Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

phÇn i : Më ®Çu

§Êt n­íc ta b­íc vµo thêi k× qu¸ ®é lªn CNXH khi mµ nÒn s¶n xuÊt ch­a

vËn ®éng theo con ®­êng b×nh th­êng cña nã. LÞch sö ®· ®Ó l¹i cho chóng ta

mét nÒn s¶n xuÊt nghÌo nµn vµ l¹c hËu, l¹i bÞ chiÕn tranh tµn ph¸ nÆng nÒ, lùc

l­îng s¶n xuÊt rÊt thÊp kÐm. Nh­ng ngµy nay khi ®éc lËp d©n téc g¾n kiÒn

víi CNXH lµ mét xu thÕ tÊt yÕu cña lÞch sö, khi giai cÊp c«ng nh©n ®· n¾m

quyÒn l·nh ®¹o c¸ch m¹ng th× kÕt thóc cuéc c¸ch m¹ng d©n téc d©n chñ còng lµ

lóc b¾t ®Çu cuéc c¸ch m¹ng XHCN. C¸ch m¹nh XHCN ë n­íc ta lµ mét qu¸

tr×nh biÕn ®æi c¸ch m¹ng toµn ®iÖn, s©u s¾c vµ triÖt ®Ó. ®ã lµ mét qu¸ tr×nh võa

xo¸ bá c¸i cò, võa x©y dùng c¸i míi tõ gèc ®Õn ngän. Ph¶i t¹o ra c¶ c¬ së kinh tÕ

lÉn kiÕn tróc th­îng tÇng míi, t¹o ra cña c¶i ®êi sång vËt chÊt míi lÉn ®êi sèng

tinh thÇn vµ v¨n ho¸ míi. Do ®ã, trong qu¸ tr×nh ®i lªn CNXH chóng ta ph¶i tiÕn

hµnh c«ng nghiÖp ho¸ , hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc.theo quan ®iÓm cña ban chÊp hµnh

trung ­¬ng §¶ng kho¸ VII ®· kh¼ng ®Þnh“C«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ lµ qu¸

tr×nh chuyÓn ®æi c¨n b¶n toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô,

qu¶n lý kinh tÕ –x· héi tõ sö dông lao ®éng thñ c«ng lµ chÝnh sang sö dông mét

c¸ch phæ biÕn søc lao ®éng cïng víi c«ng nghÖ, ph­¬ng tiÖn vµ ph­¬ng ph¸p

tiªn tiÕn hiÖn ®¹i dùa trªn sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp vµ tiÕn bé khoa häc c«ng

nghÖ t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng x· héi cao”. Quan ®iÓm nµy ®· g¾n c«ng nghiÖp

ho¸ víi hiÖn ®¹i ho¸ ®ång thêi ®· x¸c ®Þnh vai trß khoa häc-c«ng nghÖ lµ then

chèt ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸. Trong ®iÒu kiÖn giao l­u kinh tÕ gi÷a c¸c n­íc

ch­a ®­îc më réng, qu¸ tr×nh chuyÓn giao c«ng nghÖ gi÷a c¸c n­íc ch­a ph¸t

triÓn m¹nh mÏ ph¶i”tù lùc c¸nh sinh” th× ®ã chÝnh lµ mét tr×nh tù hîp lÝ ®Ó tiÕn

hµnh c«ng nghiÖp ho¸. Song hiÖn nay cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ

®ang t¸c ®éng mét c¸ch s©u réng trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi kho¶ng thêi gian ®Ó

h­íng chuyÓn giao c«ng nghÖ gi÷a c¸c n­íc ngµy cµng trë thµnh ®ßi hái cÊp

b¸ch, kh«ng chØ ®èi víi c¸c n­íc l¹c hËu, mµ ngay c¶ ®ãi víi c¸c n­íc ph¸t

ph¸t minh míi ra ®êi thay thÕ ph¸t minh cò ngµy cµng ®­îc rót ng¾n l¹i, xu

1

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

triÓn. Thùc tÕ cho thÊy cã thÓ chuyÓn giao mét c¸ch cã hiÖu qu¶ cho c¸c n­íc ®i

sau khi mµ c¸c n­íc ®i sau ®· cã sù chuÈn bÞ kÜ cµng ®Ó ®ãn nhËn. VÊn ®Ò ®Æt ra

lµ c¸c n­íc ®i sau trong ®ã cã n­íc ta cÇn ph¶i lµm ng÷ng g× ®Î iÕp nhËn mét

c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt nh÷ng thµnh tùu mµ c¸c n­íc ®i tr­íc ®· ®¹t ®­îc. Bµi häc

thµnh c«ng trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ cña c¸c n­íc NIC ®· chØ ra r»ng:

viÖc x©y dùng mét c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng më cöa víi bªn ngoµi ng»m tiÕp

nhËn mét c¸ch cã chän läc nh÷ng thµnh tùu cña c¸c n­íc ®i tr­íc kÕt hîp víi

viÖc ®Èy m¹nh cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, ®ã chÝnh lµ con

®­êng ng¾n nhÊt, cã hiÖu qu¶ nhÊt quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng cña qu¸ tr×nh c«ng

nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸.

2

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

ch­¬ng I: cë së lý luËn

1. Néi dung khoa häc c«ng nghÖ

HiÖn nay cuéc c¸ch m¹ng khoa häc- c«ng nghÖ cã nhiÒu néi dung phong

phó, trong ®ã cã thÓ chØ ra nh÷ng néi dung næi bËt sau:

- C¸ch m¹ng vÒ ph­¬ng ph¸p s¶n xuÊt: ®ã lµ tù ®éng ho¸. Ngoµi ph¹m vi tù

®éng nh­ tr­íc ®©y, hiÖn nay tù ®éng ho¸ cßn bao gåm c¶ viÖc sö dông réng r·i

ng­êi m¸y thay thÕ con ng­êi trong qu¸ tr×nh vËn hµnh s¶n xuÊt.

- C¸ch m¹ng vÒ n¨ng l­îng: bªn c¹nh nh÷ng n¨ng l­îng truyÒn thèng mµ

con ng­êi sö dông tr­íc kia nh­ nhiÖt ®iÖn, thuû ®iÖn th× ngµy nay con ng­êi

cµng t¹o ra nhiÒu n¨ng l­îng míi vµ sö dông chóng réng r·i trong s¶n xuÊt nh­

n¨ng l­îng nguyªn tö, n¨ng l­îng mÆt trêi.

- C¸ch m¹ng vÒ vËt liÖu míi : ngµy nay ngoµi viÖc sö dông c¸c vËt liÖu tù

nhiªn, con ng­êi ngµy cµng t¹o ra nhiÒu vËt liÖu tù nhiªn, con ng­êi ngµy cµng

t¹o ra nhiÒu vËt liÖu nh©n t¹o míi thay thÕ cã hiÖu qu¶ cho c¸c vËt tù nhiªn khi

mµ c¸c vËt liÖu tù nhiªn ®ang cã xu h­íng ngµy cµng c¹n dÇn .

- C¸ch m¹ng vÒ c«ng nghÖ sinh häc, c¸c thµnh tùu cña cuéc c¸ch m¹ng

nµy ®ang ®­îc ¸p dông r«ng r·i trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, y tÕ,

- C¸ch m¹ng vÒ ®iÖn tö vµ tin häc : ®©y lµ lÜnh vùc hiÖn nay loµi ng­êi

ho¸ chÊt, b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i.

®ang ®Æc biÖt quan t©m trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn lÜnh vùc m¸y tÝnh ®iÖn tö.

Nh­ vËy, khoa häc c«ng nghÖ ngµy nay bao gåm mét ph¹m vi réng, nã

kh«ng chØ lµ c¸c ph­¬ng tiÖn, thiÕt bÞ do con ng­êi s¸ng t¹o ra mµ cßn lµ c¸c bÝ

quyÕt biÕn c¸c nguån lùc cã s½n thµnh s¶n phÈm. Víi ý nghÜ ®ã khi mãi tíi c«ng

nghÖ th× sÏ còng bao hµm c¶ kü thuËt. ®Æc biÖt lµ trong giai ®o¹n hiÖn nay khoa

häc, kÜ thuËt lu«n n¾n bã chÆt chÏ víi nhau : khoa häc lµ tiÒn ®Ò trùc tiÕp cña

c«ng nghÖ vµ c«ng nghÖ l¹i lµ kÕt qu¶ cña khoa häc.

3

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

2. Vai trß cña khoa häc c«ng nghÖ

Trong thêi ®¹i ngµy nay, cã lÏ kh«ng cßn ai kh«ng nhËn thøc ®­îc r»ng

khoa häc vµ c«ng nghÖ cã vai trß rÊt quan träng vÒ nhiÒu mÆt ®èi víi sù ph¸t

triÓn. Khoa häc vµ c«ng nghÖ lµ c¸i kh«ng thÓ thiÕu ®­îc tr«ng ®êi sèng kinh tÕ

– v¨n ho¸ cña mét quèc gia. Vai trß nµy cña khoa häc vµ c«ng nghÖ cµng trë lªn

®Æc biÖt quan träng ®èi víi n­íc ta ®ang trªn con ®­êng rót ng¾n giai ®o¹n ph¸t

triÓn ®Ó sím trë thµnh mét x· héi hiÖn ®¹i. Ngay tõ khi b¾t ®Çu tiÕn hµnh c«ng

cuéc ®æi míi ®Êt n­íc, §¶ng ta ®· x¸c ®Þnh khoa häc vµ c«ng nghÖ lµ c¸i gi÷ vai

trß quan träng trong sù ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt vµ n©ng cao tr×nh ®é qu¶n

lý, b¶n ®¶m chÊt l­îng vµ tèc ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. C«ng nghiÖp ho¸,

hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc v× môc tiªu d©n giµu n­íc m¹nh x· héi c«ng b»ng, v¨n

minh, khoa häc vµ c«ng nghÖ ph¶i trë thµnh “quèc s¸nh hµng ®Çu”.

N­íc ta ®ang b­íc vµo mét thêi kú ph¸t triÓn míi- thêi kú ®Èy m¹nh

CNH- H§H. NghÞ quyÕt Trung ­¬ng hai cña Ban chÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng

kho¸ VIII ®· x¸c ®Þnh râ :”CNH- H§H ®Êt n­íc ph¶i b»ng vµ dùa vµo khoa häc

vµ c«ng nghÖ” “khoa häc vµ c«ng nghÖ ph¶i trë thµnh nÒn t¶ng vµ ®éng lùc cho

CNH- H§H”. ChØ b»ng con ®­êng CNH- H§H, ph¸t triÓn khoa häc vµ c«ng

nghÖ míi cã thÓ ®­a n­íc ta tõ nghÌo nµn l¹c hËu trë thµnh mét n­íc giµu m¹nh

v¨n minh. ViÖc ®­a khoa häc vµ c«ng nghÖ, tr­íc hÕt lµ phæ cËp nh÷ng tri thøc

khoa häc vµ c«ng nghª cÇn thiÕt vµo s¶n xuÊt vµ ®êi sèng x· héi lµ mét nhu cÇu

cÊp thiÕt cña x· héi ta hiÖn nay. NghÞ quyÕt trung ­¬ng II còng ®· nhÊn m¹nh

ph¶i thËt sù coi “Sù ph¸t triÓn khoa häc vµ c«ng nghÖ lµ sù nghiÖp c¸ch m¹ng

cña toµn d©n, ph¸t huy cao ®é kh¶ n¨ng s¸ng t¹o cña quÇn chóng. Bëi lÏ dï

chóng ta cã tiÕn hµnh cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ, cã ®­a trang thiÕt

bÞ kü thuËt t©n tiÕn nhÊt, nh÷ng quy tr×nh c«ng nghÖ hiÖn ®¹i nhÊt vµo n­íc ta th×

còng kh«ng cã g× ®Ó cã thÓ b¶o ®¶m ®Èy m¹nh ®­îc CNH- H§H. NÕu kh«ng cã

khoa häc vµ c«ng nghÖ lµ mét trong nh÷ng nhu cÇu thiÕt thùc vµ cÊp b¸ch nhÊt

®Ó ®Èy m¹nh sù nghiÖp CNH- H§H ®Êt n­íc.

®­îc nh÷ng con ng­êi am hiÓu vµ sö dông chóng. Do ®ã, x· héi ho¸ tri thøc

4

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ n©ng cao

tr×nh ®é c«ng nghiÖp. ViÖc n©ng cao tr×nh ®é c«ng nghÖ ®­îc thùc hiÖn trong

qu¸ tr×nh ®iÖn khÝ ho¸, c¬ giíi ho¸, tù ®éng ho¸, tin häc ho¸, ho¸ häc ho¸ vµ sinh

häc ho¸. Trong c¸c ngµnh lÜnh vùc kinh tÕ quèc d©n, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, c¸c

vïng kinh tÕ cña ®¸t n­íc trong ®ã cÇn ­u tiªn ®­a ngµnh c«ng nghÖ hiÖn ®¹i

thÝch hîp vµo c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, c¸c vïng l·nh thæ

mòi nhän träng ®iÓm, ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, tÝch luü nhanh vµ lín. Cã nh­ vËy

míi t¹o kh¶ n¨ng thu hót vµ thóc ®Èy CNH- H§H c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc vµ c¸c

thµnh phÇn kinh tÕ.

