bé lao ®éng - th−¬ng binh vµ x(cid:19) héi tæng côc d¹y nghÒ

Chñ biªn: Hoµng Thanh TÞnh

Biªn so¹n: ng« thÞ kÕt

Gi¸o tr×nh tiÖn trô dµi kh«ng dïng gi¸ ®ì

NghÒ: c¾t gät kim lo¹i Tr×nh ®é: lµnh nghÒ

Dù ¸n gi¸o dôc kü thuËt vµ d¹y nghÒ (VTEP) Hµ néi – 2008

Tuyªn bè b¶n quyÒn :

Tµi liÖu nµy thuéc lo¹i s¸ch gi¸o tr×nh, cho nªn c¸c nguån th«ng tin cã thÓ ®−îc phÐp dïng nguyªn b¶n hoÆc trÝch dïng cho c¸c môc ®Ých vÒ ®µo t¹o vµ tham kh¶o. Mäi môc ®Ých kh¸c cã ý ®å lÖch l¹c hoÆc sö dông víi môc ®Ých kinh doanh thiÕu lµnh m¹nh sÏ bÞ nghiªm cÊm.

Tæng côc D¹y nghÒ sÏ lµm mäi c¸ch ®Ó b¶o vÖ b¶n

quyÒn cña m×nh.

Tæng côc D¹y nghÒ c¸m ¬n vµ hoan nghªnh c¸c th«ng tin gióp cho viÖc tu söa vµ hoµn thiÖn tèt h¬n tµi liÖu nµy.

§Þa chØ liªn hÖ:

Tæng côc D¹y nghÒ 37B - NguyÔn BØnh Khiªm - Hµ Néi

M· sè:

114 - 2008/CXB/03 - 12/L§XH

03 12 − 22 01 −

2

Lêi nãi ®Çu

Gi¸o tr×nh m«®un TiÖn trô dµi kh«ng dïng gi¸ ®ì ®−îc x©y dùng vµ biªn so¹n trªn c¬ së ch−¬ng tr×nh khung ®µo t¹o nghÒ C¾t gät kim lo¹i ®· ®−îc Gi¸m ®èc Dù ¸n Gi¸o dôc kü thuËt vµ D¹y nghÒ quèc gia phª duyÖt dùa vµo n¨ng lùc thùc hiÖn cña ng−êi kü thuËt viªn tr×nh ®é lµnh nghÒ.

Trªn c¬ së ph©n tÝch nghÒ vµ ph©n tÝch c«ng viÖc (theo ph−¬ng ph¸p DACUM) cña c¸c c¸n bé, kü thuËt viªn cã nhiÒu kinh nghiÖm, ®ang trùc tiÕp s¶n xuÊt cïng víi c¸c chuyªn gia ®· tæ chøc nhiÒu ho¹t ®éng héi th¶o, lÊy ý kiÕn v.v..., ®ång thêi c¨n cø vµo tiªu chuÈn kiÕn thøc, kü n¨ng cña nghÒ ®Ó biªn so¹n. Ban gi¸o tr×nh m«®un TiÖn trô dµi kh«ng dïng gi¸ ®ì do tËp thÓ c¸n bé, gi¶ng viªn, kü s− cña Tr−êng Cao ®¼ng C«ng nghiÖp HuÕ vµ c¸c kü thuËt viªn giµu kinh nghiÖm biªn so¹n. Ngoµi ra cã sù ®ãng gãp tÝch cùc cña c¸c gi¶ng viªn Tr−êng §¹i häc B¸ch khoa Hµ Néi vµ c¸n bé kü thuËt thuéc C«ng ty C¬ khÝ Phó Xu©n, C«ng ty ¤t« Thèng NhÊt, C«ng ty S¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng Long Thä.

Ban biªn so¹n xin ch©n thµnh c¶m ¬n Tr−êng §¹i häc B¸ch khoa Hµ Néi, C«ng ty C¬ khÝ Phó Xu©n, C«ng ty ¤t« Thèng nhÊt, C«ng ty S¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng Long Thä, Ban Qu¶n lý Dù ¸n GDKT&DN vµ c¸c chuyªn gia cña Dù ¸n ®· céng t¸c, t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì trong viÖc biªn so¹n gi¸o tr×nh. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, ban biªn so¹n ®· nhËn ®−îc nhiÒu ý kiÕn ®ãng gãp th¼ng th¾n, khoa häc vµ tr¸ch nhiÖm cña nhiÒu chuyªn gia, c«ng nh©n bËc cao trong lÜnh vùc nghÒ C¾t gät kim lo¹i. Song do ®iÒu kiÖn vÒ thêi gian, MÆt kh¸c ®©y lµ lÇn ®Çu tiªn biªn so¹n gi¸o tr×nh dùa trªn n¨ng lùc thùc hiÖn, nªn kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt nhÊt ®Þnh. RÊt mong nhËn ®−îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp ®Ó gi¸o tr×nh m«®un TiÖn trô dµi kh«ng dïng gi¸ ®ì ®−îc hoµn thiÖn h¬n, ®¸p øng ®−îc yªu cÇu cña thùc tÕ s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp hiÖn t¹i vµ trong t−¬ng lai.

Gi¸o tr×nh m«®un TiÖn trô dµi kh«ng dïng gi¸ ®ì ®−îc biªn so¹n theo c¸c nguyªn t¾c: TÝnh ®Þnh h−íng thÞ tr−êng lao ®éng; TÝnh hÖ thèng vµ khoa häc; TÝnh æn ®Þnh vµ linh ho¹t; H−íng tíi liªn th«ng, chuÈn ®µo t¹o nghÒ khu vùc vµ thÕ giíi; TÝnh hiÖn ®¹i vµ s¸t thùc víi s¶n xuÊt.

Gi¸o tr×nh m«®un TiÖn trô dµi kh«ng dïng gi¸ ®ì nghÒ C¾t gät kim lo¹i cÊp tr×nh ®é Lµnh nghÒ ®· ®−îc Héi ®ång thÈm ®Þnh Quèc gia nghiÖm thu vµ nhÊt trÝ ®−a vµo sö dông vµ ®−îc dïng lµm gi¸o tr×nh cho häc viªn trong c¸c kho¸ ®µo t¹o ng¾n h¹n hoÆc cho c«ng nh©n kü thuËt, c¸c nhµ qu¶n lý vµ ng−êi sö dông nh©n lùc tham kh¶o.

§©y lµ tµi liÖu thö nghiÖm sÏ ®−îc hoµn chØnh ®Ó trë thµnh gi¸o tr×nh chÝnh thøc trong hÖ thèng d¹y nghÒ.

HiÖu tr−ëng

Bïi Quang ChuyÖn

3

4

Giíi thiÖu vÒ m« ®un

VÞ trÝ, ý nghÜa, vai trß m« ®un:

− Trªn m¸y tiÖn cã thÓ g¸ l¾p vµ gia c«ng nhiÒu d¹ng chi tiÕt kh¸c nhau. Trong

®ã viÖc gia c«ng trôc dµi ta ph¶i tÝnh ®Õn ®é cøng v÷ng, tøc lµ kh¶ n¨ng chÞu t¸c

dông lùc lµm biÕn d¹ng. NÕu tû lÖ chiÒu dµi (l) víi ®−êng kÝnh (d) cña trôc

l d

< 5 : trôc cøng v÷ng

l d

trôc trung b×nh = 5 ÷12 :

l d

>12 : trôc kh«ng cøng v÷ng

M« ®un nµy sÏ thùc hiÖn gia c«ng d¹ng trôc trung b×nh ®−îc g¸ l¾p trªn m©m

Môc tiªu cña m« ®un:

cÆp vµ mét ®Çu t©m, g¸ l¾p trªn hai ®Çu t©m kh«ng dïng gi¸ ®ì.

- M« ®un nµy nh»m rÌn luyÖn cho häc sinh cã ®Çy ®ñ kiÕn thøc ®Ó lËp ®−îc

quy tr×nh tiÖn c¸c trôc dµi cÇn chèng t©m, ph©n tÝch c¸c sai háng cã thÓ x¶y ra vµ

cã c¸c gi¶i ph¸p c«ng nghÖ ®Ó kh¾c phôc trong qu¸ tr×nh tiÖn.

- Cã ®ñ kü n¨ng ®Ó chuÈn bÞ, ®iÒu chØnh, g¸ l¾p vµ tiÖn trôc dµi ®¶m b¶o c¸c yªu

Môc tiªu thùc hiÖn cña m« ®un:

cÇu kü thuËt vÒ h×nh d¹ng, kÝch th−íc, chÊt l−îng bÒ mÆt, thêi gian vµ an toµn.

Häc xong m« ®un nµy häc sinh cã kh¶ n¨ng:

- V¹ch ®−îc quy tr×nh tiÖn trôc dµi cÇn chèng t©m hîp lý theo tõng tr−êng hîp cô thÓ.

- ChuÈn bÞ vµ ®iÒu chØnh m¸y, g¸ l¾p ®¹t yªu cÇu kü thuËt.

- Lùa chän th«ng sè c«ng nghÖ phï hîp víi ®é cøng v÷ng cho chi tiÕt cô thÓ.

- TiÖn chi tiÕt dµi ®¶m b¶o h×nh d¹ng, kÝch th−íc, chÊt l−îng bÒ mÆt vµ thêi gian.

Néi dung chÝnh cña m« ®un:

- S¾p xÕp n¬i lµm viÖc gän gµng, ®¶m b¶o an toµn.

- C¸c yªu cÇu kü thuËt cña trôc tr¬n, trôc bËc - Ph−¬ng ph¸p tiÖn trô tr¬n dµi g¸ trªn 1 ®Çu t©m

5

- Ph−¬ng ph¸p tiÖn trô tr¬n dµi g¸ trªn 2 ®Çu t©m - Ph−¬ng ph¸p tiÖn trô bËc - C¸c d¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc

M« ®un gåm cã 4 bµi

Lý thuyÕt Thùc hµnh M· bµi Danh môc c¸c bµi häc C¸c ho¹t ®éng kh¸c (giê) (giê)

3 18 M§ CG1 18 01 TiÖn trô tr¬n dµi g¸ trªn m©m cÆp vµ 1 ®Çu t©m

2 18 M§ CG1 18 02 TiÖn trô tr¬n dµi g¸ trªn 2 ®Çu t©m

2 14 M§ CG1 18 03 TiÖn trô bËc g¸ trªn m©m cÆp vµ 1 ®Çu t©m

TiÖn trô bËc g¸ trªn 2 ®Çu t©m 3 20 M§ CG1 18 04

Céng: 10 70

6

S C H T N T

7

Ghi chó:

TiÖn trôc dµi kh«ng dïng gi¸ ®ì lµ m« ®un c¬ b¶n vµ b¾t buéc. Mäi häc viªn ph¶i häc

vµ ®¹t kÕt qu¶ chÊp nhËn ®−îc ®èi víi c¸c bµi kiÓm tra ®¸nh gi¸ vµ thi kÕt thóc nh− ®· ®Æt

ra trong ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o.

Nh÷ng häc viªn qua kiÓm tra vµ thi mµ kh«ng ®¹t ph¶i thu xÕp cho häc l¹i nh÷ng

phÇn ch−a ®¹t ngay vµ ph¶i ®¹t ®iÓm chuÈn míi ®−îc phÐp häc tiÕp c¸c m« ®un/ m«n häc

tiÕp theo.

8

C¸c h×nh thøc häc tËp chÝnh trong m« ®un

1. Häc trªn líp vÒ:

- C¸c yªu cÇu kü thuËt cña trôc tr¬n, trôc bËc - C¸c ph−¬ng ph¸p tiÖn trôc tr¬n, trôc bËc dµi g¸ trªn m©m cÆp vµ 1 ®Çu chèng

t©m, g¸ trªn 2 ®Çu t©m

2. Th¶o luËn nhãm lËp tr×nh tù c¸c b−íc tiÕn hµnh tiÖn chi

tiÕt theo b¶n vÏ chi tiÕt

3. Xem tr×nh diÔn mÉu vÒ c¸c thao t¸c thùc hiÖn trªn m¸y tiÖn

4. Thùc hµnh tiÖn chi tiÕt theo yªu cÇu cña b¶n vÏ chi tiÕt

- C¸c d¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch phßng ngõa

9

Yªu cÇu vÒ ®¸nh gi¸ hoµn thµnh m« ®un

1. KiÕn thøc:

- ChØ ra ®−îc c¸c yªu cÇu kü thuËt cho tõng c«ng viÖc cô thÓ. - Nªu ®−îc c¸c ph−¬ng ph¸p vµ dông cô kiÓm tra ®¸nh gi¸ chÊt l−îng s¶n

phÈm.

2. Kü n¨ng:

- §Ò ra ®−îc c¸c biÖn ph¸p ®Ó xö lý sai háng khi tiÖn trô tr¬n dµi. - §−îc ®¸nh gi¸ qua c¸c bµi viÕt, c©u hái miÖng, tr¾c nghiÖm ®iÒn khuyÕt ®¹t yªu cÇu.

- LËp ®−îc quy tr×nh hîp lý cho tõng chi tiÕt. - NhËn d¹ng, lùa chän vµ sö dông ®óng c¸c lo¹i dông cô ®o, chuÈn bÞ ®−îc dao

c¾t vµ ®å g¸ cho tõng c«ng viÖc cô thÓ.

- TiÖn ®−îc c¸c chi tiÕt trô tr¬n dµi, trô bËc ®óng quy tr×nh, ®¶m b¶o yªu cÇu kü

thuËt, an toµn.

3. Th¸i ®é:

- §−îc ®¸nh gi¸ b»ng ph−¬ng ph¸p quan s¸t víi b¶ng kiÓm, thang ®iÓm ®¹t yªu cÇu.

