Khoa học và trồng và chăm sóc rừng

Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)

HiÖn nay Cana®a øng dông réng r·i “hÖ thèng ph©n lo¹i vËt lý sinh

vËt” trong ®ã lÊy viÖc ®iÒu tra ®Êt lµm môc ®Ých c¬ b¶n. LÊy ®Þa h×nh lµm

c¬ së ph©n lo¹i, bao gåm:

5 cÊp : Khu ®Êt - Ph©n khu ®Êt - HÖ thèng ®Êt - Lo¹i h×nh ®Êt - Ngo¹i

m¹o ®Êt.

HÖ thèng ph©n lo¹i VLSV cña Cana®a lµ ®i theo h-íng c¶nh quan

vµ lÊy ®Þa h×nh lµm vÞ trÝ quan träng ®Æc biÖt, nã kh«ng ph¶i lµ ph©n lo¹i

tæng hîp, mµ lµ ph©n lo¹i theo tuyÕn ®Ó nghiªn cøu khu vùc biÓu hiÖn

mét kÕt cÊu kh«ng gian ®Þa lý. Yªu cÇu cña l©m nghiÖp hiÖn ®¹i ph¶i lý

gi¶i s©u s¾c h¬n vÒ t¸c dông t-¬ng hç gi÷a thùc b× rõng vµ m«i tr-êng vËt

lý, yªu cÇu vËn dông nhiÒu th«ng tin ®Þa lý, sö dông nh©n tè tæng hîp

ph©n lo¹i lËp ®Þa, cÇn thiÕt lËp hÖ thèng ph©n lo¹i lËp ®Þa ®Ó ¸p dông cho

toµn quèc, cÇn ph¶i chó ý ®Õn sù ph¸t triÓn cña c¸c n-íc trªn thÕ giíi ®Ó

vËn dông hîp lý vµo ®iÒu kiÖn n-íc ta nh»m x©y dùng hÖ thèng ph©n lo¹i

vËt lý sinh vËt thÝch hîp.

5.2.Nguyªn t¾c ph©n lo¹i lËp ®Þa rõng

5.2.1.Nguyªn t¾c ph©n chia khu vùc ®Êt

Trong tæng hîp c¸c nh©n tè tù nhiªn mèi quan hÖ mËt thiÕt nhÊt

®èi víi søc s¶n xuÊt cña rõng lµ ¸nh sang, nhiÖt ®é, n-íc, dinh d-ìng

kho¸ng. Ph©n lo¹i lËp ®Þa rõng nªn lÊy sù kh¸c nhau gi÷a c¸c khu vùc

®Êtcïng víi ¸nh sang, nhiÖt, n-íc, ®Êt vµ sù kh¸c nhau khu vùc thùc b× ®Ó

lµm c¨n cø chñ yÕu. Mçi ®¬n vÞ phan lo¹i lËp dÞa rõng ®Òu ph¶n ¸nh

kh¸ch quan tæng hîp c¸c nh©n tè ®Þa lý tù nhiªn cã ý nghÜa kinh doanh.

mét ®¬n vÞ lËp ®Þa bÊt kú nµo trong hÖ thèng ph©n lo¹i ®Òu ph¶i ph¶n ¸nh

®-îc c¸c nh©n tè ®Þa lý tù nhiªn trong ph¹m vi cña cÊp ®ã. §èi víi c©y

rõng th× sù kh¸c nhau gi÷a c¸c nh©n tè m«i tr-êng sinh th¸i ph¶i ®-îc

thÓ hiÖn ë kinh doanh rõng. CÊp cña hÖ thèng kh«ng nªn nhá qu¸ vµ

kh«ng nªn nhiÒu cÊp qu¸. Gi÷a c¸c lo¹i h×nh lËp ®Þa nªn cã sù kh¸c nhau

râ rÖt vÒ c¸c nh©n tè chñ yÕu. C¸c khu vùc lo¹i h×nh lËp ®Þa nh- nhau, cã

thÓ kh«ng liÒn nhau, nh-ng vÒ ®iÒu kiÖn lËp ®Þa ph¶i nh- nhau vµ t-¬ng

®èi æn ®Þnh. Trong trång rõng ph¶i ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kü thuËt nh-

nhau vµ sÏ cã s¶n l-äng rõng nh- nhau.