5

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

ch­¬ngII: c¬ së thùc tiÔn

1.Sù cÇn thiÕt ph¶i ph¸t triÓn KH- CN

C¸ch m¹ng KH- CN ®· vµ ®ang diÔn ra m¹nh mÏ ë c¸c n­íc ph¸t triÓn,

tøc lµ ë nh÷ng n­íc ®· tr¶i qua thêi k× c¸ch m¹ng c«ng nghÖ, ®· x¸c lËp ®­îc

nÒn s¶n xuÊt c¬ khÝ ho¸ ®· cã nÒn KH vµ CN tiªn tiÕn. Tuy nhiªn, nã kh«ng chØ

h¹n chÕ trong ranh giíi cña c¸c n­íc ph¸t triÓn mµ ¶nh h­ëng cña nã ®ang lan ra

tÊt c¶ c¸c n­íc trªn thÕ giíi . Cã thÓ nãi c¸ch m¹ng KH- CN lµ mét hiÖn t­îng

quèc gia trªn tr¸i ®Êt

toµn cÇu, hiÖn t­îng quèc tÕ sím hay muén nã sÏ ®Õn víi tÊt c¶ d©n téc vµ c¸c

Lµ mét hiÖn t­îng toµn cÇu, cuéc m¹ng KH- CN mang trong b¶n th©n nã

nh÷ng qui luËt chung, phæ biÕn, chóng t¸c ®éng vµo tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh c¸ch

m¹ng KH- KT. Nh­ng mÆt kh¸c, mçi n­íc tiÕn hµnh cuéc c¸ch m¹ng nµy trong

nh÷ng ®iÒu kiÖn riªng cña ®Êt n­íc m×nh cho nªn c¸ch m¹ng KH- KT ë nh÷ng

n­íc kh¸c nhau còng mang nh÷ng mµu s¾c, nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c nhau. Do ®ã,

khi xem xÐt cuéc c¸ch m¹ng KH- KT ë n­íc ta cÇn ph¶i ®Æt nã trong bèi c¶nh

chung cña c¸ch m¹ng KH- KT trªn thª giíi.

Sau khi giµnh ®­îc ®éc lËp vÒ chÝnh trÞ, n­íc ta cã nguyÖn väng sö dông

nh÷ng thµnh tùu cña cuéc c¸ch m¹ng KT- CN hiÖn ®¹i, muèn tiÕn hµnh cuéc

c¸ch m¹ng ®ã ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ, v¨n ho¸, khoa häc vµ kü thuËt ®Ó ®­a ®Êt

n­íc ta khái t×nh tr¹ng nghÌo nµn vµ l¹c hËu. NguyÖn väng ®ã lµ hoµn toµn

chÝnh ®¸ng. Tuy nhiªn, viÖc tiÕn hµnh c¸ch m¹ng KH- CN ë n­íc ta gÆp ph¶i

nh÷ng khã kh¨n lín, do nhiÒu nguyªn nh©n

Tr­íc hÕt, n­íc ta cßn ë t×nh tr¹ng l¹c hËu vÒ mÆt kinh tÕ, khoa häc vµ

c«ng nghÖ. N«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp ch­a hÕt hîp thµnh mét c¬ cÊu thèng

nhÊt, sù mÊt c©n ®èi trong c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n trë nªn trÇm träng

t×nh tr¹ng mï ch÷, thiÕu lùc l­îng lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao, thiÕu

c¸n bé v¨n ho¸ vµ kü thuËt. Thªm vµo ®ã, sù t¨ng d©n sè qu¸ nhanh ®· g©y ra

VÒ mÆt v¨n ho¸, khoa häc vµ c«ng nghÖ th× sè ®«ng d©n c­ n­íc ta vÉn ë

6

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

nh÷ng khã kh¨n cho viÖc b¶o ®¶m l­¬ng thùc, gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho

nh÷ng ng­êi lao ®éng

Ngoµi nh÷ng khã kh¨n trong n­íc, n­íc ta cßn ph¶i chÞu nh÷ng di s¶n

nÆng nÒ do sù n« dÞch cña chñ nghÜa ®Õ quèc vµ chñ nghÜa thùc d©n ®Ó k¹i, ®ång

thêi c¸c c­êng ®Õ quèc l¹i ®ang thùc hiÖn chÝnh s¸ch k×m h·m sù ph¸t triÓn khoa

häc vµ kü thuËt nh»m duy tr× t×nh tr¹ng bÊt b×nh ®¼ng cña hä trong sù ph©n c«ng

lao ®éng quèc tÕ

NÕu n­íc ta sau khi ®· ®­îc gi¶i phãng khái sù n« dÞch cña chñ nghÜa ®Õ

quèc, l¹i chän con ®­êng ph¸t triÓn t­ b¶n chñ nghÜa hoÆc ®øng gi÷a ng· ba

®­êng trong viÖc lùa chän ph­¬ng h­¬ng ph¸t triÓn x· héi dï chóng ta cã sù cè

g¾ng nh­ thÕ nµo ®i n÷a trong viÖc sö dông nh÷ng thµnh tùu KH- CN hiÖn ®¹i

th× chóng ta còng kh«ng tho¸t khái ®Þa vÞ phô thuéc vµo c¸c n­íc ®Õ quèc vÒ mÆt

KH- CN vµ do ®ã phô thuéc vÒ mÆt kinh tÕ, kh«ng thÓ kh¾c phôc ®­îc nh÷ng

m©u thuÉn x· héi do tiÕn bé khoa häc vµ kü thuËt g©y ra, kh«ng thÓ tiÕn hµnh

thµnh c«ng cuéc c¸ch m¹ng KH- CN

Do ®ã, ®iÒu kiÖn kiªn quyÕt ®Ó tiÕn hµnh c¸ch m¹ng KH- CN ë n­íc ta lµ

ph¶i tiÕn hµnh c¶i t¹o x· héi s©u s¾c, chèng chñ nghÜa ®Õ quèc, chèng chñ nghÜa

thùc d©n míi vµ c¸c thÕ lùc ph¶n ®éng ®Ó ®i lªn CNXH.

Sau 20 n¨m tiÕn hµnh c«ng cuéc ®æi míi, khoa häc vµ c«ng nghÖ n­íc ta

b­íc ®Çu cã sù chuyÓn biÕn tÝch cùc. Tuy nhiªn cho ®Õn nay, nÒn khoa häc vµ kü

thuËt n­íc ta vÉn ®ang trong t×nh tr¹ng l¹c hËu, chËm ph¸t triÓn ch­a ®¸p øng

®­îc yªu cÇu cña ®Êt n­íc

VÒ tr×nh ®é kü thuËt- c«ng nghÖ, so víi c¸c n­íc tiªn tiÕn nhÊt trªn thÕ

giíi, chóng ta l¹c hËu tõ 50 ®Õn 100 n¨m, so víi c¸c n­íc tiªn tiÕn ë møc trung

b×nh ta l¹c hËu tõ 1 ®Õn 2 thÕ hÖ

Víi thùc tr¹ng ®ã, viÖc tiÕn hµnh cuéc c¸ch m¹ng khoa häc – c«ng nghÖ ë

n­íc ta kh«ng chØ ®­îc coi lµ tÊt yÕu kh¸ch quan, mµ cßn lµ mét ®ßi hái bøc xóc

Môc tiªu cña c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ ®Õn n¨m 2020 vÒ c¬ b¶n

n­íc ta trë thµnh n­íc c«ng nghiÖp. Kh¸c víi c¸c n­íc ®i ®µu, c«ng nghiÖp ho¸

®Ó ®¸p øng yªu cÇu ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc.

7

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

n­íc ta ®ßi hái ph¶i thùc hiÖn rót ng¾n. chØ cã nh­ thÕ, chóng ta míi cã thÓ sím

rót ng¾n ®­îc kho¶ng c¸ch vµ tiÕn tíi ®uæi kÞp c¸c n­íc ph¸t triÓn. C«ng nghiÖp

ho¸ ph¶i g¾n liÒn víi hiÖn ®¹i ho¸

Cïng víi ®ã, yªu cÇu ®Èy m¹nh ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng còng ®ßi hái

chóng ta ph¶i ph¸t triÓn khoa häc vµ c«ng nghÖ. §Ó chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ

tr­êng hiÖn ®¹i tõ ®iÓm xuÊt ph¸t thÊp, n­íc ta kh«ng thÓ ®i theo c¸c b­íc tuÇn

tù nh­ c¸c n­íc ®i tr­íc ®· lµm, mµ ph¶i ph¸t triÓn theo kiÓu “nh¶y vät”,”rót

ng¾n”. §©y võa lµ c¬ héi ®Ó tËn dông lîi thÕ cña n­íc ph¸t triÓn sau, võa lµ th¸ch

thøc ®ßi hái ph¶i v­ît qua. Muèn ph¸t triÓn nhanh kinh tÕ thÞ tr­êng theo c¸ch

thøc nh­ vËy, nhÊt thiÕt ph¶i ®Èy m¹nh ph¸t triÓn khoa häc- c«ng nghÖ.

§Èy m¹nh ph¸t triÓn khoa häc vµ c«ng nghÖ ®èi víi n­íc ta kh«ng chØ b¾t

nguån tõ ®ßi hái bøc xóc cña qu¸ tr×nh ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸

vµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng, mµ cßn b¾t nguån tõ yªu cÇu ph¸t triÓn

®Êt n­íc theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng x· héi

chñ nghÜa, vÒ b¶n chÊt, lµ mét kiÓu ®Þnh h­íng tæ chøc nÒn kinh tÕ- x· héi võa

dùa trªn nguyªn t¾c vµ quy luËt cña kinh tÕ thÞ tr­êng, võa dùa trªn nguyªn t¾c

vµ môc tiªu cña chñ nghÜa x· héi. §Þnh h­íng nµy kh«ng chØ ®ßi hái nÒn kinh tÕ

t¨ng tr­ëng ë møc cao mµ cßn ®ßi hái ph¶i x©y dùng mét x· héi c«ng b»ng, d©n

chñ vµ v¨n minh.ë ®ã, ph¸t triÓn con ng­êi vµ ph¸t triÓn x· héi bÒn v÷ng ®­îc

coi lµ trung t©m. §©u lµ con ®­êng ph¸t triÓn ch­acã tiÒn lÖ. Muèn ®¹t tíi ®ã,

chóng ta ph¶i cã nç lùc vµ s¸ng t¹o rÊt cao, ph¶i biÕt vËn dông nh÷ng thµnh tùu

míi nhÊt cña nh©n lo¹i, tr¸nh nh÷ng sai lÇm mµ c¸c n­íc kh¸c ®· vÊp ph¶i. NÕu

kh«ng ®ñ tr×nh ®é trÝ tuÖ, kh«ng ®ñ n¨ng lùc néi sinh th× khã cã thÓ thµnh c«ng.

Do vËy, ®Èy m¹nh ph¸t triÓn khoa häc vµ kü thuËt cµng trë nªn rÊt quan träng vµ

bøc thiÕt.

2.VÒ h­íng t¸c ®éng cña KH- CN

a. TËp trung nç lùc tiÕn hµnh c¶i t¹o, ®ång bé, ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ cã

chän läc c¸c c¬ së s¶n xuÊt hiÖn cã

Tuy c¬ së vËt chÊt- kü thuËt cã cña n­íc ta cßn nhá bÐ, tr×nh ®é c«ng

nghÖ, kü thuËt vµo lo¹i l¹c hËu, hÖ sè sö dông thiÕt bÞ vµ c«ng suÊt cßn thÊp. Bëi

8

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

vËy, nguån dù tr÷ cßn kh¸ lín vµ d­íi nhiÒu gãc ®é, ®©y thËt sù ®ang lµ nguån

vèn quý cña ®Êt n­íc vµ ph¶i b¾t ®Çu tõ ®©y ®Ó ®i lªn

b. Chñ ®éng sö dông cã chän läc mét sè h­íng c«ng nghÖ tiªn tiÕn phï hîp

víi thÕ m¹nh cña ®Êt n­íc nh»m chuÈn bÞ ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn c¸c ngµnh cã

ë n­íc ta, cïng víi viÖc tËp trung nç lùc KH- CN khai th¸c cã hiÖu qu¶ c¬

hµm l­îng c«ng nghÖ cao

së vËt chÊt- kü thuËt hiÖn cã, còng cÇn ph¶i ch¨m lo, dµnh mét sè phÇn tiÒm lùc

d­ lín cho viÖc thö nghiÖm, lùa chän mét så h­íng c«ng nghÖ cao phï hîp ®Ó

mét mÆt, hç trî cho viÖc gi¶i quyÕt cã hiÖu qu¶ h¬n, mÆt kh¸c thóc ®Èy viÖc h×nh

thµnh mét sè lÜnh vùc s¶n xuÊt c«ng nghÖ cao víi quy m« phï hîp ®Ó t¹o ta c¸c

s¶n phÈm thay thÕ nhËp vµ t¹o chç ®øng trªn thÞ tr­êng quèc tÕ.

Trong sè nh÷ng h­íng c«ng nghÖ cao, cÇn quan t©m ®Çy ®ñ tíi kh©u tin

häc ho¸ mét sè lÜnh vùc ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi. CÇn cã quyÕt t©m trong viÖc

®Çu t­ ph¸t triÓn mét sè lÜnh vùc s¶n xuÊt g¾n víi c¸c h­¬ng ­u tiªn cña ch­¬ng

tr×nh tæng hîp tiÕn bé KH- CN. §ã lµ dÞp tèt ®Ó VN tham gia vµo ph©n c«ng lao

®éng quèc tÕ vÒ mét sè s¶n phÈm cã hµm l­îng khoa häc cao

c. Thóc ®Èy viÖc n©ng cao tr×nh ®é kü thuËt vµ c«ng nghÖ cña c¸c xÝ nghiÖp

nhá, cña khu vùc tiÓu thñ c«ng nghÖp c¶ ë thµnh thÞ vµ n«ng th«n.

