kh«ng dïng gi¸ ®ì nghÒ C¾t gät kim lo¹i cÊp tr×nh ®é Lµnh nghÒ ®· ®−îc Héi ®ång thÈm ®Þnh Quèc gia nghiÖm thu vµ nhÊt trÝ ®−a vµo sö dông vµ ®−îc dïng lµm gi¸o tr×nh cho häc viªn trong c¸c kho¸ ®µo t¹o ng¾n h¹n hoÆc cho c«ng nh©n kü thuËt, c¸c nhµ qu¶n lý vµ ng−êi sö dông nh©n lùc tham kh¶o.
§©y lµ tµi liÖu thö nghiÖm sÏ ®−îc hoµn chØnh ®Ó trë thµnh gi¸o tr×nh chÝnh thøc trong hÖ thèng d¹y nghÒ.
HiÖu tr−ëng
Bïi Quang ChuyÖn
3
4
Giíi thiÖu vÒ m« ®un
VÞ trÝ, ý nghÜa, vai trß m« ®un:
− Trªn m¸y tiÖn cã thÓ g¸ l¾p vµ gia c«ng nhiÒu d¹ng chi tiÕt kh¸c nhau. Trong
®ã viÖc gia c«ng trôc dµi ta ph¶i tÝnh ®Õn ®é cøng v÷ng, tøc lµ kh¶ n¨ng chÞu t¸c
dông lùc lµm biÕn d¹ng. NÕu tû lÖ chiÒu dµi (l) víi ®−êng kÝnh (d) cña trôc
l d
< 5 : trôc cøng v÷ng
l d
trôc trung b×nh = 5 ÷12 :
l d
>12 : trôc kh«ng cøng v÷ng
M« ®un nµy sÏ thùc hiÖn gia c«ng d¹ng trôc trung b×nh ®−îc g¸ l¾p trªn m©m
Môc tiªu cña m« ®un:
cÆp vµ mét ®Çu t©m, g¸ l¾p trªn hai ®Çu t©m kh«ng dïng gi¸ ®ì.
- M« ®un nµy nh»m rÌn luyÖn cho häc sinh cã ®Çy ®ñ kiÕn thøc ®Ó lËp ®−îc
quy tr×nh tiÖn c¸c trôc dµi cÇn chèng t©m, ph©n tÝch c¸c sai háng cã thÓ x¶y ra vµ
cã c¸c gi¶i ph¸p c«ng nghÖ ®Ó kh¾c phôc trong qu¸ tr×nh tiÖn.
- Cã ®ñ kü n¨ng ®Ó chuÈn bÞ, ®iÒu chØnh, g¸ l¾p vµ tiÖn trôc dµi ®¶m b¶o c¸c yªu
Môc tiªu thùc hiÖn cña m« ®un:
cÇu kü thuËt vÒ h×nh d¹ng, kÝch th−íc, chÊt l−îng bÒ mÆt, thêi gian vµ an toµn.
Häc xong m« ®un nµy häc sinh cã kh¶ n¨ng:
- V¹ch ®−îc quy tr×nh tiÖn trôc dµi cÇn chèng t©m hîp lý theo tõng tr−êng hîp cô thÓ.
- ChuÈn bÞ vµ ®iÒu chØnh m¸y, g¸ l¾p ®¹t yªu cÇu kü thuËt.
- Lùa chän th«ng sè c«ng nghÖ phï hîp víi ®é cøng v÷ng cho chi tiÕt cô thÓ.
- TiÖn chi tiÕt dµi ®¶m b¶o h×nh d¹ng, kÝch th−íc, chÊt l−îng bÒ mÆt vµ thêi gian.
Néi dung chÝnh cña m« ®un:
- S¾p xÕp n¬i lµm viÖc gän gµng, ®¶m b¶o an toµn.
- C¸c yªu cÇu kü thuËt cña trôc tr¬n, trôc bËc - Ph−¬ng ph¸p tiÖn trô tr¬n dµi g¸ trªn 1 ®Çu t©m
5
- Ph−¬ng ph¸p tiÖn trô tr¬n dµi g¸ trªn 2 ®Çu t©m - Ph−¬ng ph¸p tiÖn trô bËc - C¸c d¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc
M« ®un gåm cã 4 bµi
Lý thuyÕt Thùc hµnh M· bµi Danh môc c¸c bµi häc C¸c ho¹t ®éng kh¸c (giê) (giê)
3 18 M§ CG1 18 01 TiÖn trô tr¬n dµi g¸ trªn m©m cÆp vµ 1 ®Çu t©m
2 18 M§ CG1 18 02 TiÖn trô tr¬n dµi g¸ trªn 2 ®Çu t©m
2 14 M§ CG1 18 03 TiÖn trô bËc g¸ trªn m©m cÆp vµ 1 ®Çu t©m
TiÖn trô bËc g¸ trªn 2 ®Çu t©m 3 20 M§ CG1 18 04
Céng: 10 70
6
S C H T N T
7
Ghi chó:
TiÖn trôc dµi kh«ng dïng gi¸ ®ì lµ m« ®un c¬ b¶n vµ b¾t buéc. Mäi häc viªn ph¶i häc
vµ ®¹t kÕt qu¶ chÊp nhËn ®−îc ®èi víi c¸c bµi kiÓm tra ®¸nh gi¸ vµ thi kÕt thóc nh− ®· ®Æt
ra trong ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o.
Nh÷ng häc viªn qua kiÓm tra vµ thi mµ kh«ng ®¹t ph¶i thu xÕp cho häc l¹i nh÷ng
phÇn ch−a ®¹t ngay vµ ph¶i ®¹t ®iÓm chuÈn míi ®−îc phÐp häc tiÕp c¸c m« ®un/ m«n häc
tiÕp theo.
8
C¸c h×nh thøc häc tËp chÝnh trong m« ®un
1. Häc trªn líp vÒ:
- C¸c yªu cÇu kü thuËt cña trôc tr¬n, trôc bËc - C¸c ph−¬ng ph¸p tiÖn trôc tr¬n, trôc bËc dµi g¸ trªn m©m cÆp vµ 1 ®Çu chèng
t©m, g¸ trªn 2 ®Çu t©m
2. Th¶o luËn nhãm lËp tr×nh tù c¸c b−íc tiÕn hµnh tiÖn chi
tiÕt theo b¶n vÏ chi tiÕt
3. Xem tr×nh diÔn mÉu vÒ c¸c thao t¸c thùc hiÖn trªn m¸y tiÖn
4. Thùc hµnh tiÖn chi tiÕt theo yªu cÇu cña b¶n vÏ chi tiÕt
- C¸c d¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch phßng ngõa
9
Yªu cÇu vÒ ®¸nh gi¸ hoµn thµnh m« ®un
1. KiÕn thøc:
- ChØ ra ®−îc c¸c yªu cÇu kü thuËt cho tõng c«ng viÖc cô thÓ. - Nªu ®−îc c¸c ph−¬ng ph¸p vµ dông cô kiÓm tra ®¸nh gi¸ chÊt l−îng s¶n
phÈm.
2. Kü n¨ng:
- §Ò ra ®−îc c¸c biÖn ph¸p ®Ó xö lý sai háng khi tiÖn trô tr¬n dµi. - §−îc ®¸nh gi¸ qua c¸c bµi viÕt, c©u hái miÖng, tr¾c nghiÖm ®iÒn khuyÕt ®¹t yªu cÇu.
- LËp ®−îc quy tr×nh hîp lý cho tõng chi tiÕt. - NhËn d¹ng, lùa chän vµ sö dông ®óng c¸c lo¹i dông cô ®o, chuÈn bÞ ®−îc dao
c¾t vµ ®å g¸ cho tõng c«ng viÖc cô thÓ.
- TiÖn ®−îc c¸c chi tiÕt trô tr¬n dµi, trô bËc ®óng quy tr×nh, ®¶m b¶o yªu cÇu kü
thuËt, an toµn.
3. Th¸i ®é:
- §−îc ®¸nh gi¸ b»ng ph−¬ng ph¸p quan s¸t víi b¶ng kiÓm, thang ®iÓm ®¹t yªu cÇu.
- CÈn thËn, nghiªm tóc khi vËn hµnh m¸y. - Cã tr¸ch nhiÖm víi yªu cÇu cña s¶n phÈm, gi÷ g×n vµ b¶o qu¶n dông cô, thiÕt bÞ. - Tu©n thñ quy tr×nh vµ ng¨n ngõa c¸c sai háng, tai n¹n.
10
Bµi 1
TiÖn trô tr¬n dµi g¸ trªn m©m cÆp vµ 1 ®Çu t©m
Môc tiªu thùc hiÖn:
M§ cg1 18 01
- Tr×nh bµy ®−îc c¸c yªu cÇu kü thuËt cña trôc tr¬n, ph−¬ng ph¸p ®iÒu chØnh ®é
®ång t©m gi÷a ô ®øng vµ ô ®éng chÝnh x¸c.
Néi dung chÝnh:
- Lùa chän ®−îc chÕ ®é c¾t, dao c¾t, dông cô ®o phï hîp - TiÖn trôc tr¬n ®¹t c¸c yªu cÇu kü thuËt, thêi gian vµ an toµn
- Yªu cÇu kü thuËt cña trôc tr¬n dµi - Ph−¬ng ph¸p tiÖn trôc tr¬n dµi g¸ trªn mét ®Çu t©m - C¸c d¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc - C¸c b−íc tiÕn hµnh tiÖn
1. Yªu cÇu kü thuËt cña trôc tr¬n sau khi gia c«ng
A. Häc trªn líp vÒ:
- Khi tiÖn mÆt trô tr¬n dµi cÇn ph¶i ®¹t c¸c yªu cÇu sau: - §óng kÝch th−íc: Bao gåm kÝch th−íc ®−êng kÝnh vµ kÝch th−íc chiÒu dµi cña
trôc theo b¶n vÏ
- §¶m b¶o vÞ trÝ t−¬ng quan gi÷a c¸c bÒ mÆt nh− ®é ®ång t©m, ®é song song,
®é vu«ng gãc ..
- §¶m b¶o ®é chÝnh x¸c vÒ h×nh d¹ng h×nh häc nh− ®é kh«ng trßn (« van,
mÐo..), ®é kh«ng trô (®é c«n)
2. Ph−¬ng ph¸p tiÖn trôc tr¬n dµi g¸ trªn m©m cÆp vµ mét ®Çu t©m
- §¶m b¶o ®é nh¸m bÒ mÆt
Víi vËt gia c«ng dµi víi tû lÖ l/d > 5 ÷12, ®−êng kÝnh lín kh«ng trßn hoÆc cã h×nh
d¸ng phøc t¹p cã thÓ g¸ 1 ®Çu trªn m©m cÆp 4 vÊu vµ mét ®Çu chèng t©m. Cßn
nh÷ng trôc cã ®−êng kÝnh t−¬ng ®èi trßn ®−îc g¸ mét ®Çu trªn m©m cÆp 3 vÊu tù
®Þnh t©m vµ mét ®Çu chèng t©m ®Ó gia c«ng
2. 1. §Þnh vÞ vµ kÑp chÆt ph«i
- Khi tiÖn trô tr¬n ph«i cã thÓ ®−îc ®Þnh vÞ vµ kÑp chÆt mét ®Çu trong m©m cÆp,
mét ®Çu chèng t©m, s¬ ®å nguyªn c«ng ®−îc thùc hiÖn nh− h×nh vÏ 18.1.1
11
- L¾p ®Çu t©m quay vµo nßng ô ®éng: Tr−íc khi l¾p cÇn lau s¹ch phÇn c«n
morse ë ®Çu t©m vµ nßng ô ®éng
- §iÒu chØnh ®Ó kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c vÊu lín h¬n ®−êng kÝnh vËt gia c«ng 3 -
5 mm vµ c¸c vÊu c¸ch ®Òu t©m
- §iÒu chØnh ®é ®ång t©m vµ kho¶ng c¸ch ®Çu nhän ô ®éng víi vÊu m©m cÆp - §−a mét ®Çu ph«i vµo m©m cÆp vµ kÑp s¬ bé víi chiÒu dµi ng¾n, tay tr¸i
gi÷ ph«i cßn tay ph¶i kÐo ô ®éng vÒ phÝa tr−íc tíi vÞ trÝ c¸ch mÆt ®Çu ph«i 3 -
5mm vµ quay tay quay ô ®éng ®−a ®Çu t©m tiÕn s¸t vµo lç t©m cña ph«I, råi
H×nh 18.1.1: G¸ ph«I trªn m©m cÆp vµ 1 ®Çu t©m
h·m chÆt ô ®éng víi b¨ng m¸y
- Rµ trßn ®−êng kÝnh ph«i phÝa s¸t vÊu m©m cÆp - KÑp chÆt ph«i lÇn cuèi mét ®Çu ph«i trong m©m cÆp, kho¸ tay h·m nßng ô ®éng
2.2. §iÒu chØnh m¸y ®Ó tiÖn trôc tr¬n:
TiÖn trôc tr¬n lµ tiÖn ngoµi mét chi tiÕt cã h×nh trô trßn, ®−îc thùc hiÖn theo
tr×nh tù sau:
- Tr−íc khi tiÖn, trªn c¬ së nghiªn cøu b¶n vÏ vµ kiÓm tra kÝch th−íc ph«i, ta ph¶i
x¸c ®Þnh l−îng d− cÇn c¾t ®i vµ sè lÇn c¾t, c¨n cø vµo c¸c yªu cÇu kü thuËt cña b¶n
vÏ nh−: ®é chÝnh x¸c vÒ kÝch th−íc, ®é ®ång t©m, ®é nh¸m ®Ó x¸c ®Þnh c¸c b−íc gia
c«ng cÇn thiÕt.