5.2.2.Nguyªn t¾c tæng hîp nhiÒu nh©n tè kÕt hîp víi nh©n

tè chñ ®¹o

LËp ®Þa rõng lµ tæng thÓ tù nhiªn, ph©n lo¹i nã tÊt nhiªn ph¶i ®-îc

quyÕt ®Þnh bëi sù kh¸c nhau nh÷ng ®Æc tr-ng tæng hîp tù nhiªn, tæng hîp

c¸c nh©n tè tù nhiªn cÊu thµnh lËp ®Þa tæng hîp, cã sù ph©n biÖt c¸c ®Æc

tr-ng cña lËp ®Þa. Ph©n lo¹i nh- vËy míi ph¶n ¸nh ®-îc tiªu chuÈn s½n cã

cña lËp ®Þa. NÕu chØ xÐt 1 hoÆc 1 vµi nh©n tè tù nhiªn®Ó ph©n lo¹i th×

lu«n lu«n lµ phiÕn diÖn. Song chØ c¨n cø vµ ph©n tÝch tæng hîp th× l¹i rÊt

khã ph©n lo¹i cô thÓ, bëi v× ®iÒu tra tæng hîp khã thÓ hiÖn sù ®¬n gi¶n

ho¸ vµ chØ tiªu tæng hîp th× l¹i rÊt khã x¸c ®Þnh. Thø nhÊt lµ khi v¹ch

tuyÕn th× khã n¾m b¾t, cho nªn trªn c¬ së ph©n tÝch tæng hîp ph¶i t×m ra

Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)

1-2 nh©n tè chñ ®¹o ®Ó v¹ch ra chØ tiªu th× míi dÔ t¸ch ra c¸c loaÞ h×nh.

Khi v¹ch tuyÕn c¸c lo¹i h×nh ph¶i c¨n cø vµo nh©n tè chñ ®¹o vµ tham

kh¶o c¸c nh©n tè kh¸c. C¸c nh©n tè chñ ®¹o trùc quan cµng cã thÓ biÓu

®¹t ®-îc ®Æc tr-ng chñ yÕu. Nh©n tè chñ ®¹o kh«ng ph¶i lµ ®¬n ®éc

khèng chÕ 1 sè nh©n tè kh¸c, nh©n tè chñ ®¹o võa lµ c¨n cø chñ yÕu ®Ó

ph©n lo¹i võa lµ nh©n tè ¶nh h-ëng chñ yÕu ®Õn sù c¶i t¹o, lîi dông lËp

®Þa vµ ®èi víi s¶n xuÊt rÊt dÔ øng dông, ®¶m b¶o nguyªn t¾c thùc dông

gi¶n ®¬n râ rµng.

