Hỏi đáp về thuốc và sức khỏe (Kỳ 8):
Có nên dùng hai loại thuốc để hạ huyết áp?
Bố tôi bị bệnh tăng huyết áp và mới phát hiện bị bệnh gút, hiện đang dùng
nifedipin để hạ huyết áp, nhưng gần đây huyết áp thường giao động, không ổn
định. Tôi hỏi ở quầy thuốc gần nhà, được tư vấn dùng thêm một loại thuốc lợi tiểu
là hypothyazid cũng để hạ huyết áp, nhưng tôi chưa dám cho bố dùng ngay. Xin
bác sĩ cho biết dùng 2 loại thuốc như vậy có được không? Tôi mong nhận được trả
lời sớm. Xin cảm ơn.
Nguyễn Minh Anh (Hải Phòng)
Nifedipin và hypothiazid đều là những thuốc dùng để điều trị tăng huyết áp
nhưng theo những cơ chế tác dụng khác nhau. Nifedipin làm giãn mạch máu, chủ
yếu làm giãn động mạch, dẫn đến làm giảm sức cản ngoại vi nên hạ huyết áp. Gần
đây, người ta thấy thuốc còn làm tăng lưu lượng máu tới thận, tăng sức lọc cầu
thận nên lợi niệu, góp phần làm hạ huyết áp. Cho tới nay, nifedipin được coi là
một trong những thuốc điều trị tăng huyết áp an toàn và hiệu quả. Thuốc có ưu
điểm: làm giãn mạch nhiều; không làm ảnh hưởng đến dẫn truyền thần kinh tim;
cải thiện được chức năng thận do tăng lượng máu vào thận, không làm ứ muối và
nước; không ảnh hưởng đến chuyển hóa glucose và lipid. Tác dụng không mong
muốn của thuốc là gây rối loạn tiêu hóa (buồn nôn, đầy bụng, tiêu chảy); tăng
enzym gan, tăng sản lợi, đau cơ, rối loạn thị giác. Không dùng thuốc trong trường
hợp mẫn cảm, thận trọng trong suy gan, người mang thai và thời kỳ cho con bú.
Hypothiazid là một thuốc lợi niệu do làm tăng thải trừ muối. Thuốc làm
giảm huyết áp thông qua việc giảm thể tích huyết tương dẫn đến giảm cung lượng
tim; ngoài ra thuốc còn ức chế tại chỗ tác dụng của chất co mạch như vasopressin,
noradrenalin. Trong điều trị tăng huyết áp, thuốc lợi niệu được phối hợp với thuốc
hạ huyết áp, làm tăng tác dụng của thuốc hạ huyết áp. Hypothiazid thuộc nhóm
thuốc được sử dụng nhiều nhất và hiệu quả nhất trong các thuốc lợi niệu để điều trị
tăng huyết áp nhẹ và trung bình khi tim, thận bình thường; là thuốc lựa chọn cho
người cao tuổi. Tuy nhiên, trong trường hợp của bác nhà không được sử dụng
hypothiazid do hypothiazid làm giảm bài tiết acid uric qua ống thận, gây tăng acid
uric máu nên làm cho bệnh gout nặng thêm. Vì vậy, bạn cần đưa ông cụ đi gặp bác
sĩ chuyên khoa để được khám và cho phác đồ điều trị hợp lý, không tự ý sử dụng
thuốc vì sẽ gây nguy hiểm cho sức khỏe và cả tính mạng.
Viên 3B không phải thuốc trị chứng đau đầu
Tôi nghe nói uống thuốc 3B liên tục sẽ khỏi đau đầu. Xin bác sĩ cho biết có
phải thế không?
NTPL và một số bạn đọc (Hà Tĩnh)
Thuốc 3B, nói chính xác là phức hợp 3 loại vitamin nhóm B là vitamin gồm
vitamin B1, vitamin B6 và vitamin B12. Cả 3 loại vitamin này ở dạng đơn chất
đều tham gia nhiều quá trình chuyển hoá trong cơ thể liên quan đến nhiều chức
năng sinh lý; thường được dùng trong trường hợp thoái hoá hoặc viêm nhiều dây
thần kinh. Nhưng 3B không phải là thuốc bổ và cũng không phải là thuốc chữa hội
chứng đau đầu, chưa nói đến khi phối hợp các thuốc này, các thành phần có thể
phát sinh các tương tác đối kháng hoá học bất lợi cho cơ thể. Chẳng hạn: khi hỗn
hợp vitamin B6+vitamin B1 thì chính pyridoxin ngăn cản quá trình phosphoryl
hoá của thiamin, tức cản trở việc chuyển vitamin B1 thành dạng có hoạt tính sinh
học; hay khi trộn vitamin B1 với vitamin B12 trong cùng một bơm tiêm có thể tạo
thành một sản phẩm gây sốc phản vệ. Do vậy, các chuyên gia được lý học khuyên:
không dùng 3B cho người có tiền sử dị ứng với một trong các thành phần của
thuốc; chỉ sử dụng thuốc tiêm 3B (như terneurin H5000, neurobion, becofort... )
khi có chỉ định của bác sĩ và cũng chỉ được tiêm bắp thịt (không được tiêm tĩnh
mạch) đồng thời phải chuẩn bị sẵn phương tiện cấp cứu quá mẫn.
