Khóa luận tốt nghiệp: Thực trạng các phẩm chất đạo đức của người lao động tại Công ty cổ phần mía đường Lam Sơn

Ở Ầ Ầ PH N M Đ U

ọ ề 1. Lý do ch n đ tài

ậ ề 1.1. V lý lu n

ồ ạ ự ẩ ạ ờ ộ ứ Chu n m c đ o đ c ra đ i và t n t ộ i m t cách khách quan trong cu c

ứ ủ ề ằ ỉ ườ ề ươ ố s ng, nh m đi u ch nh ý th c, hành vi c a con ng i. Xét v ph ệ ng di n xã

ư ươ ự ể ệ ạ ứ ủ ệ ỗ ộ h i cũng nh ph ng di n hành vi c a m i cá nhân, đ o đ c là s th hi n quan

ử ủ ườ ườ ệ ứ h ng x và hành vi c a con ng i, đem l ạ ợ i l i ích cho con ng i, cho ng ườ i

ờ ố ộ ộ ườ ữ ệ khác và xã h i. Trong đ i s ng xã h i loài ng ứ ố i có nh ng m i quan h ph c

ồ ạ ứ ủ ặ ậ ộ ạ ạ t p, đa d ng nó t n t ỗ i đan xen nhau. M t khác do trình đ nh n th c c a m i

ườ ọ ố ữ ổ ng i cũng khác nhau, h s ng trên nh ng lãnh th khác nhau nên v t p t c, l ề ậ ụ ợ i

ự ồ ạ ể ể ộ ích, văn hóa, trình đ phát tri n cũng khác nhau. Đ duy trì s t n t i và phát

ự ố ữ ự ể ả ắ ẩ ỗ ộ tri n, m i xã h i ph i xây d ng nh ng nguyên t c chu n m c s ng, trên c s ơ ở

ứ ự ầ ấ ế ứ ạ ộ đó con ng ườ ự i t ý th c t hành đ ng. Đ o đ c là nhu c u t t y u khách quan,

ạ ử ề ấ ầ ộ ị ư nh ng l ữ i là v n đ có tính l ch s . Trong xã h i nào cũng c n hình thành nh ng

ắ ố ể ậ ự ệ ằ ổ nguyên t c s ng đ con ng ườ ự i t nguy n tuân theo, nh m bình n tr t t ộ xã h i,

ự ồ ạ ủ ờ ố ủ ộ ỗ duy trì s t n t ữ i c a xã h i và c a m i cá nhân. Trong đ i s ng, có nh ng

ờ ạ ở ự ạ ứ ắ ẩ ọ ườ nguyên t c, chu n m c đ o đ c chung cho m i th i đ i, đâu có con ng i thì

ở ệ ạ ứ ự ệ ố ộ đó có quan h đ o đ c, đó là (s ng thi n, yêu quý lao đ ng, trung th c, s ự

ủ ậ ế ơ ố ớ ổ ự th y chung, lòng nhân h u, lòng bi t n và s tôn kính đ i v i t tiên, …)

ủ ữ ứ ạ ệ Đ o đ c giúp cho cá nhân hoàn thi n nhân cách c a mình. Nh ng con

ườ ứ ạ ờ ấ ạ ữ ứ ẩ ng i có đ c h nh bao gi ữ cũng có nh ng ph m ch t đ o đ c cao quý. Nh ng

ị ạ ứ ượ ở ở ạ ố ớ ộ giá tr đ o đ c khi đã đ c hình thành cá nhân thì có tác đ ng tr l i đ i v i xã

ướ ự ộ h i theo h ng tích c c.

ườ ồ ạ ớ ư ữ ự ạ ộ Trong xã h i, con ng i t n t i v i t cách là nh ng cá nhân. S đa d ng,

ẻ ủ ữ ề ặ ầ ả ẩ ự phong phú, nhi u v c a cái riêng đang đ t ra yêu c u ph i có nh ng chu n m c

ữ ứ ệ ẳ ị ị ướ ứ ẫ ạ ạ đ o đ c trong vi c kh ng đ nh nh ng giá tr và h ng d n hành vi đ o đ c cho

ứ ủ ụ ể ấ ạ ữ ề ệ ẩ cá nhân trong nh ng đi u ki n c th . Ph m ch t đ o đ c c a cá nhân ng ườ i

ượ ệ ở ự ổ ữ ứ ể ầ ợ ộ lao đ ng đ c bi u hi n s t ng h p nh ng tính cách đáp ng yêu c u chung