5.2.3. Nguyªn t¾c thùc dông ®¬n gi¶n

NhiÖm vô cña ph©n lo¹i lËp ®Þa rõng kh«ng chØ yªu cÇu ng-êi lµm

c«ng t¸c ph©n lo¹i lËp ®Þa vËn dông tri thøc sinh th¸i häc vµ trång rõng,

ph¶i dùa vµo 2 nguyªn t¾c ®ã ®Ó x©y dùng hÖ thèng ph©n lo¹i lËp ®Þa

khoa häc vµ còng lµm cho nh÷ng ng-êi thiÕu kiÕn thøc kinh doanh rõng

vµ thiÕu kinh nghiÖm vÒ trång rõng vµ sinh th¸i häc còng cã thÓ lý gi¶i

vµ sö dông, nghÜa lµ ph©n lo¹i lËp ®Þa ®ã ph¶i tËp trung vµo øng dông cho

s¶n xuÊt vµ phôc vô cho c«ng t¸c trång rõng. Cho nªn yªu cÇu hÖ thèng

x©y dùng vÒ ph©n lo¹i lËp ®Þa ph¶i ®¬n gi¶n nhÊt, râ rµng nhÊt, chÝnh x¸c

nhÊt vµ trùc quan nhÊt. Ph¶i dïng c¸c tªn gäi, m« t¶, ch÷ viÕt ph¶i biÓu

®¹t ®-îc nh©n tè chñ ®¹o. Yªu cÇu ph¶i dÔ nhËn biÕt, ph¶i kÕt hîp tÝnh

khoa häc vµ tÝnh thùc dông ®Ó ®¹t ®-îc yªu cÇu cña ph©n lo¹i lËp ®Þa.

trong ph©n lo¹i c¨n cø vµo chØ tiªu ph©n chia lo¹i h×nh c¸c cÊp ph¶i xem

xÐt ®Õn sù kh¸c nhau vÒ loµi c©y, trång rõng, kinh doanh rõng vµ cã thÓ

mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ. Trong ph©n lo¹i lËp ®Þa th«ng th-êng ph¶i ¸p

dông c¸c ph-¬ng ph¸p ®Þnh tÝnh vµ ®Þnh l-îng, cho nªn khi ph©n chia

c¸c lo¹i h×nh ®iÒu kiÖn lËp ®Þa yªu cÇu c¸c nh©n tè tæ thµnh khi ®iÒu tra

d· ngo¹i ph¶i dÔ ®o nh-: §é dµy tÇng ®Êt, h-íng ph¬i, thùc b×.v.v...Khi

ph©n chia lo¹i h×nh lËp ®Þa võa ph¶i kh«ng nªn nhá qu¸, nªn tÝnh ®Õn l«,

-h¶i dÔ øng dông trong thiÕt kÕ vµ trång rõng. VÝ dô; Hµm l-îng n-íc

trong ®Êt lµ c¨n cø khoa häc ®Ó ph©n lo¹i lËp ®Þa, nh-ng trong thùc tÕ th×

khã ¸p dông nªn ph¶i dïng ph-¬ng ph¸p gi¸n tiÕp ®Ó ph¶n ¸nh n-íc

trong ®Êt lµ nh©n tè ®Þa h×nh.

5.3.C¨n cø ph©n lo¹i l©p ®Þa rõng

5.3.1. C¨n cø ph©n chia khu vùc

Trong ph©n lo¹i lËp ®Þa ph©n chia khu vùc chñ yÕu c¨n cø vµo ®Þa

m¹o, nhiÖt ®é, n-íc, ®¸,...nh- ph©n lo¹i lËp ®Þa T.Q, Mü, ... c¸c ®ai sinh

c¶nh chñ yÕu c¨n cø vµo khÝ hËu, ®Æc biÖt lµ T

ngµy > 10

C vµ tæng tÝch

«n >10

C vµ cßn ph¶i tham kh¶o ®Þa m¹o, thùc b×, ®Êt vµ c¸c nh©n tè

kh¸c. §èi víi rõng trång cßn ph¶i xem xÐt ®Õn nhiÖt ®é th¸ng cao nhÊt

vµ th¸ng thÊp nhÊt, nhiÖt ®é b×nh qu©n thÊp nhÊt ®Ó lµm chØ tiªu bæ sung.

C¸c khu vùc lËp ®Þa cña hÖ thèng ph©n lo¹i chñ yÕu c¨n cø vµo qui luËt

kh¸c nhau cña c¸c vïng lín: VÜ ®é, ®ai vÜ ®é ®Ó x¸c ®Þnh søc nãng, ®ai

kinh ®é ®Ó x¸c ®Þnh ®é Èm cña vïng khÝ hËu, ®Þa m¹o lín ®Ó x¸c ®Þnh

Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)

tiÒm n¨ng s¶n xuÊt cña lËp ®Þa vµ ph-¬ng h-íng c¶i t¹o vµ lîi dông

ønginh c¶nh

5.3.2.C¨n cø ph©n chia ®iÒu kiÖn lËp ®Þa rõng

C¨n cø ph©n chia c¸c ®¬n vÞ ph©n lo¹i lËp ®Þa chñ yÕu lµ sù kh¸c

nhau vÒ ®Þa h×nh, ®Êt, thùc b×, thuû v¨n.

