Hội chứng cướp máu động mạch dưới đòn?

Hội chứng cướp máu động

mạch dưới đòn?

Bằng những kỹ thuật chẩn đoán hiện đại với nhiều công trình nghiên

cứu trên thế giới, người ta đã thống nhất xác định được một thể rối loạn

huyết động đặc biệt từ xa (động mạch dưới đòn) đã gây nên hàng loạt các tổn

thương trầm trọng ở hai bán cầu đại não, thân não... và cả hệ thần kinh ngoại

vi. Đó là hội chứng cướp máu động mạch dưới đòn.

Nếu không một lần nghĩ tới, thật ra chẩn đoán xác định được hội chứng

phức tạp này rất khó khăn do nhiều tổn thương chồng chéo gắn kết với nhau. Nếu

không được phát hiện sớm, chẩn đoán và xử trí kịp thời, hậu quả mà người bệnh

phải gánh chịu là rất nặng nề như mù vỏ não, loạn vận ngôn, các cơn sụp đổ (drop-

attack) và trạng thái xanh tím đau buốt các ngón tay.

Do đâu mà xuất hiện rối loạn huyết động?

Nguyên nhân là do hẹp khít một động mạch dưới đòn ở đoạn gần gốc, gây

nên rối loạn huyết động nghiêm trọng ở vùng hạ lưu của điểm tắc động mạch dưới

đòn, tạo thành chức năng của một cái bơm và gây nên đảo ngược dòng máu do hút

máu từ động mạch sống - nền cùng bên, hình thành một bảng lâm sàng rất đa dạng

với các triệu chứng của thân não, não sau và rối loạn tuần hoàn chi trên.

Biểu hiện của hội chứng này như thế nào?

Có hai loại triệu chứng sau:

Triệu chứng thần kinh

Nổi bật là các dấu hiệu thoảng qua của thiểu năng tuần hoàn hệ sống - nền:

rối loạn ý thức tạm thời, chóng mặt, thất điều (mất chức năng điều hòa phối hợp

vận động tay chân), nhìn đôi (nhìn một thành hai), rối loạn thị lực (mù vỏ não (mất

hoàn toàn chức năng nhìn trung ương do tổn thương thùy chẩm hai bên), giảm thị

lực cấp tính, bán manh nha phía cùng bên), rối loạn vận ngôn (mất phối hợp vận

động các cơ tham gia phát âm nên tiếng nói lắp bắp, không rõ lời), dị cảm nửa

người (có cảm giác lạ thường ngoài da), cơn sụp đổ với các triệu chứng như bệnh

nhân đang đứng hay đang đi, đột ngột khuỵu hai đầu gối ngã xuống nhưng lại

đứng dậy được ngay, không mất ý thức.

Triệu chứng ở cánh tay

Xảy ra khoảng 50% trường hợp, xuất hiện rối loạn cảm giác, đặc biệt ở bàn

tay và những ngón tay phía bên động mạch bị tắc hẹp, có hội chứng Raynaud

(trạng thái xanh tím và đau ở viễn đoạn chi: tay, chân lạnh, mất cảm giác do thiếu

máu cục bộ.

Chi trên yếu đi rất nhanh, xanh xao và lạnh như ướp đá). Mạch quay nhỏ

khó bắt, huyết áp giảm dần. Nghe ở cổ và hõm trên đòn là rất cần thiết, sẽ phát

hiện thấy tiếng thổi tâm thu do hẹp khít động mạch dưới đòn.

Siêu âm Doppler động mạch dưới đòn sẽ xác định được đoạn động mạch bị

hẹp, đồ thị động mạch đốt sống có dạng áp lực thấp cùng kiểu với đồ thị Doppler

của động mạch dưới - đòn ở đoạn sau chỗ hẹp.

Phương pháp điều trị là gì?

Biện pháp điều trị duy nhất là chỉ định phẫu thuật, nhằm khôi phục lại sự

lưu thông dòng máu tuần hoàn của động mạch dưới-đòn. Trong thời gian chờ đợi

phẫu thuật cần chú trọng điều trị toàn thân: ổn định hệ tim mạch, nâng cao sức đề

kháng cho cơ thể tại chuyên khoa hồi sức kết hợp với khoa thần kinh và xử trí

theo tình huống những triệu chứng chủ yếu.