- §Ó t¹o ra ®−êng sinh song song víi ®−êng t©m khi gia c«ng chi tiÕt g¸ trªn
m©m cÆp vµ mét ®Çu t©m, t©m trôc chÝnh m¸y tiÖn ®−îc chØnh th¼ng hµng víi mòi
t©m ô ®éng, ph¶i n»m trªn cïng mét ®−êng th¼ng trïng víi ®−êng t©m m¸y tiÖn,
nÕu kh«ng th¼ng hµng chi tiÕt gia cång sÏ bÞ c«n. Ph−¬ng ph¸p chØnh nh− sau nh−
h×nh 18.1.1:
12
+ B»ng ph−¬ng ph¸p c¾t thö: TiÖn mét ®o¹n ®−êng kÝnh ë ®Çu A vµ mét ®o¹n ë
®Çu B víi cïng vÞ trÝ dao (cïng gi¸ trÞ v¹ch du xÝch), t¾t m¸y.
+ Dïng pan me ®o c¶ hai ®−êng kÝnh A vµ B nh− h×nh 18.1.1, nÕu 2 ®−êng kÝnh
b»ng nhau lµ ®¹t yªu cÇu
- NÕu hai ®−êng kÝnh nµy kh«ng b»ng nhau th× ph¶i ®iÒu chØnh ô ®éng theo
ph−¬ng ngang vÒ phÝa ng−êi thî vËn hµnh nÕu ®−êng kÝnh A > B, vÒ phÝa tr−íc
ng−ßi thî nÕu A < B, nh− h×nh 18.1.2, l−îng dÞch chuyÓn nµy c¨n cø vµo ®é lÖch
gi÷a 2 ®−êng kÝnh, dùa vµo v¹ch kh¾c trªn ®Õ ô ®éng hoÆc ®é lÖch cña kim ®ång
hå so
H×nh 18.1.2. §IÒu chØnh mòi t©m sau b»ng xª dÞch ngang ô ®éng
1. §Õ ô ®éng; 2. Th©n ô ®éng
.
+ TiÖn thö lÇn thø hai, ®o l¹i c¸c ®−êng kÝnh vµ tiÕp tôc ®iÒu chØnh ô ®éng cho
®Õn khi ®¹t yªu cÇu
- C¨n cø vµo du xÝch bµn tr−ît ngang ®Ó lÊy chiÒu s©u c¾t. §Ó ®¹t ®−îc kÝch
th−íc ®−êng kÝnh chi tiÕt gia c«ng chÝnh x¸c ta dïng ph−¬ng ph¸p c¾t thö b»ng
c¸ch:
13
- Më m¸y cho ph«i quay, ®−a mòi dao tiÕp x¸c víi bÒ mÆt ngoµi cña ph«i cho
®Õn khi mòi dao v¹ch mét ®−êng mê c¸ch mÆt ®Çu cña ph«i 3 ÷ 5mm
- DÞch chuyÓn dao tiÖn ra khái mÆt ®Çu ph«i vÒ phÝa ô ®éng, chØnh vßng du xÝch
cho v¹ch sè 0 trïng víi v¹ch chuÈn cè ®Þnh trªn bµn dao ngang råi quay tay quay
bµn dao ngang cho dao tiÕn vµo mét ®o¹n b»ng chiÒu s©u c¾t cÇn thiÕt
- Cho dao ¨n däc vµo mét ®o¹n 3 ÷ 5mm b»ng tay, dÞch chuyÓn dao ra khái
mÆt ®Çu ph«i, t¾t m¸y cho ph«i dõng h¼n, dïng th−íc cÆp hoÆc pan me ®o kÝch
th−íc phÇn ®· tiÖn, c¨n cø vµo kÝch th−íc ®o ®−îc so víi kÝch th−íc ®· cho ®Ó
®iÒu chØnh dao ¨n thªm hoÆc gi¶m ®i cho ®Õn khi ®¹t kÝch th−íc ®−êng kÝnh theo
yªu cÇu th× cho dao c¾t ®óng chiÒu dµi ph«i cÇn thiÕt.
2.3. C¸c d¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc:
C¸c d¹ng sai háng Nguyªn nh©n C¸ch kh¾c phôc
1. Trªn bÒ mÆt chi tiÕt cã - KiÓm tra vµ chän l¹i kÝch
th−íc ph«i phÇn ch−a c¾t gät
- L−îng d− kh«ng ®ñ - Khoan lç t©m bÞ lÖch - G¸ ph«i bÞ ®¶o
2. KÝch th−íc sai - Khoan lç t©m chÝnh x¸c - Rµ trßn ph«i - §o thËt chÝnh x¸c khi c¾t
- §o sai khi c¾t thö - §iÒu chØnh du xÝch bµn thö
tr−ît ngang kh«ng - Khö hÕt ®é r¬ khi sö
chÝnh x¸c dông vßng du xÝch, x¸c
®Þnh ®óng c¸c v¹ch cÇn
vÆn
3. Chi tiÕt bÞ c«n - T©m ô tr−íc vµ ô ®éng - §iÒu chØnh ®é ®ång t©m
kh«ng trïng nhau gi÷a ®Çu t©m vµ ô ®éng
vµ t©m trôc chÝnh - Nßng ô ®éng vµ ®u«i
- Lau s¹ch lç c«n vµ mòi
c«n mòi nhän bÞ bÈn - Dao bÞ mßn, g¸ dao nhän tr−íc khi l¾p
kh«ng ®ñ chÆt, bµn dao - Mµi l¹i dao, g¸ dao ®ñ
bÞ r¬ chÆt vµ khö hÕt ®é r¬
bµn dao tr−íc khi tiÖn
14
KiÓm tra vµ söa ch÷a, xiÕt 4. Chi tiÕt cã d¹ng «van Trôc chÝnh bÞ ®¶o do æ ®ì
®ai èc ®iÒu chØnh. Dïng bÞ mßn hoÆc ®ai èc ®iÒu
dao vai ®Ó c¾t chØnh bÞ láng
− Ph«i bÞ uèn do lùc ®Èy
− Gi¶m chiÒu s©i c¾t vµ
5. Chi tiÕt cã ®−êng sinh
− PhÇn b¨ng m¸y ë gi÷a bÞ
− C¹o söa l¹i b¨ng m¸y
kh«ng th¼ng cña dao b−íc tiÕn
− Mµi l¹i dao, g¸ dao ®óng
mßn
− Dao bÞ mßn, g¸ dao thÊp
t©m vµ xiÕt chÆt vÝt æ
dao h¬n t©m, g¸ dao kh«ng
− Rót ng¾n nßng ô sau vµ
− Nßng ô sau nh« ra qu¸ dµi
chÆt
h·m chÆt
− Dao bÞ mßn
− Mµi vµ kiÓm tra chÊt
6. §é nh¸m bÒ mÆt kh«ng
− ChÕ ®é c¾t kh«ng hîp lý
− G¸ dao kh«ng ®óng t©m
− Gi¶m chiÒu s©u c¾t,
®¹t l−îng l−ìi c¾t
l−îng tiÕn khi tiÖn tinh.
3. Thùc hµnh tiÖn chi tiÕt trôc tr¬n theo b¶n vÏ
G¸ dao ®óng t©m m¸y
B¶n vÏ gia c«ng
Yªu cÇu kü thuËt: - §é kh«ng ®ång t©m gi÷a φ 38 víi ®−êng t©m trôc <0,05mm
- §é kh«ng trßn < 0,05
- §é nh¸m cÊp 5
15
1. C¸c biÖn ph¸p an toµn: Häc sinh ph¶i trang bÞ ®Çy ®ñ ¸o quÇn, dµy mò b¶o
hé, kÝnh b¶o hé theo quy ®Þnh
2. ChuÈn bÞ vÞ trÝ lµm viÖc:
3. ChuÈn bÞ ph«i vµ c¸c lo¹i dông cô c¾t cÇn thiÕt: Dao tiÖn ngoµi, mòi khoan
t©m, mòi t©m quay, th−íc cÆp 1/20, ®ång hå so..
4. C¸c b−íc tiÕn hµnh: Häc sinh th¶o luËn theo nhãm, tù lËp tr×nh tù c¸c b−íc
Dông cô, trang
tT
Tiªu chuÈn thùc hiÖn
Néi dung b−íc - h×nh vÏ
thiÕt bÞ, vËt liÖu
tiÕn hµnh theo mÉu sau ®©y trong thêi gian 20 phót
1
2
3
4.
Sau khi häc sinh lËp tr×nh tù c¸c b−íc tiÕn hµnh, c¸c nhãm lªn tr×nh bµy ph−¬ng
¸n thùc hiÖn, sau ®ã c¸c nhãm gãp ý, trao ®æi, cuèi cïng gi¸o viªn nhËn xÐt, ®¸nh
gi¸ kÕt qu¶ tõng nhãm
5. Mçi häc sinh nhËn 1 phiÕu h−íng dÉn do gi¸o viªn ®−a ra. Tr×nh tù tiÕn hµnh
®−îc hoµn chØnh
phiÕu h−íng dÉn tiÖn trôc tr¬n g¸ trªn m©m cÆp vµ 1 ®Çu t©m
tt Néi dung b−íc – h×nh vÏ
ChØ dÉn thùc hiÖn - X¸c ®Þnh ®óng c¸c yªu cÇu kü 1 §äc b¶n vÏ, chuÈn bÞ vËt t−, dông cô
thiÕt bÞ thuËt ghi trªn b¶n vÏ: ®é kh«ng trô,
kh«ng trßn cho phÐp <0,05mm, sai
lÖch kÝch th−íc ®−êng kÝnh -
0,05mm, chiÒu dµi ±0.1mm - Ph«i thÐp thanh φ42mm, dµi
295mm, dao tiÖn ®Çu cong, mòi
khoan t©m φ4, th−íc cÆp 1/20,
®ång hå so..
16
2
- G¸ dao tiÖn mÆt ®Çu ®óng t©m
m¸y, g¸ ph«i lªn m¸y rµ trßn ph«i,
TiÖn mÆt ®Çu I, φ38 dµi 40mm vµ v¸t 2 x450
chiÒu dµi g¸ ph«i 50mm
- Dïng dao ®Çu cong tiÖn mÆt
®Çu I, ®Ó chiÒu dµi 292mm - TiÖn φ38-0.05 dµi 40mm, v¸t 2
x450
- Chän nt/c = 700 - 800vßng/phót
3
- G¸ ph«i trë ®Çu ®Ó chiÒu dµi
TiÖn mÆt ®Çu II, khoan lç t©m φ4mm
ph«i nh« ra khái m©m cÆp 50mm,
rµ trßn
- TiÖn mÆt ®Çu II ®¹t chiÒu dµi
290mm - Khoan lç t©m φ4mm
- V¸t 2 x450
4
- Th¸o ph«i g¸ trªn m©m cÆp vµ
TiÖn φ38 phÇn cßn l¹i, v¸t c¹nh
a/
mét ®Çu chèng t©m, rµ trßn ph«i theo mÆt φ38 ®· tiÖn b»ng ®ång hå
so (h×nh a)
- TiÖn th« ph¶i chó ý kiÓm tra vµ
®iÒu chØnh ®é c«n cho chi tiÕt b»ng
c¸ch dïng pan me ®o ®−êng kÝnh
b/
æ ë ®o¹n ®Çu vµ ®o¹n cuèi chi tiÕt φA, φB (h×nh b) - NÕu φA = φB th× chi tiÕt kh«ng bÞ
c«n NÕu φB< φA th× chi tiÕt bÞ c«n
ngoµi - NÕu φB > φA th× chi tiÕt bÞ c«n
trong, chØnh c«n b»ng c¸ch níi
láng ô ®éng, dÞch ngang ô ®éng ®i
17
1 kho¶ng x = (φB- φA)/2 - ViÖc chØnh c«n ph¶i thùc hiÖn
nhiÒu lÇn cho ®Õn khi φB= φA míi
5 KiÓm tra ®¹t yªu cÇu. - TiÖn tinh hoµn chØnh vµ v¸t 2x 450 - KiÓm tra ®−êng kÝnh b»ng th−íc
cÆp 1/50 hoÆc pan me 25 - 50 - KiÓm tra chiÒu dµi b»ng th−íc
cÆp 1/20 - KiÓm tra ®é ®ång t©m gi÷a φ38
víi ®−êng t©m chi tiÕt b»ng c¸ch:
§Æt chi tiÕt lªn 2 khèi V, cho kim
®ång hå so tú lªn φ38 ®iÒu chØnh
kim vÒ v¹ch chuÈn di chuyÓn ®ång
hå so däc trôc, theo dâi ®é dÞch
chuyÓn kim ®ång hå
6 S¾p xÕp dông cô thiÕt bÞ, vÖ sinh c«ng - C¾t nguån ®iÖn vao m¸y, ®−a
nghiÖp c¸c tay g¹t vÒ vÞ trÝ an toµn
- S¾p xÕp lau s¹ch dông cô c¾t,
dông cô ®o vµo ®óng vÞ trÝ quy ®Þnh
- VÖ sinh c«ng nghiÖp ®óng quy tr×nh
C©u hái 18 01
C©u 1: Yªu cÇu kü thuËt cña trôc tr¬n cÇn ®¹t ®−îc c¸c yÕu tè sau:
A. §é chÝnh x¸c vÒ kÝch th−íc
B. §é chÝnh x¸c vÒ h×nh d¸ng h×nh häc
C. VÞ trÝ t−¬ng quan gi÷a c¸c bÒ mÆt cña trôc
D. §é nh¸m bÒ mÆt
E. TÊt c¶ c¸c yÕu tè a, b, c, d
18
C©u 2: Tr×nh bµy ph−¬ng ph¸p c¾t thö ®Ó ®¹t kÝch th−íc ®−êng kÝnh chi tiÕt gia
c«ng?