- CÈn thËn, nghiªm tóc khi vËn hµnh m¸y. - Cã tr¸ch nhiÖm víi yªu cÇu cña s¶n phÈm, gi÷ g×n vµ b¶o qu¶n dông cô, thiÕt bÞ. - Tu©n thñ quy tr×nh vµ ng¨n ngõa c¸c sai háng, tai n¹n.

10

Bµi 1

TiÖn trô tr¬n dµi g¸ trªn m©m cÆp vµ 1 ®Çu t©m

Môc tiªu thùc hiÖn:

M§ cg1 18 01

- Tr×nh bµy ®−îc c¸c yªu cÇu kü thuËt cña trôc tr¬n, ph−¬ng ph¸p ®iÒu chØnh ®é

®ång t©m gi÷a ô ®øng vµ ô ®éng chÝnh x¸c.

Néi dung chÝnh:

- Lùa chän ®−îc chÕ ®é c¾t, dao c¾t, dông cô ®o phï hîp - TiÖn trôc tr¬n ®¹t c¸c yªu cÇu kü thuËt, thêi gian vµ an toµn

- Yªu cÇu kü thuËt cña trôc tr¬n dµi - Ph−¬ng ph¸p tiÖn trôc tr¬n dµi g¸ trªn mét ®Çu t©m - C¸c d¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc - C¸c b−íc tiÕn hµnh tiÖn

1. Yªu cÇu kü thuËt cña trôc tr¬n sau khi gia c«ng

A. Häc trªn líp vÒ:

- Khi tiÖn mÆt trô tr¬n dµi cÇn ph¶i ®¹t c¸c yªu cÇu sau: - §óng kÝch th−íc: Bao gåm kÝch th−íc ®−êng kÝnh vµ kÝch th−íc chiÒu dµi cña

trôc theo b¶n vÏ

- §¶m b¶o vÞ trÝ t−¬ng quan gi÷a c¸c bÒ mÆt nh− ®é ®ång t©m, ®é song song,

®é vu«ng gãc ..

- §¶m b¶o ®é chÝnh x¸c vÒ h×nh d¹ng h×nh häc nh− ®é kh«ng trßn (« van,

mÐo..), ®é kh«ng trô (®é c«n)

2. Ph−¬ng ph¸p tiÖn trôc tr¬n dµi g¸ trªn m©m cÆp vµ mét ®Çu t©m

- §¶m b¶o ®é nh¸m bÒ mÆt

Víi vËt gia c«ng dµi víi tû lÖ l/d > 5 ÷12, ®−êng kÝnh lín kh«ng trßn hoÆc cã h×nh

d¸ng phøc t¹p cã thÓ g¸ 1 ®Çu trªn m©m cÆp 4 vÊu vµ mét ®Çu chèng t©m. Cßn

nh÷ng trôc cã ®−êng kÝnh t−¬ng ®èi trßn ®−îc g¸ mét ®Çu trªn m©m cÆp 3 vÊu tù

®Þnh t©m vµ mét ®Çu chèng t©m ®Ó gia c«ng

2. 1. §Þnh vÞ vµ kÑp chÆt ph«i

- Khi tiÖn trô tr¬n ph«i cã thÓ ®−îc ®Þnh vÞ vµ kÑp chÆt mét ®Çu trong m©m cÆp,

mét ®Çu chèng t©m, s¬ ®å nguyªn c«ng ®−îc thùc hiÖn nh− h×nh vÏ 18.1.1

11

- L¾p ®Çu t©m quay vµo nßng ô ®éng: Tr−íc khi l¾p cÇn lau s¹ch phÇn c«n

morse ë ®Çu t©m vµ nßng ô ®éng

- §iÒu chØnh ®Ó kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c vÊu lín h¬n ®−êng kÝnh vËt gia c«ng 3 -

5 mm vµ c¸c vÊu c¸ch ®Òu t©m

- §iÒu chØnh ®é ®ång t©m vµ kho¶ng c¸ch ®Çu nhän ô ®éng víi vÊu m©m cÆp - §−a mét ®Çu ph«i vµo m©m cÆp vµ kÑp s¬ bé víi chiÒu dµi ng¾n, tay tr¸i

gi÷ ph«i cßn tay ph¶i kÐo ô ®éng vÒ phÝa tr−íc tíi vÞ trÝ c¸ch mÆt ®Çu ph«i 3 -

5mm vµ quay tay quay ô ®éng ®−a ®Çu t©m tiÕn s¸t vµo lç t©m cña ph«I, råi

H×nh 18.1.1: G¸ ph«I trªn m©m cÆp vµ 1 ®Çu t©m

h·m chÆt ô ®éng víi b¨ng m¸y

- Rµ trßn ®−êng kÝnh ph«i phÝa s¸t vÊu m©m cÆp - KÑp chÆt ph«i lÇn cuèi mét ®Çu ph«i trong m©m cÆp, kho¸ tay h·m nßng ô ®éng

2.2. §iÒu chØnh m¸y ®Ó tiÖn trôc tr¬n:

TiÖn trôc tr¬n lµ tiÖn ngoµi mét chi tiÕt cã h×nh trô trßn, ®−îc thùc hiÖn theo

tr×nh tù sau:

- Tr−íc khi tiÖn, trªn c¬ së nghiªn cøu b¶n vÏ vµ kiÓm tra kÝch th−íc ph«i, ta ph¶i

x¸c ®Þnh l−îng d− cÇn c¾t ®i vµ sè lÇn c¾t, c¨n cø vµo c¸c yªu cÇu kü thuËt cña b¶n

vÏ nh−: ®é chÝnh x¸c vÒ kÝch th−íc, ®é ®ång t©m, ®é nh¸m ®Ó x¸c ®Þnh c¸c b−íc gia

c«ng cÇn thiÕt.

- §Ó t¹o ra ®−êng sinh song song víi ®−êng t©m khi gia c«ng chi tiÕt g¸ trªn

m©m cÆp vµ mét ®Çu t©m, t©m trôc chÝnh m¸y tiÖn ®−îc chØnh th¼ng hµng víi mòi

t©m ô ®éng, ph¶i n»m trªn cïng mét ®−êng th¼ng trïng víi ®−êng t©m m¸y tiÖn,

nÕu kh«ng th¼ng hµng chi tiÕt gia cång sÏ bÞ c«n. Ph−¬ng ph¸p chØnh nh− sau nh−

h×nh 18.1.1:

12

+ B»ng ph−¬ng ph¸p c¾t thö: TiÖn mét ®o¹n ®−êng kÝnh ë ®Çu A vµ mét ®o¹n ë

®Çu B víi cïng vÞ trÝ dao (cïng gi¸ trÞ v¹ch du xÝch), t¾t m¸y.

+ Dïng pan me ®o c¶ hai ®−êng kÝnh A vµ B nh− h×nh 18.1.1, nÕu 2 ®−êng kÝnh

b»ng nhau lµ ®¹t yªu cÇu

- NÕu hai ®−êng kÝnh nµy kh«ng b»ng nhau th× ph¶i ®iÒu chØnh ô ®éng theo

ph−¬ng ngang vÒ phÝa ng−êi thî vËn hµnh nÕu ®−êng kÝnh A > B, vÒ phÝa tr−íc

ng−ßi thî nÕu A < B, nh− h×nh 18.1.2, l−îng dÞch chuyÓn nµy c¨n cø vµo ®é lÖch

gi÷a 2 ®−êng kÝnh, dùa vµo v¹ch kh¾c trªn ®Õ ô ®éng hoÆc ®é lÖch cña kim ®ång

hå so

H×nh 18.1.2. §IÒu chØnh mòi t©m sau b»ng xª dÞch ngang ô ®éng

1. §Õ ô ®éng; 2. Th©n ô ®éng

.

+ TiÖn thö lÇn thø hai, ®o l¹i c¸c ®−êng kÝnh vµ tiÕp tôc ®iÒu chØnh ô ®éng cho

®Õn khi ®¹t yªu cÇu

- C¨n cø vµo du xÝch bµn tr−ît ngang ®Ó lÊy chiÒu s©u c¾t. §Ó ®¹t ®−îc kÝch

th−íc ®−êng kÝnh chi tiÕt gia c«ng chÝnh x¸c ta dïng ph−¬ng ph¸p c¾t thö b»ng

c¸ch:

13

- Më m¸y cho ph«i quay, ®−a mòi dao tiÕp x¸c víi bÒ mÆt ngoµi cña ph«i cho

®Õn khi mòi dao v¹ch mét ®−êng mê c¸ch mÆt ®Çu cña ph«i 3 ÷ 5mm

- DÞch chuyÓn dao tiÖn ra khái mÆt ®Çu ph«i vÒ phÝa ô ®éng, chØnh vßng du xÝch

cho v¹ch sè 0 trïng víi v¹ch chuÈn cè ®Þnh trªn bµn dao ngang råi quay tay quay

bµn dao ngang cho dao tiÕn vµo mét ®o¹n b»ng chiÒu s©u c¾t cÇn thiÕt

- Cho dao ¨n däc vµo mét ®o¹n 3 ÷ 5mm b»ng tay, dÞch chuyÓn dao ra khái

mÆt ®Çu ph«i, t¾t m¸y cho ph«i dõng h¼n, dïng th−íc cÆp hoÆc pan me ®o kÝch

th−íc phÇn ®· tiÖn, c¨n cø vµo kÝch th−íc ®o ®−îc so víi kÝch th−íc ®· cho ®Ó

®iÒu chØnh dao ¨n thªm hoÆc gi¶m ®i cho ®Õn khi ®¹t kÝch th−íc ®−êng kÝnh theo

yªu cÇu th× cho dao c¾t ®óng chiÒu dµi ph«i cÇn thiÕt.

2.3. C¸c d¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc:

C¸c d¹ng sai háng Nguyªn nh©n C¸ch kh¾c phôc

1. Trªn bÒ mÆt chi tiÕt cã - KiÓm tra vµ chän l¹i kÝch

th−íc ph«i phÇn ch−a c¾t gät

- L−îng d− kh«ng ®ñ - Khoan lç t©m bÞ lÖch - G¸ ph«i bÞ ®¶o

2. KÝch th−íc sai - Khoan lç t©m chÝnh x¸c - Rµ trßn ph«i - §o thËt chÝnh x¸c khi c¾t

- §o sai khi c¾t thö - §iÒu chØnh du xÝch bµn thö

tr−ît ngang kh«ng - Khö hÕt ®é r¬ khi sö

chÝnh x¸c dông vßng du xÝch, x¸c

®Þnh ®óng c¸c v¹ch cÇn

vÆn

3. Chi tiÕt bÞ c«n - T©m ô tr−íc vµ ô ®éng - §iÒu chØnh ®é ®ång t©m

kh«ng trïng nhau gi÷a ®Çu t©m vµ ô ®éng

vµ t©m trôc chÝnh - Nßng ô ®éng vµ ®u«i

- Lau s¹ch lç c«n vµ mòi

c«n mòi nhän bÞ bÈn - Dao bÞ mßn, g¸ dao nhän tr−íc khi l¾p

kh«ng ®ñ chÆt, bµn dao - Mµi l¹i dao, g¸ dao ®ñ

bÞ r¬ chÆt vµ khö hÕt ®é r¬

bµn dao tr−íc khi tiÖn

14

KiÓm tra vµ söa ch÷a, xiÕt 4. Chi tiÕt cã d¹ng «van Trôc chÝnh bÞ ®¶o do æ ®ì

®ai èc ®iÒu chØnh. Dïng bÞ mßn hoÆc ®ai èc ®iÒu

dao vai ®Ó c¾t chØnh bÞ láng

− Ph«i bÞ uèn do lùc ®Èy

− Gi¶m chiÒu s©i c¾t vµ

5. Chi tiÕt cã ®−êng sinh

− PhÇn b¨ng m¸y ë gi÷a bÞ

− C¹o söa l¹i b¨ng m¸y

kh«ng th¼ng cña dao b−íc tiÕn

− Mµi l¹i dao, g¸ dao ®óng

mßn

− Dao bÞ mßn, g¸ dao thÊp

t©m vµ xiÕt chÆt vÝt æ

dao h¬n t©m, g¸ dao kh«ng

− Rót ng¾n nßng ô sau vµ

− Nßng ô sau nh« ra qu¸ dµi

chÆt

h·m chÆt

− Dao bÞ mßn

− Mµi vµ kiÓm tra chÊt

6. §é nh¸m bÒ mÆt kh«ng

− ChÕ ®é c¾t kh«ng hîp lý

− G¸ dao kh«ng ®óng t©m

− Gi¶m chiÒu s©u c¾t,

®¹t l−îng l−ìi c¾t

l−îng tiÕn khi tiÖn tinh.

3. Thùc hµnh tiÖn chi tiÕt trôc tr¬n theo b¶n vÏ

G¸ dao ®óng t©m m¸y

B¶n vÏ gia c«ng

Yªu cÇu kü thuËt: - §é kh«ng ®ång t©m gi÷a φ 38 víi ®−êng t©m trôc <0,05mm

- §é kh«ng trßn < 0,05

- §é nh¸m cÊp 5

15

1. C¸c biÖn ph¸p an toµn: Häc sinh ph¶i trang bÞ ®Çy ®ñ ¸o quÇn, dµy mò b¶o

hé, kÝnh b¶o hé theo quy ®Þnh

2. ChuÈn bÞ vÞ trÝ lµm viÖc:

3. ChuÈn bÞ ph«i vµ c¸c lo¹i dông cô c¾t cÇn thiÕt: Dao tiÖn ngoµi, mòi khoan

t©m, mòi t©m quay, th−íc cÆp 1/20, ®ång hå so..