Kinh nghiÖm thùc tiÔn chØ ra r»ng ®Ó cã thÓ thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ chiÕm

l­îc nµy, viÖc nhanh chãng kh¾c phôc sù l¹c hËu vÒ c«ng nghÖ, sù yªó kÐm vÒ

n¨ng lùc qu¶n lý, sù thiÕu hôt vÒ lùc l­îng lao ®éng cã kü thuËt lµ yªu cÇu bøc

b¸ch ph¶i gi¶i quyÕt .Bëi vËy viÖc giµnh mét phÇn nç lùc ®ñ m¹nh h­íng vµo

viÖc gi¶i quyÕt c¸c nhu cÇu khoa häc vµ c«ng nghÖ phôc vô ph¸t triÓn c«ng

nghiÖp n«ng th«n cã tÇm quan träng ®Æc biÖt

Nh÷ng ph©n tÝch nªu trªn ®· tíi gîi ý quan träng lµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn

khoa häc vµ kü thuËt kh«ng thÓ kh«ng quan t©m ®Õn viÖc n©ng cao tr×nh ®é kü

thuËt vµ c«ng nghÖ ,c¶i tiÕn .. vµ nªn coi ®©y lµ mét h­íng cã ý nghÜa chiÕn l­îc

c¶ tr­íc m¾t vµ l©u dµi .

9

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

d.KÕt hîp h÷u c¬ viÖc tËp trung nç lùc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò tr­íc m¾t vµ

tiÕp tôc t¨ng c­êng tiÒm lùc khoa häc vµ kü thuËt nh»m ®¸p øng nh÷ng yªu

cÇu míi cña giai ®o¹n ph¸t triÓn tiÕp theo

3. Vai trß cña KH- CN ®èi víi mét sè lÜnh vùc

a. Víi sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ n«ng th«n vµ ph¸t triÓn

n«ng th«n

GÇn 20 n¨m qua s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n ®· ®¹t ®­îc

nh÷ng thµnh tùu to lín gãp phÇn quan träng æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi

®­a n­íc ta b­íc sang giai ®o¹n míi ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt

n­íc.Tuy nhiªn cho ®Õn nay víi gÇn 80% d©n sè cña c¶ n­íc sèng ë n«ng th«n,

trong ®ã tû lÖ ®ãi nghÌo vÉn cßn trªn 22%, cã n¬i nh­ ë mét sè huyÖn miÒn nói

cßn trªn 42%(theo chu©n ngheß m¬Ý). MÆt kh¸c còng do nÒn kinh tÕ n­íc ta míi

b­íc ®Çu chuyÓn tõ nÒn s¶n xuÊt theo c¬ chÕ tËp trung, quan liªu, bao cÊp sang

nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN nªn n¨ng suÊt, chÊt l­îng vµ søc c¹nh

tranh cña n«ng s¶n, hµng ho¸ cßn rÊt thÊp so víi nhiÒu n­íc trong khu vùc vµ thÕ

giíi. §iÒu ®ã lµm cho thu nhËp vµ tÝch luü cña ®¹i bé phËn d©n c­ n«ng th«n cßn

bÊp bªnh, søc mua cã kh¶ n¨ng thanh to¸n vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt vµ t­ liÖu tiªu dïng

®Òu rÊt h¹n chÕ, g©y ¶nh h­ëng lín ®Õn sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu cña toµn bé nÒn

kinh tÕ, ®ång thêi g©y c¶n trë viÖc, ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ dÞch vô trªn ®Þa bµn

n«ng th«n

So víi c¸c gi¶i ph¸p kh¸c, th× gi¶i ph¸p vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ yªu cÇu

vèn ®Çu t­ kh«ng qu¸ lín mµ ®em l¹i hiÖu qu¶ cao. Theo ®¸nh gi¸ chung, trong

n«ng nghiÖp ­íc tÝnh 1/3 gi¸ trÞ t¨ng cña s¶n xuÊt l­¬ng thùc thêi gian võa qua lµ

do ng­êi d©n tiÕp thu, øng dông c¸c tiÕn bé khoa häc vµ kü thuËt míi vµo s¶n

xuÊt

Tuy nhiªn, tiÒm lùc vÒ KH- CN cña n­íc ta ch­a ®­îc ph¸t huy ®Çy ®ñ cho

sù nghiÖp CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n nhiÒu vÊn ®Ò bøc xóc cña s¶n

nay ch­a gi¶i quyÕt ®­îc, trong ®ã ®¸ng l­u ý h¬n c¶ lµ :

xuÊt n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n ®Æt ra ®èi víi c¸c lùc l­îng KH- CN ®Õn

10

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

- ViÖc chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp, n«ng th«n lµ néi dung quan

träng trong qu¸ tr×nh thùc hiªn CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n, mµ sù

chuyÓn ®æi ®ã phô thuéc vµo viÖc tæ chøc ¸p dông thµnh tùu KH- CN vµo s¶n

xuÊt vµ c¸c chÝnh s¸ch thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n xuÊt. ChØ trªn c¬ së cã ®ñ gièng

tèt vµ c¸c tiÕn bé kü thuËt kh¸c, kÕt hîp víi viÖc ph¸t triÓn c¸c quan hÖ thÞ

tr­êng ®óng h­íng míi cã thÓ chuyÓn c¬ cÊu s¶n xuÊt n«ng nghiÖp tõ thuÇn

n«ng, ®éc canh sang ®a d¹ng ho¸ c©y trång. HiÖn nay viÖc chuyÓn ®æi kinh tÕ

n«ng th«n tõ n«ng nghiÖp sang c«ng nghiÖp, dÞch vô míi chØ xuÊt hiÖn ë mét sè

ven vïng cã c¬ së h¹ tÇng kü thuËt, cã tr×nh ®é d©n trÝ cao, cã kh¶ n¨ng tiÕp thu

c¸c tiÕn bé kü thuËt

-Gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng n«ng, l©m, thuû s¶n hµng n¨m tuy

chiÕm gÇn 40% tæng gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n­íc, nh­ng nh×n

chung, n¨ng suÊt, chÊt l­îng vµ søc c¹nh tranh cña n«ng s¶n hµng ho¸ cßn thÊp

so víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, khiÕn cho c¸c s¶n phÈm lµm ra

tiªu thô khã kh¨n, ¶nh h­ëng bÊt lîi ®Õn thu nhËp cña ng­êi s¶n xuÊt. KH-CN

ch­a cã sù t¸c ®éng cÇn thiÕt vµ hiÖu qu¶ b¶n ®¶m tÝnh æn ®Þnh, bÒn v÷ng cña

n«ng s¶n hµng ho¸ khi gÆp ph¶i rñi ro cña thiªn tai vµ thÞ tr­êng

- Ph¸t triÓn c«ng nghÖ chÕ biÕn lµ nhiÖm vô hµng ®Çu trong qu¸ tr×nh thùc

hiÖn CNH- H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n, nh­ng ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, chÕ

biÕn nh­ thÕ nµo l¹i lµ vÊn ®Ò bøc xóc ®ang ®ßi hái nghiªn cøu vµ lµm râ

- GÇn ®©y, Nhµ n­íc tiÕp tôc t¨ng c­êng ®Çu t­ x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü

thuËt cho n«ng nghiÖp, n«ng th«n. HiÖn cã rÊt nhiÒu vÊn ®Ò vÒ kü thuËt ®Ó b¶o

®¶m hiÖu qu¶ vèn ®Çu t­ cña nhµ n­íc ch­a ®­îc gi¶i quyÕt tèt. Do ®ã, n«ng

nghiÖp, n«ng th«n ®ang rÊt cÇn cã sù t¸c ®éng cña lùc l­îng KH- CN

T×nh h×nh trªn kh¼ng ®Þnh vai trß cña KH- CN trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn

CNH- H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n ë n­íc ta hiÖn nay vµ ®ã còng chÝnh lµ

nh÷ng yªu cÇu bøc xóc ®Æt ra ®èi víi c¸c nhµ khoa häc v× sù ph¸t triÓn cña n«ng

n«ng nghiÖp, n«ng th«n, chó ý c¸c vÊn ®Ò vÒ tæ chøc bé m¸y, c¬ chÕ vËn hµnh vµ

nghiÖp, n«ng th«n. Tuy nhiªn, ®Ó huy ®éng ®­îc c¸c lùc l­îng KH- CN phôc vô

11

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

c¸c chÝnh s¸ch t¸c ®éng, trong ®ã cèt lâi lµ gi¶i quyÕt hîp lý lîi Ých cho ng­êi

lµm nghiªn cøu, triÓn khai c¸c thµnh tùu cña KH- CN.

ViÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kü thuËt, c«ng nghÖ, ¸p dông c¸c tiÕn bé kü

thuËt phôc vô kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n lµ mét viÖc lµm hiÖu qu¶, ®·

kh¼ng ®Þnh vai trß, ®éng lùc chñ ®¹o ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ chuyÓn

®æi c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n, cÇn tæ chøc, vËn ®éng thµnh phong trµo réng lín

®­a KH- CN vÒ phôc vô CNH, H§H n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n nh»m t¹o ra b­íc

chuyÓn biÕn râ rÖt vÒ n¨ng suÊt chÊt l­îng, hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh cña n«ng

s¶n hµng ho¸, chñ ®éng héi nhËp cíi khu vùc vµ quèc tÕ, gãp phÇn chuyÓn ®æi

nhanh c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp, n«ng th«n thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ c©y trång

vËt nu«i ®Ó cã c¬ së lùa chän, nh©n gièng c¸c s¶n phÈm cã ­u thÕ ë tõng vïng,

tõng ®Þa ph­¬ng, ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, c«ng nghÖ chÕ biÕn, øng dông c¸c c«ng

nghÖ sau thu ho¹ch nh»m h¹n chÕ tæn thÊt, duy tr× chÊt l­îng n«ng s¶n, khai th¸c

c¸c tiÒm n¨ng ch­a ph¸t huy hÕt, t¨ng c­êng luËn cø khoa häc ®Ó b¶o ®¶m hiÖu

qu¶ ®Çu t­ cho khu vùc n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n.

b. Mèi quan hÖ gi÷a KH- CN víi s¶n xuÊt vËt chÊt

Khoa häc cã nguån gèc, b¶n chÊt, chøc n¨ng sø m¹ng tõ ®êi sèng thùc tiÔn

cña x· héi, con ng­êi. Nã kh«ng ph¶i lµ b¶n th©n c«ng cô lao ®éng vµ søc lao

®éng, nh­ng còng kh«ng n»m ngoµi thµnh tè quan träng nhÊt lµ lùc l­îng s¶n

xuÊt. Nã kh«ng thay thÕ, nh­ng nã cã thÓ lµm thay ®æi m¹nh mÏ, nhanh chãng

tÝnh n¨ng hiÖu lùc cña c«ng cô lao ®éng, søc lao ®éng vµ do ®ã, ph­¬ng thøc con

ng­êi t¸c ®éng ®Õn giíi tù nhiªn theo chiÒu h­íng ngµy cµng t¨ng c­êng søc

m¹nh, vai trß vµ tù do cña con ng­êi tr­íc thiªn nhiªn. Tuy nhiªn, víi tÝnh c¸ch

lµ s¶n phÈm, gi¸ trÞ ®· ®­îc s¸ng t¹o ra, ®· cã s½n, th× khoa häc kh«ng cßn lµ kÕt

qu¶, mµ l¹i dãng vai trß nh­ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n, ®éng lùc bªn trong,

trùc tiÕp thóc ®Èy m¹nh nhÊt sù ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt

Trong ®iÒu kiÖn “ th«ng tin ho¸ “, “toµn cÇu ho¸” cña ®êi sèng x· héi vµ

®­îc chuyÓn giao tiÕp nhËn t­¬ng ®èi nhanh chãng, dÔ dµng, t¹o ra c¬ héi kh¸ch

quan thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn ®ét biÕn, nh¶y vät vµ bøt ph¸ vÒ kinh tÕ ë nh÷ng

kinh tÕ thÕ giíi ngµy nay, nhiÒu thµnh tùu cña cuéc c¸ch m¹ng KH- CN cã thÓ

12

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

d©n téc, quèc gia, hay khu vùc nhÊt ®Þnh trong nh÷ng thêi ®iÓm, thêi kú hay giai

®o¹n nhÊt ®Þnh. Nh­ng ®Ó tranh thñ t©n dông vµ ph¸t huy ®­îc hÕt tiÒm n¨ng cña

c¬ héi bªn ngoµi nµy th× ®iÒu kiÖn tÊt yÕu vµ tèi thiÓu lµ ë bªn trong ph¶i chuÈn

bÞ x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt vµ båi d­ìng nh©n tè con ng­êi lao ®éng ë

mét nøc ®é t­¬ng øng, thÝch ®¸ng. Kinh nghiÖm thÕ giíi vÒ viÖc gi¶i quyÕt mèi

quan hÖ “ con ng­êi- t­ kiÖu s¶n xuÊt- khoa häc” mét c¸ch c©n ®èi, hµi hoµ ®Ó

t¹o ra hiÖu qu¶ tæng hîp tèi ®a vµ tèi ­u vÒ kü thuËt lµ kh¸ toµn diÖn vµ

phong phó

ViÖc x©y dùng râ vÞ trÝ t­¬ng quan vai trß vµ ¶nh h­ëng cña KH- CN trong

hÖ thèng c¸c thµnh tè lùc l­îng s¶n xuÊt nh­ trªn ®· ®ång thêi lµm s¸ng tá giíi

h¹n t¸c ®éng cña nã vÒ mÆt x· héi. Sù ph¸t triÓn cña khoa häc kh«ng trùc tiÕp

dÉn tíi sù thay ®æi quan hÖ s¶n xuÊt vµ chÕ ®é së h÷u. Tr¸i l¹i, vai trß “ c¸ch

m¹ng ho¸ “ cña khoa häc ®èi víi viÖc thóc ®Èy sù t¨ng tr­ëng cña lùc l­îng s¶n

xuÊt l¹i bÞ chÕ ­íc bëi mét quan hÖ s¶n xuÊt vµ kiÕn tróc th­îng tÇng x· héi nhÊt

®Þnh. Nãi c¸ch kh¸c, tiÒm n¨ng thóc ®Èy lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn cña khoa

häc lµ v« tËn, nh­ng møc ®é, giíi h¹n hiÖn thùc ho¸ tiÒm n¨ng nµy l¹i phô thuéc

“ khu«n khæ “ cña quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ

Tuy nhiªn, sù ph¸t triÓn nh­ vò b·o cña c¸ch m¹ng KH- CN hiÖn ®¹i ®ang

diÔn ra tõng ngµy, tõng giê ë kh¾p mäi n¬i trªn thÕ giíi ®· cã t¸c dông cô thÓ.