C©u 3: H·y ®¸nh dÊu (x) vµo c¸c « trèng ®Ó x¸c ®Þnh nguyªn nh©n g©y ra c¸c
d¹ng sai háng khi tiÖn trô tr¬n trong b¶ng d−íi ®©y:
C¸c d¹ng sai háng
KÝch th−íc sai
Chi tiÕt bÞ c«n
Chi tiÕt cã d¹ng «van
Chi tiÕt bÞ h×nh tang trèng
Chi tiÕt bÞ h×nh yªn ngùa
§é nh¸m bÒ mÆt ch−a ®¹t
Trªn bÒ mÆt chi tiÕt cã phÇn ch−a c¾t gät
Nguyªn nh©n
L−îng d− kh«ng ®ñ,
khoan lç t©m bÞ
lÖch, g¸ ph«i bÞ ®¶o
§o sai khi c¾t thö §iÒu chØnh du xÝch bµn
tr−ît ngang kh«ng
chÝnh x¸c
T©m ô tr−íc vµ ô ®éng kh«ng trïng nhau, nßng ô ®éng vµ ®u«i c«n mòi nhän bÞ bÈn Dao bÞ mßn, g¸ dao
kh«ng ®ñ chÆt, bµn
dao bÞ r¬
Trôc chÝnh bÞ ®¶o do
æ ®ì bÞ mßn hoÆc
®ai èc ®iÒu chØnh bÞ
láng
Ph«i bÞ uèn do lùc
®Èy cña dao, nßng ô
sau nh« ra qu¸ dµi
19
PhÇn b¨ng m¸y ë gi÷a bÞ mßn, g¸ dao thÊp h¬n t©m, g¸ dao kh«ng chÆt Dao bÞ mßn, chÕ ®é
c¾t kh«ng hîp lý, g¸
dao kh«ng ®óng t©m
B. Häc theo nhãm : Ho¹t ®éng nhãm nhá
Sau khi ®−îc gi¸o viªn h−íng dÉn phia chia líp thµnh nhãm nhá, mçi nhãm cã
05 häc sinh. C¸c nhãm sÏ thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc cô thÓ sau:
- §äc vµ nghiªn cøu b¶n vÏ chi tiÕt gia c«ng, - C¸c thµnh viªn trong nhãm trao ®æi, th¶o luËn ®Ó lËp tr×nh tù c¸c b−íc tiÕn
hµnh gia c«ng
C. Xem tr×nh diÔn mÉu vÒ: - C¸c thao t¸c g¸ dao lªn æ dao, ®iÒu chØnh chiÒu cao mòi dao ngang t©m m¸y - G¸ ph«i lªn m©m cÆp 3 vÊu vµ mét ®Çu chèng t©m, ®iÒu chØnh ®é ®ång t©m
cña ph«i víi t©m trôc chÝnh b»ng c¸ch rµ trßn ph«i cã sö dông ®ång hå so
- §iÒu chØnh chÕ ®é c¾t: ®−a c¸c tay g¹t vÒ c¸c tèc ®é quay trôc chÝnh, tèc ®é
b−íc tiÕn cña bµn dao, tiÖn mÆt ®Çu, khoan lç t©m vµ tiÖn trô tr¬n, chØnh c«n
- Sau khi quan s¸t xong, mâi häc sinh tù lµm theo ®óng tr×nh tù mµ gi¸o viªn
h−íng dÉn ®· thùc hiÖn.
- NÕu ch−a râ, ch−a hiÓu phÇn nµo th× cã ý kiÕn ngay ®Ó gi¸o viªn thùc hiÖn l¹i
t¹i chç råi quan s¸t, thùc hiÖn cho ®Õn khi ®¹t yªu cÇu
D. Thùc tËp t¹i x−ëng tr−êng
Sau khi ®−îc gi¸o viªn h−íng dÉn kÕt hîp quan s¸t tr×nh diÔn mÉu cña gi¸o
viªn, mçi häc sinh tù thùc hµnh tõng b−íc theo tr×nh tù ®· ®−a ra trong phiÕu
h−íng dÉn sè 18-1 kÕt hîp víi bµi lý thuyÕt ®· häc.
- §äc b¶n vÏ - ChuÈn bÞ ph«i, dông cô, thiÕt bÞ, kiÓm tra t×nh tr¹ng m¸y..
20
- G¸ ph«i - G¸ dao - §iÒu chØnh chÕ ®é c¾t - TiÖn mÆt ®Çu I, ®−êng kÝnh 38mm - KiÓm tra kÝch th−íc ®−êng kÝnh - TiÖn mÆt ®Çu II ®¹t dµi 290mm, khoan lç t©m - G¸ ph«i trªn m©m cÆp vµ 1 ®Çu chèng t©m - TiÖn th« - KiÓm tra vµ chØnh c«n - TiÖn tinh ®−êng kÝnh 38mm - KiÓm tra hoµn chØnh kÝch th−íc - S¾p xÕp dông cô, thiÕt bÞ, vÖ sinh c«ng nghiÖp
21
Bµi 2 TiÖn trô tr¬n dµi g¸ trªn hai ®Çu t©m
M§ cg1 18 02
Môc tiªu thùc hiÖn:
- Tr×nh bµy ®−îc c¸c yªu cÇu kü thuËt cña trôc dµi, ph−¬ng ph¸p ®iÒu chØnh ®é ®ång t©m, ®é cøng v÷ng gi÷a ô ®øng vµ ô ®éng chÝnh x¸c
Néi dung chÝnh:
- Lùa chän ®−îc dao c¾t, dông cô g¸ l¾p, dông cô ®o phï hîp vµ tiÖn trôc tr¬n ®¹t c¸c yªu cÇu kü thuËt, thêi gian vµ an toµn
- Ph−¬ng ph¸p tiÖn trô tr¬n dµi g¸ trªn 2 ®Çu t©m cã cÆp tèc - C¸c d¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc - C¸c b−íc tiÕn hµnh tiÖn
1. Ph−¬ng ph¸p tiÖn trôc tr¬n dµi g¸ trªn hai ®Çu t©m
A. Häc trªn líp
Ph−¬ng ph¸p g¸ l¾p vËt gia c«ng trªn 2 ®Çu t©m ¸p dông víi chi tiÕt dµi, cÇn tiÖn ngoµi mµ ph¶i thay ®æi g¸ l¾p nhiÒu lÇn trong qu¸ tr×nh gia c«ng, cÇn tiÖn c¶ 2 ®Çu chi tiÕt ®¹t yªu cÇu nhanh, chÝnh x¸c vµ thuËn tiÖn cho viÖc söa ch÷a sau nµy.
1.1. §Þnh vÞ vµ kÑp chÆt ph«i
- Khi tiÖn trô tr¬n ph«i cã thÓ ®−îc ®Þnh vÞ vµ kÑp chÆt trªn hai ®Çu t©m, s¬ ®å nguyªn c«ng ®−îc thùc hiÖn nh− h×nh 18.2.1
H×nh 18.2.1. a/ Sö dông tèc vµ m©m tèc ®Ó g¸ ph«i trªn 2 ®Çu t©m
b/ S¬ ®å biÓu diÔn g¸ l¾p
1. M©m tèc; 2. Mòi t©m tr−íc; 3. Tèc;
4. Mòi t©m sau; 5. ô ®éng
- Chi tiÕt ph¶i ®−îc tiÖn mÆt ®Çu vµ khoan lç t©m trªn 2 ®Çu - Lau s¹ch bÒ mÆt c«n morse ë ®Çu t©m, lç c«n trôc chÝnh vµ nßng ô ®éng - L¾p mòi t©m cè ®Þnh cïng víi b¹c c«n vµo lç c«n trôc chÝnh vµ mòi t©m quay vµo lç c«n ë nßng ô ®éng
22
- Khi l¾p mòi t©m cè ®Þnh vµo lç c«n trôc chÝnh, tay ph¶i cÇm b¹c c«n ®Èy m¹nh vµo lç c«n trôc chÝnh råi l¾p mòi t©m cè ®Þnh vµo lç c«n morse cña b¹c c«n
nh− h×nh 18.2.2. L¾p m©m cÆp tèc lªn trôc chÝnh nh− h×nh 18.2.3
-
H×nh 18.2.2 H×nh 18.2.3
- G¸ dao tiÖn vµo æ dao ®óng t©m m¸y - L¾p mòi t©m quay vµo lç c«n trªn nßng ô ®éng: Quay tay quay nßng ô ®éng theo chiÒu kim ®ång hå ®Ó nßng ô ®éng di chuyÓn ra khái th©n ô ®éng mét
kho¶ng phï hîp råi míi ®Èy mòi t©m quay l¾p vµo nßng ô ®éng nh− h×nh 18.2.4
- KiÓm tra ®é ®¶o cña mòi t©m cè ®Þnh ë ®Çu trôc chÝnh: Dïng ®ång hå so,
®Ó ®ång hå so tú lªn mòi nhän, ®iÒu chØnh kim ®ång hå vÒ v¹ch chuÈn, dïng tay
quay nhÑ m©m cÆp tèc, theo dâi ®é dÞch chuyÓn cña kim ®ång hå, nÕu kim lÖch ra khái v¹ch chuÈn lµ kh«ng ®ång t©m. Ta ph¶i xoay bµn däc trªn ®i 300 ng−îc chiÒu
H×nh 18.2.4
kim ®ång hå ®Ó tiÖn l¹i mòi t©m cè ®Þnh
23
- KiÓm tra ®é ®ång t©m gi÷a 2 mòi t©m b»ng c¸ch ®Èy ô ®éng vÒ phÝa ô tr−íc cho 2 mòi t©m gÇn s¸t víi nhau, sao cho 2 mòi t©m th¼ng hµng lµ ®¹t yªu cÇu.
NÕu 2 mòi t©m kh«ng th¼ng hµng th× ph¶i ®iÒu chØnh mòi t©m ô ®éng dÞch
chuyÓn theo ph−¬ng ngang nh− h×nh 18.2.5 b»ng c¸ch níi láng vÝt h·m gi÷a
th©n vµ ®Õ ô ®éng, ®iÒu chØnh c¸c vÝt l¾p hai bªn ®Õ hoÆc th©n ô ®éng, tuú theo
®é lÖch cña mòi t©m ô ®éng mµ ®iÒu chØnh cho ®Õn khi 2 mòi t©m th¼ng hµng,
xiÕt chÆt vÝt h·m gi÷a th©n vµ ®Õ ô ®éng.