4. C¸c b−íc tiÕn hµnh: Häc sinh th¶o luËn theo nhãm, tù lËp tr×nh tù c¸c b−íc

Dông cô, trang

tT

Tiªu chuÈn thùc hiÖn

Néi dung b−íc - h×nh vÏ

thiÕt bÞ, vËt liÖu

tiÕn hµnh theo mÉu sau ®©y trong thêi gian 20 phót

1

2

3

4.

Sau khi häc sinh lËp tr×nh tù c¸c b−íc tiÕn hµnh, c¸c nhãm lªn tr×nh bµy ph−¬ng

¸n thùc hiÖn, sau ®ã c¸c nhãm gãp ý, trao ®æi, cuèi cïng gi¸o viªn nhËn xÐt, ®¸nh

gi¸ kÕt qu¶ tõng nhãm

5. Mçi häc sinh nhËn 1 phiÕu h−íng dÉn do gi¸o viªn ®−a ra. Tr×nh tù tiÕn hµnh

®−îc hoµn chØnh

phiÕu h−íng dÉn tiÖn trôc tr¬n g¸ trªn m©m cÆp vµ 1 ®Çu t©m

tt Néi dung b−íc – h×nh vÏ

ChØ dÉn thùc hiÖn - X¸c ®Þnh ®óng c¸c yªu cÇu kü 1 §äc b¶n vÏ, chuÈn bÞ vËt t−, dông cô

thiÕt bÞ thuËt ghi trªn b¶n vÏ: ®é kh«ng trô,

kh«ng trßn cho phÐp <0,05mm, sai

lÖch kÝch th−íc ®−êng kÝnh -

0,05mm, chiÒu dµi ±0.1mm - Ph«i thÐp thanh φ42mm, dµi

295mm, dao tiÖn ®Çu cong, mòi

khoan t©m φ4, th−íc cÆp 1/20,

®ång hå so..

16

2

- G¸ dao tiÖn mÆt ®Çu ®óng t©m

m¸y, g¸ ph«i lªn m¸y rµ trßn ph«i,

TiÖn mÆt ®Çu I, φ38 dµi 40mm vµ v¸t 2 x450

chiÒu dµi g¸ ph«i 50mm

- Dïng dao ®Çu cong tiÖn mÆt

®Çu I, ®Ó chiÒu dµi 292mm - TiÖn φ38-0.05 dµi 40mm, v¸t 2

x450

- Chän nt/c = 700 - 800vßng/phót

3

- G¸ ph«i trë ®Çu ®Ó chiÒu dµi

TiÖn mÆt ®Çu II, khoan lç t©m φ4mm

ph«i nh« ra khái m©m cÆp 50mm,

rµ trßn

- TiÖn mÆt ®Çu II ®¹t chiÒu dµi

290mm - Khoan lç t©m φ4mm

- V¸t 2 x450

4

- Th¸o ph«i g¸ trªn m©m cÆp vµ

TiÖn φ38 phÇn cßn l¹i, v¸t c¹nh

a/

mét ®Çu chèng t©m, rµ trßn ph«i theo mÆt φ38 ®· tiÖn b»ng ®ång hå

so (h×nh a)

- TiÖn th« ph¶i chó ý kiÓm tra vµ

®iÒu chØnh ®é c«n cho chi tiÕt b»ng

c¸ch dïng pan me ®o ®−êng kÝnh

b/

æ ë ®o¹n ®Çu vµ ®o¹n cuèi chi tiÕt φA, φB (h×nh b) - NÕu φA = φB th× chi tiÕt kh«ng bÞ

c«n NÕu φB< φA th× chi tiÕt bÞ c«n

ngoµi - NÕu φB > φA th× chi tiÕt bÞ c«n

trong, chØnh c«n b»ng c¸ch níi

láng ô ®éng, dÞch ngang ô ®éng ®i

17

1 kho¶ng x = (φB- φA)/2 - ViÖc chØnh c«n ph¶i thùc hiÖn

nhiÒu lÇn cho ®Õn khi φB= φA míi

5 KiÓm tra ®¹t yªu cÇu. - TiÖn tinh hoµn chØnh vµ v¸t 2x 450 - KiÓm tra ®−êng kÝnh b»ng th−íc

cÆp 1/50 hoÆc pan me 25 - 50 - KiÓm tra chiÒu dµi b»ng th−íc

cÆp 1/20 - KiÓm tra ®é ®ång t©m gi÷a φ38

víi ®−êng t©m chi tiÕt b»ng c¸ch:

§Æt chi tiÕt lªn 2 khèi V, cho kim

®ång hå so tú lªn φ38 ®iÒu chØnh

kim vÒ v¹ch chuÈn di chuyÓn ®ång

hå so däc trôc, theo dâi ®é dÞch

chuyÓn kim ®ång hå

6 S¾p xÕp dông cô thiÕt bÞ, vÖ sinh c«ng - C¾t nguån ®iÖn vao m¸y, ®−a

nghiÖp c¸c tay g¹t vÒ vÞ trÝ an toµn

- S¾p xÕp lau s¹ch dông cô c¾t,

dông cô ®o vµo ®óng vÞ trÝ quy ®Þnh

- VÖ sinh c«ng nghiÖp ®óng quy tr×nh

C©u hái 18 01

C©u 1: Yªu cÇu kü thuËt cña trôc tr¬n cÇn ®¹t ®−îc c¸c yÕu tè sau:

A. §é chÝnh x¸c vÒ kÝch th−íc

B. §é chÝnh x¸c vÒ h×nh d¸ng h×nh häc

C. VÞ trÝ t−¬ng quan gi÷a c¸c bÒ mÆt cña trôc

D. §é nh¸m bÒ mÆt

E. TÊt c¶ c¸c yÕu tè a, b, c, d

18

C©u 2: Tr×nh bµy ph−¬ng ph¸p c¾t thö ®Ó ®¹t kÝch th−íc ®−êng kÝnh chi tiÕt gia

c«ng?

C©u 3: H·y ®¸nh dÊu (x) vµo c¸c « trèng ®Ó x¸c ®Þnh nguyªn nh©n g©y ra c¸c

d¹ng sai háng khi tiÖn trô tr¬n trong b¶ng d−íi ®©y:

C¸c d¹ng sai háng

KÝch th−íc sai

Chi tiÕt bÞ c«n

Chi tiÕt cã d¹ng «van

Chi tiÕt bÞ h×nh tang trèng

Chi tiÕt bÞ h×nh yªn ngùa

§é nh¸m bÒ mÆt ch−a ®¹t

Trªn bÒ mÆt chi tiÕt cã phÇn ch−a c¾t gät

Nguyªn nh©n

L−îng d− kh«ng ®ñ,

khoan lç t©m bÞ

lÖch, g¸ ph«i bÞ ®¶o

§o sai khi c¾t thö §iÒu chØnh du xÝch bµn

tr−ît ngang kh«ng

chÝnh x¸c

T©m ô tr−íc vµ ô ®éng kh«ng trïng nhau, nßng ô ®éng vµ ®u«i c«n mòi nhän bÞ bÈn Dao bÞ mßn, g¸ dao

kh«ng ®ñ chÆt, bµn

dao bÞ r¬

Trôc chÝnh bÞ ®¶o do

æ ®ì bÞ mßn hoÆc

®ai èc ®iÒu chØnh bÞ

láng

Ph«i bÞ uèn do lùc

®Èy cña dao, nßng ô

sau nh« ra qu¸ dµi

19

PhÇn b¨ng m¸y ë gi÷a bÞ mßn, g¸ dao thÊp h¬n t©m, g¸ dao kh«ng chÆt Dao bÞ mßn, chÕ ®é

c¾t kh«ng hîp lý, g¸

dao kh«ng ®óng t©m

B. Häc theo nhãm : Ho¹t ®éng nhãm nhá

Sau khi ®−îc gi¸o viªn h−íng dÉn phia chia líp thµnh nhãm nhá, mçi nhãm cã

05 häc sinh. C¸c nhãm sÏ thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc cô thÓ sau:

- §äc vµ nghiªn cøu b¶n vÏ chi tiÕt gia c«ng, - C¸c thµnh viªn trong nhãm trao ®æi, th¶o luËn ®Ó lËp tr×nh tù c¸c b−íc tiÕn

hµnh gia c«ng

C. Xem tr×nh diÔn mÉu vÒ: - C¸c thao t¸c g¸ dao lªn æ dao, ®iÒu chØnh chiÒu cao mòi dao ngang t©m m¸y - G¸ ph«i lªn m©m cÆp 3 vÊu vµ mét ®Çu chèng t©m, ®iÒu chØnh ®é ®ång t©m

cña ph«i víi t©m trôc chÝnh b»ng c¸ch rµ trßn ph«i cã sö dông ®ång hå so

- §iÒu chØnh chÕ ®é c¾t: ®−a c¸c tay g¹t vÒ c¸c tèc ®é quay trôc chÝnh, tèc ®é

b−íc tiÕn cña bµn dao, tiÖn mÆt ®Çu, khoan lç t©m vµ tiÖn trô tr¬n, chØnh c«n

- Sau khi quan s¸t xong, mâi häc sinh tù lµm theo ®óng tr×nh tù mµ gi¸o viªn

h−íng dÉn ®· thùc hiÖn.

- NÕu ch−a râ, ch−a hiÓu phÇn nµo th× cã ý kiÕn ngay ®Ó gi¸o viªn thùc hiÖn l¹i

t¹i chç råi quan s¸t, thùc hiÖn cho ®Õn khi ®¹t yªu cÇu

D. Thùc tËp t¹i x−ëng tr−êng

Sau khi ®−îc gi¸o viªn h−íng dÉn kÕt hîp quan s¸t tr×nh diÔn mÉu cña gi¸o

viªn, mçi häc sinh tù thùc hµnh tõng b−íc theo tr×nh tù ®· ®−a ra trong phiÕu

h−íng dÉn sè 18-1 kÕt hîp víi bµi lý thuyÕt ®· häc.

- §äc b¶n vÏ - ChuÈn bÞ ph«i, dông cô, thiÕt bÞ, kiÓm tra t×nh tr¹ng m¸y..

20

- G¸ ph«i - G¸ dao - §iÒu chØnh chÕ ®é c¾t - TiÖn mÆt ®Çu I, ®−êng kÝnh 38mm - KiÓm tra kÝch th−íc ®−êng kÝnh - TiÖn mÆt ®Çu II ®¹t dµi 290mm, khoan lç t©m - G¸ ph«i trªn m©m cÆp vµ 1 ®Çu chèng t©m - TiÖn th« - KiÓm tra vµ chØnh c«n - TiÖn tinh ®−êng kÝnh 38mm - KiÓm tra hoµn chØnh kÝch th−íc - S¾p xÕp dông cô, thiÕt bÞ, vÖ sinh c«ng nghiÖp

21

Bµi 2 TiÖn trô tr¬n dµi g¸ trªn hai ®Çu t©m

M§ cg1 18 02

Môc tiªu thùc hiÖn:

- Tr×nh bµy ®−îc c¸c yªu cÇu kü thuËt cña trôc dµi, ph−¬ng ph¸p ®iÒu chØnh ®é ®ång t©m, ®é cøng v÷ng gi÷a ô ®øng vµ ô ®éng chÝnh x¸c

Néi dung chÝnh:

- Lùa chän ®−îc dao c¾t, dông cô g¸ l¾p, dông cô ®o phï hîp vµ tiÖn trôc tr¬n ®¹t c¸c yªu cÇu kü thuËt, thêi gian vµ an toµn

- Ph−¬ng ph¸p tiÖn trô tr¬n dµi g¸ trªn 2 ®Çu t©m cã cÆp tèc - C¸c d¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc - C¸c b−íc tiÕn hµnh tiÖn

1. Ph−¬ng ph¸p tiÖn trôc tr¬n dµi g¸ trªn hai ®Çu t©m

A. Häc trªn líp

Ph−¬ng ph¸p g¸ l¾p vËt gia c«ng trªn 2 ®Çu t©m ¸p dông víi chi tiÕt dµi, cÇn tiÖn ngoµi mµ ph¶i thay ®æi g¸ l¾p nhiÒu lÇn trong qu¸ tr×nh gia c«ng, cÇn tiÖn c¶ 2 ®Çu chi tiÕt ®¹t yªu cÇu nhanh, chÝnh x¸c vµ thuËn tiÖn cho viÖc söa ch÷a sau nµy.