Søc tiÕn c«ng vò b·o cña phong trµo gi¶i phong d©n téc, giai cÊp t­ s¶n ®· chñ

®éng ra søc ®Èy m¹nh cuéc c¸ch m¹ng KH- KT, sö dông c¸c thµnh qu¶ cña nã

®Ó ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt, ph¸t triÓn kinh tÕ mét c¸ch thµnh c«ng

Tuy kh«ng l¹c quan ®Õn møc véi v· vµ ngé nhËn mµ cho r»ng, cuéc c¸ch

m¹ng KH- CN hiÖn ®¹i sÏ tù ®éng vµ trùc tiÕp ®­a ngay ®Õn mét x· héi thùc sù

lµ “ hËu TBCN “, nh­ng chóng ta vÉn cã thÓ ghi nhËn nh÷ng thµnh tùu lín lao

cña cuéc c¸ch m¹ng nµy vµ cã ®ñ c¬ së ®Ó tin t­ëng r»ng, nh÷ng thµnh tùu Êy

trong h«m qua, h«m nay vµ ngµy mai ®Òu gãp phÇn thiÕt thùc thóc ®Èy CNTB ®i

nhanh h¬n tíi ®iÓm kÕt thóc kh«ng thÓ tr¸nh khái.

c. Khoa häc – c«ng nghÖ ®· nhanh chãng trë thµnh lùc l­îng s¶n xuÊt trùc

tiÕp ë n­íc ta

13

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

ViÖc khoa häc trë thµnh lùc l­îng s¶n xuÊt trùc tiÕp lµ dù ®o¸n thiªn tµi

cña C.M¸c. Dùa trªn c¬ së ph©n tÝch râ vai trß cña khoa häc trong sù ph¸t triÓn

cña c«ng nghiªp, «ng ®· kÕt luËn : ViÖc biÕn khoa häc thµnh lùc l­îng s¶n xuÊt

trùc tiÕp lµ mét quy luËt kh¸ch quan cña sù ph¸t triÓn x· héi. Ngµy nay dù ®o¸n

Êy ®ang trë thµnh hiÖn thùc trong nhiÒu n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn

Khoa häc lµ mét hÖ thèng tri thøc ®­îc tÝch luü trong qu¸ tr×nh lÞch sö vµ

®­îc thùc tiÔn kiÓm nghiÖm, ph¶n ¸nh nh÷ng quy kuËt kh¸ch quan cña thÕ giíi

bªn ngoµi còng nh­ ho¹t ®éng tinh thÇn cña con ng­êi, gióp con ng­êi cã n¨ng

lùc c¶i t¹o thÕ giíi

Nh­ vËy, khoa häc lµ” v¨n ho¸ biÕt”, cßn s¶n xuÊt, kü thuËt, c«ng nghÖ lµ “

v¨n hãa lµm “. Tõ “biÕt” ®Õn “ lµm “ cã mét kho¶ng nhÊt ®Þnh nh­ng kh«ng hÒ

cã bøc t­êng nµo ng¨n c¶n tuyÖt ®èi c¶. Kho¶ng c¸ch Êy cã thÓ bÞ rót ng¾n vµ

®­îc rót ng¾n ®Õn ®©u lµ tuú thuéc ë tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt,

cña kü thuËt, c«ng nghÖ vµ khoa häc

Khoa häc lµ kÕt qu¶ nghiªn cøu cña qu¸ tr×nh ho¹t ®éng thùc tiÔn, nh­ng

®Õn l­ît m×nh nã l¹i cã vai trß to lín t¸c ®éng m¹nh mÏ trë l¹i ho¹t ®éng s¶n

xuÊt. Do ®ã con ng­êi hoµn toµn cã kh¶ n¨ng biÕn khoa häc thµnh lùc l­îng s¶n

xuÊt trùc tiÕp.

Trong thùc tÕ, sù ph¸t triÓn cña khoa häc ®· gióp con ng­êi t¨ng c­êng søc

m¹nh trong qu¸ tr×nh chinh phôc tù nhiªn, sö dông cã hiÖu qu¶ nh÷ng søc m¹nh

cña nã. NÕu kh«ng cã sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña khoa häc, lµm sao con ng­êi cã

thÓ t¹o ta n¨ng l­îng h¹t nh©n, phãng tµu vò trô lªn th¸m hiÓm c¸c hµnh tinh,

hay s¶n xuÊt ra m¸y tÝnh ®iÖn tö vµ ng­êi m¸y c«ng nghiÖp thay thÕ nhiÒu ho¹t

®éng phøc t¹p cña m×nh.

Khi cßn ë tr×nh ®é thÊp, khoa häc t¸c ®éng tíi kü thuËt vµ s¶n xuÊt cßn rÊt

yÕu, nh­ng ®· ph¸t triÓn ®Õn tr×nh ®é cao nh­ ngµy nay th× nã t¸c ®éng m¹nh mÏ

vµ trùc tiÕp tíi s¶n xuÊt. Kü thuËt vµ c«ng nghÖ lµ kÕt qu¶ sù vËn dông nh÷ng

ph­¬ng tiÖn phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c cña x· héi.

Khoa häc trë thµnh lùc l­îng s¶n xuÊt trùc tiÕp th× døt kho¸t ph¶i g¾n liÒn víi kü

hiÓu biÕt, tri thøc khoa häc cña con ng­êi ®Ó s¸ng t¹o, c¶i biÕn c¸c c«ng cô,

14

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

thuËt vµ c«ng nghÖ. Song nh­ thÕ ch­a ®ñ. Khoa häc cßn ph¶i ®­îc ng­êi lai

®éng tiÕp thu vËn dông ®Ó n©ng cao kü n¨ng, kü x¶o lao ®éng, ph¸t triÓn t­ duy

kinh tÕ nhanh nh¹y, trau dåi ®¹o ®øc, lèi sèng, v..v, míi cã thÓ trë thµnh lùc

l­îng s¶n xuÊt trùc tiÕp vµ m¹nh mÏ. Ng­êi lao ®éng lµ chñ thÓ sö dông c¸c

ph­¬ng tiÖn kü thuËt. Do ®ã hä kh«ng thÓ sö dông ®­îc c¸c ph­¬ng tiÖn hiÖn ®¹i

®Ó lao ®éng tèt nÕu cã tr×nh ®é häc vÊn thÊp vµ kh«ng ®­îc ®µo t¹o, hay ®µo t¹o

kÐm.

Cã thÓ nãi, khoa häc trë thµnh lùc l­îng s¶n xuÊt trùc tiÕp v× mÊy lÏ sau:

1. NÒn s¶n xuÊt hiÖn nay ®ang ph¸t triÓn m¹nh mÏ, ngµy cµng cã tÝnh chÊt

quèc tÕ cao, biÕn ®éng mau lÑ, phøc t¹p ®ang ®Æt ra nhiÒu vÇn ®Ò, mµ thiÕu khoa

häc th× kh«ng thÓ gi¶i quyÕt vµ ph¸t triÓn nhanh chãng ®­îc. §ång thêi b¶n th©n

nÒn khoa häc hiÖn ®¹i còng ®· ph¸t tiÓn ®Õn møc cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó cã thÓ gi¶i

quyÕt ®­îc nh÷ng vÊn ®Ò cña s¶n xuÊt.

2.Ngµy nay c¸c m¸y mãc kü thuËt, c«ng nghÖ ngµy cµng hiÖn ®¹i, tinh vi

vµ cã hµm l­îng trÝ tuÖ cao, thÞ tr­êng më réng, phong phó, phøc t¹p vµ ®Çu biÕn

®éng, hîp t¸c giao l­u nh­ng c¹nh tranh gi÷a c¸c quèc gia còng gay g¾t. Muèn

s¶n xuÊt ®¹t chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ cao, ng­êi lao déng kh«ng thÓ chØ dõng l¹i ë

nh÷ng kinh nghiÖm c¶m tÝnh, mµ cßn rÊt cÇn cã nhiÒu tri thøc khoa häc, kü thuËt

vµ kinh tÕ. MÆt kh¸c, khoa häc ph¶i ®­îc con ng­êi vËn dông vµo ho¹t ®«ng

thùc tiÔn s¶n xuÊt, h×nh thµnh nªn nh÷ng thao t¸c c«ng nghÖ, kü n¨ng,… hîp

thµnh n¨ng lùc s¸ng t¹o míi trë thµnh mét lùc l­îng vËt chÊt.

3. Kü thuËt c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ph¶i cã khoa häc ®Þnh h­íng, dÉn ®­êng

vµ lµm c¬ së lý thuyÕt míi cã thÓ ph¸t triÓn nhanh. §ång thêi c¸c lý thuyÕt khoa

häc ph¶i ®­îc vËt chÊt hãa thµnh c¸c ph­¬ng tiÖn kü thuËt, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i

míi t¸c ®éng trùc tiÕp tíi lùc l­îng s¶n xuÊt.

4.Trong ®iÒu kiÖn cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc - kü thuËt- c«ng nghÖ

hiÖn ®¹i, thêi gian ®Ó mét lý thuyÕt khoa häc ®i vµo thùc tÕ s¶n xuÊt, trùc tiÕp t¹o

tra s¶n phÈm hµng ho¸ ®ang ngµy cµng ®­îc rót ng¾n

4. C¸c nguån lùc ®Ó ph¸t triÓn KH- CN

a. Ch¨m lo ph¸t triÓn nguån nh©n lùc KH- CN

15

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

Nh©n tè con ng­êi

Nh©n tè con ng­êi, ®· vµ ®ang lµ ®iÒu kiÖn quyÕt ®Þnh trong sù nghiÖp

ph¸t triÓn KH- CN cña n­íc ta. Thµnh c«ng cña chóng ta lµ ë chç ®· t¹o ta mét

lùc l­îng c¸n bé KH- CN ban ®Çu t­¬ng ®èi ®«ng ®¶o. MÆt kh¸c, chÝnh lÜnh vùc

nµy còng lµ n¬i ®ang ®Æt ta nh÷ng vÊn ®Ò bøc thiÕt, mµ viÖc gi¶i quyÕt chóng, vÒ

thùc chÊt, sÏ quyÕt ®Þnh tÝnh hiÖn thùc cña nh÷ng b­íc tiÕp theo

§èi víi KH- CN vÊn ®Ò kh«ng chØ lµ nh÷ng nhµ khoa häc, c¸c kü s­, kü

thuËt viªn víi nghÒ nghiÖp chÝnh thøc cña hä lµ lµm c«ng t¸c KH- CN, mµ tr­íc

hÕt ph¶i nãi ®Õn c¶ phong trµo quÇn chóng nh©n d©n ®ang tham dù vµo ho¹t ®«ng

c«ng nghÖ trong s¶n xuÊt x· héi. BÊt cø ho¹t ®éng g× trong thùc tiÔn ®êi sèng vµ

s¶n xuÊt ®Òu cã quan hÖ tíi KH- CN.

YÕu tè quan träng hµng ®Çu cho tiÕn bé khoa vµ c«ng nghÖ lµ ph¶i t¹o ra

mét méi tr­êng x· héi thuËn lîi cho khoa häc vµ c«ng nghÖ ph¸t triÓn. ë mét

møc ®é ®¸ng kÓ, m«i tr­êng ®ã ®­îc t¹o nªn bëi nhËn thøc cña con ng­êi ë mäi

tÇng líp x· héi vÒ vai trß cña khoa häc vµ c«ng nghÖ

ThÊy ®­îc ý nghÜa cña m«i tr­êng khoa häc vµ c«ng nghÖ d©n chóng lµ ®Ó

tõ ®ã cÇn chó träng c¸c biÖn ph¸p t¸c ®éng vÒ mäi mÆt : gi¸o dôc, ®µo t¹o, tuyªn

truyÒn, phæ biÕn, kÝch thÝch kinh tÕ vµ c¸c biÖn ph¸p kh¸c

§µo t¹o ®éi ngò c¸n bé khoa häc

§µo t¹o lµ kh©u ®Çu tiªn cña mét chu tr×nh h×nh thµnh vµ sö dông nguån

nh©n lùc quèc gia vÒ mÆt khoa häc vµ c«ng nghÖ. Nãi ®Õn ®µo t¹o ®èi víi nguån

nh©n lùc nµy tr­íc hÕt ph¶i kÓ ®Õn toµn bé hÖ thèng gi¸p dôc c¸c cÊp, tõ phæ

th«ng c¬ së, phæ th«ng trung häc, gi¸o dôc chuyªn nghiÖp ®Õn ®¹i häc vµ trªn

®¹i häc.