H×nh 18.2.5
- §Èy ô ®éng vÒ phÝa sau ®Ó kho¶ng c¸ch gi÷a 2 mòi t©m lín h¬n chiÒu dµi vËt gia c«ng 10 ÷15mm, ®Ó nßng ô ®éng tiÕn ra 30 ÷ 50mm (cµng ng¾n cµng v÷ng
ch¾c), cè ®Þnh ô ®éng trªn b¨ng m¸y
- KÑp s¬ bé tèc ®u«i cong vµo 1 ®Çu cña ph«i, tay tr¸i ®ì ph«i vµ ®Æt lç t©m vµo mòi t©m ë trôc chÝnh, tay ph¶i quay tay quay ô ®éngcho mòi nhän tú vµo lç t©m
cßn l¹i cña ph«i, sau khi 2 lç t©m ®· ®−îc ®Þnh vÞ trªn 2 mòi t©m tiÕp tôc quay tay
quay ô ®éng tiÕn thªm 1 kho¶ng n÷a ®Ó khö hÕt khe hë gi÷a lç t©m vµ mòi t©m, ®Ó
®u«i tèc tú vµo ngãn ®Èy tèc - kÑp chÆt tèc vµo ph«i råi kho¸ chÆt tay h·m nßng ô
®éng
- Quay tay quay bµn xe dao däc ®−a dao tiÖn vÒ phÝa ô ®éng ®Ó mòi dao c¸ch
mÆt ®Çu ph«i 3 ÷ 5mm, nh−ng bµn xe dao kh«ng ®−îc ch¹m vµo th©n ô ®éng
1.2. §iÒu chØnh m¸y ®Ó tiÖn trôc tr¬n
TiÖn trôc tr¬n lµ tiÖn ngoµi mét chi tiÕt cã h×nh trô trßn, ®−îc thùc hiÖn theo tr×nh
tù nh− ®· giíi thiÖu ë bµI 1: TiÖn trôc tr¬n g¸ trªn m©m cÆp vµ mét ®Çu t©m
24
1.3. C¸c d¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc
C¸c d¹ng sai háng Nguyªn nh©n C¸ch kh¾c phôc
1. Trªn bÒ mÆt chi tiÕt cã
phÇn ch−a c¾t gät - L−îng d− kh«ng ®ñ - Khoan lç t©m bÞ lÖch
- G¸ ph«i bÞ ®¶o
- KiÓm tra vµ chän l¹i kÝch th−íc ph«i - TiÖn l¹i mÆt ®Çu vµ khoan lç t©m chÝnh x¸c - Rµ trßn ph«i
2. KÝch th−íc sai - §o thËt chÝnh x¸c khi
c¾t thö
- §o sai khi c¾t thö - §iÒu chØnh du xÝch ngang tr−ît bµn
kh«ng chÝnh x¸c - Khö hÕt ®é r¬ khi sö dông vßng du xÝch, x¸c
®Þnh ®óng c¸c v¹ch cÇn
vÆn
3. Chi tiÕt bÞ c«n
- T©m ô tr−íc vµ ô trïng kh«ng ®éng - §iÒu chØnh ®é ®ång t©m gi÷a ®Çu t©m vµ ô
nhau
- Nßng ô ®éng vµ ®u«i c«n mòi nhän bÞ bÈn - Dao bÞ mßn, g¸ dao kh«ng ®ñ chÆt, bµn ®éng vµ t©m trôc chÝnh - Lau s¹ch lç c«n vµ mòinhän tr−íc khi l¾p - Mµi l¹i dao, g¸ dao ®ñ chÆt vµ khö hÕt ®é r¬ bµn
dao bÞ r¬ dao tr−íc khi tiÖn
− Ph«i bÞ uèn do lùc ®Èy
− Gi¶m chiÒu s©i c¾t vµ
4. Chi tiÕt cã ®−êng sinh
− PhÇn b¨ng m¸y ë gi÷a
− C¹o söa l¹i b¨ng m¸y
kh«ng th¼ng cña dao b−íc tiÕn
− Mµi l¹i dao, g¸ dao
− Dao bÞ mßn, g¸ dao
bÞ mßn
®óng t©m vµ xiÕt chÆt vÝt æ
thÊp h¬n t©m, g¸ dao dao
− Rót ng¾n nßng ô sau
− Nßng ô sau nh« ra qu¸
kh«ng chÆt
vµ h·m chÆt
dµi
25
− Dao bÞ mßn
− Mµi vµ kiÓm tra chÊt
5. §é nh¸m bÒ mÆt ch−a
− ChÕ ®é c¾t kh«ng hîp
®¹t l−îng l−ìi c¾t
− Gi¶m chiÒu s©u c¾t,
lý
− G¸ dao kh«ng ®óng
l−îng tiÕn khi tiÖn
− G¸ dao ®óng t©m m¸y
2. Thùc hµnh tiÖn chi tiÕt trôc tr¬n
tinh t©m
B¶n vÏ chi tiÕt
Yªu cÇu kü thuËt:
- §é kh«ng ®ång t©m gi÷a φ 36 víi ®−êng t©m trôc <0,05mm
- §é kh«ng trßn <0,05
- §é nh¸m cÊp 5
1. C¸c biÖn ph¸p an toµn: Häc sinh ph¶i trang bÞ ®Çy ®ñ ¸o quÇn, dµy mò b¶o
hé, kÝnh b¶o hé theo quy ®Þnh
2. ChuÈn bÞ vÞ trÝ lµm viÖc:
3. ChuÈn bÞ ph«i vµ c¸c lo¹i dông cô c¾t cÇn thiÕt: Dao tiÖn ngoµi, mòi khoan
t©m, mòi t©m quay, th−íc cÆp 1/20, ®ång hå so..
4. C¸c b−íc tiÕn hµnh: Häc sinh th¶o luËn theo nhãm, tù lËp tr×nh tù c¸c b−íc
tiÕn hµnh theo mÉu sau:
26
Néi dung b−íc -
tiªu chuÈn
Dông cô, trang
Tt
thùc hiÖn
thiÕt bÞ, vËt liÖu
h×nh vÏ
1
2
3
..
Sau khi häc sinh lËp tr×nh tù c¸c b−íc tiÕn hµnh, c¸c nhãm lªn tr×nh bµy ph−¬ng
¸n thùc hiÖn, sau ®ã c¸c nhãm gãp ý, trao ®æi, cuèi cïng gi¸o viªn nhËn xÐt, ®¸nh
gi¸ kÕt qu¶ tõng nhãm
5. Mçi häc sinh nhËn 1 phiÕu h−íng dÉn do gi¸o viªn ®−a ra. Tr×nh tù tiÕn hµnh
®−îc hoµn chØnh
tt
Néi dung b−íc - h×nh vÏ
ChØ dÉn thùc hiÖn
PhiÕu h−íng dÉn tiÖn trôc tr¬n g¸ trªn 2 ®Çu t©m
1 §äc b¶n vÏ, chuÈn bÞ dông cô, ph«i liÖu, nhËn m¸y, thiÕt bÞ - X¸c ®Þnh ®óng c¸c yªu cÇu kü thuËt ghi trªn b¶n vÏ: ®é kh«ng
trô, kh«ng trßn cho phÐp <0,05mm, sai lÖch kÝch th−íc
®−êng kÝnh -0,05mm, chiÒu dµi ±0.1mm - Ph«i thÐp thanh φ38mm, dµi 290mm, dao tiÖn ®Çu cong, mòi khoan t©m φ4, th−íc cÆp 1/20, ®ång hå so..
2 TiÖn mÆt ®Çu, khoan t©m
- G¸ dao, g¸ ph«i lªn m¸y, rµ trßn ph«i - Dïng dao ®Çu cong tiÖn mÆt ®Çu I ®Ó chiÒu dµi 282mm - Chän nt/c = 700 -
27
800vßng/phót - G¸ mòi khoan t©m lªn nßng ô ®éng, khoan lç t©m φ4mm - Th¸o ph«i g¸ trë ®Çu lªn m©m cÆp tiÖn mÆt ®Çu II ®¹t dµi 280mm vµ khoan lç t©m φ4mm
3 L¾p m©m cÆp tèc vµ mòi t©m tr−íc lªn trôc chÝnh nh− h×nh 18 - 4; 18 -5
- Lau s¹ch mÆt l¾p ghÐp gi÷a lç c«n trôc chÝnh vµ mòi t©m - L¾p m©m cÆp tèc vµ mòi t©m tr−íc lªn trôc chÝnh ®¶m b¶o chÝnh x¸c
- L¾p mòi t©m quay lªn nßng ô ®éng
- KiÓm tra vµ ®iÒu chØnh ®é ®ång t©m gi÷a 2 ®Çu t©m
4 G¸ ph«i trªn 2 ®Çu t©m
- CÆp tèc vµo 1 ®Çu ph«i - §iÒu chØnh kho¶ng c¸ch gi÷a 2 ®Çu t©m lín h¬n chiÒu dµi ph«i tõ 5 ÷ 10mm råi ®Æt ph«i lªn 2 ®Çu t©m - Cè ®Þnh ô ®éng trªn b¨ng m¸y, mét tay gi÷ ph«i cßn 1 tay quay tay quay nßng ô ®éng tiÕn vµo lç
t©m thø 2 cña ph«i võa ®ñ chÆt, kho¸ tay h·m nßng ô ®éng
5 TiÖn φ36-0.05 dµi 250mm vµ v¸t 2x450 a/ - TiÖn th« (ha)ph¶i chó ý kiÓm tra vµ ®iÒu chØnh ®é c«n cho chi
tiÕt b»ng c¸ch dïng pan me ®o
b/ ®−êng kÝnh æ ®o¹n ®Çu vµ ®o¹n cuèi chi tiÕt d1, d2 - NÕu d1 = d2 th× chi tiÕt kh«ng bÞ c«n
NÕu d1< d2 th× chi tiÕt bÞ c«n
28
ngoµi - NÕu d1> d2 th× chi tiÕt bÞ c«n trong, chØnh c«n b»ng c¸ch níi
láng ô ®éng, dÞch ngang ô ®éng ®i 1 kho¶ng x = (d1- d2)/2 - ViÖc chØnh c«n ph¶i thùc hiÖn nhiÒu lÇn cho ®Õn khi d1= d2 míi ®¹t yªu cÇu. - TiÖn tinh hoµn chØnh vµ v¸t 2x 450 (hb)
6 TiÖn φ36-0.05 phÇn cßn l¹i, v¸t c¹nh
- G¸ ph«i trë ®Çu - Dïng dao ®Çu cong tiÖn φ36- 0.05 phÇn cßn l¹i, v¸t 2x450
7 KiÓm tra
- KiÓm tra ®−êng kÝnh b»ng th−íc cÆp 1/50 hoÆc pan me 25 - 50 - KiÓm tra chiÒu dµi b»ng th−íc cÆp 1/20
8 S¾p xÕp dông cô thiÕt bÞ, vÖ sinh c«ng nghiÖp - C¾t nguån ®iÖn vao m¸y, ®−a c¸c tay g¹t vÒ vÞ trÝ an toµn
- S¾p xÕp lau s¹ch dông cô c¾t, dông cô ®o vµo ®óng vÞ trÝ quy ®Þnh
- VÖ sinh c«ng nghiÖp ®óng quy tr×nh
C©u hái 18 02
C©u 1: Tr×nh bµy ph−¬ng ph¸p ®Þnh vÞ vµ kÑp chÆt ph«i khi gia c«ng trôc tr¬n g¸
trªn hai ®Çu t©m?
C©u 2: Nªu ph−¬ng ph¸p kiÓm tra ®é ®ång t©m gi÷a hai ®Çu t©m m¸y tiÖn?
29
B. Häc theo nhãm : Ho¹t ®éng nhãm nhá
Sau khi ®−îc gi¸o viªn h−íng dÉn phia chia líp thµnh nhãm nhá, mçi nhãm cã
05 häc sinh. C¸c nhãm sÏ thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc cô thÓ sau:
- §äc vµ nghiªn cøu b¶n vÏ chi tiÕt gia c«ng - C¸c thµnh viªn trong nhãm trao ®æi, th¶o luËn ®Ó lËp tr×nh tù c¸c b−íc tiÕn hµnh
gia c«ng
C. Xem tr×nh diÔn mÉu vÒ: - C¸c thao t¸c g¸ dao lªn æ dao, ®iÒu chØnh chiÒu cao mòi dao ngang t©m m¸y - G¸ ph«i lªn m©m cÆp 3 vÊu, ®iÒu chØnh ®é ®ång t©m cña ph«i víi t©m trôc
chÝnh b»ng c¸ch rµ trßn ph«i cã sö dông ®ång hå so
- §iÒu chØnh chÕ ®é c¾t: ®−a c¸c tay g¹t vÒ c¸c tèc ®é quay trôc chÝnh, tèc ®é b−íc tiÕn cña bµn dao, khëi ®éng m¸y, sö dông c¸c tay g¹t tù ®éng däc,
c¾t thö.. Sau khi quan s¸t xong, mâi häc sinh tù lµm theo ®óng tr×nh tù mµ
gi¸o viªn h−íng dÉn ®· thùc hiÖn.
- NÕu ch−a râ, ch−a hiÓu phÇn nµo th× cã ý kiÕn ngay ®Ó gi¸o viªn thùc hiÖn l¹i
t¹i chç råi quan s¸t, thùc hiÖn cho ®Õn khi ®¹t yªu cÇu
D. Thùc tËp t¹i x−ëng tr−êng
Sau khi ®−îc gi¸o viªn h−íng dÉn kÕt hîp quan s¸t tr×nh diÔn mÉu cña gi¸o
viªn, mçi häc sinh tù thùc hµnh tõng b−íc theo tr×nh tù ®· ®−a ra trong phiÕu
h−íng dÉn sè 18- 2 kÕt hîp víi bµi lý thuyÕt ®· häc.