1.1. §Þnh vÞ vµ kÑp chÆt ph«i

- Khi tiÖn trô tr¬n ph«i cã thÓ ®−îc ®Þnh vÞ vµ kÑp chÆt trªn hai ®Çu t©m, s¬ ®å nguyªn c«ng ®−îc thùc hiÖn nh− h×nh 18.2.1

H×nh 18.2.1. a/ Sö dông tèc vµ m©m tèc ®Ó g¸ ph«i trªn 2 ®Çu t©m

b/ S¬ ®å biÓu diÔn g¸ l¾p

1. M©m tèc; 2. Mòi t©m tr−íc; 3. Tèc;

4. Mòi t©m sau; 5. ô ®éng

- Chi tiÕt ph¶i ®−îc tiÖn mÆt ®Çu vµ khoan lç t©m trªn 2 ®Çu - Lau s¹ch bÒ mÆt c«n morse ë ®Çu t©m, lç c«n trôc chÝnh vµ nßng ô ®éng - L¾p mòi t©m cè ®Þnh cïng víi b¹c c«n vµo lç c«n trôc chÝnh vµ mòi t©m quay vµo lç c«n ë nßng ô ®éng

22

- Khi l¾p mòi t©m cè ®Þnh vµo lç c«n trôc chÝnh, tay ph¶i cÇm b¹c c«n ®Èy m¹nh vµo lç c«n trôc chÝnh råi l¾p mòi t©m cè ®Þnh vµo lç c«n morse cña b¹c c«n

nh− h×nh 18.2.2. L¾p m©m cÆp tèc lªn trôc chÝnh nh− h×nh 18.2.3

-

H×nh 18.2.2 H×nh 18.2.3

- G¸ dao tiÖn vµo æ dao ®óng t©m m¸y - L¾p mòi t©m quay vµo lç c«n trªn nßng ô ®éng: Quay tay quay nßng ô ®éng theo chiÒu kim ®ång hå ®Ó nßng ô ®éng di chuyÓn ra khái th©n ô ®éng mét

kho¶ng phï hîp råi míi ®Èy mòi t©m quay l¾p vµo nßng ô ®éng nh− h×nh 18.2.4

- KiÓm tra ®é ®¶o cña mòi t©m cè ®Þnh ë ®Çu trôc chÝnh: Dïng ®ång hå so,

®Ó ®ång hå so tú lªn mòi nhän, ®iÒu chØnh kim ®ång hå vÒ v¹ch chuÈn, dïng tay

quay nhÑ m©m cÆp tèc, theo dâi ®é dÞch chuyÓn cña kim ®ång hå, nÕu kim lÖch ra khái v¹ch chuÈn lµ kh«ng ®ång t©m. Ta ph¶i xoay bµn däc trªn ®i 300 ng−îc chiÒu

H×nh 18.2.4

kim ®ång hå ®Ó tiÖn l¹i mòi t©m cè ®Þnh

23

- KiÓm tra ®é ®ång t©m gi÷a 2 mòi t©m b»ng c¸ch ®Èy ô ®éng vÒ phÝa ô tr−íc cho 2 mòi t©m gÇn s¸t víi nhau, sao cho 2 mòi t©m th¼ng hµng lµ ®¹t yªu cÇu.

NÕu 2 mòi t©m kh«ng th¼ng hµng th× ph¶i ®iÒu chØnh mòi t©m ô ®éng dÞch

chuyÓn theo ph−¬ng ngang nh− h×nh 18.2.5 b»ng c¸ch níi láng vÝt h·m gi÷a

th©n vµ ®Õ ô ®éng, ®iÒu chØnh c¸c vÝt l¾p hai bªn ®Õ hoÆc th©n ô ®éng, tuú theo

®é lÖch cña mòi t©m ô ®éng mµ ®iÒu chØnh cho ®Õn khi 2 mòi t©m th¼ng hµng,

xiÕt chÆt vÝt h·m gi÷a th©n vµ ®Õ ô ®éng.

H×nh 18.2.5

- §Èy ô ®éng vÒ phÝa sau ®Ó kho¶ng c¸ch gi÷a 2 mòi t©m lín h¬n chiÒu dµi vËt gia c«ng 10 ÷15mm, ®Ó nßng ô ®éng tiÕn ra 30 ÷ 50mm (cµng ng¾n cµng v÷ng

ch¾c), cè ®Þnh ô ®éng trªn b¨ng m¸y

- KÑp s¬ bé tèc ®u«i cong vµo 1 ®Çu cña ph«i, tay tr¸i ®ì ph«i vµ ®Æt lç t©m vµo mòi t©m ë trôc chÝnh, tay ph¶i quay tay quay ô ®éngcho mòi nhän tú vµo lç t©m

cßn l¹i cña ph«i, sau khi 2 lç t©m ®· ®−îc ®Þnh vÞ trªn 2 mòi t©m tiÕp tôc quay tay

quay ô ®éng tiÕn thªm 1 kho¶ng n÷a ®Ó khö hÕt khe hë gi÷a lç t©m vµ mòi t©m, ®Ó

®u«i tèc tú vµo ngãn ®Èy tèc - kÑp chÆt tèc vµo ph«i råi kho¸ chÆt tay h·m nßng ô

®éng

- Quay tay quay bµn xe dao däc ®−a dao tiÖn vÒ phÝa ô ®éng ®Ó mòi dao c¸ch

mÆt ®Çu ph«i 3 ÷ 5mm, nh−ng bµn xe dao kh«ng ®−îc ch¹m vµo th©n ô ®éng

1.2. §iÒu chØnh m¸y ®Ó tiÖn trôc tr¬n

TiÖn trôc tr¬n lµ tiÖn ngoµi mét chi tiÕt cã h×nh trô trßn, ®−îc thùc hiÖn theo tr×nh

tù nh− ®· giíi thiÖu ë bµI 1: TiÖn trôc tr¬n g¸ trªn m©m cÆp vµ mét ®Çu t©m

24

1.3. C¸c d¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc

C¸c d¹ng sai háng Nguyªn nh©n C¸ch kh¾c phôc

1. Trªn bÒ mÆt chi tiÕt cã

phÇn ch−a c¾t gät - L−îng d− kh«ng ®ñ - Khoan lç t©m bÞ lÖch

- G¸ ph«i bÞ ®¶o

- KiÓm tra vµ chän l¹i kÝch th−íc ph«i - TiÖn l¹i mÆt ®Çu vµ khoan lç t©m chÝnh x¸c - Rµ trßn ph«i

2. KÝch th−íc sai - §o thËt chÝnh x¸c khi

c¾t thö

- §o sai khi c¾t thö - §iÒu chØnh du xÝch ngang tr−ît bµn

kh«ng chÝnh x¸c - Khö hÕt ®é r¬ khi sö dông vßng du xÝch, x¸c

®Þnh ®óng c¸c v¹ch cÇn

vÆn

3. Chi tiÕt bÞ c«n

- T©m ô tr−íc vµ ô trïng kh«ng ®éng - §iÒu chØnh ®é ®ång t©m gi÷a ®Çu t©m vµ ô

nhau

- Nßng ô ®éng vµ ®u«i c«n mòi nhän bÞ bÈn - Dao bÞ mßn, g¸ dao kh«ng ®ñ chÆt, bµn ®éng vµ t©m trôc chÝnh - Lau s¹ch lç c«n vµ mòinhän tr−íc khi l¾p - Mµi l¹i dao, g¸ dao ®ñ chÆt vµ khö hÕt ®é r¬ bµn

dao bÞ r¬ dao tr−íc khi tiÖn

− Ph«i bÞ uèn do lùc ®Èy

− Gi¶m chiÒu s©i c¾t vµ

4. Chi tiÕt cã ®−êng sinh

− PhÇn b¨ng m¸y ë gi÷a

− C¹o söa l¹i b¨ng m¸y

kh«ng th¼ng cña dao b−íc tiÕn

− Mµi l¹i dao, g¸ dao

− Dao bÞ mßn, g¸ dao

bÞ mßn

®óng t©m vµ xiÕt chÆt vÝt æ

thÊp h¬n t©m, g¸ dao dao

− Rót ng¾n nßng ô sau

− Nßng ô sau nh« ra qu¸

kh«ng chÆt

vµ h·m chÆt

dµi

25

− Dao bÞ mßn

− Mµi vµ kiÓm tra chÊt

5. §é nh¸m bÒ mÆt ch−a

− ChÕ ®é c¾t kh«ng hîp

®¹t l−îng l−ìi c¾t

− Gi¶m chiÒu s©u c¾t,

− G¸ dao kh«ng ®óng

l−îng tiÕn khi tiÖn

− G¸ dao ®óng t©m m¸y

2. Thùc hµnh tiÖn chi tiÕt trôc tr¬n

tinh t©m

B¶n vÏ chi tiÕt

Yªu cÇu kü thuËt:

- §é kh«ng ®ång t©m gi÷a φ 36 víi ®−êng t©m trôc <0,05mm

- §é kh«ng trßn <0,05

- §é nh¸m cÊp 5

1. C¸c biÖn ph¸p an toµn: Häc sinh ph¶i trang bÞ ®Çy ®ñ ¸o quÇn, dµy mò b¶o

hé, kÝnh b¶o hé theo quy ®Þnh

2. ChuÈn bÞ vÞ trÝ lµm viÖc:

3. ChuÈn bÞ ph«i vµ c¸c lo¹i dông cô c¾t cÇn thiÕt: Dao tiÖn ngoµi, mòi khoan

t©m, mòi t©m quay, th−íc cÆp 1/20, ®ång hå so..

4. C¸c b−íc tiÕn hµnh: Häc sinh th¶o luËn theo nhãm, tù lËp tr×nh tù c¸c b−íc

tiÕn hµnh theo mÉu sau:

26

Néi dung b−íc -

tiªu chuÈn

Dông cô, trang

Tt

thùc hiÖn

thiÕt bÞ, vËt liÖu

h×nh vÏ

1

2

3

..

Sau khi häc sinh lËp tr×nh tù c¸c b−íc tiÕn hµnh, c¸c nhãm lªn tr×nh bµy ph−¬ng

¸n thùc hiÖn, sau ®ã c¸c nhãm gãp ý, trao ®æi, cuèi cïng gi¸o viªn nhËn xÐt, ®¸nh

gi¸ kÕt qu¶ tõng nhãm

5. Mçi häc sinh nhËn 1 phiÕu h−íng dÉn do gi¸o viªn ®−a ra. Tr×nh tù tiÕn hµnh

®−îc hoµn chØnh

tt

Néi dung b−íc - h×nh vÏ

ChØ dÉn thùc hiÖn

PhiÕu h−íng dÉn tiÖn trôc tr¬n g¸ trªn 2 ®Çu t©m

1 §äc b¶n vÏ, chuÈn bÞ dông cô, ph«i liÖu, nhËn m¸y, thiÕt bÞ - X¸c ®Þnh ®óng c¸c yªu cÇu kü thuËt ghi trªn b¶n vÏ: ®é kh«ng

trô, kh«ng trßn cho phÐp <0,05mm, sai lÖch kÝch th−íc

®−êng kÝnh -0,05mm, chiÒu dµi ±0.1mm - Ph«i thÐp thanh φ38mm, dµi 290mm, dao tiÖn ®Çu cong, mòi khoan t©m φ4, th−íc cÆp 1/20, ®ång hå so..

2 TiÖn mÆt ®Çu, khoan t©m

- G¸ dao, g¸ ph«i lªn m¸y, rµ trßn ph«i - Dïng dao ®Çu cong tiÖn mÆt ®Çu I ®Ó chiÒu dµi 282mm - Chän nt/c = 700 -

27

800vßng/phót - G¸ mòi khoan t©m lªn nßng ô ®éng, khoan lç t©m φ4mm - Th¸o ph«i g¸ trë ®Çu lªn m©m cÆp tiÖn mÆt ®Çu II ®¹t dµi 280mm vµ khoan lç t©m φ4mm

3 L¾p m©m cÆp tèc vµ mòi t©m tr−íc lªn trôc chÝnh nh− h×nh 18 - 4; 18 -5

- Lau s¹ch mÆt l¾p ghÐp gi÷a lç c«n trôc chÝnh vµ mòi t©m - L¾p m©m cÆp tèc vµ mòi t©m tr−íc lªn trôc chÝnh ®¶m b¶o chÝnh x¸c

- L¾p mòi t©m quay lªn nßng ô ®éng

- KiÓm tra vµ ®iÒu chØnh ®é ®ång t©m gi÷a 2 ®Çu t©m

4 G¸ ph«i trªn 2 ®Çu t©m

- CÆp tèc vµo 1 ®Çu ph«i - §iÒu chØnh kho¶ng c¸ch gi÷a 2 ®Çu t©m lín h¬n chiÒu dµi ph«i tõ 5 ÷ 10mm råi ®Æt ph«i lªn 2 ®Çu t©m - Cè ®Þnh ô ®éng trªn b¨ng m¸y, mét tay gi÷ ph«i cßn 1 tay quay tay quay nßng ô ®éng tiÕn vµo lç

t©m thø 2 cña ph«i võa ®ñ chÆt, kho¸ tay h·m nßng ô ®éng

5 TiÖn φ36-0.05 dµi 250mm vµ v¸t 2x450 a/ - TiÖn th« (ha)ph¶i chó ý kiÓm tra vµ ®iÒu chØnh ®é c«n cho chi

tiÕt b»ng c¸ch dïng pan me ®o

b/ ®−êng kÝnh æ ®o¹n ®Çu vµ ®o¹n cuèi chi tiÕt d1, d2 - NÕu d1 = d2 th× chi tiÕt kh«ng bÞ c«n

NÕu d1< d2 th× chi tiÕt bÞ c«n

28

ngoµi - NÕu d1> d2 th× chi tiÕt bÞ c«n trong, chØnh c«n b»ng c¸ch níi

láng ô ®éng, dÞch ngang ô ®éng ®i 1 kho¶ng x = (d1- d2)/2 - ViÖc chØnh c«n ph¶i thùc hiÖn nhiÒu lÇn cho ®Õn khi d1= d2 míi ®¹t yªu cÇu. - TiÖn tinh hoµn chØnh vµ v¸t 2x 450 (hb)

6 TiÖn φ36-0.05 phÇn cßn l¹i, v¸t c¹nh

- G¸ ph«i trë ®Çu - Dïng dao ®Çu cong tiÖn φ36- 0.05 phÇn cßn l¹i, v¸t 2x450

7 KiÓm tra

- KiÓm tra ®−êng kÝnh b»ng th−íc cÆp 1/50 hoÆc pan me 25 - 50 - KiÓm tra chiÒu dµi b»ng th−íc cÆp 1/20

8 S¾p xÕp dông cô thiÕt bÞ, vÖ sinh c«ng nghiÖp - C¾t nguån ®iÖn vao m¸y, ®−a c¸c tay g¹t vÒ vÞ trÝ an toµn

- S¾p xÕp lau s¹ch dông cô c¾t, dông cô ®o vµo ®óng vÞ trÝ quy ®Þnh

- VÖ sinh c«ng nghiÖp ®óng quy tr×nh

C©u hái 18 02

C©u 1: Tr×nh bµy ph−¬ng ph¸p ®Þnh vÞ vµ kÑp chÆt ph«i khi gia c«ng trôc tr¬n g¸

trªn hai ®Çu t©m?