Tuy nhiªn, so víi yªu cÇu chuÈn bÞ c¸n bé khoa häc vµ c«ng nghÖ ®Ó ®Èy

m¹nh c«ng nghÖ ho¸ trong giai ®o¹n s¾p tíi th× ®éi ngò c¸n bé Êy vÉn thiÕu vÒ sè

qui m« vµ tèc ®é ®µo t¹o. Con ng­êi lu«n lu«n lµ vèn quý nhÊt vµ ®µo t¹o nh©n

lùc lao ®éng khoa häc lµ vÊn ®Ò chiÕn l­îc träng yÕu mµ bÊt cø n­íc nµo muèn

ph¸t triÓn thµnh c«ng còng ®Òu ph¶i hÕt søc quan t©m

l­îng vµ yÕu vÒ chÊt l­îng. Kh«ng thÓ v× mét sè khã kh¨n tr­íc m¾t mµ h¹n chÕ

16

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

HÖ thèng gi¸o dôc phæ th«ng, kh©u ®Çu cña ®µo t¹o khoa häc vµ c«ng

nghÖ cña chóng ta hiÖn nay ®ang gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. Vµ hÖ thèng gi¸o dôc

®¹i häc vµ chuyªn nghiÖp cßn nhá bÐ, ch­a c©n ®èi víi c¸c bËc häc trong hÖ

thèng gi¸o dôc quèc d©n. VÒ c¬ b¶n, c¸ch gi¸o dôc cña ta cßn nÆng vÒ trang bÞ

kiÕn thøc, nÆng vÒ lý thuyÕt, nhÑ vÒ båi d­ìng kü n¨ng thùc hµnh, Ýt chó träng

ph­¬ng ph¸p tù ®µo t¹o trong ho¹t ®éng thùc tiÔn. §ã còng lµ nh­îc ®iÓm phæ

biÕn cña hÖ thèng gi¸o dôc cña nhiÓn n­íc x· héi chñ nghÜa mµ mét bé phËn

quan träng c¸n bé khoa häc vµ c«ng nghÖ cña chóng ta ®· ®­îc ®µo t¹o qua .

Chóng ta kh«ng thÓ võa lßng víi t×nh tr¹ng sö dông c¸n bé khoa häc vµ

c«ng nghÖ kh«ng b×nh th­êng nh­ hiÖn nay vµ cµng kh«ng thÓ ®Þnh con ®­êng

ph¸t triÓn cña ngµnh ®µo t¹o ®¹i häc,mµ kh«ng tÝnh ®Õn b­íc ph¸t m¹nh mÏ cña

n­íc ta sau nµy. Dï cã nh÷ng khã kh¨n t¹m thêi ngµy h«m nay, chóng ta vÉn

ph¶i ra søc më réng quy m« vµ tèc ®é ®µo t¹o nh©n lùc nh©n lùc khoa häc vµ

c«ng nghÖ cho nh÷ng thËp kû s¾p tíi. §µo t¹o con ng­êi, nh­ kinh nghiÖm cho

thÊy kh«ng bao giê lµ thõa ®èi víi mét n­íc ®ang ph¸t triÓn nh­ n­íc ta.

VÊn ®Ò sö dông c¸n bé khoa häc- c«ng nghÖ

NÕu ng­êi c¸n bé ®­îc sö dông tèt, trong qu¸ tr×nh lµm viÖc sÏ diÔn ra sù

hiÖn ®¹i hãa,®æi míi kiÕn thøc do ®µo t¹o tr­íc ®ã, sÏ kh«ng cã sù hao mßn v«

h×nh vµ c¸n bé khoa häc, c«ng nghÖ ®ã sÏ tr­ëng thµnh, ph¸t triÓn víi ®µ tiÕn bé

chung.

Bøc tranh sÏ hoµn toµn ng­îc l¹i khi nh©n viªn ®­îc ®µo t¹o ra kh«ng

®­îc sö dông kiÕn thøc nghÒ nghiÖp cña m×nh mét c¸ch tho¶ ®¸ng. Khèi l­îng

kiÕn thøc ban ®Çu sÏ kh«ng cã c¬ héi trau dåi vµ hiÖn ®¹i ho¸, kh«ng ®­îc bæ

xung nh÷ng nh©n tè míi, gi¸ trÞ sö dông ngµy cµng kÐm ®i. Nã sÏ bÞ sãi mßn víi

tèc ®é cùc kú nhanh chãng.

Tõ ®©y ph¶i th­êng xuyªn ®¸nh gi¸ l¹i n¨ng lùc ®· cã, kh«ng thÓ coi n¨ng

l­îng khoa häc- c«ng nghÖ lµ bÊt biÕn.Sö dông lµ tiÒn ®Ò vµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt

triÓn trong ®iÒu kiÖn ®­îc ph¸t huy n¨ng lùc cña m×nh mét c¸ch tho¶ ®¸ng.

cho ph¸t triÓn nh©n lùc khoa häc- c«ng nghÖ. TiÒm lùc c¸n bé chØ cã thÓ ph¸t

17

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

Kh«ng Ýt tr­êng hîp sù ®¸nh gÝa tiÒm lùc khoa häc- c«ng nghÖ cña ®Êt

n­íc ta hiÖn nay tá ra l¹c quan, khi chØ nh×n vµo sè l­îng c¬ cÊu, tr×nh ®é ®µo

t¹o ban ®Çu cña ®éi ngò c¸n bé. Chóng ta hÇu nh­ ®· cã ®ñ tÊt c¶ c¸c ngµnh

nghÒ víi sè l­îng kh¸ ®«ng cho mét nÒn kinh tÕ nh­ n­íc ta. Song nhiÒu lÜnh

vùc chóng ta kh«ng thÓ huy ®éng ®­îc lùc l­îng cÇn thiÕt, mÆc dï, trªn danh

nghÜa, chuyªn ngµnh nµo ®ã ®· cã mét ®éi ngò c¸n bé ®­îc ®µo t¹o kh«ng nhá.

Nh­ vËy, n¨ng lùc thùc tÕ kÐm xa n¨ng lùc trªn danh nghÜa.

Nh­ vËy nÕu ®µo t¹o kh«ng ®i ®«i víi sö dông vµ ph¸t huy tr×nh ®é ®· cã

th× kh«ng lµm t¨ng thªm tiÒm lùc khoa häc- c«ng nghÖ cña ®Êt n­íc, tr¸i l¹i cßn

cã thÓ gi¶m sót so víi tÝch tô ban ®Çu cña nguån nh©n lùc.

b. B¶o ®¶m nguån vèn cho sù ph¸t triÓn KH- CN

Bªn c¹nh nh©n lùc th× vèn lµ ®iÒu kiÖn quan träng cho ph¸t triÓn khoa häc-

c«ng nghÖ. Muèn cho sù nhiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®ai ho¸ ®­îc tiÕn hµnh víi

tèc ®é nhanh cÇn ph¶i cã c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p huy ®éng ®­îc nguån

vèn nhiÒu nhÊt, qu¶n lý vµ sö dông vèn cã hiÖu qu¶ nhÊt.

VÊn ®Ò huy ®éng vèn cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ cã ý

nghÜa quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ n­íc ta. Song song víi viÖc huy ®éng c¸c

nguån vèn, vÊn ®Ò sö dông, b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn còng cã ý nghÜa cùc kú

quan träng. Yªu cÇu b¶o toµn vèn ®­îc thÓ hiÖn tr­íc hÕt trong c«ng t¸c tæ chøc

tµi chÝnh, cã nghÜa lµ ph¶i lùa chän c¸c ph­¬ng ¸n tèi ­u trong t¹o nguån tµi

chÝnh. Sù cÇn thiÕt cña chÕ ®é b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn tr­íc hÕt xuÊt ph¸t tõ

yªu cÇu cña c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ míi, ph¶i ho¹ch to¸n kinh tÕ kinh doanh, xuÊt

ph¸t tõ yªu cÇu cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ ph¶i ®¶m b¶o

tÝnh hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. V× vËy, ®Ó qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ vµ

d¶n xuÊt kinh doanh ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, ®Ó nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn bÒn v÷ng,

tÊt yÕu ph¶i b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn, ph¶i n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn

ch­¬ng III : Thùc tr¹ng KH- CN ViÖt Nam

1. Thµnh c«ng

18

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

KH- CN ®· tËp trung vµo sö dông hîp lý tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ b¶o vÖ

m«i tr­êng. §· ¸p dông c¸c c«ng nghÖ vµ ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu tiªn tiÕn:

viÔn th¸m, ®Þa vËt lý… vµo c«ng t¸c ®iÒu tra, th¨m dß tµi nguyªn thiªn nhiªn.

NhiÒu kÕt qu¶ nghiªn cøu m«i tr­êng ®­îc ®¸nh gi¸ cao : nghiªn cøu chÝnh s¸nh

vµ biÖn ph¸p b¶o vÖ sù ®a d¹ng sinh häc, c©n b»ng sinh th¸i vµ xö lý « nhiÔm

n­íc, kh«ng khÝ ë c¸c khu c«ng nghiÖp tËp trung, c¸c thµnh phè lín… c¸c biÖn

ph¸p trång rõng, chèng suy th¸i ®Êt, c¶i t¹o ®Êt…

KH- CN ®· chó ý ph¸t triÓn c¸c ngµnh khoa häc tù nhiªn vµ c«ng nghÖ

cao. NhiÒu thµnh tùu to¸n häc, c¬ häc, vÊt lý cña ta… ®­îc ®¸nh gi¸ c¶ ë n­íc

ngoµi. C«ng nghÖ th«ng tin ®· ph¸t triÓn vµ më réng øng dông trong hÖ thèng

ng©n hµng, qu¶n lý hµnh chÝnh, s¶n xuÊt, kinh doanh. §ång thêi, c«ng nghÖ chÕ

t¹o vËt hiÖu míi, c«ng nghÖ sinh häc, tù ®éng ho¸… ®· tõng b­íc ®­îc quan

t©m. Trong n«ng nghiÖp. Nhê ¸p dông nh÷ng tiÕn bé KH- CN vÒ gièng c©y

trång, quy tr×nh kü thuËt th©m canh vµ chuyÓn ®æi c¬ cÊu mïa vô, chóng ta ®·

tuyÓn chän, lai t¹o hµng chôc gièng lóa míi, phï hîp c¸c vïng sinh th¸i kh¸c

nhau, t¹o møc t¨ng tr­ëng quan träng. Nghiªn cøu vµ t¹o nhiÒu lo¹i gièng gia

sóc, gia cÇm, cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao, thóc ®Èy ch¨n nu«i ph¸t triÓn. H¬n 20 n¨m

qua, n¨ng suÊt lóa b×nh qu©n ®· t¨ng h¬n 2 lÇn. Tæng s¶n l­îng l­¬ng thùc 2004

®¹t h¬n 39,12 triÖu tÊn. NhiÒu lo¹i ph©n vi sinh, thuèc trõ s©u vi sinh, chÊt kÝch

thÝch t¨ng tr­ëng thùc vËt … ®· ®­îc sö dông vµo s¶n xuÊt, b¶o vÖ, ph¸t triÓn

c¸c lo¹i c©y l­¬ng thùc. C¬ cÊu c©y trång ®· ®­îc thay ®æi c¬ b¶n. Tr­íc n¨m

1989, tõ chç cßn thiÕu l­¬ng thùc, ViÖt Nam ®· trë thµnh n­íc xuÊt khÈu g¹o

®Ðng thø 2 thÕ giíi sau Th¸i Lan.

VÒ thuû s¶n nhê ¸p dông kü thuËt míi, nhiÒu n¨m nay n¨ng suÊt cao.

Th¸ng 5 n¨m 2006 s¶n l­îng khai th¸c thuû s¶n ë ViÖt Nam ®¹t 166500 tÊn ®­a

tæng s¶n l­îng khai th¸c 5 th¸ng ®Çu n¨m 2006 ­íc ®¹t 799.500. Trong ®ã s¶n

l­îng nu«i trång th¸ng 5 n¨m 2006 ®¹t 135.000 tÊn. Theo ­íc tÝnh cña Bé Thuû

19

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

s¶n, gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu th¸ng 5 n¨m 2006 ®¹t 250 triÖu USD, n©ng gi¸

trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu 5 th¸ng. §Æc biÖt kü thuËt nu«i t«m ®· ®­îc øg dông

kh¾p n¬i, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho 350000 ng­ d©n ven biÓn gãp phÇn c¶i thiÖn

vµ t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu c¸c ngµnh thuû s¶n.ViÖc nu«i trång thuû s¶n ®· cã

sù ®Çu t­ khoa häc thÝch ®¸ng trong viÖc tËn dông mÆt n­íc ao, hå, n­íc biÓn

mµ s¶n l­îng khai th¸c,nu«i trång ,xuÊt khÈu... t¨ng ®¸ng kÓ.

Trong c«ng nghiÖp, hµng lo¹t kü thuËt tiªn tiÕn ®­îc ¸p dông, t¹o nhiÒu s¶n

phÈm chÊt l­îng cao : hµng may mÆc, thuèc l¸, ®å nhùa, cao su, ®å ®iÖn m¸y,

®iÖn tö… C«ng nghiÖp t¨ng tr­ëng b×nh qu©n kho¶ng 23% n¨m 2004 ®¹t 2,1 tû

USD, c«ng nghiÖp viÔn th«ng ®¹t 200 triÖu USD, m¸y tÝnh 1 triÖu USD, ®iÖn tö

730 triÖu USD, c«ng nghÖ phÇn mÒm 170 triÖu USD.