- §äc b¶n vÏ - ChuÈn bÞ ph«i, dông cô, thiÕt bÞ, kiÓm tra t×nh tr¹ng m¸y.. - G¸ ph«i - G¸ dao - §iÒu chØnh chÕ ®é c¾t - TiÖn mÆt ®Çu I, II ®¹t dµi 280mm vµ khoan lç t©m - G¸ ph«i trªn 2 ®Çu t©m - TiÖn th« kiÓm tra kÝch th−íc ®−êng kÝnh - KiÓm tra vµ chØnh c«n - TiÖn tinh ®−êng kÝnh 36mm, v¸t c¹nh - G¸ ph«i trë ®Çu tiÖn φ 36mm, v¸t c¹nh - KiÓm tra hoµn chØnh kÝch th−íc - S¾p xÕp dông cô, thiÕt bÞ, vÖ sinh c«ng nghiÖp
30
Bµi 3
TiÖn trô bËc g¸ trªn m©m cÆp vµ 1 ®Çu t©m
Môc tiªu thùc hiÖn:
M§ cg1 18 03
- Tr×nh bµy ®−îc c¸c yªu cÇu kü thuËt cña trôc bËc, ph−¬ng ph¸p ®iÒu chØnh ®é
®ång t©m, ®é cøng v÷ng gi÷a ô ®øng vµ ô ®éng chÝnh x¸c
- Lùa chän ®−îc dao c¾t, dông cô g¸ l¾p, dông cô ®o phï hîp vµ tiÖn trôc bËc
Néi dung chÝnh:
®¹t c¸c yªu cÇu kü thuËt, thêi gian vµ an toµn
- Yªu cÇu kü thuËt cña trôc bËc - Ph−¬ng ph¸p tiÖn trô bËc dµi g¸ trªn mét ®Çu t©m - C¸c d¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc - C¸c b−íc tiÕn hµnh tiÖn
1. Yªu cÇu kü thuËt cña trôc bËc sau khi gia c«ng
A. Häc trªn líp
Khi tiÖn mÆt trô bËc dµi cÇn ph¶i ®¹t c¸c yªu cÇu sau: - §óng kÝch th−íc: Bao gåm kÝch th−íc ®−êng kÝnh vµ kÝch th−íc chiÒu dµi cña
c¸c ®o¹n bËc theo b¶n vÏ
- §¶m b¶o vÞ trÝ t−¬ng quan gi÷a c¸c bÒ mÆt nh− ®é ®ång t©m, ®é song song,
®é vu«ng gãc gi÷a c¸c mÆt bËc ..
- §¶m b¶o ®é chÝnh x¸c vÒ h×nh d¹ng h×nh häc nh− ®é kh«ng trßn (« van,
mÐo..), ®é kh«ng trô (®é c«n)
2. Ph−¬ng ph¸p tiÖn trôc bËc dµi g¸ trªn m©m cÆp vµ mét
®Çu chèng t©m
- §¶m b¶o ®é nh¸m bÒ mÆt
2.1. §Þnh vÞ vµ kÑp chÆt ph«i
- Khi tiÖn trô bËc ph«i cã thÓ ®−îc ®Þnh vÞ vµ kÑp chÆt mét ®Çu trong m©m cÆp, mét
®Çu chèng t©m, c¸ch thùc hiÖn t−¬ng tù nh− ®Þnh vÞ vµ kÑp chÆt ®Ó tiÖn trôc tr¬n.
- Ph«i cã ®−êng kÝnh nhá sö dông vÊu thuËn ®Ó kÑp chÆt mét ®Çu, ®èi víi ph«i
cã ®−êng kÝnh lín sö dông bé vÊu ng−îc ®Ó kÑp chÆt mét ®Çu
31
- Khi kÑp chÆt mét ®Çu ph«i trong m©m cÆp nÕu bÒ mÆt trô ®· ®−îc tiÖn tinh
cÇn sö dông vÊu mÒm hoÆc b¹c lãt ®Ó tr¸nh lµm háng bÒ mÆt
2.2. §iÒu chØnh m¸y ®Ó tiÖn
- Tr−íc khi tiÖn, trªn c¬ së nghiªn cøu b¶n vÏ vµ kiÓm tra kÝch th−íc ph«i, ta
ph¶i x¸c ®Þnh l−îng d− cÇn c¾t ®i vµ sè lÇn c¾t, c¨n cø vµo c¸c yªu cÇu kü thuËt
cña b¶n vÏ nh−: ®é chÝnh x¸c vÒ kÝch th−íc, ®é ®ång t©m, ®é song song, ®é vu«ng
gãc gi÷a c¸c bËc, ®é nh¸m ®Ó x¸c ®Þnh c¸c b−íc gia c«ng cÇn thiÕt.
- TiÖn trôc bËc cã thÓ dïng dao tiÖn trô bËc, dao vai - §Ó ®¹t ®−îc kÝch th−íc theo yªu cÇu b¶n vÏ, ®iÒu chØnh chiÒu s©u c¾t khi tiÖn
th«, cßn khi tiÖn tinh c¸c bËc ph¶i sö dông ph−¬ng ph¸p c¾t thö. Tr×nh tù ®iÒu
chØnh dao c¾t thö t−¬ng tù nh− khi tiÖn trôc tr¬n
2.2.1. §iÒu chØnh dao tiÖn theo ®−êng kÝnh cña c¸c bËc :
Ngoµi ph−¬ng ph¸p c¾t thö cßn cã thÓ sö dông ®ång hå so l¾p trªn bµn dao
ngang ®Ó ®iÒu chØnh dao khi gia c«ng c¸c bËc cÇn ®é chÝnh x¸c cao.
- C¬ cÊu gåm tÊm tú ®−îc l¾p ë phÝa tr−íc bµn tr−ît ngang, c¸n cã ®ång hå so,
khi dÞch chuyÓn bµn tr−ît ngang tõ ngoµi vµo t©m m¸y ®Çu dß cña ®ång hå so tùa
vµo gê cña tÊm tú vµ theo sè chØ trªn thang chia ®é cña ®ång hå so ®Ó x¸c ®Þnh
kÝch th−íc ®−êng kÝnh cÇn thiÕt
- NÕu tiÖn hµng lo¹t trôc bËc gièng nhau ta dïng mÆt sè trªn vßng chia ®é cña
bµn dao ngang ®Ó tiÖn tõng bËc mét, kho¶ng chia trªn mÆt sè øng víi ®−êng kÝnh
cña mçi bËc ®−îc ®¸nh dÊu trªn mÆt sè. HoÆc dïng c÷ chÆn ®−îc l¾p trªn bµn
dao ngang nh− h×nh 18.3.1, c÷ cè ®Þnh kÕt hîp víi c¨n mÉu ®Ó x¸c ®Þnh kÝch th−íc
®−êng kÝnh c¸c bËc. C¸ch lµm nh− sau:
+ Quay tay quay 4, ®Þnh vÞ c¸c c÷ tú 3 tíi vÞ trÝ theo yªu cÇu trong r·nh cña trôc
2 øng víi kÝch th−íc ®−êng kÝnh cña c¸c bËc
+ Khi tiÖn mçi bËc ta quay trôc 2 tíi vÞ trÝ t−¬ng øng víi bËc nµy råi dÞch chuyÓn
bµn dao ngang cho tíi khi c÷ tú 3 tiÕp xóc víi c÷ tú 1
Ngoµi ra cßn cã thÓ sö dông c÷ tú kÕt hîp víi c¸c tÊm c¨n mÉu ®Ó ®iÒu chØnh
dao khi tiÖn trô bËc
32
Dïng ph−¬ng ph¸p c¾t thö ®Ó ®¹t ®−îc ®−êng kÝnh cña bËc nhá nhÊt a1, gi÷
nguyªn vÞ trÝ cña dao tiÖn ®iÒu chØnh c÷ tú cè ®Þnh tiÕp xóc víi c÷ di ®éng. Khi
chuyÓn sang tiÖn bËc thø hai cã ®−êng kÝnh lín h¬n th× sö dông tÊm c¨n mÉu cã
chiÒu dµy b»ng mét nöa hiÖu cña hai ®−êng kÝnh 2 bËc kÕ tiÕp nhau ®Æt gi÷a c÷
H×nh 18.3.1. Sö dông c÷ tú l¾p ë bµn
dao ngang. 1/Chèt tú l¾p trªn bµn dao ngang; H×nh 18.3.2. LÊy dÊu chiÒu 2/Trôc quay; 3/C¸c c÷ tú cè ®Þnh l¾p trªn trôc 2; dµi bËc b»ng th−íc l¸
4/Tay quay trôc 2
tú di ®éng vµ c÷ tú cè ®Þnh
VÝ dô: TiÖn ®¹t ®−êng kÝnh a1, muèn tiÖn bËc a2 th× dïng tÊm c¨n mÉu cã chiÒu dµy b = (a2- a1)/2 vµ muèn tiÖn bËc a3 th× dïng tÊm c¨n mÉu cã chiÒu dµy b = (a3 - a2)/2 ...
2.2.2. §iÒu chØnh dao ®Ó x¸c ®Þnh kÝch th−íc chiÒu dµi c¸c bËc:
- Trong s¶n xuÊt ®¬n chiÕc: ChiÒu dµi c¸c bËc ®−îc x¸c ®Þnh s¬ bé b»ng c¸ch
lÊy dÊu tr−íc khi tiÖn b»ng th−íc l¸ hoÆc th−íc cÆp nh− h×nh 18.3.2
- Sau khi ®iÒu chØnh cho mòi dao tiÕp xóc víi v¹ch 0 cña th−íc l¸ hoÆc tiÕp xóc
vµo má ®o cè ®Þnh cña th−íc cÆp, më m¸y cho ph«i quay ®−a mòi dao tiÕp xóc víi
ph«i ®Ó v¹ch thµnh vßng trßn trªn bÒ mÆt ph«i, lïi dao ra vµ quay bµn xe dao däc
vÒ phÝa ô ®éng ®Ó c¸ch mÆt ®Çu ph«i kho¶ng 3 - 5mm, ®iÒu chØnh chiÒu s©u c¾t
tiÖn th« bÒ mÆt trô bËc, khi dao tiÕn tíi gÇn v¹ch dÊu th× ng¾t tù ®éng ch¹y dao,
thùc hiÖn ch¹y dao b»ng tay cho tíi khi l−ìi c¾t cña dao ch¹m vµo ®−êng v¹ch
dÊu, dõng m¸y dïng th−íc cÆp ®o chiÒu dµi bËc võa míi tiÖn, c¨n cø vµo sè ®o
33
trªn th−íc cÆp so víi chiÒu dµi bËc cho trªn b¶n vÏ ®Ó ®iÒu chØnh dao cho ®Õn khi
®¹t yªu cÇu
- Cã thÓ sö dông vßng kh¾c chia ®é trªn tay quay bµn xe dao däc, nÕu quay
vßng kh¾c sè ®i 1 v¹ch th× bµn xe dao däc dÞch chuyÓn ®−îc mét ®o¹n lµ 1mm,
dïng mÆt sè b−íc tiÕn däc nµy ®Ó kiÓm tra ®o¹n dÞch chuyÓn däc cña dao vµ lïi
dao ®óng lóc khi ®· ®¹t ®−îc chiÒu dµi cña bËc
- Trong s¶n xuÊt hµng lo¹t c¸c trôc bËc cã kÝch th−íc gièng nhau, ®Ó ®¹t ®−îc
kÝch th−íc chiÒu dµi c¸c bËc ta dïng c÷ tú däc ®Ó x¸c ®Þnh nhanh chiÒu dµi c¸c
H×nh 18.3.3
bËc b»ng c¸ch dïng c÷ tú cè ®Þnh kÕt hîp víi c¨n mÉu nh− h×nh 18.3.3
+ ChiÒu dµi c¸c bËc ®−îc x¸c ®Þnh nhê c÷ tú cè ®Þnh (1) l¾p chÆt trªn b¨ng m¸y,
c¸c tÊm c¨n mÉu 2, 3 cã chiÒu dµi ®óng b»ng chiÒu dµi c¸c bËc. §Æt tÊm c¨n mÉu
2 tú vµo c÷ cè ®Þnh 1, tÊm c¨n mÉu 3 tú vµo c¨n mÉu 2
+ TiÖn bËc a1 bµn xe dao däc tÞnh tiÕn cho ®Õn khi ch¹m vµo tÊm c¨n mÉu 3 + Th¸o tÊm c¨n mÉu 3, tiÖn bËc a2 bµn xe dao däc tÞnh tiÕn cho ®Õn khi ch¹m
vµo tÊm c¨n mÉu 2 ta sÏ nhËn ®−îc chiÒu dµi cña bËc a2
+ Th¸o tÊm c¨n mÉu 2, bµn xe dao tÞnh tiÕn cho tíi khi ch¹m vµo c÷ tú cè ®Þnh 1
sÏ nhËn ®−îc chiÒu dµi bËc a3..