C©u 2: Nªu ph−¬ng ph¸p kiÓm tra ®é ®ång t©m gi÷a hai ®Çu t©m m¸y tiÖn?

29

B. Häc theo nhãm : Ho¹t ®éng nhãm nhá

Sau khi ®−îc gi¸o viªn h−íng dÉn phia chia líp thµnh nhãm nhá, mçi nhãm cã

05 häc sinh. C¸c nhãm sÏ thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc cô thÓ sau:

- §äc vµ nghiªn cøu b¶n vÏ chi tiÕt gia c«ng - C¸c thµnh viªn trong nhãm trao ®æi, th¶o luËn ®Ó lËp tr×nh tù c¸c b−íc tiÕn hµnh

gia c«ng

C. Xem tr×nh diÔn mÉu vÒ: - C¸c thao t¸c g¸ dao lªn æ dao, ®iÒu chØnh chiÒu cao mòi dao ngang t©m m¸y - G¸ ph«i lªn m©m cÆp 3 vÊu, ®iÒu chØnh ®é ®ång t©m cña ph«i víi t©m trôc

chÝnh b»ng c¸ch rµ trßn ph«i cã sö dông ®ång hå so

- §iÒu chØnh chÕ ®é c¾t: ®−a c¸c tay g¹t vÒ c¸c tèc ®é quay trôc chÝnh, tèc ®é b−íc tiÕn cña bµn dao, khëi ®éng m¸y, sö dông c¸c tay g¹t tù ®éng däc,

c¾t thö.. Sau khi quan s¸t xong, mâi häc sinh tù lµm theo ®óng tr×nh tù mµ

gi¸o viªn h−íng dÉn ®· thùc hiÖn.

- NÕu ch−a râ, ch−a hiÓu phÇn nµo th× cã ý kiÕn ngay ®Ó gi¸o viªn thùc hiÖn l¹i

t¹i chç råi quan s¸t, thùc hiÖn cho ®Õn khi ®¹t yªu cÇu

D. Thùc tËp t¹i x−ëng tr−êng

Sau khi ®−îc gi¸o viªn h−íng dÉn kÕt hîp quan s¸t tr×nh diÔn mÉu cña gi¸o

viªn, mçi häc sinh tù thùc hµnh tõng b−íc theo tr×nh tù ®· ®−a ra trong phiÕu

h−íng dÉn sè 18- 2 kÕt hîp víi bµi lý thuyÕt ®· häc.

- §äc b¶n vÏ - ChuÈn bÞ ph«i, dông cô, thiÕt bÞ, kiÓm tra t×nh tr¹ng m¸y.. - G¸ ph«i - G¸ dao - §iÒu chØnh chÕ ®é c¾t - TiÖn mÆt ®Çu I, II ®¹t dµi 280mm vµ khoan lç t©m - G¸ ph«i trªn 2 ®Çu t©m - TiÖn th« kiÓm tra kÝch th−íc ®−êng kÝnh - KiÓm tra vµ chØnh c«n - TiÖn tinh ®−êng kÝnh 36mm, v¸t c¹nh - G¸ ph«i trë ®Çu tiÖn φ 36mm, v¸t c¹nh - KiÓm tra hoµn chØnh kÝch th−íc - S¾p xÕp dông cô, thiÕt bÞ, vÖ sinh c«ng nghiÖp

30

Bµi 3

TiÖn trô bËc g¸ trªn m©m cÆp vµ 1 ®Çu t©m

Môc tiªu thùc hiÖn:

M§ cg1 18 03

- Tr×nh bµy ®−îc c¸c yªu cÇu kü thuËt cña trôc bËc, ph−¬ng ph¸p ®iÒu chØnh ®é

®ång t©m, ®é cøng v÷ng gi÷a ô ®øng vµ ô ®éng chÝnh x¸c

- Lùa chän ®−îc dao c¾t, dông cô g¸ l¾p, dông cô ®o phï hîp vµ tiÖn trôc bËc

Néi dung chÝnh:

®¹t c¸c yªu cÇu kü thuËt, thêi gian vµ an toµn

- Yªu cÇu kü thuËt cña trôc bËc - Ph−¬ng ph¸p tiÖn trô bËc dµi g¸ trªn mét ®Çu t©m - C¸c d¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc - C¸c b−íc tiÕn hµnh tiÖn

1. Yªu cÇu kü thuËt cña trôc bËc sau khi gia c«ng

A. Häc trªn líp

Khi tiÖn mÆt trô bËc dµi cÇn ph¶i ®¹t c¸c yªu cÇu sau: - §óng kÝch th−íc: Bao gåm kÝch th−íc ®−êng kÝnh vµ kÝch th−íc chiÒu dµi cña

c¸c ®o¹n bËc theo b¶n vÏ

- §¶m b¶o vÞ trÝ t−¬ng quan gi÷a c¸c bÒ mÆt nh− ®é ®ång t©m, ®é song song,

®é vu«ng gãc gi÷a c¸c mÆt bËc ..

- §¶m b¶o ®é chÝnh x¸c vÒ h×nh d¹ng h×nh häc nh− ®é kh«ng trßn (« van,

mÐo..), ®é kh«ng trô (®é c«n)

2. Ph−¬ng ph¸p tiÖn trôc bËc dµi g¸ trªn m©m cÆp vµ mét

®Çu chèng t©m

- §¶m b¶o ®é nh¸m bÒ mÆt

2.1. §Þnh vÞ vµ kÑp chÆt ph«i

- Khi tiÖn trô bËc ph«i cã thÓ ®−îc ®Þnh vÞ vµ kÑp chÆt mét ®Çu trong m©m cÆp, mét

®Çu chèng t©m, c¸ch thùc hiÖn t−¬ng tù nh− ®Þnh vÞ vµ kÑp chÆt ®Ó tiÖn trôc tr¬n.

- Ph«i cã ®−êng kÝnh nhá sö dông vÊu thuËn ®Ó kÑp chÆt mét ®Çu, ®èi víi ph«i

cã ®−êng kÝnh lín sö dông bé vÊu ng−îc ®Ó kÑp chÆt mét ®Çu

31

- Khi kÑp chÆt mét ®Çu ph«i trong m©m cÆp nÕu bÒ mÆt trô ®· ®−îc tiÖn tinh

cÇn sö dông vÊu mÒm hoÆc b¹c lãt ®Ó tr¸nh lµm háng bÒ mÆt

2.2. §iÒu chØnh m¸y ®Ó tiÖn

- Tr−íc khi tiÖn, trªn c¬ së nghiªn cøu b¶n vÏ vµ kiÓm tra kÝch th−íc ph«i, ta

ph¶i x¸c ®Þnh l−îng d− cÇn c¾t ®i vµ sè lÇn c¾t, c¨n cø vµo c¸c yªu cÇu kü thuËt

cña b¶n vÏ nh−: ®é chÝnh x¸c vÒ kÝch th−íc, ®é ®ång t©m, ®é song song, ®é vu«ng

gãc gi÷a c¸c bËc, ®é nh¸m ®Ó x¸c ®Þnh c¸c b−íc gia c«ng cÇn thiÕt.

- TiÖn trôc bËc cã thÓ dïng dao tiÖn trô bËc, dao vai - §Ó ®¹t ®−îc kÝch th−íc theo yªu cÇu b¶n vÏ, ®iÒu chØnh chiÒu s©u c¾t khi tiÖn

th«, cßn khi tiÖn tinh c¸c bËc ph¶i sö dông ph−¬ng ph¸p c¾t thö. Tr×nh tù ®iÒu

chØnh dao c¾t thö t−¬ng tù nh− khi tiÖn trôc tr¬n

2.2.1. §iÒu chØnh dao tiÖn theo ®−êng kÝnh cña c¸c bËc :

Ngoµi ph−¬ng ph¸p c¾t thö cßn cã thÓ sö dông ®ång hå so l¾p trªn bµn dao

ngang ®Ó ®iÒu chØnh dao khi gia c«ng c¸c bËc cÇn ®é chÝnh x¸c cao.

- C¬ cÊu gåm tÊm tú ®−îc l¾p ë phÝa tr−íc bµn tr−ît ngang, c¸n cã ®ång hå so,

khi dÞch chuyÓn bµn tr−ît ngang tõ ngoµi vµo t©m m¸y ®Çu dß cña ®ång hå so tùa

vµo gê cña tÊm tú vµ theo sè chØ trªn thang chia ®é cña ®ång hå so ®Ó x¸c ®Þnh

kÝch th−íc ®−êng kÝnh cÇn thiÕt

- NÕu tiÖn hµng lo¹t trôc bËc gièng nhau ta dïng mÆt sè trªn vßng chia ®é cña

bµn dao ngang ®Ó tiÖn tõng bËc mét, kho¶ng chia trªn mÆt sè øng víi ®−êng kÝnh

cña mçi bËc ®−îc ®¸nh dÊu trªn mÆt sè. HoÆc dïng c÷ chÆn ®−îc l¾p trªn bµn

dao ngang nh− h×nh 18.3.1, c÷ cè ®Þnh kÕt hîp víi c¨n mÉu ®Ó x¸c ®Þnh kÝch th−íc

®−êng kÝnh c¸c bËc. C¸ch lµm nh− sau:

+ Quay tay quay 4, ®Þnh vÞ c¸c c÷ tú 3 tíi vÞ trÝ theo yªu cÇu trong r·nh cña trôc

2 øng víi kÝch th−íc ®−êng kÝnh cña c¸c bËc

+ Khi tiÖn mçi bËc ta quay trôc 2 tíi vÞ trÝ t−¬ng øng víi bËc nµy råi dÞch chuyÓn

bµn dao ngang cho tíi khi c÷ tú 3 tiÕp xóc víi c÷ tú 1

Ngoµi ra cßn cã thÓ sö dông c÷ tú kÕt hîp víi c¸c tÊm c¨n mÉu ®Ó ®iÒu chØnh

dao khi tiÖn trô bËc

32

Dïng ph−¬ng ph¸p c¾t thö ®Ó ®¹t ®−îc ®−êng kÝnh cña bËc nhá nhÊt a1, gi÷

nguyªn vÞ trÝ cña dao tiÖn ®iÒu chØnh c÷ tú cè ®Þnh tiÕp xóc víi c÷ di ®éng. Khi

chuyÓn sang tiÖn bËc thø hai cã ®−êng kÝnh lín h¬n th× sö dông tÊm c¨n mÉu cã

chiÒu dµy b»ng mét nöa hiÖu cña hai ®−êng kÝnh 2 bËc kÕ tiÕp nhau ®Æt gi÷a c÷

H×nh 18.3.1. Sö dông c÷ tú l¾p ë bµn

dao ngang. 1/Chèt tú l¾p trªn bµn dao ngang; H×nh 18.3.2. LÊy dÊu chiÒu 2/Trôc quay; 3/C¸c c÷ tú cè ®Þnh l¾p trªn trôc 2; dµi bËc b»ng th−íc l¸

4/Tay quay trôc 2

tú di ®éng vµ c÷ tú cè ®Þnh

VÝ dô: TiÖn ®¹t ®−êng kÝnh a1, muèn tiÖn bËc a2 th× dïng tÊm c¨n mÉu cã chiÒu dµy b = (a2- a1)/2 vµ muèn tiÖn bËc a3 th× dïng tÊm c¨n mÉu cã chiÒu dµy b = (a3 - a2)/2 ...