Trong lÜnh vùc n¨ng l­îng, nhiÒu c«ng tr×nh, nghiªn cøu KH- CN ®· tËp

trung vµo c«ng t¸c quy ho¹ch, sö dông hîp lý c¸c nguån n¨ng l­îng. §æi míi

CN x©y dùng c¸c nhµ m¸y thuû ®iÖn, nhiÖt ®iÖn, nghiªn cøu c¸c ph­¬ng ph¸p

gi¶m tæn thÊt n¨ng l­îng trong truyÒn t¶i ®iÖn vµ ®æi míi CN. HÖ thèng n¨ng

l­îng ®· ph¸t triÓn nhanh chãng : 80% ®Þa bµn x· ë khu vùc n«ng th«n, h¬n

50% hé gia ®×nh ®· cã ®iÖn sö dông.

Trong giao th«ng vËn t¶i, KH- CN ®· gãp phÇn quan träng vµo viÖc n©ng

cÊp vµ ph¸t triÓn m¹ng l­íi, ®­êng bé, ®­êng s¾t, ®­êng thuû, ®­êng s«ng… ®·

x©y dùng mét sè c«ng tr×nh quan träng b»ng viÖc ¸p dông c¸c CN míi : ®ãng tµu

biÓn träng t¶i 3.000 tÊn, c«ng tr×nh h¹ tÇng cÊt c¸nh s©n bay T©n S¬n NhÊt, th¾ng

thÇu nhiÒu c«ng tr×nh giao th«ng ë Lµo, Campuchia… víi viÖc ¸p dông CN míi

trong gia cè nÒn mãng vµ thi c«ng mÆt ®­êng.

Trong viÔn th«ng, ®· x©y dùng hÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng th«ng tin hiÖn ®¹i

b»ng viÖc ¸p dông kü thuËt sè, th«ng tin vÖ tinh, c¸p sîi quang… ®ñ m¹nh ®Ó

hoµ nhËp m¹ng th«ng tin quèc tÕ vµ khu vùc. ViÔn th«ng n­íc ta hiÖn ®­îc xÕp

vµo mét trong nh÷ng n­íc cã tèc ®é ph¸t triÓn nhanh nhÊt thÕ giíi. Bªn c¹nh

c¸c hÖ thèng th«ng tin di ®éng, m¸y sãng ng¾n, cùc ng¾n, còng ph¸t triÓn m¹nh,

®­îc c¸c tæ chøc kinh tÕ, c¬ quan trong vµ ngoµi n­íc sö dông. ThÞ tr­êng tin

m¹ng l­íi h÷u tuyÕn ®iÖn ph¸t triÓn réng kh¾p víi c¸c lo¹i h×nh dÞch vô ®a d¹ng,

20

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

häc n­íc ta nh÷ng n¨m qua, cã tèc ®é t¨ng tr­ëng trung b×nh h»ng n¨m kho¶ng

40-50%. HiÖn c¸c c¬ quan §¶ng, chÝnh phñ ®ang sö dông hµng v¹n chiÕc m¸y vi

tÝnh, trong ®ã l­u gi÷ nhiÒu th«ng tin, sè liÖu bÝ mËt quan träng. Liªn quan ®Õn

kinh tÕ, quèc phßng vµ an ninh quèc gia. Trªn ®µ Êy, viÖc sö dông m¸y vi tÝnh ë

n­íc ta b¾t ®Çu chuyÓn tõ giai ®o¹n sö dông riªng lÎ, sang h×nh thøc sö dông

m¹ng côc bé vµ m¹ng diÖn réng.

Trong y tÕ, hµng lo¹t c¸c thµnh tùu ch¨m sãc søc khoÎ ban ®Çu, miÔn dÞch

häc, c¾t gi¶m, tû lÖ m¾c c¸c chøng bÖnh nguy hiÓm : lao, phong, sèt rÐt, ho gµ,

b¹i liÖt, sëi… KÕt hîp y häc truyÓn thèng víi y häc hiÖn ®¹i, s¶n xuÊt nhiÒu mÆt

hµng thuèc míi. N©ng cao tr×nh ®é trong phßng vµ chuÈn ®o¸n bÖnh, ng¨n ngõa

bÖnh truyÒn nhiÔm : viªm gan, viªm n·o NhËt B¶n…

§Õn nay n­íc ta ®· cã ®éi ngò c¸n bé KH- CN h¬n 800.000 ng­êi tr×nh ®é

®¹i hoc, 8.775 phã tiÕn sÜ- tiÕn sÜ, gÇn 3.000 gi¸o s­- phã gi¸o s­, h¬n 45.000

c¸n bé nghiªn cøu triÓn khai thuéc h¬n 300 viÖn nghiªn cøu- trung t©m vµ h¬n

20.000 nhµ khoa häc võa nghiªn cøu, võa gi¶ng d¹y trong 105 tr­êng ®¹i häc,

cao ®¼ng, h¬n 80 c¬ së ®µo t¹o sau ®¹i häc. §©y thùc sù lµ mét vèn quý cho sù

nghiÖp CNH, H§H, ®­îc ®µo t¹o tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau .

2. H¹n chÕ

§Çu t­ cho khoa häc c«ng nghÖ cßn ë møc thÊp

ViÖt Nam ch­a cã chÝnh s¸ch khoa häc d«ng nghÖ nhÊt qu¸n thÓ hiÖn b»ng

hÖ thèng ph¸p luËt nh­ c¸c quèc gia kh¸c. Thêi gian qua §¶ng vµ Nhµ n­íc ®·

cã nhiÒu cè g¾ng t¹o nguån tµi chÝnh ®Ó ®Çu t­ cho khoa häc vµ c«ng nghÖ

nh­ng ch­a thÓ ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ph¸t triÓn. Theo sè liÖu thèng kª tõ n¨m

1965 ®Õn nay, møc ®Çu t­ tµi chÝnh tõ ng©n s¸ch nhµ n­íc dµnh cho ho¹t ®«ng

nghiªn cøu vµ triÓn khai chiÕm tõ 0,2% ®Õn 0,82% thu nhËp quèc d©n. Trong 10

n¨m ®æi míi, n­íc ta ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu kinh tÕ ®¸ng mõng, tæng kinh

phÝ ®Çu t­ cho khoa häc vµ c«ng nghÖ ®­îc n©ng lªn dÇn, nh­ng do gi¸ c¶ hµng

KH- CN vµ m«i tr­êng th× ®Çu t­ tµi chÝnh cho kha häc c«ng nghÖ ch­a v­ît qu¸

1% ng©n s¸ch tiªu dïng h»ng n¨m. Chi phÝ b×nh qu©n h»ng n¨m cho mét c¸n bé

hãa t¨ng cho nªn gi¸ trÞ thùc tÕ cña vèn ®Çu t­ kh«ng t¨ng. Theo sè liÖu cña Bé

21

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

khoa häc c«ng nghÖ tõ ng©n s¸ch nhµ n­íc kho¶ng 1.000 USD, rÊt thÊp so víi

møc b×nh qu©n cña thÕ giíi hiÖn lµ 55.324 USD vµ kÕm c¸c n­íc trong khu vùc

ch©u ¸ . Møc ®Çu t­ thÊp nh­ng l¹i ph©n t¸n vµ kh«ng Ýt tr­êng hîp sö dông

l·ng phÝ. Tuy §¶ng vµ Nhµ n­íc ®· cã nhiÒu chñ tr­¬ng, nghÞ quyÕt s¸ng suèt,

nhÊn m¹nh vai trß cña khoa häc c«ng nghÖ vµ coi träng nã kh«ng kÐm g× c¸c

quèc gia kh¸c trªn thÕ giíi, nh­ng møc ®Çu t­ cho khoa häc vÉn rÊt thÊp. Cã 2

kh¶ n¨ng lý gi¶i t×nh h×nh trªn. Thø nhÊt, nÕu huy ®éng gÊp ®«i vèn cho nghiªn

cøu khoa häc vµ c«ng nghÖ th× viÖc nghiªn cøu khoa häc cã mang l¹i hiÖu qu¶

thiÕt thùc hay kh«ng trong khi tr×nh ®é qu¶n lý khoa häc hiÖn t¹i cßn yÕu kÐm.

Thø hai, ng©n s¸ch nhµ n­íc trong nhiÒu n¨m th©m hôt, ph¶i b¶o ®¶m chi cho

nhiÒu ngµnh còng quan träng, do ®ã møc ®Çu t­ kinh phÝ cho khoa häc nhiÒu khi

l¹i phô thuéc vµo quan ®iÓm cña ng­êi l·nh ®¹o vµ c¸c c¬ quan qu¶n lý cña Nhµ

n­íc. Rèt côc quy ®Þnh trong c¸c v¨n b¶n vµ chØ thÞ cña §¶ng dµnh 2% ng©n

s¸ch h»ng n¨m cho ho¹t ®éng khoa häc vµ c«ng nghÖ vÉn kh«ng thùc hiÖn ®­îc.

Víi møc ®Çu t­ nh­ vËy nªn chç lµm viÖc chËt chéi, thiÕt bÞ l¹c hËu,

phßng thÝ nghiÖm vµ công cô thÝ nghiÖm thiÕu… c¬ quan khoa häc vµ c«ng nghÖ

chØ cã thÓ ho¹t ®éng cÇm chõng, chØ gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò tr­íc m¾t mµ

kh«ng thÓ t¹o ra ®­îc thµnh qu¶ khoa häc cã tÇm chiÕn l­îc. NÕu kh«ng cã c¸c

chÝnh s¸ch ®iÒu chØnh, c¸c c¬ quan nghiªn cøu khoa häc ch¾c ch¾n sÏ r¬i vµo

t×nh tr¹ng tåi tÖ h¬n, ®éi ngò c¸n bé nghiªn cøu cã thÓ bÞ chia xÎ vµ gi· tõ nh÷ng

c«ng viÖc chuyªn m«n mµ l©u nay hä t©m huyÕt.

Lùc l­îng c¸n bé nßng cèt thiÕu vµ giµ yÕu

KÕt qu¶ ®iÒu tra 233 c¬ quan khoa häc c«ng nghÖ chñ yÕu thuéc trung

­¬ng cho thÊy : trong sè 22.313 c¸n bé c«ng nh©n viªn th× sè ng­êi cã tr×nh ®é

trªn ®¹i häc lµ 2.509 ng­êi, cao ®¼ng vµ ®¹i häc 11.447 ng­êi vµ d­íi cao ®¼ng

lµ 8.357

Trong sè c¸c c¸n bé cã tr×nh ®é tiÕn sÜ vµ phã tiÕn sÜ chØ cã 15,1% lµ n÷,

vô l·nh ®¹o.

còng trong sè c¸c c¸n bé cã tr×nh ®é häc vÊn cao nµy chØ cã 19,9% gi÷ c¸c chøc

22

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

So víi yªu cÇu ph¸t triÓn th× nhiÒu ngµnh cßn thiÕu lùc l­îng lao ®éng cã

tr×nh ®é khoa häc- kü thuËt. Tr­íc t×nh h×nh më cöa nhiÒu c«ng ty cã vèn ®Çu t­

n­íc ngoµi, c«ng ty t­ nh©n ®· thu hót sè l­îng ®¸ng kÓ lao ®éng cã tr×nh ®é

chuyªn m«n cao tõ c¸c c¬ quan khoa häc c«ng nghÖ cña nhµ n­íc. ë tÊt c¶ c¸c

®èi t­îng lao ®éng, sè tr­êng hîp ra ®i nhiÒu h¬n sè tr­êng hîp ®Õn, ®Æc biÖt víi

sè c¸n bé khoa häc cã häc vÞ cao, sè ra ®i v­ît h¼n sè ®Õn.

Tuæi trung b×nh cña c¸n bé khoa häc cã häc vÞ, häc hµm kh¸ cao. B×nh

qu©n chung lµ 57,2 tuæi trong ®ã gi¸o s­ lµ 59,5 tuæi vµ phã gi¸p s­ lµ 56,4 tuæi.

Sè c¸n bé c¸n häc vÞ, häc hµm cao ë tuæi 50 chØ chiÕm 12% trong khi ®ã tuæi tõ

56 trë lªn lµ 65,7%, riªng gi¸o s­ chiÕm tíi 77,4% vµ phã gi¸o s­ chiÕm 62%.

Khi ph©n chia theo løa tuæi c¸c c¸n bé khoa häc c«ng nghÖ cã häc hµm th× phÇn

®«ng gi¸o s­ cã tuæi trªn 60 vµ phã gi¸o s­ cã tuæi tõ 56 ®Õn 60. Khi mét bé

phËn lín c¸c c¸n bé khoa häc chñ chèt ®ang vÒ giµ vµ sÏ kh«ng cã kh¶ n¨ng lµm

viÖc th× ®éi ngò c¸n bé trÎ thay thÕ l¹i ch­a ®­îc chuÈn bÞ båi d­ìng ®µo t¹o.

HÉng hôt ®éi ngò c¸n bé khoa häc c«ng nghÖ ®Çu ngµnh sÏ diÔn ra trong t­¬ng

lai rÊt gÇn.

Sù ph©n bè lùc l­îng lao ®éng khoa häc kh«ng hîp lý

Cã thÓ nãi sù ph©n bè lùc l­îng lao ®éng mÊt c©n ®èi gi÷a c¸c ngµnh, c¸c

khu vùc gi÷a c¸c vïng, gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®· g©y ra hËu qu¶ xÊu cho

qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, cµng lµm s©u s¾c thªm sù chªnh lÖch vµ ph¸t triÓn gi÷a c¸c

vïng, c¸c ngµnh.