34
2.3. C¸c d¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch phßng ngõa
C¸c d¹ng sai háng Nguyªn nh©n C¸ch kh¾c phôc
1. Trªn bÒ mÆt chi tiÕt cã - KiÓm tra vµ chän l¹i
phÇn ch−a c¾t gät - L−îng d− kh«ng ®ñ - Khoan lç t©m bÞ lÖch
kÝch th−íc ph«i - TiÖn l¹i mÆt ®Çu vµ
- G¸ ph«i bÞ ®¶o
2. KÝch th−íc sai khoan lç t©m chÝnh x¸c - Rµ trßn ph«i - §o thËt chÝnh x¸c khi
- §o sai khi c¾t thö - §iÒu chØnh du xÝch bµn
tr−ît ngang kh«ng chÝnh c¾t thö - Khö hÕt ®é r¬ khi sö
x¸c dông vßng du xÝch, x¸c
®Þnh ®óng c¸c v¹ch cÇn
vÆn
3. KÝch th−íc chiÒu dµi - LÊy dÊu hoÆc l¾p c¨n - LÊy dÊu chÝnh x¸c c¸c
mÉu kh«ng chÝnh x¸c, bËc, l¾p c¨n mÉu ®óng vÞ c¸c bËc sai
kh«ng ch¾c ch¾n trÝ
- Ng¾t tù ®éng kh«ng kÞp - Ng¾t tù ®éng khi dao
thêi cßn c¸ch v¹ch dÊu 2-
3mm, råi cho dao tiÕn
b»ng tay cho ®Õn v¹ch
dÊu
4. C¸c mÆt bËc kh«ng - Bµn tr−ît ngang bÞ r¬ - Khö hÕt ®é r¬ cña bµn
vu«ng gãc víi ®−êng t©m nªn dao bÞ ®Èy khi c¾t tr−ît ngang
- G¸ dao qu¸ dµi - G¸ dao ng¾n l¹i chi tiÕt
− Dao bÞ mßn
− Mµi vµ kiÓm tra chÊt
5. §é nh¸m bÒ mÆt ch−a
− ChÕ ®é c¾t kh«ng hîp lý
− G¸ dao kh«ng ®óng t©m
− Gi¶m chiÒu s©u c¾t,
®¹t l−îng l−ìi c¾t
− G¸ dao ®óng t©m m¸y
l−îng tiÕn khi tiÖn tinh
35
3.3. Thùc hµnh tiÖn chi tiÕt trôc bËc
B¶n vÏ chi tiÕt
Yªu cÇu kü thuËt: - §é kh«ng ®ång t©m gi÷a c¸c bËc < 0,1mm
- §é kh«ng song song, ®é kh«ng vu«ng gãc gi÷a c¸c bËc <
0,05
- §é nh¸m toµn bé cÊp 5
1. C¸c biÖn ph¸p an toµn: Häc sinh ph¶i trang bÞ ®Çy ®ñ ¸o quÇn, dµy mò b¶o
hé, kÝnh b¶o hé theo quy ®Þnh
2. ChuÈn bÞ vÞ trÝ lµm viÖc:
3. ChuÈn bÞ ph«i vµ c¸c lo¹i dông cô c¾t cÇn thiÕt: Dao tiÖn ngoµi, mòi khoan
t©m, mòi t©m quay, th−íc cÆp 1/20, ®ång hå so..
4. C¸c b−íc tiÕn hµnh: Häc sinh th¶o luËn theo nhãm, tù lËp tr×nh tù c¸c b−íc
tt
tiªu chuÈn thùc hiÖn
Dông cô, trang thiÕt bÞ, vËt liÖu
Néi dung b−íc - h×nh vÏ
tiÕn hµnh theo mÉu sau:
1
2
3
..
Sau khi häc sinh lËp tr×nh tù c¸c b−íc tiÕn hµnh, c¸c nhãm lªn tr×nh bµy ph−¬ng
¸n thùc hiÖn, sau ®ã c¸c nhãm gãp ý, trao ®æi, cuèi cïng gi¸o viªn nhËn xÐt, ®¸nh
gi¸ kÕt qu¶ tõng nhãm
36
5. Mçi häc sinh nhËn 1 phiÕu h−íng dÉn do gi¸o viªn ®−a ra. Tr×nh tù tiÕn hµnh
®−îc hoµn chØnh
PhiÕu h−íng dÉn tiÖn trôc bËc g¸ trªn mét ®Çu t©m
Néi dung b−íc – h×nh vÏ ChØ dÉn thùc hiÖn
tt 1 §äc b¶n vÏ, chuÈn bÞ dông cô, ph«i liÖu, nhËn m¸y, thiÕt bÞ
- X¸c ®Þnh ®óng c¸c yªu cÇu kü thuËt ghi trªn b¶n vÏ: ®é kh«ng trô, kh«ng trßn cho phÐp < 0,05mm, sai lÖch kÝch th−íc ®−êng kÝnh - 0,05mm, chiÒu dµi ±0.1mm
- Ph«i thÐp thanh φ40mm, dµi 170mm, dao tiÖn ®Çu cong, dao vai, mòi khoan t©m φ4, th−íc cÆp ®o s©u 1/20, ®ång hå so..
2 TiÖn ®Çu thø nhÊt chØnh nt/c
= tiÕn S
- §iÒu 610vßng/phót, b−íc =0,1mm/v, t = 0,5 -1mm
- G¸ dao, g¸ ph«i lªn m¸y víi chiÒu dµi 40mm, rµ trßn ph«i
- Dïng dao ®Çu cong tiÖn mÆt ®Çu I ®Ó chiÒu dµi 163mm
- TiÖn bËc φ26 dµi 30mm, v¸t 2x450
3 TiÖn ®Çu thø 2
- G¸ ph«i trë ®Çu ®Ó chiÒu dµi ph«i nh« ra khái m©m cÆp 30mm, rµ trßn
II ®¹t dµi
- TiÖn mÆt ®Çu 165mm
- G¸ mòi khoan t©m φ4, khoan lç t©m
37
4 TiÖn c¸c bËc φ38, φ30, φ24, φ20, v¸t c¹nh a/
- Th¸o ph«i g¸ trªn m©m cÆp vµ mét ®Çu chèng t©m, rµ trßn ph«i theo mÆt φ26 ®· tiÖn (ha)
- TiÖn φ38 trªn chiÒu dµi cßn l¹i
- LÊy dÊu chiÒu dµi 125mm tiÖn bËc φ30mm (h×nh b)
b/ - LÊy dÊu chiÒu dµi 55mm tiÖn bËc φ24mm
- LÊy dÊu chiÒu dµi 25mm tiÖn bËc φ20mm - TiÖn th« ph¶i chó ý kiÓm tra vµ ®iÒu chØnh ®é c«n cho chi tiÕt vµ ®é vu«ng gãc gi÷a c¸c mÆt bËc
- TiÖn tinh hoµn chØnh vµ v¸t 2x 450
5 KiÓm tra
- KiÓm tra ®−êng kÝnh b»ng th−íc cÆp 1/50 hoÆc pan me 25 - 50
- KiÓm tra chiÒu dµi c¸c bËc b»ng th−íc cÆp ®o s©u, th−íc cÆp 1/20 cã thanh ®o s©u
- KiÓm tra ®é ®ång t©m gi÷a φ38 víi φ30, φ24, φ20 b»ng c¸ch ®Æt chi tiÕt lªn 2 khèi V, cho kim ®ång hå so tú lªn φ38 ®iÒu chØnh kim vÒ v¹ch chuÈn dïng tay quay nhÑ trôc, theo dâi ®é dÞch chuyÓn kim ®ång hå
6 S¾p xÕp dông cô thiÕt bÞ, vÖ sinh c«ng nghiÖp
- C¾t nguån ®iÖn vao m¸y, ®−a c¸c tay g¹t vÒ vÞ trÝ an toµn - S¾p xÕp lau s¹ch dông cô c¾t, dông cô ®o vµo ®óng vÞ trÝ quy ®Þnh - VÖ sinh c«ng nghiÖp ®óng quy tr×nh
38
C©u hái 18 03
C©u 1: C¸c yªu cÇu kü thuËt cña trôc bËc gåm:
A. §óng kÝch th−íc: Bao gåm kÝch th−íc ®−êng kÝnh vµ kÝch th−íc chiÒu dµi
cña c¸c ®o¹n bËc theo b¶n vÏ
B. §¶m b¶o vÞ trÝ t−¬ng quan gi÷a c¸c bÒ mÆt nh− ®é ®ång t©m, ®é song
song, ®é vu«ng gãc gi÷a c¸c mÆt bËc
C. §¶m b¶o ®é chÝnh x¸c vÒ h×nh d¹ng h×nh häc nh− ®é kh«ng trßn (« van,
mÐo..), ®é kh«ng trô (®é c«n)
D. §¶m b¶o ®é nh¸m bÒ mÆt E. C¶ a, b, c vµ D
C©u 2: TiÖn trôc bËc dïng c÷ tú cè ®Þnh vµ c¨n mÉu ®−îc ¸p dông:
A. Trong s¶n xuÊt hµng lo¹t
B. Trong s¶n xuÊt ®¬n chiÕc
C. Trong s¶n xuÊt hµng khèi
D. C¶ A vµ C
C©u 3: H·y ®¸nh dÊu (x) vµo c¸c « trèng ®Ó x¸c ®Þnh nguyªn nh©n g©y ra c¸c
d¹ng sai háng khi tiÖn trô bËc trong b¶ng d−íi ®©y:
C¸c d¹ng sai háng
Trªn bÒ mÆt chi tiÕt cã phÇn ch−a c¾t gät
§é nh¸m bÒ mÆt ch−a ®¹t
KÝch th−íc ®−êng kÝnh sai
Nguyªn nh©n
KÝch th−íc chiÒu dµi c¸c bËc sai C¸c mÆt bËc kh«ng vu«ng gãc víi ®−êng t©m chi tiÕt
L−îng d− kh«ng ®ñ, khoan lç t©m bÞ lÖch, g¸ ph«i bÞ ®¶o
§o sai khi c¾t thö
§iÒu chØnh du xÝch bµn tr−ît ngang kh«ng chÝnh x¸c
LÊy dÊu hoÆc l¾p c¨n mÉu kh«ng chÝnh x¸c, kh«ng ch¾c ch¾n, ng¾t tù ®éng kh«ng kÞp thêi
39
Bµn tr−ît ngang bÞ r¬ nªn dao bÞ ®Èy khi c¾t, g¸ dao qu¸ dµi
Dao bÞ mßn, chÕ ®é c¾t kh«ng hîp lý, g¸ dao kh«ng ®óng t©m
B. Häc theo nhãm : Ho¹t ®éng nhãm nhá
Sau khi ®−îc gi¸o viªn h−íng dÉn phia chia líp thµnh nhãm nhá, mçi nhãm cã
05 häc sinh. C¸c nhãm sÏ thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc cô thÓ sau:
- §äc vµ nghiªn cøu b¶n vÏ chi tiÕt gia c«ng, - C¸c thµnh viªn trong nhãm trao ®æi, th¶o luËn ®Ó lËp tr×nh tù c¸c b−íc gia c«ng
C. Xem tr×nh diÔn mÉu vÒ:
- C¸c thao t¸c g¸ dao lªn æ dao, ®iÒu chØnh chiÒu cao mòi dao ngang t©m m¸y - G¸ ph«i lªn m©m cÆp 3 vÊu, ®iÒu chØnh ®é ®ång t©m cña ph«i víi t©m trôc
chÝnh b»ng c¸ch rµ trßn ph«i cã sö dông ®ång hå so
- §iÒu chØnh chÕ ®é c¾t: ®−a c¸c tay g¹t vÒ c¸c tèc ®é quay trôc chÝnh, tèc ®é b−íc tiÕn cña bµn dao, khëi ®éng m¸y, sö dông c¸c tay g¹t tù ®éng däc, c¾t thö.. Sau khi quan s¸t xong, mâi häc sinh tù lµm theo ®óng tr×nh tù mµ gi¸o viªn h−íng dÉn ®·
thùc hiÖn.
- NÕu ch−a râ, ch−a hiÓu phÇn nµo th× cã ý kiÕn ngay ®Ó gi¸o viªn thùc hiÖn l¹i
t¹i chç råi quan s¸t, thùc hiÖn cho ®Õn khi ®¹t yªu cÇu
D. Thùc tËp t¹i x−ëng tr−êng
Sau khi ®−îc gi¸o viªn h−íng dÉn kÕt hîp quan s¸t tr×nh diÔn mÉu cña gi¸o
viªn, mçi häc sinh tù thùc hµnh tõng b−íc theo tr×nh tù ®· ®−a ra trong phiÕu
h−íng dÉn sè 3 kÕt hîp víi bµi lý thuyÕt ®· häc.
- §äc b¶n vÏ
- ChuÈn bÞ ph«i, dông cô, thiÕt bÞ, kiÓm tra t×nh tr¹ng m¸y..