Việc một số người sử dụng thuốc 3B cao gấp hàng nghìn lần nhu cầu cơ thể
để điều trị các chứng đau thần kinh không rõ nguyên nhân chỉ là kinh nghiệm chứ
chưa được chứng minh bằng các thử nghiệm khoa học, chưa nói đến giá thuốc quá
đắt, đắt gấp 100 lần, thậm chí đắt gấp hàng nghìn lần dạng đơn chất. Vì vậy, nếu
không có chỉ định của bác sĩ điều trị, chỉ nên sử dụng riêng lẻ từng loại vitamin.
Cách tốt nhất là đến Khoa thần kinh thuộc một bệnh viện đa khoa có uy tín để
khám bệnh, xác định nguyên nhân gây đau đầu và điều trị bệnh đến nơi đến chốn.
Vì sao không dùng nitroglycerin khi huyết áp thấp?
Mẹ tôi năm nay 60 tuổi, thời gian vừa qua hay có những cơn đau thắt
ngực, đi khám đi bác sĩ cho dùng nitroglycerin. Dùng với liều 2,5mg uống ngày
2 viên, tuy nhiên bác sĩ dặn không được dùng khi huyết áp thấp. Tôi xin hỏi tại
sao lại như vậy, dùng thuốc kéo dài có
ảnh hưởng gì không, tôi xin cảm ơn.
Nitroglycerin là một thuốc đầu
bảng trong điều trị cơn đau thắt ngực ở
mọi thể, có tác dụng cắt cơn đau nhanh
chóng. Cơ chế tác dụng của thuốc là làm giãn cơ trơn, có tác dụng rất rõ trên cả
động mạch và tĩnh mạch lớn nên làm giảm sử dụng ôxy cơ tim và giảm công năng
cơ tim; thuốc còn làm thay đổi phân phối máu cho cơ tim, làm tăng tuần hoàn phụ
cho vùng tim bị thiếu máu. Nitroglycerin được chỉ định trong các trường hợp:
phòng và điều trị cơn đau thắt ngực; nhồi máu cơ tim; điều trị tăng huyết áp; điều
trị suy tim sung huyết. Trong điều trị cơn đau thắt ngực, để cấp cứu, dùng dạng đặt
dưới lưỡi là thông dụng nhất vì thuốc có tác dụng ngay sau 2-3 phút, để phòng
ngừa cơn đau thắt ngực, dùng thuốc qua đường uống hoặc hệ điều trị qua da.
Một trong những tác dụng không mong muốn của nitroglycerin là gây hạ
huyết áp khi đứng, nhất là trường hợp có huyết áp thấp và người cao tuổi do thuốc
làm giãn mạch toàn thân trực tiếp và thoáng qua. Vì vậy, thuốc không được dùng
trong trường hợp huyết áp thấp (huyết áp tối đa dưới 100mmHg). Ngoài ra, thuốc
còn có thể gây ra tác dụng phụ khác như: làm da bừng đỏ, nhất là ở ngực, mặt,
mắt, gây tăng nhãn áp; nhức đầu tăng áp lực nội sọ; gây phản xạ nhịp tim nhanh.
Không sử dụng thuốc trong trường hợp tăng nhãn áp và tăng áp lực nội sọ. Khi sử
dụng thuốc liều cao và kéo dài sẽ gây ra hiện tượng quen thuốc làm thuốc kém
hiệu quả trong lần dùng sau và nếu muốn thuốc có hiệu quả trong lần dùng sau thì
buộc phải tăng liều. Vì vậy, thời gian dùng thuốc và liều lượng phải theo chỉ định
Khi huyết áp thấp không được
dùng Nitroglycerin.