2.2.2. §iÒu chØnh dao ®Ó x¸c ®Þnh kÝch th−íc chiÒu dµi c¸c bËc:

- Trong s¶n xuÊt ®¬n chiÕc: ChiÒu dµi c¸c bËc ®−îc x¸c ®Þnh s¬ bé b»ng c¸ch

lÊy dÊu tr−íc khi tiÖn b»ng th−íc l¸ hoÆc th−íc cÆp nh− h×nh 18.3.2

- Sau khi ®iÒu chØnh cho mòi dao tiÕp xóc víi v¹ch 0 cña th−íc l¸ hoÆc tiÕp xóc

vµo má ®o cè ®Þnh cña th−íc cÆp, më m¸y cho ph«i quay ®−a mòi dao tiÕp xóc víi

ph«i ®Ó v¹ch thµnh vßng trßn trªn bÒ mÆt ph«i, lïi dao ra vµ quay bµn xe dao däc

vÒ phÝa ô ®éng ®Ó c¸ch mÆt ®Çu ph«i kho¶ng 3 - 5mm, ®iÒu chØnh chiÒu s©u c¾t

tiÖn th« bÒ mÆt trô bËc, khi dao tiÕn tíi gÇn v¹ch dÊu th× ng¾t tù ®éng ch¹y dao,

thùc hiÖn ch¹y dao b»ng tay cho tíi khi l−ìi c¾t cña dao ch¹m vµo ®−êng v¹ch

dÊu, dõng m¸y dïng th−íc cÆp ®o chiÒu dµi bËc võa míi tiÖn, c¨n cø vµo sè ®o

33

trªn th−íc cÆp so víi chiÒu dµi bËc cho trªn b¶n vÏ ®Ó ®iÒu chØnh dao cho ®Õn khi

®¹t yªu cÇu

- Cã thÓ sö dông vßng kh¾c chia ®é trªn tay quay bµn xe dao däc, nÕu quay

vßng kh¾c sè ®i 1 v¹ch th× bµn xe dao däc dÞch chuyÓn ®−îc mét ®o¹n lµ 1mm,

dïng mÆt sè b−íc tiÕn däc nµy ®Ó kiÓm tra ®o¹n dÞch chuyÓn däc cña dao vµ lïi

dao ®óng lóc khi ®· ®¹t ®−îc chiÒu dµi cña bËc

- Trong s¶n xuÊt hµng lo¹t c¸c trôc bËc cã kÝch th−íc gièng nhau, ®Ó ®¹t ®−îc

kÝch th−íc chiÒu dµi c¸c bËc ta dïng c÷ tú däc ®Ó x¸c ®Þnh nhanh chiÒu dµi c¸c

H×nh 18.3.3

bËc b»ng c¸ch dïng c÷ tú cè ®Þnh kÕt hîp víi c¨n mÉu nh− h×nh 18.3.3

+ ChiÒu dµi c¸c bËc ®−îc x¸c ®Þnh nhê c÷ tú cè ®Þnh (1) l¾p chÆt trªn b¨ng m¸y,

c¸c tÊm c¨n mÉu 2, 3 cã chiÒu dµi ®óng b»ng chiÒu dµi c¸c bËc. §Æt tÊm c¨n mÉu

2 tú vµo c÷ cè ®Þnh 1, tÊm c¨n mÉu 3 tú vµo c¨n mÉu 2

+ TiÖn bËc a1 bµn xe dao däc tÞnh tiÕn cho ®Õn khi ch¹m vµo tÊm c¨n mÉu 3 + Th¸o tÊm c¨n mÉu 3, tiÖn bËc a2 bµn xe dao däc tÞnh tiÕn cho ®Õn khi ch¹m

vµo tÊm c¨n mÉu 2 ta sÏ nhËn ®−îc chiÒu dµi cña bËc a2

+ Th¸o tÊm c¨n mÉu 2, bµn xe dao tÞnh tiÕn cho tíi khi ch¹m vµo c÷ tú cè ®Þnh 1

sÏ nhËn ®−îc chiÒu dµi bËc a3..

34

2.3. C¸c d¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch phßng ngõa

C¸c d¹ng sai háng Nguyªn nh©n C¸ch kh¾c phôc

1. Trªn bÒ mÆt chi tiÕt cã - KiÓm tra vµ chän l¹i

phÇn ch−a c¾t gät - L−îng d− kh«ng ®ñ - Khoan lç t©m bÞ lÖch

kÝch th−íc ph«i - TiÖn l¹i mÆt ®Çu vµ

- G¸ ph«i bÞ ®¶o

2. KÝch th−íc sai khoan lç t©m chÝnh x¸c - Rµ trßn ph«i - §o thËt chÝnh x¸c khi

- §o sai khi c¾t thö - §iÒu chØnh du xÝch bµn

tr−ît ngang kh«ng chÝnh c¾t thö - Khö hÕt ®é r¬ khi sö

x¸c dông vßng du xÝch, x¸c

®Þnh ®óng c¸c v¹ch cÇn

vÆn

3. KÝch th−íc chiÒu dµi - LÊy dÊu hoÆc l¾p c¨n - LÊy dÊu chÝnh x¸c c¸c

mÉu kh«ng chÝnh x¸c, bËc, l¾p c¨n mÉu ®óng vÞ c¸c bËc sai

kh«ng ch¾c ch¾n trÝ

- Ng¾t tù ®éng kh«ng kÞp - Ng¾t tù ®éng khi dao

thêi cßn c¸ch v¹ch dÊu 2-

3mm, råi cho dao tiÕn

b»ng tay cho ®Õn v¹ch

dÊu

4. C¸c mÆt bËc kh«ng - Bµn tr−ît ngang bÞ r¬ - Khö hÕt ®é r¬ cña bµn

vu«ng gãc víi ®−êng t©m nªn dao bÞ ®Èy khi c¾t tr−ît ngang

- G¸ dao qu¸ dµi - G¸ dao ng¾n l¹i chi tiÕt

− Dao bÞ mßn

− Mµi vµ kiÓm tra chÊt

5. §é nh¸m bÒ mÆt ch−a

− ChÕ ®é c¾t kh«ng hîp lý

− G¸ dao kh«ng ®óng t©m

− Gi¶m chiÒu s©u c¾t,

®¹t l−îng l−ìi c¾t

− G¸ dao ®óng t©m m¸y

l−îng tiÕn khi tiÖn tinh

35

3.3. Thùc hµnh tiÖn chi tiÕt trôc bËc

B¶n vÏ chi tiÕt

Yªu cÇu kü thuËt: - §é kh«ng ®ång t©m gi÷a c¸c bËc < 0,1mm

- §é kh«ng song song, ®é kh«ng vu«ng gãc gi÷a c¸c bËc <

0,05

- §é nh¸m toµn bé cÊp 5

1. C¸c biÖn ph¸p an toµn: Häc sinh ph¶i trang bÞ ®Çy ®ñ ¸o quÇn, dµy mò b¶o

hé, kÝnh b¶o hé theo quy ®Þnh

2. ChuÈn bÞ vÞ trÝ lµm viÖc:

3. ChuÈn bÞ ph«i vµ c¸c lo¹i dông cô c¾t cÇn thiÕt: Dao tiÖn ngoµi, mòi khoan

t©m, mòi t©m quay, th−íc cÆp 1/20, ®ång hå so..

4. C¸c b−íc tiÕn hµnh: Häc sinh th¶o luËn theo nhãm, tù lËp tr×nh tù c¸c b−íc

tt

tiªu chuÈn thùc hiÖn

Dông cô, trang thiÕt bÞ, vËt liÖu

Néi dung b−íc - h×nh vÏ

tiÕn hµnh theo mÉu sau:

1

2

3

..

Sau khi häc sinh lËp tr×nh tù c¸c b−íc tiÕn hµnh, c¸c nhãm lªn tr×nh bµy ph−¬ng

¸n thùc hiÖn, sau ®ã c¸c nhãm gãp ý, trao ®æi, cuèi cïng gi¸o viªn nhËn xÐt, ®¸nh

gi¸ kÕt qu¶ tõng nhãm

36

5. Mçi häc sinh nhËn 1 phiÕu h−íng dÉn do gi¸o viªn ®−a ra. Tr×nh tù tiÕn hµnh

®−îc hoµn chØnh

PhiÕu h−íng dÉn tiÖn trôc bËc g¸ trªn mét ®Çu t©m

Néi dung b−íc – h×nh vÏ ChØ dÉn thùc hiÖn

tt 1 §äc b¶n vÏ, chuÈn bÞ dông cô, ph«i liÖu, nhËn m¸y, thiÕt bÞ

- X¸c ®Þnh ®óng c¸c yªu cÇu kü thuËt ghi trªn b¶n vÏ: ®é kh«ng trô, kh«ng trßn cho phÐp < 0,05mm, sai lÖch kÝch th−íc ®−êng kÝnh - 0,05mm, chiÒu dµi ±0.1mm

- Ph«i thÐp thanh φ40mm, dµi 170mm, dao tiÖn ®Çu cong, dao vai, mòi khoan t©m φ4, th−íc cÆp ®o s©u 1/20, ®ång hå so..

2 TiÖn ®Çu thø nhÊt chØnh nt/c

= tiÕn S

- §iÒu 610vßng/phót, b−íc =0,1mm/v, t = 0,5 -1mm

- G¸ dao, g¸ ph«i lªn m¸y víi chiÒu dµi 40mm, rµ trßn ph«i

- Dïng dao ®Çu cong tiÖn mÆt ®Çu I ®Ó chiÒu dµi 163mm

- TiÖn bËc φ26 dµi 30mm, v¸t 2x450

3 TiÖn ®Çu thø 2

- G¸ ph«i trë ®Çu ®Ó chiÒu dµi ph«i nh« ra khái m©m cÆp 30mm, rµ trßn

II ®¹t dµi

- TiÖn mÆt ®Çu 165mm

- G¸ mòi khoan t©m φ4, khoan lç t©m

37

4 TiÖn c¸c bËc φ38, φ30, φ24, φ20, v¸t c¹nh a/

- Th¸o ph«i g¸ trªn m©m cÆp vµ mét ®Çu chèng t©m, rµ trßn ph«i theo mÆt φ26 ®· tiÖn (ha)

- TiÖn φ38 trªn chiÒu dµi cßn l¹i

- LÊy dÊu chiÒu dµi 125mm tiÖn bËc φ30mm (h×nh b)

b/ - LÊy dÊu chiÒu dµi 55mm tiÖn bËc φ24mm

- LÊy dÊu chiÒu dµi 25mm tiÖn bËc φ20mm - TiÖn th« ph¶i chó ý kiÓm tra vµ ®iÒu chØnh ®é c«n cho chi tiÕt vµ ®é vu«ng gãc gi÷a c¸c mÆt bËc

- TiÖn tinh hoµn chØnh vµ v¸t 2x 450

5 KiÓm tra

- KiÓm tra ®−êng kÝnh b»ng th−íc cÆp 1/50 hoÆc pan me 25 - 50

- KiÓm tra chiÒu dµi c¸c bËc b»ng th−íc cÆp ®o s©u, th−íc cÆp 1/20 cã thanh ®o s©u

- KiÓm tra ®é ®ång t©m gi÷a φ38 víi φ30, φ24, φ20 b»ng c¸ch ®Æt chi tiÕt lªn 2 khèi V, cho kim ®ång hå so tú lªn φ38 ®iÒu chØnh kim vÒ v¹ch chuÈn dïng tay quay nhÑ trôc, theo dâi ®é dÞch chuyÓn kim ®ång hå

6 S¾p xÕp dông cô thiÕt bÞ, vÖ sinh c«ng nghiÖp

- C¾t nguån ®iÖn vao m¸y, ®−a c¸c tay g¹t vÒ vÞ trÝ an toµn - S¾p xÕp lau s¹ch dông cô c¾t, dông cô ®o vµo ®óng vÞ trÝ quy ®Þnh - VÖ sinh c«ng nghiÖp ®óng quy tr×nh

38

C©u hái 18 03

C©u 1: C¸c yªu cÇu kü thuËt cña trôc bËc gåm:

A. §óng kÝch th−íc: Bao gåm kÝch th−íc ®−êng kÝnh vµ kÝch th−íc chiÒu dµi

cña c¸c ®o¹n bËc theo b¶n vÏ

B. §¶m b¶o vÞ trÝ t−¬ng quan gi÷a c¸c bÒ mÆt nh− ®é ®ång t©m, ®é song

song, ®é vu«ng gãc gi÷a c¸c mÆt bËc

C. §¶m b¶o ®é chÝnh x¸c vÒ h×nh d¹ng h×nh häc nh− ®é kh«ng trßn (« van,

mÐo..), ®é kh«ng trô (®é c«n)

D. §¶m b¶o ®é nh¸m bÒ mÆt E. C¶ a, b, c vµ D

C©u 2: TiÖn trôc bËc dïng c÷ tú cè ®Þnh vµ c¨n mÉu ®−îc ¸p dông:

A. Trong s¶n xuÊt hµng lo¹t

B. Trong s¶n xuÊt ®¬n chiÕc

C. Trong s¶n xuÊt hµng khèi

D. C¶ A vµ C

C©u 3: H·y ®¸nh dÊu (x) vµo c¸c « trèng ®Ó x¸c ®Þnh nguyªn nh©n g©y ra c¸c

d¹ng sai háng khi tiÖn trô bËc trong b¶ng d−íi ®©y:

C¸c d¹ng sai háng

Trªn bÒ mÆt chi tiÕt cã phÇn ch−a c¾t gät

§é nh¸m bÒ mÆt ch−a ®¹t

KÝch th−íc ®−êng kÝnh sai

Nguyªn nh©n

KÝch th−íc chiÒu dµi c¸c bËc sai C¸c mÆt bËc kh«ng vu«ng gãc víi ®−êng t©m chi tiÕt

L−îng d− kh«ng ®ñ, khoan lç t©m bÞ lÖch, g¸ ph«i bÞ ®¶o

§o sai khi c¾t thö

§iÒu chØnh du xÝch bµn tr−ît ngang kh«ng chÝnh x¸c

LÊy dÊu hoÆc l¾p c¨n mÉu kh«ng chÝnh x¸c, kh«ng ch¾c ch¾n, ng¾t tù ®éng kh«ng kÞp thêi

39

Bµn tr−ît ngang bÞ r¬ nªn dao bÞ ®Èy khi c¾t, g¸ dao qu¸ dµi

Dao bÞ mßn, chÕ ®é c¾t kh«ng hîp lý, g¸ dao kh«ng ®óng t©m

B. Häc theo nhãm : Ho¹t ®éng nhãm nhá

Sau khi ®−îc gi¸o viªn h−íng dÉn phia chia líp thµnh nhãm nhá, mçi nhãm cã

05 häc sinh. C¸c nhãm sÏ thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc cô thÓ sau:

- §äc vµ nghiªn cøu b¶n vÏ chi tiÕt gia c«ng, - C¸c thµnh viªn trong nhãm trao ®æi, th¶o luËn ®Ó lËp tr×nh tù c¸c b−íc gia c«ng

C. Xem tr×nh diÔn mÉu vÒ:

- C¸c thao t¸c g¸ dao lªn æ dao, ®iÒu chØnh chiÒu cao mòi dao ngang t©m m¸y - G¸ ph«i lªn m©m cÆp 3 vÊu, ®iÒu chØnh ®é ®ång t©m cña ph«i víi t©m trôc

chÝnh b»ng c¸ch rµ trßn ph«i cã sö dông ®ång hå so

- §iÒu chØnh chÕ ®é c¾t: ®−a c¸c tay g¹t vÒ c¸c tèc ®é quay trôc chÝnh, tèc ®é b−íc tiÕn cña bµn dao, khëi ®éng m¸y, sö dông c¸c tay g¹t tù ®éng däc, c¾t thö.. Sau khi quan s¸t xong, mâi häc sinh tù lµm theo ®óng tr×nh tù mµ gi¸o viªn h−íng dÉn ®·

thùc hiÖn.