- G¸ ph«i
- G¸ dao
40
- §iÒu chØnh chÕ ®é c¾t
- TiÖn mÆt ®Çu I vµ tiÖn ®−êng kÝnh 26mm, v¸t 2x450
- KiÓm tra kÝch th−íc ®−êng kÝnh
- TiÖn mÆt ®Çu II ®¹t dµi 165mm, khoan lç t©m
- G¸ ph«i trªn m©m cÆp vµ 1 ®Çu chèng t©m
- TiÖn ®−êng kÝnh 38mm
- LÊy dÊu chiÒu dµi bËc vµ tiÖn c¸c bËc φ30; φ24; φ20
- TiÖn tinh vµ v¸t 2 x 450
- KiÓm tra hoµn chØnh kÝch th−íc
- S¾p xÕp dông cô, thiÕt bÞ, vÖ sinh c«ng nghiÖp
41
Bµi 4 TiÖn trô bËc g¸ trªn hai ®Çu t©m
Môc tiªu thùc hiÖn:
M§ cg1 18 04
- Tr×nh bµy ®−îc c¸c yªu cÇu kü thuËt cña trôc bËc, ph−¬ng ph¸p ®iÒu chØnh ®é
®ång t©m, ®é cøng v÷ng gi÷a ô ®øng vµ ô ®éng chÝnh x¸c
- Lùa chän ®−îc dao c¾t, dông cô g¸ l¾p, dông cô ®o phï hîp vµ tiÖn trôc bËc
Néi dung chÝnh:
®¹t c¸c yªu cÇu kü thuËt, thêi gian vµ an toµn
- Yªu cÇu kü thuËt cña trô bËc. - Ph−¬ng ph¸p tiÖn trô bËc g¸ trªn 2 ®Çu t©m. - C¸c d¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc - C¸c b−íc tiÕn hµnh tiÖn.
1. Yªu cÇu kü thuËt cña trôc bËc sau khi gia c«ng: Nh− bµi sè 3
2. Ph−¬ng ph¸p tiÖn trôc bËc g¸ trªn hai ®Çu t©m
A. Häc trªn líp
2.1. §Þnh vÞ vµ kÑp chÆt ph«i:
- Khi tiÖn trô bËc ph«i cã thÓ ®−îc ®Þnh vÞ vµ kÑp chÆt trªn hai ®Çu t©m, s¬ ®å
H×nh 18.4.1. TiÖn trôc bËc g¸ trªn 2 ®Çu t©m cã kÌm theo c¨n mÉu a vµ s¬ ®å biÓu diÔn b. 1. C÷; 2. VÝt ®IÒu chØnh; 3. C¨n mÉu
nguyªn c«ng ®−îc thùc hiÖn nh− h×nh vÏ 18.4.1a,b
42
- Chi tiÕt ph¶i ®−îc tiÖn mÆt ®Çu vµ khoan lç t©m trªn 2 ®Çu - Lau s¹ch bÒ mÆt c«n morse ë ®Çu t©m, lç c«n trôc chÝnh vµ nßng ô ®éng - L¾p mòi t©m cè ®Þnh cïng víi b¹c c«n vµo lç c«n trôc chÝnh vµ mòi t©m quay
vµo lç c«n ë nßng ô ®éng
- L¾p mòi t©m quay vµo lç c«n trªn nßng ô ®éng
- KiÓm tra ®é ®¶o cña mòi t©m cè ®Þnh ë ®Çu trôc chÝnh: Dïng ®ång hå so, ®Ó
®ång hå so tú lªn mòi nhän, ®iÒu chØnh kim ®ång hå vÒ v¹ch chuÈn, dïng tay quay
nhÑ m©m cÆp tèc, theo dâi ®é dÞch chuyÓn cña kim ®ång hå, nÕu kim lÖch ra khái
v¹ch chuÈn lµ kh«ng ®ång t©m. Ta ph¶i xoay bµn däc trªn ®i 300 ng−îc chiÒu kim
®ång hå ®Ó tiÖn l¹i mòi t©m cè ®Þnh
- KiÓm tra ®é ®ång t©m gi÷a 2 mòi t©m
- §Èy ô ®éng vÒ phÝa sau ®Ó kho¶ng c¸ch gi÷a 2 mòi t©m lín h¬n chiÒu dµi vËt
gia c«ng 10 ÷15mm, ®Ó nßng ô ®éng tiÕn ra 30 ÷ 50mm(cµng ng¾n cµng v÷ng
ch¾c), cè ®Þnh ô ®éng trªn b¨ng m¸y
- KÑp s¬ bé tèc ®u«i cong vµo 1 ®Çu cña ph«i, tay tr¸i ®ì ph«i vµ ®Æt lç t©m vµo
mòi t©m ë trôc chÝnh, tay ph¶i quay tay quay ô ®éng cho mòinhän tú vµo lç t©m
cßn l¹i cña ph«i, sau khi 2 lç t©m ®· ®−îc ®Þnh vÞ trªn 2 mòi t©m tiÕp tôc quay tay
quay ô ®éng tiÕn thªm 1 kho¶ng n÷a ®Ó khö hÕt khe hë gi÷a lç t©m vµ mòi t©m, ®Ó
®u«i tèc tú vµo ngãn ®Èy tèc - kÑp chÆt tèc vµo ph«i råi kho¸ chÆt tay h·m nßng ô
®éng
- Quay tay quay bµn xe dao däc ®−a dao tiÖn vÒ phÝa ô ®éng ®Ó mòi dao c¸ch
mÆt ®Çu ph«i 3 ÷ 5mm, nh−ng bµn xe dao kh«ng ®−îc ch¹m vµo th©n ô ®éng
2.2. §iÒu chØnh m¸y ®Ó tiÖn trôc bËc
- TiÖn trôc bËc lµ tiÖn ngoµi mét chi tiÕt cã c¸c ®o¹n víi ®−êng kÝnh kh¸c nhau,
®−îc thùc hiÖn theo tr×nh tù sau:
- -Tr−íc khi tiÖn, trªn c¬ së nghiªn cøu b¶n vÏ vµ kiÓm tra kÝch th−íc ph«i, ta
ph¶i x¸c ®Þnh l−îng d− cÇn c¾t ®i vµ sè lÇn c¾t, c¨n cø vµo c¸c yªu cÇu kü thuËt
cña b¶n vÏ nh−: ®é chÝnh x¸c vÒ kÝch th−íc, ®é ®ång t©m, ®é nh¸m ®Ó x¸c ®Þnh
c¸c b−íc gia c«ng cÇn thiÕt.
43
- §Ó t¹o ra ®−êng kÝnh vµ chiÒu dµi c¸c bËc khi gia c«ng chi tiÕt g¸ trªn 2 ®Çu
t©m, t©m m¸y tiÖn ®−îc chØnh th¼ng hµng tøc lµ 2 mòi t©m ph¶I n»m trªn cïng mét
®−êng th¼ng trïng víi ®−êng t©m m¸y tiÖn, nÕu kh«ng th¼ng hµng chi tiÕt gia cån
sÏ bÞ c«n. Ph−¬ng ph¸p chØnh nh− khi tiÖn trôc tr¬n
- Gi¶ sö cÇn tiÖn trôc cã 4 bËc nh− h×nh 18.4.1, tr×nh tù ®−îc tiÕn hµnh nh−
H×nh 18.4.2. C÷ däc cè ®Þnh trªn b¨ng m¸y: 1/Th©n c÷; 2/ TÊm Ðp; 3/ VÝt cè ®Þnh c÷ víi b¨ng m¸y; 4/VÝt ®iÒu chØnh
sau:
- Tr−íc khi g¸ c÷ lªn m¸y cÇn tiÖn thö chi tiÕt ®Çu tiªn lµm mÉu, ®óng chiÒu dµi c¸c
bËc.
- T¾t m¸y, gi÷ nguyªn vÞ trÝ xe dao, g¸ c÷ cè ®Þnh lªn b¨ng m¸y nh− h×nh 18.4.2 sao cho c÷ nµy ch¹m vµo c÷ l¾p ë phÝa bªn tr¸I xe dao (1). NÕu c÷ ®−îc
®iÒu chØnh ®óng th× tÊt c¶ c¸c chi tiÕt gia c«ng trong lo¹t sÏ ®¹t chiÒu dµi nh− nhau khi xe dao ch¹m c÷
- §Ó ®¶m b¶o vÞ trÝ cña c÷ ®−îc chÝnh x¸c, khi xe dao tiÕn tù ®éng gÇn ®Õn c÷ c¸ch kho¶ng 1- 2mm th× ph¶i ng¾t tù ®éng råi quay tay quay xe dao b»ng tay ®−a
xe dao vµo c¾t hÕt chiÒu dµi cßn l¹i
- Gia c«ng chi tiÕt cã nhiÒu bËc theo c÷ cã kÌm theo c¨n mÉu th−êng mÊt ®é chÝnh x¸c ban ®Çu cã chiÒu dµy t−¬ng øng víi chiÒu dµI cña bËc cÇn gia c«ng
hoÆc d−ìng chuyªn dïng.
- Lç t©m cña ph«i cã chiÒu dµi kh¸c nhau nªn vÞ trÝ cña ph«I khi g¸ trªn 2 ®Çu t©m so víi ô tr−íc sÏ thay ®æi, do ®ã khi tiÖn trôc bËc theo c÷, c¸c bËc cña chi tiÕt
44
sÏ cã chiÒu dµI kh¸c nhau . §Ó kh¾c phôc hiÖn t−îng nµy cÇn dïng mòi t©m tù
®IÒu chØnh
- TiÖn trôc bËc nh− h×nh 18.4.1:
+ BËc thø nhÊt cã chiÒu dµi l1 kh«ng cÇn c¨n mÉu mµ ®Ó xe dao tiÕn trùc tiÕp
®Õn c÷
+ BËc thø 2 víi chiÒu dµi l2 ®óng c¨n mÉu cã chiÒu dµi l1 - l2
+ BËc thø 3 (l3) ®óng c¨n mÉu cã chiÒu dµi l1- l3
+ BËc thø 4 (l4) ®óng c¨n mÉu cã chiÒu dµi l1- l4 ..v..
2.3. C¸c d¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phßng ngõa:
3. Thùc hµnh tiÖn chi tiÕt trôc bËc
Nh− ®· giíi thiÖu ë bµi sè 3
6.3
6.3
2x45°
6.3
6.3
5 0 . 0 - 0 2 Ø
5 0 . 0 - 5 2 Ø
5 0 . 0 - 5 2 Ø
5 0 . 0 - 0 2 Ø
5 0 . 0 - 0 3 Ø
20±0.1
20±0.1
45±0.1
45±0.1
150±0.1
B¶n vÏ chi tiÕt
yªu cÇu kü thuËt:
- §é kh«ng song song, kh«ng vu«ng gãc gi−ac c¸c mÆt bËc <0,05mm
- §é nh¸m cÊp 5
1. C¸c biÖn ph¸p an toµn: Häc sinh ph¶i trang bÞ ®Çy ®ñ ¸o quÇn, dµy mò b¶o
hé, kÝnh b¶o hé theo quy ®Þnh
2. ChuÈn bÞ vÞ trÝ lµm viÖc:
3. ChuÈn bÞ ph«i vµ c¸c lo¹i dông cô c¾t cÇn thiÕt: Dao tiÖn ngoµi, mòi khoan
t©m, mòi t©m quay, th−íc cÆp 1/20, ®ång hå so..
45
4. C¸c b−íc tiÕn hµnh: Häc sinh th¶o luËn theo nhãm, tù lËp tr×nh tù c¸c b−íc
tiªu chuÈn
Néi dung b−íc -
Dông cô, trang
tt
thiÕt bÞ, vËt liÖu
h×nh vÏ
thùc hiÖn
tiÕn hµnh theo mÉu sau:
1
2
3
..
Sau khi häc sinh lËp tr×nh tù c¸c b−íc tiÕn hµnh, c¸c nhãm lªn tr×nh bµy ph−¬ng
¸n thùc hiÖn, sau ®ã c¸c nhãm gãp ý, trao ®æi, cuèi cïng gi¸o viªn nhËn xÐt, ®¸nh
gi¸ kÕt qu¶ tõng nhãm
5. Mçi häc sinh nhËn 1 phiÕu h−íng dÉn do gi¸o viªn ®−a ra. Tr×nh tù tiÕn hµnh
®−îc hoµn chØnh
tt
Néi dung b−íc - h×nh vÏ
ChØ dÉn thùc hiÖn
phiÕu h−íng dÉn tiÖn trôc bËc g¸ trªn 2 ®Çu t©m
1 §äc b¶n vÏ, chuÈn bÞ dông cô, ph«i liÖu, nhËn m¸y, thiÕt bÞ - X¸c ®Þnh ®óng c¸c yªu cÇu kü trªn b¶n vÏ: ®é thuËt ghi
kh«ng song, kh«ng vu«ng gãc gi÷a c¸c bËc cho phÐp
<0,05mm, sai lÖch kÝch th−íc ®−êng kÝnh -0,05mm, chiÒu dµi ±0.1mm
- Ph«i thÐp thanh φ35mm, dµi 155mm, dao tiÖn ®Çu cong, dao vai, mòi khoan t©m φ4, th−íc cÆp ®o s©u 1/20, ®ång hå so..