ấ ạ ứ ẩ ộ ườ ứ ự ữ ộ ủ c a xã h i. Ph m ch t đ o đ c ng ộ i lao đ ng ch a đ ng trong đó nh ng n i

ấ ạ ứ ữ ủ ữ ắ ắ ạ ẩ ộ ứ hàm c a nh ng nguyên t c, quy t c đ o đ c xã h i, nh ng ph m ch t đ o đ c

ườ ơ ở ệ ể ầ ộ ọ ớ ủ c a ng i lao đ ng là c s quan tr ng, góp ph n to l n vào vi c phát tri n nhân

ườ ộ ườ ạ ộ ự ộ ủ cách c a ng i lao đ ng, giúp cho ng i lao đ ng tích c c trong ho t đ ng lao

ạ ạ ệ ề ả ả ả ặ ộ ố ộ đ ng t o t o đi u ki n đ m b o cu c s ng cho b n thân và gia đình. M t khác

ứ ủ ữ ạ ỗ ườ nó còn là nh ng tính cách mang ý nghĩa tâm lý, đ o đ c c a riêng m i ng i lao

ấ ạ ứ ứ ữ ắ ẩ ả ộ đ ng, nghiên c u n m v ng các ph m ch t đ o đ c này giúp cho các nhà qu n

ơ ở ể ổ ệ ạ ộ ứ ả lý lao đ ng, lãnh đ o các doanh nghi p có c s đ t ề ch c, qu n lý và đi u

ườ ộ ộ ố ấ ạ ệ ả ấ hành ng i lao đ ng m t cách t t nh t, đem l ộ i hi u qu năng su t lao đ ng

cao.

ề ự ễ 1.2. V th c ti n

ấ ạ ữ ứ ứ ạ ẩ ế Đ o đ c nói chung và nh ng ph m ch t đ o đ c nói riêng có vai trò h t

ạ ộ ấ ủ ả ọ ữ ộ ứ s c quan tr ng trong ho t đ ng lao đ ng s n xu t c a, khi cá nhân có nh ng

ấ ạ ạ ộ ẽ ạ ứ ệ ẩ ả ộ ộ ph m ch t đ o đ c trong lao đ ng thì ho t đ ng lao đ ng s đ t hi u qu cao,

ủ ườ ộ ượ ả ả ạ ườ ờ ố đ i s ng c a ng i lao đ ng ngày càng đ c đ m b o. Bên c nh đó ng i lao

ự ượ ố ượ ế ự ế ạ ả ộ đ ng là l c l ng chính, chi m s l ẩ ng đông và tr c ti p t o ra các s n ph m.

ớ ị ườ ố ớ ế ứ ộ ọ V i v trí đó ng ạ ộ i lao đ ng có vai trò h t s c quan tr ng đ i v i ho t đ ng

ố ớ ể ổ ệ ộ ứ ệ ộ đ ng lao đ ng và đ i v i các doanh nghi p. Đ t ch c và phát huy hi u qu ả

ủ ả ườ ả ố ượ ệ ả ộ ấ ượ kh năng c a ng i lao đ ng, ngoài vi c đ m b o s l ng, ch t l ơ ấ ng, c c u

ệ ầ ộ ế ả ắ ữ ụ ạ lao đ ng các nhà lãnh đ o doanh nghi p c n thi t ph i n m v ng và giáo d c có

ấ ạ ứ ố ớ ệ ả ấ ẩ ườ ộ hi u qu nh t các ph m ch t đ o đ c đ i v i ng i lao đ ng

ề ề ớ ệ Trong đi u ki n n n kinh t ế ị ườ th tr ệ ng, cùng v i quá trình công nghi p

ấ ướ ệ ể ậ ộ ộ ệ ệ ạ hoá, hi n đ i hoá đ t n c và công cu c h i nh p, phát tri n. Vi t Nam hi n là

ủ ổ ứ ươ ế ớ ị ườ thành viên c a t ch c th ạ ng m i th gi i do đó trên th tr ự ự ạ ng có s s c nh

ỉ ổ ệ ắ ậ ỏ tranh gay g t, vì v y đòi h i các doanh nghi p không ch đ i m i v c c u t ớ ề ơ ấ ổ

ứ ế ị ệ ớ ả ả ấ ch c, thi t b công ngh m i vào trong quá trình qu n lý s n xu t mà các doanhh

