CACBOHIRAT
• Cacbohirat (gluxit, saccarit) là nhng hp cht hu cơ tp chc, thưng có công thc chung là C
n
(H
2
O)
m
• Cacbohirat ưc phân thành ba nhóm chính sau ây:
- Monosaccarit: là nhóm cacbohirat ơn gin nht, không th thy phân ưc. Ví d: glucozơ, fructozơ
(C
6
H
12
O
6
)
- isaccarit: là nhóm cacbohirat mà khi thy phân sinh ra 2 phân t monosaccarit. Ví d: saccarozơ,
mantozơ (C
12
H
22
O
11
)
- Polisaccarit: là nhóm cacbohirat phc tp mà khi thy phân n cùng sinh ra nhiu phân t
monosaccarit. Ví d: tinh bt, xenlulozơ (C
6
H
10
O
5
)
n
GLUCOZ
I – TÍNH CHT VT LÍ VÀ TRNG THÁI T NHIÊN
- Glucozơ là cht kt tinh, không màu, nóng chy 146
o
C (dng ) và 150
o
C (dng ), d tan trong nưc
- Có v ngt, có trong hu ht các b phn ca cây (lá, hoa, r…) c bit là qu chín (còn gi là ưng
nho)
- Trong máu ngưi có mt lưng nh glucozơ, hu như không i (khong 0,1 %)
II – CU TRÚC PHÂN T
Glucozơ có công thc phân t là C
6
H
12
O
6
, t n ti dng mch h và dng mch vòng
1. Dng mch h
Hoc vit gn là: CH
2
OH[CHOH]
4
CHO
2. Dng mch vòng
- Nhóm – OH C5 cng vào nhóm C = O to ra hai dng vòng 6 cnh và
– glucozơ (! 36 %) dng mch h (0,003 %) – glucozơ
(! 64 %)
- Nu nhóm – OH ính vi C1 n"m dưi mt ph#ng ca vòng 6 cnh là -, ngưc li n"m trên mt ph#ng
ca vòng 6 cnh là –
- Nhóm – OH v trí C s$ 1 ưc gi là OH – hemiaxetal
III – TÍNH CHT HÓA HC
Glucozơ có các tính cht ca anehit (do có nhóm chc anehit – CHO) và ancol a chc (do có 5 nhóm
OH v trí lin k)
1. Tính cht ca ancol a chc (poliancol hay poliol)
a) Tác dng vi Cu(OH)
2
nhit  thng:
Dung dch glucozơ hòa tan Cu(OH)
2
cho dung dch phc ng – glucozơ có màu xanh lam
2C
6
H
12
O
6
+ Cu(OH) (C
6
H
11
O
6
)
2
Cu + 2H
2
O
b) Phn ng to este:
C
6
H
7
O(OH)
5
+ 5(CH
3
CO)
2
O C
6
H
7
O(OOCCH
3
)
5
+ 5CH
3
COOH
2. Tính cht ca anehit
a) Oxi hóa glucozơ:
- Vi dung dch AgNO
3
trong NH
3
, un nóng (thu$c th Tollens) cho phn ng tráng bc
CH
2
OH[CHOH]
4
CHO + 2[Ag(NH
3
)
2
]OH CH
2
OH[CHOH]
4
COONH
4
+ 2Ag + 3NH
3
+ H
2
O
(amoni gluconat)
- Vi dung dch Cu(OH)
2
trong NaOH, un nóng (thu$c th Felinh)
CH
2
OH[CHOH]
4
CHO + 2Cu(OH)
2
+ NaOH CH
2
OH[CHOH]
4
COONa + Cu
2
O + 2H
2
O
(natri gluconat) ( gch)
- Vi dung dch nưc brom:
CH
2
OH[CHOH]
4
CHO + Br
2
+ H
2
O CH
2
OH[CHOH]
4
COOH + 2HBr
b) Kh glucozơ:
CH
2
OH[CHOH]
4
CHO + H
2
CH
2
OH[CHOH]
4
CH
2
OH
(sobitol)
3. Phn ng lên men
4. Tính cht riêng ca dng mch vòng
- Riêng nhóm OH C
1
(OH – hemiaxetal) ca dng vòng tác dng vi metanol có HCl xúc tác, to ra metyl
glicozit.
- Khi nhóm OH C
1
ã chuyn thành nhóm OCH
3
, dng vòng không th chuyn sang dng mch h ưc
na.
IV – IU CH VÀ NG DNG
1. iu ch (trong công nghip)
- Thy phân tinh bt vi xúc tác là HCl loãng hoc enzim
- Thy phân xenlulozơ vi xúc tác HCl c
(C
6
H
10
O
5
)
n
+ nH
2
O nC
6
H
12
O
6
2. ng dng
- Trong y hc: dùng làm thu$c t%ng l&c cho ngưi bnh (d hp thu và cung cp nhiu n%ng lưng)
- Trong công nghip: dùng  tráng gương, tráng ru$t phích (thay cho anehit vì anehit c)
V – NG PHÂN CA GLUCOZ : FRUCTOZ
1. Cu to
a) Dng mch h:
Fructozơ (C
6
H
12
O
6
) dng mch h là mt polihiroxi xeton, có công thc cu to thu gn là:
Hoc vit gn là: CH
2
OH[CHOH]
3
COCH
2
OH
b) Dng mch vòng:
- T n ti c dng mch vòng 5 cnh và 6 cnh
- Dng mch vòng 5 cnh có 2 dng là – fructozơ và – fructozơ
+ Trong dung dch, fructozơ t n ti ch yu dng vòng 5 cnh
+ ' trng thái tinh th, fructozơ dng , vòng 5 cnh – fructozơ – fructozơ
2. Tính cht vt lí và trng thái t nhiên
- Là cht r(n kt tinh, d tan trong nưc, có v ngt gp rư)i ưng mía và gp 2,5 ln glucozơ
- V ngt ca mt ong ch yu do fructozơ (chim ti 40 %)
3. Tính cht hóa hc
- Fructozơ có tính cht ca poliol và ca OH – hemiaxetal tương t& glucozơ
- Trong môi trưng trung tính hoc axit, fructozơ không th hin tính kh ca anehit, nhưng trong môi
trưng kim, fructozơ li có tính cht này do có s& chuyn hóa gia glucozơ và fructozơ qua trung gian là
mt eniol.
glucozơ eniol fructozơ
( Chú ý: Fructozơ không phn ng ưc vi dung dch nưc brom và không có phn ng lên men)
SACCAROZ