1. §iÒu kiÖn m«i tr-êng:

Theo quan ®iÓm sinh th¸i häc th× rõng vµ m«i tr-êng lµ mét thÓ

m©u thuÉn thèng nh©t. Nãi chung m«i tr-êng æn ®Þnh cã t¸c dông quyÕt

®Þnh, cã nghÜa m«i tr-êng lµ mÆt chñ yÕu. M«i tr-êng lËp ®Þa kh¸c nhau

cã t¸c dông quyÕt ®Þnh ®Õn thµnh phÇn loµi c©y, kÕt cÊu, s¶n l-îng rõng,

cho nªn viÖc ph©n chia lo¹i h×nh ®iÒu kiÖn lËp ®Þa ph¶i dùa vµo b¶n th©n

m«i tr-êng lËp ®Þa trªn ®Êt trång rõng lµm c¨n cø c¬ b¶n. §Æc biÖt lµ n¬i

®Êt trång rõng mµ ch-a cã rõng hoÆc thùc b× rõng ®· bÞ ph¸ ho¹i, chØ cßn

c©y bôi vµ cá hay ë n¬i ®· bÞ con ng-êi can thiÖp lµm cho thÕ n¨ng lËp

®Þa gi¶m xuèng. Tr-íc t×nh h×nh ®ã chØ cã thÓ dïng b¶n th©n m«i tr-êng

lËp ®Þa ®ã lµm c¨n cø ph©n lo¹i ®iÒu kiÖn lËp ®Þa. Trong c¸c nh©n tè m«i

tr-êng lËp ®Þa th× chØ cßn l¹i khÝ hËu, ®Êt. Trong nh©n tè ®Êt bao gåm c¶

®Þa chÊt, thuû v¨n vµ nh©n tè ®Þa h×nh cã t¸c dông ph©n phèi l¹i. Khi

ph©n lo¹i ®iÒu kiÖn lËp ®Þa ph¶i ph¶n ¸nh ®iÒu kiÖn kh¸c nhau, gièng

nhau c¸c nh©n tè m«i tr-êng lËp ®Þa (khÝ hËu vµ ®Êt), nhÊt lµ ph¶i ph¶n

¸nh ®-îc nh©n tè chñ ®¹o.

2. §iÒu kiÖn thùc b×

Cïng víi nh÷ng c¨n cø ®Þa h×nh, thæ nh-ìng. ph©n chia ®iÒu kiÖn

lËp ®Þa vÉn kh«ng phñ nhËn thùc b×, nhÊt lµ t¸c dông cña thùc b× rõng.

Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cho phÐp nh- vïng cã rõng tù nhiªn ph©n bè, chØ

cÇn ph¸ ho¹i thùc b× ë møc rÊt nhá th× qui luËt ph©n bè ®· ®· cã sù kh¸c

nhau râ rÖt. Nh÷ng nghiªn cøu vÒ thùc vËt chØ thÞ cã thÓ lîi dông thùc b×

®Ó lµm c¨n cø bæ sung cho viÖc ph©n chia c¸c lo¹i h×nh ®iÒu kiÖn lËp ®Þa.