46
2 TiÖn mÆt ®Çu, khoan t©m - G¸ dao, g¸ ph«i lªn m¸y, rµ
trßn ph«i
- Dïng dao ®Çu cong tiÖn 2 mÆt
®Çu ®¹t chiÒu dµi 150mm
- Khoan lç t©m φ4mm trªn 2
®Çu ph«i
- Chän nt/c = 700 - 800vßng/phót
3 - G¸ ph«i trªn 2 ®Çu t©m cã TiÖn ®Çu thø nhÊt φ30, φ25, φ20 vµ v¸t c¹nh cÆp tèc
- Dïng dao vai tiÖn φ30-0.05 víi
chiÒu dµi 105mm
- LÊy dÊu chiÒu dµi tiÖn φ25-
0.05 dµi 45mm
- TiÖn φ20-0.05 dµi 20mm - V¸t c¹nh 2x450
4 TiÖn ®Çu thø 2: TiÖn φ25, φ20 vµ v¸t c¹nh - Th¸o ph«i trë ®Çu g¸ trªn
m©m 2 ®Çu t©m
- TiÖn φ30-0.05mm trªn chiÒu
dµi cßn l¹i
- LÊy dÊu chiÒu dµi tiÖn φ25-
0.05 dµi 25mm
- TiÖn φ20 -0.05mm dµi 20mm
- V¸t 2x 450
5 KiÓm tra - KiÓm tra ®−êng kÝnh b»ng
th−íc cÆp 1/50 hoÆc pan me 25 - 50
- KiÓm tra chiÒu dµi bËc b»ng
th−íc cÆp 1/20
- KiÓm tra ®é ®ång t©m gi÷a φ30 víi φ25, φ20: §Æt chi tiÕt lªn 2
47
khèi V, cho kim ®ång hå so tú lªn φ30 ®iÒu chØnh kim vÒ v¹ch chuÈn dïng tay quay nhÑ trôc,
theo dâi ®é dÞch chuyÓn kim ®ång hå
6 S¾p xÕp dông cô thiÕt bÞ, vÖ sinh c«ng nghiÖp - C¾t nguån ®iÖn vao m¸y, ®−a c¸c tay g¹t vÒ vÞ trÝ an toµn
- S¾p xÕp lau s¹ch dông cô c¾t, dông cô ®o vµo ®óng vÞ trÝ quy ®Þnh
- VÖ sinh c«ng nghiÖp ®óng quy
tr×nh
C©u hái 18 04
C©u 1: Nªu ph−¬ng ph¸p kiÓm tra trôc bËc?
B. Häc theo nhãm : Ho¹t ®éng nhãm nhá
Sau khi ®−îc gi¸o viªn h−íng dÉn phia chia líp thµnh nhãm nhá, mçi nhãm cã
05 häc sinh. C¸c nhãm sÏ thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc cô thÓ sau:
- §äc vµ nghiªn cøu b¶n vÏ chi tiÕt gia c«ng, - C¸c thµnh viªn trong nhãm trao ®æi, th¶o luËn ®Ó lËp tr×nh tù c¸c b−íc tiÕn hµnh gia
c«ng
C. Xem tr×nh diÔn mÉu vÒ:
- C¸c thao t¸c g¸ dao lªn æ dao, ®iÒu chØnh chiÒu cao mòi dao ngang t©m m¸y - G¸ ph«i lªn m©m cÆp 3 vÊu, ®iÒu chØnh ®é ®ång t©m cña ph«i víi t©m trôc
chÝnh b»ng c¸ch rµ trßn ph«i cã sö dông ®ång hå so
- §iÒu chØnh chÕ ®é c¾t: ®−a c¸c tay g¹t vÒ c¸c tèc ®é quay trôc chÝnh, tèc ®é b−íc tiÕn cña bµn dao, khëi ®éng m¸y, sö dông c¸c tay g¹t tù ®éng däc, c¾t thö..
Sau khi quan s¸t xong, mâi häc sinh tù lµm theo ®óng tr×nh tù mµ gi¸o viªn h−íng
dÉn ®· thùc hiÖn.
- NÕu ch−a râ, ch−a hiÓu phÇn nµo th× cã ý kiÕn ngay ®Ó gi¸o viªn thùc hiÖn l¹i
t¹i chç råi quan s¸t, thùc hiÖn cho ®Õn khi ®¹t yªu cÇu
48
D. Thùc tËp t¹i x−ëng tr−êng
Sau khi ®−îc gi¸o viªn h−íng dÉn kÕt hîp quan s¸t tr×nh diÔn mÉu cña gi¸o
viªn, mçi häc sinh tù thùc hµnh tõng b−íc theo tr×nh tù ®· ®−a ra trong phiÕu
h−íng dÉn sè 3 kÕt hîp víi bµi lý thuyÕt ®· häc.
- §äc b¶n vÏ - ChuÈn bÞ ph«i, dông cô, thiÕt bÞ, kiÓm tra t×nh tr¹ng m¸y.. - G¸ ph«i - G¸ dao - §iÒu chØnh chÕ ®é c¾t - TiÖn mÆt ®Çu I, khoan lç t©m φ4 - TiÖn mÆt ®Çu II ®¹t dµi 150mm, khoan lç t©m φ4 - G¸ ph«i trªn 2 ®Çu t©m - TiÖn ®Çu thø nhÊt - G¸ ph«I trë ®Çu tiÖn ®Çu thø 2 - KiÓm tra hoµn chØnh kÝch th−íc - S¾p xÕp dông cô, thiÕt bÞ, vÖ sinh c«ng nghiÖp
49
c¸c bµi tËp më réng, n©ng cao vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò
Bµi tËp 1: H·y lËp tr×nh tù c¸c b−íc tiÕn hµnh theo mÉu sau ®©y vµ thùc hµnh tiÖn
1x45°
R4
R4
R4
R4
7 . 6 1
7 , 6 1
1 , 0 - 6 1
1 , 0 - 6 1
1 , 0 ± 6 1
1 , 0 ± 2 2 Ø
22
30
3
3
43
37
135±0,1
(h×nh thiÕu kÝch th−íc, bá bít r4)
chi tiÕt trôc gi÷a xe ®¹p theo b¶n vÏ? Thêi gian thùc hiÖn 2 giê
Yªu cÇu kü thuËt
1. Dung sai c¸c kÝch th−íc cßn l¹i ± 0,1 mm.
2. §é kh«ng ®ång t©m cña c¸c mÆt R4 víi ®−êng t©m < 0,05 mm.
Dông cô, trang
tt Néi dung b−íc - h×nh vÏ tiªu chuÈn thùc hiÖn
thiÕt bÞ, vËt liÖu
3. §é nh¸m c¸c bÒ mÆt ®¹t cÊp 6.
1
2
3
..
50
Tr¶ lêi c¸c c©u hái vµ bµi tËp
Bµi 18 01:
C©u 1: Chän ®¸p ¸n E C©u 3:
C¸c d¹ng sai háng
Nguyªn nh©n
Chi tiÕt bÞ c«n
KÝch th−íc sai
Chi tiÕt bÞ h×nh tang trèng
Chi tiÕt cã d¹ng «van
§é nh¸m bÒ mÆt ch−a ®¹t
Chi tiÕt bÞ h×nh yªn ngùa
Trªn bÒ mÆt chi tiÕt cã phÇn ch−a c¾t gät
x
L−îng d− kh«ng ®ñ, khoan lç t©m bÞ lÖch, g¸ ph«i bÞ ®¶o
§o sai khi c¾t thö
x
§iÒu chØnh du xÝch bµn tr−ît ngang kh«ng chÝnh x¸c
x
T©m ô tr−íc vµ ô ®éng nhau, trïng kh«ng nßng ô ®éng vµ ®u«i c«n mòi nhän bÞ bÈn
Dao bÞ mßn, g¸ dao kh«ng ®ñ chÆt, bµn dao bÞ r¬
x
Trôc chÝnh bÞ ®¶o do æ ®ì bÞ mßn hoÆc ®ai èc ®iÒu chØnh bÞ láng
x
Ph«i bÞ uèn do lùc ®Èy cña dao, nßng ô sau nh« ra qu¸ dµi
x
PhÇn b¨ng m¸y ë gi÷a bÞ mßn, g¸ dao thÊp h¬n t©m, g¸ dao kh«ng chÆt
x
Dao bÞ mßn, chÕ ®é c¾t kh«ng hîp lý, g¸ dao kh«ng ®óng t©m
51
Bµi 18 03:
C©u 1: Chän ®¸p ¸n E
C©u 2: Chän ®¸p ¸n D
C¸c d¹ng sai háng
§é
C¸c mÆt bËc
KÝch
KÝch
Trªn bÒ
nh¸m
kh«ng
th−íc
th−íc
mÆt chi tiÕt
Nguyªn nh©n
bÒ
vu«ng gãc
chiÒu dµi
®−êng
cã phÇn
mÆt
víi ®−êng
c¸c bËc
kÝnh
ch−a c¾t
ch−a
t©m chi tiÕt
sai
sai
gät
®¹t
x
L−îng d− kh«ng ®ñ, khoan
lç t©m bÞ lÖch, g¸ ph«i bÞ ®¶o
§o sai khi c¾t thö §iÒu chØnh du xÝch bµn tr−ît
x
ngang kh«ng chÝnh x¸c
x
LÊy dÊu hoÆc l¾p c¨n mÉu kh«ng chÝnh x¸c, kh«ng ch¾c ch¾n, ng¾t tù ®éng kh«ng kÞp thêi
x
Bµn tr−ît ngang bÞ r¬ nªn dao bÞ ®Èy khi c¾t, g¸ dao qu¸ dµi
Dao bÞ mßn, chÕ ®é c¾t
x
kh«ng hîp lý, g¸ dao kh«ng
®óng t©m
C©u 3:
52
Tµi liÖu tham kh¶o
1. H−íng dÉn thùc hµnh kü thuËt tiÖn
- Nhµ xuÊt b¶n §µ n½ng
- T¸c gi¶: D−¬ng V¨n Linh - TrÇn ThÕ San - NguyÔn Ngäc §µo
2. Kü thuËt tiÖn
- Nhµ xuÊt b¶n khoa häc
- Ng−êi dÞch: NguyÔn Quang Ch©u
3. Thùc hµnh c¬ khÝ - TiÖn phay bµo mµi
- Nhµ XB §µ N½ng-2000
- T¸c gi¶ TrÇn ThÕ San- Hoµng TrÝ - NguyÔn ThÕ Hïng
4. S¸ch kü thuËt tiÖn -T¸c gi¶: §ç §øc C−êng - Bé c¬ khÝ luyÖn kim.
5. Kü thuËt tiÖn - T¸c gi¶ TrÇn V¨n §Þch -Nhµ xuÊt b¶n KH&kt
6. Gia c«ng c¬ khÝ - Nhµ xuÊt b¶n lao ®éng
53
Môc lôc
Trang
Lêi tùa .................................................................................................................3
Giíi thiÖu vÒ m«®un ............................................................................................5
S¬ ®å mèi quan hÖ theo tr×nh tù häc nghÒ ..........................................................7
Bµi 1: TiÖn trô tr¬n dµi g¸ trªn m©m cÆp vµ mét ®Çu t©m .................................11
Bµi 2: TiÖn trô tr¬n dµi g¸ trªn hai ®Çu t©m .......................................................22
Bµi 3: TiÖn trô bËc dµi g¸ trªn m©m cÆp vµ mét ®Çu t©m..................................31
Bµi 4: TiÖn trô tr¬n dµi g¸ trªn hai ®Çu t©m .......................................................42
C¸c bµi tËp më réng, n©ng cao vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ........................................50
Tr¶ lêi c¸c c©u hái vµ bµi tËp.............................................................................51
Tµi liÖu tham kh¶o.............................................................................................53
54
ChÞu tr¸ch nhiÖm xuÊt b¶n:
Hµ TÊt Th¾ng
Q. Gi¸m ®èc nhµ xuÊt b¶n lao ®éng - x· héi
Tæ chøc b¶n th¶o vµ chÞu tr¸ch nhiÖm néi dung:
Tæng côc D¹y nghÒ
Tr−êng cao ®¼ng c«ng nghiÖp HuÕ
Biªn tËp vµ hiÖu ®Ýnh:
hoµng thanh tÞnh - ng« thÞ kÕt
Tr×nh bµy b×a:
Thanh HuyÒn
55
gi¸o tr×nh tiÖn trô dµi kh«ng dïng gi¸ ®ì
m(cid:31) sè : CG1 18
In: 350 b¶n, khæ: 19 × 27 cm. T¹i C«ng ty Cæ phÇn in Diªn Hång 187B Gi¶ng Vâ - Hµ Néi. Sè in: 495. Sè xuÊt b¶n 114-2008/CXB/03-12/L§XH In xong vµ nép l−u chiÓu th¸ng 5 n¨m 2008.
56