Mét ®iÒu mµ nhiÒu ng­êi nh×n thÊy rÊt râ lµ trong nhiÒu n¨m, ®Æc biÖt sau

khi chuyÓn sang kinh tÕ thÞ tr­êng th× c¸c ngµnh khoa häc c¬ b¶n bÞ xem nhÑ vµ

d­êng nh­ ®ang bÞ bá r¬i. §ã lµ mét c¸ch nh×n rÊt thiÓn cËn vµ hËu qu¶ cña nã

sau mét sè n¨m thÊm dÇn sÏ g©y t¸c h¹i nghiªm träng. Khoa häc c«ng nghÖ lµ

mét hÖ thèng, còng nh­ mét nÒn kinh tÕ nÕu kh«ng cã h¹ tÇng c¬ së tèt th×

kh«ng thÓ ph¸t triÓn ®­îc. Trong khoa häc nÕu chØ coi träng nh÷ng ngµnh øng

bÕ t¾c vµ kh«ng cã ®ñ n¨ng lùc tiÕp thu lµm chñ c¸c lÜnh vùc khoa häc c«ng

nghÖ míi.

dông cã l·i nhanh mµ coi nhÑ khoa häc c¬ b¶n rót côc sÏ ®­a khoa häc ®Õn chç

23

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

Nh÷ng bÊt cËp gi÷a KH- CN vµ ho¹t ®éng kinh tÕ ë VN

Mèi quan hÖ thèng nhÊt gi÷a ho¹t ®éng khoa häc c«ng nghÖ vµ ho¹t ®éng

kinh tÕ lµ c¬ së quan träng b¶o ®¶m cho sù ph¸t triÓn cña mét quèc gia. Tuy

nhiªn, ë VN hiÖn nay gi÷a ho¹t ®éng khoa häc c«ng nghÖ vµ ho¹t ®éng kinh tÕ

l¹i béc lé nh÷ng bÊt cËp râ rÖt

1. MÆc dï tån t¹i sè l­îng ®¸ng kÓ c¸c c¬ quan nghiªn cøu khoa häc c«ng

nghÖ vµ d­íi nhiÒu d¹ng thùc phong phó, nh­ng c¸c viÖn nghiªn cøu, c¸c tr­êng

®¹i häc th­êng m¹ng nÆng tÝnh hµn l©m vµ Ýt g¾n bã h÷u Ých víi c¸c tæ chøc kinh

tÕ. Ngoµi mèi quan hÖ láng lÎo gi÷a c¬ quan nghiªn cøu vµ c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ

cßn mét khÝa c¹nh n÷a lµ b¶n th©n hÖ thèng c¬ quan nghiªn cøu vÉn thiÕu

ph­¬ng ph¸p luËn tiÕp cËn cã hiÖu qu¶ tíi hÖ thèng kinh tÕ. ë ®©y ®ßi hái sù hîp

t¸c, trao ®æi qua l¹i nhiÒu vßng gi÷a c¸c nhµ khoa häc vµ ®¹i diÖn cña c¸c khu

vùc s¶n xuÊt. C¸c h·ng lu«n ®­îc coi nh­ nh©n vËt trung t©m cña ®æi míi khoa

häc c«ng nghÖ… §¸ng tiÕc ph­¬ng ph¸p nµy cßn xa l¹ ®èi víi VN.

ThiÕu nh÷ng ®Þnh h­íng râ rµng, cô thÓ ®· lµm cho c¸c ch­¬ng tr×nh

nghiªn cøu khoa häc c«ng nghÖ trë nªn kÐo hiÖu qu¶

2. C¬ cÊu cña ®éi ngò ho¹t ®éng khoa häc c«ng nghÖ hiÖn mÊt c©n ®èi

®¸ng kÓ so víi c¬ cÊu nÒn kinh tÕ. Trong c¸c lÜnh vùc c«ng nghÖ tiªn tiÕn, viÖc

kh¾c phôc kho¶ng trèng b»ng c¸ch chuyÓn c¸c nhµ nghiªn cøu khoa häc c¬ b¶n

sang còng ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ®ßi hái tèi thiÓu.

MÆt kh¸c, sù ph©n bè cña lùc l­îng khoa häc c«ng nghÖ kh«ng s¸t víi ®Þa

b¶n ho¹t ®éng kinh tÕ. Trªn thùc tÕ, cã nhiÒu vïng kinh tÕ cßn nh­ vïng tr¾ng

cña ho¹t ®éng khoa häc c«ng nghÖ

3.Thùc tÕ ®æi míi võa qua ®· xuÊt hiÖn mét nghÞch lý vµ më cña mang l¹i sù

khëi s¾c cho nÒn kinh tÕ th× nã l¹i lµm cho vÞ thÕ cña c¸c nhµ khoa häc trong

n­íc gi¶m xuèng t­¬ng ®èi. Mét bé phËn kh«ng nhá ®éi ngò c¸c nhµ khoa häc

c«ng nghÖ buéc ph¶i lµm thªm nghÒ kh¸c hoÆc ®æi h¼n nghÒ.

Tuæi trung b×nh cña c¸n bé khoa häc c«ng nghÖ lµm viÖc ë c¸c viÖn nghiªn cøu

lµ 45- 46 tuæi, tuæi trung b×nh cña c¸n bé nghiªn cøu cã tr×nh ®é cao vµo kho¶ng

Sù l·o ho¸ cña ®éi ngò khoa häc còng lý gi¶i mét phÇn cho hiÖn t­îng nµy.

24

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

55 vµ 60… cã thÓ do nhiÒu lý do, trong ®ã mét lý do quan träng lµ : coi giai

®o¹n hiÖn nay nh­ lµ qu¸ ®é chuyÓn ®æi tõ m« h×nh nghiªn cøu khoa häc c«ng

nghÖ kiÓu cò sang m« h×nh nghiªn cøu kiÓu míi. §èi víi líp trÎ, h×nh mÉu c¸c

nhµ nghiªn cøu thÕ hÖ tr­íc kh«ng cßn mÊy hÊp dÉn, hä ®ang t×m kiÕm nh÷ng

con ®­êng kh¸c, nh÷ng ph­¬ng thøc ho¹t ®éng khoa häc kh¸c

4. Chóng ta tõng hy väng cã thÓ th«ng qua ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi

vµo VN ®Ó nhËn ®­îc nh÷ng c«ng nghÖ cÇn thiÕt tiÕn hµnh CNH, H§H. Tuy

nhiªn thùc tÕ diÔn ra kh«ng nh­ mong muèn. Tr­íc hÕt, luång ®Çu t­ n­íc ngoµi

®ang cã xu h­íng ch÷ng l¹i sÏ h¹n chÕ khu«n khæ chuyÓn giao c«ng nghÖ. Thø

hai, c¬ cÊu ®Çu t­ víi 18,7% vµo kh¸ch s¹n dô lÞch… lµ mét nh©n tè gãp phÇn

h¹n chÕ quy m« chuyÓn giao c«ng nghÖ tiªn tiÕn. Thø ba, ngay trong b¶n th©n

lÜnh vùc c«ng nghiÖp, c¸c chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi d­êng nh­ ch¼ng hÒ sèt s¾ng du

nhËp c¸c c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµo VN, thay vµo ®ã, hä chó ý nhiÒu ®Õn c¸c c«ng

nghÖ thÕ hÖ cò cho phÐp thu l¹i lîi nhuËn tøc th× tõ lao ®éng rÎ, m«i tr­êng ®Çu

t­ dÔ d·i vµ miÒn ®Êt ®Çu t­ míi mÎ.

3. Nguyªn nh©n cña nh÷ng thùc tr¹ng Êy

Do tû lÖ c¸n bé KH- CN trong c¸c doanh nghiÖp cßn thÊp ; cÊu tróc vµ

ph©n bè ®éi ngò ch­a hîp lý ; sè c¸n bé ®­îc ®µo t¹o vÒ c¸c ngµnh KH vµ KT

chØ chiÕm 15,4% trong tæng sè ®éi ngò c¸n bé KH- CN ; sù ph©n bè c¸n bé KH-

CN theo vïng l·nh thæ cßn mÊt c©n ®èi lín. §éi ngò c¸n bé KH ®«ng nh­ng

ch­a m¹nh

ChÊt l­îng ®µo t¹o c¸n bé KH- CN thÊp. VÒ tr×nh ®é, ch­a cËp nhËt CN vµ

tri thøc hiÖn ®¹i cña thÕ giíi, bÞ hæng nhiÒu vÒ CN cao, qu¶n tri kinh doanh, tiÕp

thÞ, ngo¹i ng÷… §éi ngò c¸n bé KH- CN n­íc ta cã tiÒm n¨ng trÝ tuÖ ®¸ng kÓ,

tiÕp thu nhanh tri thøc míi, nh­ng cßn thiÕu tÝnh liªn kÕt céng ®ång, khã hîp t¸c

gi÷a c¬ quan vµ c¸ nh©n, thiÕu c¸n bé ®Çu ®µn cã kh¶ n¨ng tæ chøc vµ thùc hiÖn

giái ë c¸c ngµnh hiÖn nay rÊt máng, phÇn lín chØ n¾m lý thuyÕt, thiÕu thùc hµnh.

Cã sù mÊt c©n ®èi lín trong ph©n bè theo vïng l·nh thæ m¹ng l­íi c¸c c¬

quan nghiªn cøu- triÓn khai. NhiÒu c¬ quan nghiªn cøu cã chøc n¨ng trïng l¾p,

nh÷ng ch­¬ng tr×nh nghiªn cøu mang tÝnh ®ét ph¸ cao. Lùc l­îng chuyªn gia

25

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

kh«ng ®ång bé. ViÖc s¾p xÕp vµ ®Çu t­ cho c¸c c¬ quan nµy kh«ng theo c¸c

h­íng ­u tiªn träng ®iÓm. C¬ së vËt chÊt cña c¬ quan nghiªn cøu- triÓn khai c¸c

tr­êng ®¹i häc, nghÌo nµn, l¹c hËu : phÇn lín ®­îc x©y dùng vµ trang bÞ ®· trªn

30 n¨m tr×nh ®é thiÕu bÞ thua kÐm ngay c¶ c¸c c¬ së doanh nghiÖp trong n­íc.

§Çu t­ tµi chÝnh cho KH- CN tõ ng©n s¸ch, nhµ n­íc ë n­íc ta, hiÖn cßn

thÊp. Do vËy, nÒn khoa häc cña ta chØ gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò tr­íc m¾t, ch­a

t¹o ®­îc kÕt qu¶ KH lín, tÇm cì chiÕn l­îc. ViÖc sö dông tµi chÝnh cho KH- CN

hiÖn nay víi mét c¬ chÕ th­êng thóc Ðp chóng ta r¬i vµo thÕ ph¶ chi, chia bÞ

®éng,. Sè ch­¬ng tr×nh vµ ®Ò tµ cÊp nhµ n­íc, cÊp bé cßn nhiÒu vµ dµn tr¶i so víi

kh¶ n¨ng kinh phÝ hiÖn cã. Nguån ngo¹i tÖ viÖn trî kh«ng ®iÒu chØnh ®­îc trong

ph¹m vi qu¶n lý nguån vèn KH- CN, nªn hiÖu qu¶ cßn thÊp. ViÖc huy ®éng c¸c

nguån vèn ngoµi ng©n s¸ch Nhµ n­íc cho ho¹t ®éng n«ng nghiÖp gÆp nhiÒu khã

kh¨n, ch­a cã c¬ chÕ vµ chÝnh s¸ch ®ång bé ®Ó khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp,

c¸c tæ chøc t­ nh©n tù nguyÖn ®Çu t­. NhiÒu c¬ quan nghiªn cøu- triÓn khai, ho¹t

®«ng KH- CN cßn dùa chñ yÕu vµo ng©n s¸ch Nhµ n­íc. Thùc tÕ trªn ®· dÉn ®Õn

mét nghÞch lý: vèn cho KH-CN gÇn nh­ duy nhÊt tõ nhµ n­íc l¹i bÞ ph©n chia

dµn tr¶i.Trong khi ®ã, mét sè lÜnh vùc cÇn ®Çu t­ thÝch ®¸ng :gi¸o dôc y tÕ b¶o

vÖ m«i tr­êng hoÆc nh÷ng h­íng nghiªn cøu triÓn kh¸ch quan träng mang ý

nghÜa chiÕn l­îc l¹i bÞ h¹n chÕ do thiÕu vèn .ViÖc thùc hiÖn mét phÇn vèn trong

tæng gi¸ trÞ dù ¸n ®Çu t­ cho c«ng t¸c nghiªn cøu triÓn khai vÉn ch­a ®­îc thùc

hiÖn, do nghiªn cøu khoa häc c«ng nghÖ ch­a ®­îc coi lµ mét néi dung chØ trong

c¬ chÕ qu¶n lý ®Çu t­.Vai trß cña khoa häc c«ng nghÖ ch­a thÓ hiÖn b»ng biÖn

ph¸p cô thÓ vÒ møc ®Çu t­ tµi chÝnh,chÕ ®é c¸n bé, ch­a t¹o lËp ®­îc hÖ thèng

chÝnh s¸ch thÝch hîp ®Ó thóc ®Èy c¸c nhµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, dÞch vô

ph¶I dùa trªn KH- CN vµ h­íng theo nhu cÇu cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi.