VÝ dô c¸c ph-¬ng ¸n ph©n chia c¸c lo¹i h×nh ®iÒu kiÖn lËp ®Þa sinh

tr-ëng c¸c loµi c©y nh- Th«ng, Sa mu th-êng lÊy vÞ trÝ ®Þa h×nh, ®é dµy

tÇng ®Êt, hµm l-îng mïn lµm c¨n cø chñ yÕu, lÊy t×nh h×nh thùc b× lµm

chØ tiªu tham kh¶o. RÊt nhiÒu n-íc trªn thÕ giíi nh- PhÇn lan, Nga, §øc,

Mü, Cana®a, Trung Quèc ®Òu rÊt coi träng nghiªn cøu thùc vËt chØ thÞ,

hä th-êng dïng c¸c phæ loµi thùc vËt chØ thÞ kÕt hîp víi ®é nhiÒu ®Ó x¸c

®Þnh lo¹i h×nh ®iÒu kiÖn lËp ®Þa, thËm chÝ cßn dïng loµi thùc thùc vËt chØ

thÞ chñ yÕu ®Ó ®Æt tªn cho lo¹i h×nh ®iÒu kiÖn lËp ®Þa.

3. T×nh h×nh sinh tr-ëng cña c©y rõng

T×nh h×nh sinh tr-ëng cña rõng, bao gåm c¶ sù xuÊt hiÖn loµi c©y,

quan hÖ gi÷a loµi, s¶n l-îng l©m phÇn. Trong ph©n lo¹i ®iÒu kiÖn lËp ®Þa

cã ý nghÜa ®Æc biÖt, môc ®Ých ph©n chia c¸c lo¹i h×nh ®Ó tiÖn cho viÖc

ch¨m sãc rõng. Sinh tr-ëng tèt hay xÊu, viÖc ph©n chia c¸c lo¹i h×nh cã

hîp lý hay kh«ng, cho nªn trong ph©n lo¹i ®iÒu kiÖn lËp ®Þa th× nh©n tè

lËp ®Þa vµ sinh tr-ëng cña c©y rõngcã liªn quan víi nhau vµ trong nghiªn

cøu kh«ng thÓ thiÕu ®-îc.

Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)

Tãm l¹i trong mét khu vùc nhÊt ®Þnh viÖc ph©n chia c¸c lo¹i h×nh

®iÒu kiÖn lËp ®Þa nªn c¨n cø vµo nhiÒu nh©n tè, trong ®ã c¨n cø vµo nh©n

tè ®Þa h×nh vµ nh©n tè ®Êt lµ chñ ®¹o, ngoµi ra cßn ph¶i lÊy thùc b× tham

kh¶o, lÊy t×nh h×nh sinh tr-ëng c©y rõng ®Ó nghiÖm chøng. LÞch sö

nghiªn cøu lo¹i h×nh lËp ®Þa cña §øc lµ t-¬ng ®èi l©u h¬n c¶ vµ hiÖn nay

hä cho r»ng nghiªn cøu lËp ®Þa ph¶i ®-îc tiÕn hµnh nh- sau (theo C.A

§--ren-c«p, 1975):1 X¸c ®Þnh trùc tiÕp tÝnh n¨ng lËp ®Þa;2. X¸c ®Þnh trùc

tiÕp th«ng qua thùc b× ;3. X¸c ®Þnh bæ sung th«ng qua lÞch sö rõng trång.

5.4 HÖ thèng ph©n lo¹i lËp ®Þa rõng

HÖ thèng ph©n lo¹i lËp ®Þa lµ mét ph-¬ng thøc ph©n lo¹i lÊy rõng

lµm ®èi t-îng ph©n chia m«i tr-êng sinh tr-ëng. Mét hÖ thèng ph©n lo¹i

lËp ®Þa rõng do nhiÒu ®¬n vÞ ph©n lo¹i hîp thµnh. ë §øc th× 4 cÊp: Vïng

sinh tr-ëng - Vïng phô sinh tr-ëng - Nhãm lo¹i h×nh lËp ®Þa - Lo¹i h×nh

lËp ®Þa. Hai cÊp trªn lµ ®¬n vÞ ph©n lo¹i lín (vÜ m«), cÊp “Lo¹i h×nh lËp

®Þa” lµ ®¬n vÞ ph©n lo¹i c¬ b¶n (vi m«).