- NÕu ch−a râ, ch−a hiÓu phÇn nµo th× cã ý kiÕn ngay ®Ó gi¸o viªn thùc hiÖn l¹i

t¹i chç råi quan s¸t, thùc hiÖn cho ®Õn khi ®¹t yªu cÇu

D. Thùc tËp t¹i x−ëng tr−êng

Sau khi ®−îc gi¸o viªn h−íng dÉn kÕt hîp quan s¸t tr×nh diÔn mÉu cña gi¸o

viªn, mçi häc sinh tù thùc hµnh tõng b−íc theo tr×nh tù ®· ®−a ra trong phiÕu

h−íng dÉn sè 3 kÕt hîp víi bµi lý thuyÕt ®· häc.

- §äc b¶n vÏ

- ChuÈn bÞ ph«i, dông cô, thiÕt bÞ, kiÓm tra t×nh tr¹ng m¸y..

- G¸ ph«i

- G¸ dao

40

- §iÒu chØnh chÕ ®é c¾t

- TiÖn mÆt ®Çu I vµ tiÖn ®−êng kÝnh 26mm, v¸t 2x450

- KiÓm tra kÝch th−íc ®−êng kÝnh

- TiÖn mÆt ®Çu II ®¹t dµi 165mm, khoan lç t©m

- G¸ ph«i trªn m©m cÆp vµ 1 ®Çu chèng t©m

- TiÖn ®−êng kÝnh 38mm

- LÊy dÊu chiÒu dµi bËc vµ tiÖn c¸c bËc φ30; φ24; φ20

- TiÖn tinh vµ v¸t 2 x 450

- KiÓm tra hoµn chØnh kÝch th−íc

- S¾p xÕp dông cô, thiÕt bÞ, vÖ sinh c«ng nghiÖp

41

Bµi 4 TiÖn trô bËc g¸ trªn hai ®Çu t©m

Môc tiªu thùc hiÖn:

M§ cg1 18 04

- Tr×nh bµy ®−îc c¸c yªu cÇu kü thuËt cña trôc bËc, ph−¬ng ph¸p ®iÒu chØnh ®é

®ång t©m, ®é cøng v÷ng gi÷a ô ®øng vµ ô ®éng chÝnh x¸c

- Lùa chän ®−îc dao c¾t, dông cô g¸ l¾p, dông cô ®o phï hîp vµ tiÖn trôc bËc

Néi dung chÝnh:

®¹t c¸c yªu cÇu kü thuËt, thêi gian vµ an toµn

- Yªu cÇu kü thuËt cña trô bËc. - Ph−¬ng ph¸p tiÖn trô bËc g¸ trªn 2 ®Çu t©m. - C¸c d¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc - C¸c b−íc tiÕn hµnh tiÖn.

1. Yªu cÇu kü thuËt cña trôc bËc sau khi gia c«ng: Nh− bµi sè 3

2. Ph−¬ng ph¸p tiÖn trôc bËc g¸ trªn hai ®Çu t©m

A. Häc trªn líp

2.1. §Þnh vÞ vµ kÑp chÆt ph«i:

- Khi tiÖn trô bËc ph«i cã thÓ ®−îc ®Þnh vÞ vµ kÑp chÆt trªn hai ®Çu t©m, s¬ ®å

H×nh 18.4.1. TiÖn trôc bËc g¸ trªn 2 ®Çu t©m cã kÌm theo c¨n mÉu a vµ s¬ ®å biÓu diÔn b. 1. C÷; 2. VÝt ®IÒu chØnh; 3. C¨n mÉu

nguyªn c«ng ®−îc thùc hiÖn nh− h×nh vÏ 18.4.1a,b

42

- Chi tiÕt ph¶i ®−îc tiÖn mÆt ®Çu vµ khoan lç t©m trªn 2 ®Çu - Lau s¹ch bÒ mÆt c«n morse ë ®Çu t©m, lç c«n trôc chÝnh vµ nßng ô ®éng - L¾p mòi t©m cè ®Þnh cïng víi b¹c c«n vµo lç c«n trôc chÝnh vµ mòi t©m quay

vµo lç c«n ë nßng ô ®éng

- L¾p mòi t©m quay vµo lç c«n trªn nßng ô ®éng

- KiÓm tra ®é ®¶o cña mòi t©m cè ®Þnh ë ®Çu trôc chÝnh: Dïng ®ång hå so, ®Ó

®ång hå so tú lªn mòi nhän, ®iÒu chØnh kim ®ång hå vÒ v¹ch chuÈn, dïng tay quay

nhÑ m©m cÆp tèc, theo dâi ®é dÞch chuyÓn cña kim ®ång hå, nÕu kim lÖch ra khái

v¹ch chuÈn lµ kh«ng ®ång t©m. Ta ph¶i xoay bµn däc trªn ®i 300 ng−îc chiÒu kim

®ång hå ®Ó tiÖn l¹i mòi t©m cè ®Þnh

- KiÓm tra ®é ®ång t©m gi÷a 2 mòi t©m

- §Èy ô ®éng vÒ phÝa sau ®Ó kho¶ng c¸ch gi÷a 2 mòi t©m lín h¬n chiÒu dµi vËt

gia c«ng 10 ÷15mm, ®Ó nßng ô ®éng tiÕn ra 30 ÷ 50mm(cµng ng¾n cµng v÷ng

ch¾c), cè ®Þnh ô ®éng trªn b¨ng m¸y

- KÑp s¬ bé tèc ®u«i cong vµo 1 ®Çu cña ph«i, tay tr¸i ®ì ph«i vµ ®Æt lç t©m vµo

mòi t©m ë trôc chÝnh, tay ph¶i quay tay quay ô ®éng cho mòinhän tú vµo lç t©m

cßn l¹i cña ph«i, sau khi 2 lç t©m ®· ®−îc ®Þnh vÞ trªn 2 mòi t©m tiÕp tôc quay tay

quay ô ®éng tiÕn thªm 1 kho¶ng n÷a ®Ó khö hÕt khe hë gi÷a lç t©m vµ mòi t©m, ®Ó

®u«i tèc tú vµo ngãn ®Èy tèc - kÑp chÆt tèc vµo ph«i råi kho¸ chÆt tay h·m nßng ô

®éng

- Quay tay quay bµn xe dao däc ®−a dao tiÖn vÒ phÝa ô ®éng ®Ó mòi dao c¸ch

mÆt ®Çu ph«i 3 ÷ 5mm, nh−ng bµn xe dao kh«ng ®−îc ch¹m vµo th©n ô ®éng

2.2. §iÒu chØnh m¸y ®Ó tiÖn trôc bËc

- TiÖn trôc bËc lµ tiÖn ngoµi mét chi tiÕt cã c¸c ®o¹n víi ®−êng kÝnh kh¸c nhau,

®−îc thùc hiÖn theo tr×nh tù sau:

- -Tr−íc khi tiÖn, trªn c¬ së nghiªn cøu b¶n vÏ vµ kiÓm tra kÝch th−íc ph«i, ta

ph¶i x¸c ®Þnh l−îng d− cÇn c¾t ®i vµ sè lÇn c¾t, c¨n cø vµo c¸c yªu cÇu kü thuËt

cña b¶n vÏ nh−: ®é chÝnh x¸c vÒ kÝch th−íc, ®é ®ång t©m, ®é nh¸m ®Ó x¸c ®Þnh

c¸c b−íc gia c«ng cÇn thiÕt.

43

- §Ó t¹o ra ®−êng kÝnh vµ chiÒu dµi c¸c bËc khi gia c«ng chi tiÕt g¸ trªn 2 ®Çu

t©m, t©m m¸y tiÖn ®−îc chØnh th¼ng hµng tøc lµ 2 mòi t©m ph¶I n»m trªn cïng mét

®−êng th¼ng trïng víi ®−êng t©m m¸y tiÖn, nÕu kh«ng th¼ng hµng chi tiÕt gia cån

sÏ bÞ c«n. Ph−¬ng ph¸p chØnh nh− khi tiÖn trôc tr¬n

- Gi¶ sö cÇn tiÖn trôc cã 4 bËc nh− h×nh 18.4.1, tr×nh tù ®−îc tiÕn hµnh nh−

H×nh 18.4.2. C÷ däc cè ®Þnh trªn b¨ng m¸y: 1/Th©n c÷; 2/ TÊm Ðp; 3/ VÝt cè ®Þnh c÷ víi b¨ng m¸y; 4/VÝt ®iÒu chØnh

sau:

- Tr−íc khi g¸ c÷ lªn m¸y cÇn tiÖn thö chi tiÕt ®Çu tiªn lµm mÉu, ®óng chiÒu dµi c¸c

bËc.

- T¾t m¸y, gi÷ nguyªn vÞ trÝ xe dao, g¸ c÷ cè ®Þnh lªn b¨ng m¸y nh− h×nh 18.4.2 sao cho c÷ nµy ch¹m vµo c÷ l¾p ë phÝa bªn tr¸I xe dao (1). NÕu c÷ ®−îc

®iÒu chØnh ®óng th× tÊt c¶ c¸c chi tiÕt gia c«ng trong lo¹t sÏ ®¹t chiÒu dµi nh− nhau khi xe dao ch¹m c÷

- §Ó ®¶m b¶o vÞ trÝ cña c÷ ®−îc chÝnh x¸c, khi xe dao tiÕn tù ®éng gÇn ®Õn c÷ c¸ch kho¶ng 1- 2mm th× ph¶i ng¾t tù ®éng råi quay tay quay xe dao b»ng tay ®−a

xe dao vµo c¾t hÕt chiÒu dµi cßn l¹i

- Gia c«ng chi tiÕt cã nhiÒu bËc theo c÷ cã kÌm theo c¨n mÉu th−êng mÊt ®é chÝnh x¸c ban ®Çu cã chiÒu dµy t−¬ng øng víi chiÒu dµI cña bËc cÇn gia c«ng

hoÆc d−ìng chuyªn dïng.

- Lç t©m cña ph«i cã chiÒu dµi kh¸c nhau nªn vÞ trÝ cña ph«I khi g¸ trªn 2 ®Çu t©m so víi ô tr−íc sÏ thay ®æi, do ®ã khi tiÖn trôc bËc theo c÷, c¸c bËc cña chi tiÕt

44

sÏ cã chiÒu dµI kh¸c nhau . §Ó kh¾c phôc hiÖn t−îng nµy cÇn dïng mòi t©m tù

®IÒu chØnh

- TiÖn trôc bËc nh− h×nh 18.4.1:

+ BËc thø nhÊt cã chiÒu dµi l1 kh«ng cÇn c¨n mÉu mµ ®Ó xe dao tiÕn trùc tiÕp

®Õn c÷

+ BËc thø 2 víi chiÒu dµi l2 ®óng c¨n mÉu cã chiÒu dµi l1 - l2

+ BËc thø 3 (l3) ®óng c¨n mÉu cã chiÒu dµi l1- l3

+ BËc thø 4 (l4) ®óng c¨n mÉu cã chiÒu dµi l1- l4 ..v..

2.3. C¸c d¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phßng ngõa:

3. Thùc hµnh tiÖn chi tiÕt trôc bËc

Nh− ®· giíi thiÖu ë bµi sè 3

6.3

6.3

2x45°

6.3

6.3

5 0 . 0 - 0 2 Ø

5 0 . 0 - 5 2 Ø

5 0 . 0 - 5 2 Ø

5 0 . 0 - 0 2 Ø

5 0 . 0 - 0 3 Ø

20±0.1

20±0.1

45±0.1

45±0.1

150±0.1

B¶n vÏ chi tiÕt

yªu cÇu kü thuËt:

- §é kh«ng song song, kh«ng vu«ng gãc gi−ac c¸c mÆt bËc <0,05mm

- §é nh¸m cÊp 5

1. C¸c biÖn ph¸p an toµn: Häc sinh ph¶i trang bÞ ®Çy ®ñ ¸o quÇn, dµy mò b¶o

hé, kÝnh b¶o hé theo quy ®Þnh

2. ChuÈn bÞ vÞ trÝ lµm viÖc:

3. ChuÈn bÞ ph«i vµ c¸c lo¹i dông cô c¾t cÇn thiÕt: Dao tiÖn ngoµi, mòi khoan

t©m, mòi t©m quay, th−íc cÆp 1/20, ®ång hå so..

45

4. C¸c b−íc tiÕn hµnh: Häc sinh th¶o luËn theo nhãm, tù lËp tr×nh tù c¸c b−íc

tiªu chuÈn

Néi dung b−íc -

Dông cô, trang

tt

thiÕt bÞ, vËt liÖu

h×nh vÏ

thùc hiÖn

tiÕn hµnh theo mÉu sau:

1

2

3

..