ố ượ ệ ế ấ ượ ủ ể ộ ộ nghi p quan tâm đ n s l ng và ch t l ng c a đ i ngũ lao đ ng đ có đ ủ

ữ ứ ề ệ ạ ươ ườ đi u ki n c nh tranh đ ng v ng trên th ng tr ng. Ngày nay, thông qua các

ấ ủ ả ổ ứ phong trào thi đua s n xu t c a các t ệ ch c công đoàn trong các doanh nghi p

ứ ủ ấ ạ ự ữ ệ ề ẩ ộ ườ phát đ ng th c hi n, nh ng tiêu chí v ph m ch t đ o đ c c a ng ộ i lao đ ng

ượ ụ ể ượ ả ườ ộ đã đ c c th hóa và đ c đông đ o ng ọ i lao đ ng trong các công đoàn h c

ườ ệ ộ ộ ậ t p. Ng ộ i lao đ ng Vi t Nam dù là lao đ ng chân tay hay lao đ ng trí óc, ở ấ b t

ạ ộ ự ề ố ố ỳ k các lĩnh v c ho t đ ng nào trong qu c doanh, ngoài qu c doanh…đ năng

ữ ế ế ạ ạ ạ ổ ớ ộ ọ ệ ộ đ ng, sáng t o, m nh d n đ i m i, ti p thu nh ng ti n b khoa h c công ngh ,

ế ị ườ ớ ơ ứ ầ ế ị ườ ớ ơ ậ ộ thích ng d n v i c ch th tr ng và h i nh p v i c ch th tr ng và kinh

ố ế ớ ấ ướ ự ệ ổ ủ ườ ế t qu c t , đóng góp vào s nghi p đ i m i đ t n c thì vai trò c a ng i lao

ắ ượ ắ ở ớ ề ấ ầ ổ ộ đ ng ngày càng tr nên to l n, n m b t đ c v n đ này công ty c ph n mía

ườ ớ ơ ấ ổ ừ ơ ổ ứ ế đ ng Lam S n đã không ng ng đ i m i c c u t ch c, trang thi t bi, dây

ạ ộ ệ ể ề ạ ả ấ ộ truy n máy móc hi n đ i vào trong s n xu t. Tuy nhiên đ ho t đ ng lao đ ng

ấ ượ ế ệ ả ạ ả ơ ồ ộ ữ đ t hi u qu cao h n n a ph i xem xét đ n ch t l ng ngu n lao đ ng t ạ i

ệ ượ ụ ể ở ể ứ ủ ấ ạ ẩ ườ doanh nghi p, nó đ ệ c bi u hi n c th ph m ch t đ o đ c c a ng i lao

ấ ạ ắ ị ứ ữ ệ ắ ẩ ờ ứ ộ đ ng, thông qua vi c nghiên c u n m b t k p th i nh ng ph m ch t đ o đ c

ườ ộ ạ ữ ệ ể ươ ổ ủ c a ng i lao đ ng t i doanh nghi p đ có nh ng ph ng pháp t ứ ch c lao

ườ ạ ệ ả ả ấ ọ ộ đ ng khoa h c, đúng ng ệ i, đúng vi c đem l i hi u qu cao trong s n xu t.

ặ ả ồ ộ ồ ị M t khác, Đ ng ta luôn xác đ nh: “Ngu n lao đ ng d i dào, con ng ườ i

ệ ố ướ ề ả ầ ạ Vi ề t Nam có truy n th ng yêu n c, c n cù, sáng t o, có n n t ng văn hoá, giáo

ệ ả ắ ắ ọ ộ ộ ụ d c, có kh năng n m b t khoa h c và công ngh ”. Đ i ngũ lao đ ng có vai trò

ấ ướ ự ệ ệ ệ ạ ọ quan tr ng trong s nghi p công nghi p hóa, hi n đ i hóa đ t n ệ c. Vi c phát

ượ ấ ạ ứ ẩ ườ ộ huy đ c các ph m ch t đ o đ c ng ớ i lao đ ng trong doanh nghiêp, cùng v i

ệ ả ế ệ ẽ ứ ệ ọ ữ vi c c i ti n khoa h c công ngh s giúp cho các doanh nghi p ngày đ ng v ng

ườ ứ ủ ấ ạ ư ẩ ườ ộ ể và phát tri n trên thi tr ng nh ng các ph m ch t đ o đ c c a ng i lao đ ng,

ư ượ ệ ộ ch a đ ầ ủ c các doanh nghi p đánh giá và phát huy m t cách đ y đ .