Sau khi ®­îc chuyÓn thµnh c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc vÒ c¸c ho¹t ®éng

KH- CN, Bé KH- CN vµ m«I tr­êng ®· tõng b­íc ph¸t huy vai trß qu¶n lý nhµ

chuyÓn giao CN, tr×nh ®é CN trong s¶n xuÊt vµ b¶o vÖ m«i tr­êng. Tuy nhiªn,

c«ng t¸c qu¶n lý ch­a thÓ hiÖn ®­îc tÝnh ®ång bé, ch­a g¾n kÕt chÆt chÏ víi

n­íc trong viÖc gi¸m s¸t, kiÓm tra c¸c ho¹t ®éng KH- CN, qu¶n lý nhµ n­íc vÒ

26

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

qu¶n lý kinh tÕ vµ x· héi, ch­a t¹o lËp thÞ tr­êng réng r·i cho KH- CN. NhiÒu

c«ng tr×nh KH khi ¸p dông vµo s¶n xuÊt, cßn gÆp trë ng¹i. Bëi s¶n xuÊt ch­a

thùc sù cã nhu cÇu KH. C¹nh ®ã, nhiÒu viÖn nghiªn cøu cã kh¶ n¨ng ®¸p øng

nhu cÇu cña s¶n xuÊt, l¹i kh«ng cã ®¬n ®Æt hµng. HiÖn t­îng t¸ch rêi g÷a KH vµ

s¶n xuÊt cßn phæ biÕn.

Thµnh tùu KH, c¸c tiÕn bé CN, ch­a ®­îc ¸p dông réng r·i nªn ch­a t¹o

chuyÓn biÕn râ nÐt vÒ n¨ng suÊt, chÊt l­îng, hiÖu qu¶ trong s¶n xuÊt kinh doanh

vµ dÞch vô. Ch­a t¹o ®­îc nh÷ng ngµnh nghÒ míi xuÊt ph¸t tõ kÕt qu¶ cña ho¹t

®éng KH- CN. ThÞ tr­êng cho KH- CN ch­a ®­îc h×nh thµnh. Tr×nh ®é CN nãi

chung cßn ë møc thÊp. Trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, hÖ thèng m¸y mãc thiÕt bÞ

hiÖn t¹i l¹c hËu so víi thÕ giíi vµ h×nh thµnh tõ nhiÒu nguån ch¾p v¸. MÉu m·

hµng ho¸ ®¬n ®iÖu, chÊt l­îng s¶n phÈm thÊp, kh¶ n¨ng c¹nh tranh, xuÊt khÈu

kÐm. Quy m« dù ¸n cßn nhá, ch­a t­¬ng xøng víi tÇm nhiÖm vô cÊp nhµ n­íc,

phÇn lín chØ dõng ë quy m« ngµnh, ®Þa ph­¬ng, hoÆc cÊp c¬ së, Ýt cã t¸c dông

thóc ®Èu s¶n xuÊt.

C«ng t¸c qu¶n lý KH- CN tuy ®· ®­îc ®æi míi, nh­ng ch­a ®ång bé vµ

hoµn chØnh. C¬ chÕ qu¶n lý c¸c ch­¬ng tr×nh träng ®Ióm cÊp nhµ n­íc cßn nhiÒu

thñ tôc r­êm rµc kh«ng chÆt chÏ, ch­a b¶o ®¶m tËp trung c¸c nguån lùc vµo

nh÷ng môc tiªu chñ yÕu. C¬ chÕ chÝnh s¸ch hiÖn hµnh kh«ng khuyÕn khÝch vµ

b¾t buéc c¸c doanh nghiÖp tiÕn hµnh nghiªn cøu triÓn khai hoÆc cã chiÕn l­îc

l©u dµI vÒ ®æi míi CN, ®æi míi s¶n phÈm.

ch­¬ng IV: Mét sè gi¶I ph¸p

Khoa häc cã tÝnh ®éc lËp t­¬ng ®èi trong sù ph¸t triÓn cña nã, lu«n ®­îc

tÝch luü, cã tÝnh kÕ thõa, ®­îc truyÒn tõ thÕ hÖ nµy sang thÕ hÖ kh¸c, tõ n­íc nµy

qua n­íc kh¸c. Nhê thÕ mét n­íc l¹c hËu ®I sau cã thÓ ®uæi kÞp c¸c n­íc ph¸t

n­íc kh¸c vµ biÕt vËn dông phï hîp víi ®iÒu kiÖn n­íc m×nh. Chóng ta cÇn biÕt

tranh thñ tiÕp thu nh÷ng thµnh tùu khoa häc, kü thuËt vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i cña

triÓn nÕu cã nh÷ng chÝnh s¸ch kh«n ngoan, biÕt tiÕp thu thµnh tùu khoa häc cña

27

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

c¸c n­íc ph¸t triÓn b»ng mäi c¸ch cã thÓ ®­îc, nÕu viÖc lµm Êy cã hiÖu qu¶ cao

h¬n, dì tèn kÐm h¬n ®Çu t­ nghiªn cøu trong n­íc.

Môc tiªu l©u dµi cña chóng ta lµ tiÕn tíi ®éc lËp, tù chñ vÒ khoa vÒ häc, kü

thuËt vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, nh­ng trong giai ®o¹n tr­íc m¾t còng nªn ®i b¾t

ch­íc, m« pháng, lµm thñ ®Ó råi rót kinh nghiÖm tiÕn tíi c¶i tiÕn vµ ph¸t minh

c«ng nghÖ míi.

§ång thêi chóng ta cÇn ph¶i t¹o vèn cho ho¹t ®éng KH- CN. Vèn lµ nguån

lùc ®Ó ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ. Kh«ng cã vèn hoÆc cã nh­ng thÊp h¬n

møc cÇn thiÕt ®Òu kh«ng cã ®iÒu kiÖn thùc hiÖn c¸c môc tiªu KH- CN. Kinh

nghiÖm ë c¸c n­íc cho thÊy, vèn ®Ó ph¸t triÓn khoa häc- c«ng nghÖ th­êng ®­îc

huy ®éng tõ hai phÝa nhµ n­íc vµ khu vùc doanh nghiÖp, trong ®ã phÇn nhiÒu lµ

tõ c¸c doanh nghiÖp.

Nguån nh©n lùc khoa häc c«ng nghÖ lµ lùc l­îng chñ chèt cña c«ng nghiÖp

ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ vµ triÓn khai khoa hoc- c«ng nghÖ. ThiÕu nguån lùc nµy th×

kh«ng thÓ nãi tíi ph¸t triÓn. Trong thêi ®¹i ngµy nay, vai trß cña nguån lùc nµy

l¹I cµng ph¶i ®Æc biÖt coi träng. §Ó t¨ng nguån lùc nµy, chóng ta cÇn ®Èy nhanh

viÖc ®µo t¹o c¸c c¸n bé khoa häc- c«ng nghÖ, nhÊt lµ cho c¸c ngµnh kinh tÕ träng

yÕu vµ c¸c ngµnh c«ng nghÖ cao, trÎ ho¸ ®éi ngò c¸n bé khoa häc- c«ng nghÖ

trong c¸c c¬ së nghiªn cøu, c¸c tr­êng häc vµ c¸c c¬ së kinh doanh, ®Èy nhanh

t«c ®é ph¸t triÓn thÞ tr­êng nh©n lùc khoa häc- c«ng nghÖ.

Nhµ n­íc cÇn t¨ng c­êng ph¸t triÓn gi¸o dôc, quan t©m ®µo t¹o nh©n tµi ®Ó

trong t­¬ng lai kh«ng xa l¾m t¹o ra ®­îc mét ®éi ngò c¸c tri thøc giái, c¸c nhµ

khoa häc lín, c¸c chuyªn gia kü thuËt, c«ng nghÖ cã tÇm cì thÕ giíi, nh­ng cÇn

s¾p xÕp l¹i cho hîp lý, cã chÝnh s¸ch tho¶ ®¸ng ®Ó sö dông cã hiÖu qu¶ coa h¬n

®éi ngò c¸n bé khoa häc kü thuËt hiÖn cã. Chóng ta ph¶u lµm sao ®Ó nh÷ng

ng­êi cã n¨ng lùc, cã nhiÖt t×nh vµ cã tÝnh thÇn tr¸ch nhiÖm trong ho¹t ®«ng x·

héi x©y dùng ®Êt n­íc cã thÓ sèng æn ®Þnh v÷ng ch¾c b»ng l­îng mµ kh«ng ph¶i

ph¶i cã cuéc sèng kh¸ gi¶ vµ sung tóc b»ng lao ®éng trÝ tuÖ t­¬ng xøng víi cèng

lµm thªm b»ng nh÷ng viÖc ngoµi chuyªn m«n cña m×nh. Nh÷ng chuyªn gia giái

28

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

hiÕn cña hä. Nh­ vËy míi ®¶m b¶o c«ng b»ng x· héi vµ míi to¹ ra ®éng lùc

trong ho¹t ®«ng khoa häc s¸ng t¹o.

Quan t©m h¬n n÷a, ­u tiªn ph¸t triÓn ®éi ngò c¸n bé khao häc- kü thuËt lµ

mét viÖc lµm cÇn thiÕt, nh­ng ch­a ®ñ lµm cho khoa häc trë thµnh lùc l­îng s¶n

xuÊt mét c¸ch nhanh chãng. Nh÷ng tri thøc khoa häc, kü thuËt vµ c«ng nghÖ

hiÖn ®¹i cßn ph¶i ®­îc th©m nhËp vµo vµ lµm giµu trÝ tuÖ cho tÊt c¶ nh÷ng ng­êi

lao ®éng, n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt cña hä. Muèn vËy chóng ta ph¶i t¨ng

c­êng viÖc n©ng cao d©n trÝ, kh«ng chØ b»ng hÖ thèng nhµ tr­êng, mµ b»ng nhiÒu

ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng.

Thªm vµo ®ã, chóng ta cÇn tiÕp tôc ®æi míi hÖ thèng tæ chøc qu¶n lý ho¹t

®éng khoa häc- c«ng nghÖ, bëi tÝnh hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng nµy mét phÇn rÊt

quan träng lµ ë hÖ thèng tæ chøc qu¶n lý. HÖ thèng nµy ®ãng vai trß ph©n phèi,

tËp trung vµ qu¶n lý lùc l­îng c¸n bé khoa häc- c«ng nghÖ, ®¶m b¶o tÝnh hiÖu

qu¶ cña c¸c môc tiªu ph¸t triÓn. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n c¬ b¶n cña sù

yÕu kÐm vÒ n¨ng lùc khoa häc- c«ng nghÖ quèc gia hiÖn nay lµ do tæ chøc qu¶n

lý khoa häc- c«ng nghÖ cßn kÐm hiÖu qu¶. V× vËy, chóng ta cÇn tiÕp tôc ®æi míi

hÖ thèng nµy theo h­íng Nhµ n­íc thèng nhÊt qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng KH- CN,

®¶m nhËn nh÷ng nhiÖm vô cã ý nghÜa chiÕn l­îc, ph¸t triÓn tiÒm lùc, ®ãn ®Çu vµ

ph¸t triÓn nh÷ng c«ng nghÖ míi cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®èi víi toµn bé nÒn kinh

tÕ. C¸c doanh nghiÖp ®¶m nh©n thùc hiÖn viÖc øng dông c¸c hÕt qu¶ nghiªn cøu

khoa häc vµ nh÷ng tiÕn bé KH- CN.

29

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

c- kÕt luËn

V× vËy muèn tiªn lªn c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ thµnh c«ng ph¶i x©y

dùng mét tiÒm lùc khoa häc vµ c«ng nghÖ thÝch øng víi ®ßi hái cña sù nghiÖp

c«ng nghiÖp ho¸. ChÝnh v× vËy §¶ng ra quyÕt ®Þnh chuyÓn mäi ho¹t ®éng cña ®Êt

n­íc sang thêi kú ho¹t ®éng míi víi ®Æc tr­ng lµ nÒn kinh tÕ trÝ thøc thùc hiÖn

d©n giµu n­íc m¹nh x· héi c«ng b»ng v¨n minh ®­a n­íc ta tiÕn theo con ®­êng

x· héi chñ nghÜa.

30

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

tµi liÖu tham kh¶o

1. T¹p chÝ triÕt häc

2. T¹p chÝ céng s¶n

3. gi¸o tr×nh cnxhkh

4. gi¸o tr×nh ktct

5. cïng mét sè tµi liÖu tham kh¶o kh¸c

b¸o c«ng an nh©n d©n

b¸o kinh tÕ

31

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

môc lôc :

TRANG

PhÇn I : më ®Çu 2

phÇn II : néi dung chÝnh

Ch­¬ng I: C¬ së lÝ luËn

1. Néi dung khoa häc c«ng nghÖ 4

2. Vai trß khoa häc c«ng nghÖ 4

Ch­¬ng II: C¬ së thùc tiÔn

1. Sù cÇn thiÕt ph¶i ph¸t triÓn KH-CN 6

2. VÒ h­íng t¸c ®éng cña KH-CN 8

3. Vai trß cña KH-CN ®«Ý víi mét sè lÜnh vùc 10

4. C¸c nguån lùc ®Ó ph¸t triÓn KH-CN 15

Ch­¬ng III: Thùc tr¹ng KH-CN VIÖT NAM

1. Thµnh c«ng 18

2. H¹n chÕ 21

3. Nguyªn nh©n cña nh­ng thùc tr¹ng Êy 25

Ch­¬ng IV: Mét sè gi¶i ph¸p 27

PHÇN III : KÕt luËn 31

32

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

33

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

ng©n hµng nhµ n­íc viÖt nam

häc viÖn nh©n hµng

®Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ

Tªn ®Ò tµi: Vai trß cña khoa häc c«ng nghÖ trong qu¸ tr×nh c«ng

nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ ë n­íc ta

Ng­êi h­íng dÉn : Ph¹m ThÞ NguyÖt

Ng­êi thùc hiÖn : NguyÔn H¶i Hoµng

Líp : 80141

Khoa : Tµi ChÝnh - Ng©n Hµng

Hµ Néi, th¸ng 8 n¨m 2006

34