Sau khi häc sinh lËp tr×nh tù c¸c b−íc tiÕn hµnh, c¸c nhãm lªn tr×nh bµy ph−¬ng

¸n thùc hiÖn, sau ®ã c¸c nhãm gãp ý, trao ®æi, cuèi cïng gi¸o viªn nhËn xÐt, ®¸nh

gi¸ kÕt qu¶ tõng nhãm

5. Mçi häc sinh nhËn 1 phiÕu h−íng dÉn do gi¸o viªn ®−a ra. Tr×nh tù tiÕn hµnh

®−îc hoµn chØnh

tt

Néi dung b−íc - h×nh vÏ

ChØ dÉn thùc hiÖn

phiÕu h−íng dÉn tiÖn trôc bËc g¸ trªn 2 ®Çu t©m

1 §äc b¶n vÏ, chuÈn bÞ dông cô, ph«i liÖu, nhËn m¸y, thiÕt bÞ - X¸c ®Þnh ®óng c¸c yªu cÇu kü trªn b¶n vÏ: ®é thuËt ghi

kh«ng song, kh«ng vu«ng gãc gi÷a c¸c bËc cho phÐp

<0,05mm, sai lÖch kÝch th−íc ®−êng kÝnh -0,05mm, chiÒu dµi ±0.1mm

- Ph«i thÐp thanh φ35mm, dµi 155mm, dao tiÖn ®Çu cong, dao vai, mòi khoan t©m φ4, th−íc cÆp ®o s©u 1/20, ®ång hå so..

46

2 TiÖn mÆt ®Çu, khoan t©m - G¸ dao, g¸ ph«i lªn m¸y, rµ

trßn ph«i

- Dïng dao ®Çu cong tiÖn 2 mÆt

®Çu ®¹t chiÒu dµi 150mm

- Khoan lç t©m φ4mm trªn 2

®Çu ph«i

- Chän nt/c = 700 - 800vßng/phót

3 - G¸ ph«i trªn 2 ®Çu t©m cã TiÖn ®Çu thø nhÊt φ30, φ25, φ20 vµ v¸t c¹nh cÆp tèc

- Dïng dao vai tiÖn φ30-0.05 víi

chiÒu dµi 105mm

- LÊy dÊu chiÒu dµi tiÖn φ25-

0.05 dµi 45mm

- TiÖn φ20-0.05 dµi 20mm - V¸t c¹nh 2x450

4 TiÖn ®Çu thø 2: TiÖn φ25, φ20 vµ v¸t c¹nh - Th¸o ph«i trë ®Çu g¸ trªn

m©m 2 ®Çu t©m

- TiÖn φ30-0.05mm trªn chiÒu

dµi cßn l¹i

- LÊy dÊu chiÒu dµi tiÖn φ25-

0.05 dµi 25mm

- TiÖn φ20 -0.05mm dµi 20mm

- V¸t 2x 450

5 KiÓm tra - KiÓm tra ®−êng kÝnh b»ng

th−íc cÆp 1/50 hoÆc pan me 25 - 50

- KiÓm tra chiÒu dµi bËc b»ng

th−íc cÆp 1/20

- KiÓm tra ®é ®ång t©m gi÷a φ30 víi φ25, φ20: §Æt chi tiÕt lªn 2

47

khèi V, cho kim ®ång hå so tú lªn φ30 ®iÒu chØnh kim vÒ v¹ch chuÈn dïng tay quay nhÑ trôc,

theo dâi ®é dÞch chuyÓn kim ®ång hå

6 S¾p xÕp dông cô thiÕt bÞ, vÖ sinh c«ng nghiÖp - C¾t nguån ®iÖn vao m¸y, ®−a c¸c tay g¹t vÒ vÞ trÝ an toµn

- S¾p xÕp lau s¹ch dông cô c¾t, dông cô ®o vµo ®óng vÞ trÝ quy ®Þnh

- VÖ sinh c«ng nghiÖp ®óng quy

tr×nh

C©u hái 18 04

C©u 1: Nªu ph−¬ng ph¸p kiÓm tra trôc bËc?

B. Häc theo nhãm : Ho¹t ®éng nhãm nhá

Sau khi ®−îc gi¸o viªn h−íng dÉn phia chia líp thµnh nhãm nhá, mçi nhãm cã

05 häc sinh. C¸c nhãm sÏ thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc cô thÓ sau:

- §äc vµ nghiªn cøu b¶n vÏ chi tiÕt gia c«ng, - C¸c thµnh viªn trong nhãm trao ®æi, th¶o luËn ®Ó lËp tr×nh tù c¸c b−íc tiÕn hµnh gia

c«ng

C. Xem tr×nh diÔn mÉu vÒ:

- C¸c thao t¸c g¸ dao lªn æ dao, ®iÒu chØnh chiÒu cao mòi dao ngang t©m m¸y - G¸ ph«i lªn m©m cÆp 3 vÊu, ®iÒu chØnh ®é ®ång t©m cña ph«i víi t©m trôc

chÝnh b»ng c¸ch rµ trßn ph«i cã sö dông ®ång hå so

- §iÒu chØnh chÕ ®é c¾t: ®−a c¸c tay g¹t vÒ c¸c tèc ®é quay trôc chÝnh, tèc ®é b−íc tiÕn cña bµn dao, khëi ®éng m¸y, sö dông c¸c tay g¹t tù ®éng däc, c¾t thö..

Sau khi quan s¸t xong, mâi häc sinh tù lµm theo ®óng tr×nh tù mµ gi¸o viªn h−íng

dÉn ®· thùc hiÖn.

- NÕu ch−a râ, ch−a hiÓu phÇn nµo th× cã ý kiÕn ngay ®Ó gi¸o viªn thùc hiÖn l¹i

t¹i chç råi quan s¸t, thùc hiÖn cho ®Õn khi ®¹t yªu cÇu

48

D. Thùc tËp t¹i x−ëng tr−êng

Sau khi ®−îc gi¸o viªn h−íng dÉn kÕt hîp quan s¸t tr×nh diÔn mÉu cña gi¸o

viªn, mçi häc sinh tù thùc hµnh tõng b−íc theo tr×nh tù ®· ®−a ra trong phiÕu

h−íng dÉn sè 3 kÕt hîp víi bµi lý thuyÕt ®· häc.

- §äc b¶n vÏ - ChuÈn bÞ ph«i, dông cô, thiÕt bÞ, kiÓm tra t×nh tr¹ng m¸y.. - G¸ ph«i - G¸ dao - §iÒu chØnh chÕ ®é c¾t - TiÖn mÆt ®Çu I, khoan lç t©m φ4 - TiÖn mÆt ®Çu II ®¹t dµi 150mm, khoan lç t©m φ4 - G¸ ph«i trªn 2 ®Çu t©m - TiÖn ®Çu thø nhÊt - G¸ ph«I trë ®Çu tiÖn ®Çu thø 2 - KiÓm tra hoµn chØnh kÝch th−íc - S¾p xÕp dông cô, thiÕt bÞ, vÖ sinh c«ng nghiÖp

49

c¸c bµi tËp më réng, n©ng cao vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò

Bµi tËp 1: H·y lËp tr×nh tù c¸c b−íc tiÕn hµnh theo mÉu sau ®©y vµ thùc hµnh tiÖn

1x45°

R4

R4

R4

R4

7 . 6 1

7 , 6 1

1 , 0 - 6 1

1 , 0 - 6 1

1 , 0 ± 6 1

1 , 0 ± 2 2 Ø

22

30

3

3

43

37

135±0,1

(h×nh thiÕu kÝch th−íc, bá bít r4)

chi tiÕt trôc gi÷a xe ®¹p theo b¶n vÏ? Thêi gian thùc hiÖn 2 giê

Yªu cÇu kü thuËt

1. Dung sai c¸c kÝch th−íc cßn l¹i ± 0,1 mm.

2. §é kh«ng ®ång t©m cña c¸c mÆt R4 víi ®−êng t©m < 0,05 mm.

Dông cô, trang

tt Néi dung b−íc - h×nh vÏ tiªu chuÈn thùc hiÖn

thiÕt bÞ, vËt liÖu

3. §é nh¸m c¸c bÒ mÆt ®¹t cÊp 6.

1

2

3

..

50

Tr¶ lêi c¸c c©u hái vµ bµi tËp

Bµi 18 01:

C©u 1: Chän ®¸p ¸n E C©u 3:

C¸c d¹ng sai háng

Nguyªn nh©n

Chi tiÕt bÞ c«n

KÝch th−íc sai

Chi tiÕt bÞ h×nh tang trèng

Chi tiÕt cã d¹ng «van

§é nh¸m bÒ mÆt ch−a ®¹t

Chi tiÕt bÞ h×nh yªn ngùa

Trªn bÒ mÆt chi tiÕt cã phÇn ch−a c¾t gät

x

L−îng d− kh«ng ®ñ, khoan lç t©m bÞ lÖch, g¸ ph«i bÞ ®¶o

§o sai khi c¾t thö

x

§iÒu chØnh du xÝch bµn tr−ît ngang kh«ng chÝnh x¸c

x

T©m ô tr−íc vµ ô ®éng nhau, trïng kh«ng nßng ô ®éng vµ ®u«i c«n mòi nhän bÞ bÈn

Dao bÞ mßn, g¸ dao kh«ng ®ñ chÆt, bµn dao bÞ r¬

x

Trôc chÝnh bÞ ®¶o do æ ®ì bÞ mßn hoÆc ®ai èc ®iÒu chØnh bÞ láng

x

Ph«i bÞ uèn do lùc ®Èy cña dao, nßng ô sau nh« ra qu¸ dµi

x

PhÇn b¨ng m¸y ë gi÷a bÞ mßn, g¸ dao thÊp h¬n t©m, g¸ dao kh«ng chÆt

x

Dao bÞ mßn, chÕ ®é c¾t kh«ng hîp lý, g¸ dao kh«ng ®óng t©m

51

Bµi 18 03:

C©u 1: Chän ®¸p ¸n E

C©u 2: Chän ®¸p ¸n D

C¸c d¹ng sai háng

§é

C¸c mÆt bËc

KÝch

KÝch

Trªn bÒ

nh¸m

kh«ng

th−íc

th−íc

mÆt chi tiÕt

Nguyªn nh©n

vu«ng gãc

chiÒu dµi

®−êng

cã phÇn

mÆt

víi ®−êng

c¸c bËc

kÝnh

ch−a c¾t

ch−a

t©m chi tiÕt

sai

sai

gät

®¹t

x

L−îng d− kh«ng ®ñ, khoan

lç t©m bÞ lÖch, g¸ ph«i bÞ ®¶o

§o sai khi c¾t thö §iÒu chØnh du xÝch bµn tr−ît

x

ngang kh«ng chÝnh x¸c

x

LÊy dÊu hoÆc l¾p c¨n mÉu kh«ng chÝnh x¸c, kh«ng ch¾c ch¾n, ng¾t tù ®éng kh«ng kÞp thêi

x

Bµn tr−ît ngang bÞ r¬ nªn dao bÞ ®Èy khi c¾t, g¸ dao qu¸ dµi

Dao bÞ mßn, chÕ ®é c¾t

x

kh«ng hîp lý, g¸ dao kh«ng

®óng t©m

C©u 3:

52

Tµi liÖu tham kh¶o

1. H−íng dÉn thùc hµnh kü thuËt tiÖn

- Nhµ xuÊt b¶n §µ n½ng

- T¸c gi¶: D−¬ng V¨n Linh - TrÇn ThÕ San - NguyÔn Ngäc §µo

2. Kü thuËt tiÖn

- Nhµ xuÊt b¶n khoa häc

- Ng−êi dÞch: NguyÔn Quang Ch©u

3. Thùc hµnh c¬ khÝ - TiÖn phay bµo mµi

- Nhµ XB §µ N½ng-2000

- T¸c gi¶ TrÇn ThÕ San- Hoµng TrÝ - NguyÔn ThÕ Hïng

4. S¸ch kü thuËt tiÖn -T¸c gi¶: §ç §øc C−êng - Bé c¬ khÝ luyÖn kim.

5. Kü thuËt tiÖn - T¸c gi¶ TrÇn V¨n §Þch -Nhµ xuÊt b¶n KH&kt

6. Gia c«ng c¬ khÝ - Nhµ xuÊt b¶n lao ®éng

53

Môc lôc

Trang

Lêi tùa .................................................................................................................3

Giíi thiÖu vÒ m«®un ............................................................................................5

S¬ ®å mèi quan hÖ theo tr×nh tù häc nghÒ ..........................................................7

Bµi 1: TiÖn trô tr¬n dµi g¸ trªn m©m cÆp vµ mét ®Çu t©m .................................11

Bµi 2: TiÖn trô tr¬n dµi g¸ trªn hai ®Çu t©m .......................................................22

Bµi 3: TiÖn trô bËc dµi g¸ trªn m©m cÆp vµ mét ®Çu t©m..................................31

Bµi 4: TiÖn trô tr¬n dµi g¸ trªn hai ®Çu t©m .......................................................42

C¸c bµi tËp më réng, n©ng cao vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ........................................50

Tr¶ lêi c¸c c©u hái vµ bµi tËp.............................................................................51

Tµi liÖu tham kh¶o.............................................................................................53

54

ChÞu tr¸ch nhiÖm xuÊt b¶n:

Hµ TÊt Th¾ng

Q. Gi¸m ®èc nhµ xuÊt b¶n lao ®éng - x· héi

Tæ chøc b¶n th¶o vµ chÞu tr¸ch nhiÖm néi dung:

Tæng côc D¹y nghÒ

Tr−êng cao ®¼ng c«ng nghiÖp HuÕ

Biªn tËp vµ hiÖu ®Ýnh:

hoµng thanh tÞnh - ng« thÞ kÕt

Tr×nh bµy b×a:

Thanh HuyÒn

55

gi¸o tr×nh tiÖn trô dµi kh«ng dïng gi¸ ®ì

m(cid:31) sè : CG1 18

In: 350 b¶n, khæ: 19 × 27 cm. T¹i C«ng ty Cæ phÇn in Diªn Hång 187B Gi¶ng Vâ - Hµ Néi. Sè in: 495. Sè xuÊt b¶n 114-2008/CXB/03-12/L§XH In xong vµ nép l−u chiÓu th¸ng 5 n¨m 2008.

56