ạ ượ ữ ế ạ ả ộ ố ẩ Tuy nhiên, bên c nh nh ng k t qu đã đ t đ ấ c thì m t s các ph m ch t

ườ ư ố ầ ượ ữ ể ẫ ộ ắ ạ ứ ủ đ o đ c c a ng i lao đ ng v n còn nh ng đi m ch a t t c n đ ụ c kh c ph c,

ứ ủ ấ ạ ụ ề ệ ẩ ườ hi n nay công tác tuyên truy n, giáo d c các ph m ch t đ o đ c c a ng i lao

ồ ạ ẫ ế ấ ậ ữ ạ ồ ờ ộ ừ ặ ộ đ ng v n còn t n t i nh ng h n ch , b t c p. Đ ng th i do tác đ ng t m t trái

ấ ạ ộ ố ề ẩ ị ủ ề c a n n kinh t ế ị ườ th tr ứ ủ ố ng, m t s giá tr truy n th ng, ph m ch t đ o đ c c a

ườ ộ ộ ầ ậ ộ ộ ị ườ ng i lao đ ng có ph n b mai m t. M t b ph n ng ộ i lao đ ng có l ố ố i s ng

ự ụ ệ ế ệ ế ệ ầ th c d ng, thi u trách nhi m trong công vi c, thi u tác phong công nghi p c n

ế ả ưở ế ệ ả ấ thi t nh h ả ng đ n hi u qu trong s n xu t.

ấ ừ ơ ở ự ơ ở ự ữ ễ ậ Xu t phát t nh ng c s lý lu n và c s th c ti n trên, tôi l a chon

ứ ủ ấ ạ ự ạ ẩ ườ ộ ạ ổ i lao đ ng t ầ i Công ty c ph n “Th c tr ng các ph m ch t đ o đ c c a ng

ườ ơ ứ ề ng Lam S n – Thanh Hóa mía đ ” làm đ tài nghiên c u.

ứ ụ 2. M c đích nghiên c u

ấ ạ ế ố ứ ứ ự ạ ẩ Nghiên c u th c tr ng các ph m ch t đ o đ c và các y u t ế ộ tác đ ng đ n

ứ ủ ấ ạ ẩ ườ ộ ạ ầ ườ ph m ch t đ o đ c c a ng i lao đ ng t ổ i Công ty c ph n mía đ ng Lam

ơ ừ ộ ố ệ ề ế ằ ấ ị S n – Thanh Hóa, t ầ đó đ xu t m t s bi n pháp và ki n ngh nh m góp ph n

ạ ứ ủ ườ ộ nâng cao đ o đ c c a ng i lao đ ng.

ố ượ ứ ể 3.Đ i t ng và khách th nghiên c u

ố ượ ứ 3.1. Đ i t ng nghiên c u

ấ ạ ứ ủ ự ứ ạ ẩ ườ ộ Nghiên c u th c tr ng các ph m ch t đ o đ c c a ng i lao đ ng t ạ i

ầ ườ ơ ổ Công ty c ph n mía đ ng Lam S n – Thanh Hóa.

ứ ể 3.2. Khách th nghiên c u

ề ộ ạ ầ ườ ơ ứ Đ tài nghiên c u 181 lao đ ng t ổ i Công ty c ph n mía đ ng Lam S n –

ộ ộ ữ Thanh Hóa trong đó có: 91 lao đ ng nam, 90 lao đ ng n .

ứ ệ ụ 4. Nhi m v nghiên c u

ậ ề ạ ứ ấ ạ ứ ệ ố ơ ở ẩ 4.1. H th ng hoá c s lý lu n v đ o đ c và ph m ch t đ o đ c.

ấ ạ ứ ủ ự ạ ườ ộ ạ ổ ẩ 4.2. Th c tr ng các ph m ch t đ o đ c c a ng i lao đ ng t ầ i Công ty c ph n

ườ ơ mía đ ng Lam S n – Thanh Hóa

ộ ố ệ ề ấ ị ể ế ầ ạ ứ ủ 4.3. Đ xu t m t s bi n pháp và ki n ngh đ góp ph n nâng cao đ o đ c c a

ườ ả ộ ộ ng ệ i lao đ ng và hi u qu lao đ ng.