5.4.1.§¬n vÞ ph©n lo¹i lËp ®Þa rõng

Khi x©y dùng hÖ thèng ph©n lo¹i lËp ®Þa rõng ph¶i thiÕt lËp mét

®¬n vÞ hÖ thèng ph©n lo¹i lËp ®Þa. §¬n vÞ hÖ thèng ph©n lo¹i lËp ®Þa cã 2

ý nghÜa:

1 Cã ph©n cÊp ph©n chia hÖ thèng

2. Cã tªn gäi cÊp hÖ thèng

HÖ thèng ph©n lo¹i lËp ®Þa kh¸c nhau th× quan ®iÓm ph©n lo¹i kh¸c

nhau, tªn gäi ®¬n vÞ kh¸c nhau.

5.4.2.HÖ thèng ph©n lo¹i lËp ®Þa ë Trung Quèc

1) HÖ thèng ph©n lo¹i lËp ®Þa ë Trung Quèc cã 6 cÊp nh- sau:

Site area- MiÒn lËp ®Þa

Site region – Vïng lËp ®Þa

Site Sub-region - ¸ vïng lËp ®Þa

Site type district – Lo¹i h×nh lËp ®Þa tiÓu khu

Group Site type – Nhãm lo¹i h×nh lËp ®Þa

Site type – KiÓu lËp ®Þa

CÊp 0 – Forest Site Region

CÊp 1- Forest Site Zone

CÊp 2- Forest Site Area; Forest Site Sub-area

CÊp 3- Forest Site Type-District; Forest Site Type-Sub-district; Forest

Site Type Group

CÊp 4- Forest Site Type; Forest Site Type Variety.

Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)

- CÊp 0 lµ miÒn ®Þa lý tù nhiªn

nh÷ng khu ®Êt kh«ng liÒn nhau cã cïng mét søc s¶n xuÊt mµ chia ra cïng

chÝnh x¸c võa hîp víi quy luËt tù nhiªn ®Þa ph-¬ng võa phï hîp víi lo¹i

h×nh lËp ®Þa th-ôc tÕ.

rõng. Do n-íc ta cã nhiÒu vïng ®Êt trèng , cho nªn ph-¬ng ph¸p gi¸n

tiÕp lµ ph-¬ng ph¸p th-êng dïng.

®Þa. Ph-¬ng ph¸p nµy phï hîp víi nh÷ng vïng kh«ng cã rõng hîac Ýt

rõng vfa nh÷ng vïng rõng bÞ ph¸ hoaÞ nghiªm träng. §Æc ®iÓm cña nã lµ

®¬n gi¶n, dÔ lµm, trong thùc tÕ th-êng ®-îc øng dông. Ph-¬ng ph¸p nµy

vïng kh¸c nhau:

35)

l-îng n-íc trogn ®Êt 8 cÊp.

Cã 10 lo¹i h×nh lËp ®Þa.

BiÓu 1-10 Lo¹i h×nh ®iÒu kiÖn lËp ®Þa vïng suèi ®Êt vµng

Thø

tù

§¸

mÑ

§Þa h×nh, h-íng dèc Tªn gäi lo¹i lËp ®Þa

Hµm l-îng

n-íc ë

1m(mm)

ChiÒu cao

tÇng tren

c©y hoÌ 14

tuæi

§Êt

vµng

B»ng

®Ønh ®åi

dèc ©m

MÆt b»ng ®Êt vµng

®Ønh ®åi ®Êt vµng

162,1

168,69-182,76

12,0

11,9

Khoa học và trồng và chăm sóc rừng - Phần 3

Chủ đề:

Tài liệu liên quan

Tài liêu mới

AI tóm tắt

Giới thiệu tài liệu

Đối tượng sử dụng

Từ khoá chính

Nội dung tóm tắt

Hỗ trợ

Phương thức thanh toán

Theo dõi chúng tôi