ứ ạ 5. Ph m vi nghiên c u

ườ ườ ộ Nhân cách con ng i nói chung và ng ữ i lao đ ng nói riêng có nh ng

ư ứ ấ ẩ ở ề ứ ỉ ph m ch t đao đ c khác nhau nh ng ẩ đ tài này tôi ch nghiên c u sáu ph m

ứ ơ ả ấ ạ ắ ọ ự ự ch t đ o đ c c b n sau: Tính trung th c; tính nguyên t c; tôn tr ng danh d ;

ọ ậ ừ ộ ộ ữ ệ ả lòng nhân ái; thái đ lao đ ng và h c t p không ng ng, gi gìn v sinh, b o v ệ

ườ môi tr ng.

ứ ề ế ườ ộ ạ Chúng tôi ti n hành nghiên c u, đi u tra 181 ng i lao đ ng t i Công ty

ườ ơ ầ ổ c ph n mía đ ng Lam S n – Thanh Hóa.

ề ượ ứ ừ ế ế Đ tài đ c ti n hành nghiên c u t tháng 3 năm 2012 đ n tháng 6 năm

2012

ươ ứ 6.Ph ng pháp nghiên c u

ươ ứ 6.1. Ph ế ng pháp nghiên c u lý thuy t

ươ ổ ợ 6.1.1. Ph ế ng pháp phân tích và t ng h p lý thuy t

ứ ứ ề ế ệ ế ấ Ti n hành nghiên c u tài li u có liên quan đ n v n đ nghiên c u sau đó

ử ờ ể ể ề ộ ể ậ ấ ộ ị phân tích thành b ph n theo l ch s th i gian đ có th hi u v n đ m t cách

toàn di n.ệ

ươ 6.1.2. Ph ế ạ ệ ố ng pháp phân lo i h th ng hóa lý thuy t

ử ụ ươ ệ ố ể ắ ế ọ S d ng ph ệ ng pháp này đ s p x p các tài li u khoa h c, theo h th ng lôgíc

ặ ẽ ch t ch .

ươ ự ễ ứ 6.2. Ph ng pháp nghiên c u th c ti n

ươ ề 6.2.1. Ph ng pháp đi u tra

ử ụ ươ ươ ủ ạ Chúng tôi s d ng ph ề ng pháp đi u tra là ph ng pháp ch đ o. Đ s ể ử

ươ ộ ệ ố ự ề ế ớ ụ d ng ph ỏ ng pháp này tôi xây d ng phi u đi u tra v i m t h th ng câu h i

ố ệ ử ậ ở đóng và m . Sau đó thu th p và x lý s li u.

ươ 6.2.1. Ph ng pháp quan sát

ế ườ ệ ọ ộ Chúng ti n hành quan sát ng i lao đ ng khi h đang làm vi c. Quan sát

ộ ử ỉ ờ ọ ủ ọ ế ở m i hành vi, thái đ , c ch , l i nói … c a h . Ti n hành quan sát ờ ề nhi u th i

ấ ạ ễ ế ể ẩ ọ ứ ủ đi m khác nhau và ghi chép m i di n bi n tâm lý và ph m ch t đ o đ c c a

ườ ể ổ ề ầ ứ ấ ộ ng ữ i lao đ ng đ b sung cho nh ng v n đ c n nghiên c u sâu.

ươ 6.2.3. Ph ạ ng pháp đàm tho i

ươ ệ ớ ườ ạ Tôi dùng ph ạ ể ng pháp đàm tho i đ trò chuy n v i ng ộ i lao đ ng t i Công

ổ ầ ườ ậ ơ ty c ph n mía đ ằ ng Lam S n – Thanh Hóa nh m thu th p thêm thông tin c th ụ ể

ấ ề ầ ứ ứ ể ầ ằ ậ ộ ế ề ữ v nh ng v n đ c n nghiên c u, đ góp ph n nh m tăng đ tin c y và s c thuy t

ụ ủ ế ứ ủ ế ề ả ph c c a k t qu nghiên c u c a phi u đi u tra.

ươ ế ấ 6.2.4. Ph ng pháp l y ý ki n chuyên gia

ử ụ ươ ứ ư ế ề ấ ấ S d ng ph ng pháp l y ý ki n chuyên gia v n đ nghiên c u, nh xây

ứ ử ề ế ế ả ự d ng phi u đi u tra, x lý và phân tích k t qu nghiên c u v.v….

ươ ứ ế ệ ổ 6.2.5. Ph ng pháp nghiên c u và t ng k t kinh nghi m

ứ ế ề ệ ấ ứ ệ Thông qua vi c nghiên c u các tài li u có liên quan đ n v n đ nghiên c u

ả ạ ừ ế ấ ề ở ữ ể ổ ủ c a các tác gi trong các giai đo n, t đó t ng k t v n đ ọ nh ng đi m chính, tr ng

ấ ề ơ ở ứ tâm làm c s cho v n đ nghiên c u.

ươ ố 5.3. Ph ng pháp toán th ng kê

ươ ọ ể ử ố ử ụ Chúng tôi s d ng các ph ế ng pháp toán th ng kê toán h c đ x lý phi u

ậ ố ệ ề ặ ị ề ằ ượ ữ ệ ị đi u tra nh m thu th p s li u v m t đ nh l ể ng cho nh ng bi u hi n đ nh tính

ể ừ ế ơ ở ẳ ị ả ấ ề qua phi u đi u tra. Đ t đó có c s phân tích, kh ng đ nh lý gi i các v n đ ề

nghiên c u. ứ

Ầ Ộ Ứ PH N N I DUNG NGHIÊN C U

ƯƠ CH NG 1

Ậ Ơ Ả Ơ Ở Ề Ạ Ữ Ứ NH NG C S LÝ LU N C B N V Đ O Đ C

ử ấ ứ ề ị 1.1. L ch s v n đ nghiên c u

1.1.1. Trên th gi ế ớ i

ụ ạ ứ ừ ư ề ấ ượ ụ ỗ ạ T xa x a, v n đ giáo d c đ o đ c đã đ c các nhà giáo d c l ư i l c nh :

ử ứ ổ Kh ng T , J.A. Cômenxki, Petxtalôđi, K. Đ.Usinxki...quan tâm nghiên c u và

đánh giá cao.

ụ ụ ề ế ề ấ ạ ộ ổ ứ Ngày nay xã h i có nhi u bi n đ i thì v n đ giáo d c giáo d c đ o đ c

ườ ặ ệ ấ ạ ứ ạ ứ ụ ẩ cho ng i lao đông, đ c bi t là giáo d c ph m ch t đ o đ c đ o đ c càng đ ượ c

quan tâm nghiên c u.ứ

ọ ề ứ Bungari vào năm 1977 1978, trung tâm nghiên c u khoa h c v thanh niên

ọ ề ạ ứ ộ ố ề ụ ạ ứ ế ứ đã ti n hành nghiên c u m t s đ tài khoa h c v đ o đ c và giáo d c đ o đ c

ề ậ ề ị ế ấ ướ ị ọ cho thanh niên. Các nhà khoa h c đã đ c p đ n v n đ đ nh h ng giá tr cho

ị ạ ứ ưở ả ộ thanh niên nói chung, trong đó có các giá tr đ o đ c: lí t ng c ng s n, ch ủ

ạ ứ ộ ầ ậ ủ ể ả ộ nghĩa, đ o đ c c ng s n , tinh th n t p th xã h i ch nghĩa…

ấ ả ấ ả ụ ạ ố ơ ụ T i Nga nhà xu t b n giáo d c Matxc va đã xu t b n cu n: “ Giáo d c

ủ ữ ề ấ ậ ọ ả ả ạ đ o cho h c sinh nh ng v n đ lí lu n” c a tác gi ư N.I.Bônđ rev. Tác gi đã

ộ ố ầ ứ ộ ụ ủ ề ậ ả ạ ề ậ ớ đ c p t i m t s v n đ : Lí lu n giáo d c đ o đ c c ng s n ch nghĩa cho

ứ ộ ệ ề ạ ả ấ ộ ỉ ữ ủ thanh niên, ch ra n i hàm khái ni m c a đ o đ c c ng s n và đ xu t nh ng

ườ ứ ế ạ ườ ộ con đ ụ ng ti n hành giáo d c đ o đ c cho ng i lao đ ng nói riêng và thanh

niên nói chung.

1.1.2. Ở ệ Vi t Nam

ừ ướ ổ ơ ế ể ế ủ ườ T khi n c ta chuy n đ i c ch kinh t , vai trò c a ng ộ i lao đ ng ngày

ượ ề ặ ệ ấ ạ ộ càng đ c đ cao, đ c bi ủ ả ậ ả t là vai trò trong lao đ ng s n xu t t o ra c a c i v t

ể ả ấ ầ ố ế ả ch t nuôi s ng b n thân và gia đình, góp ph n phát tri n kinh t ờ ệ c i thi n đ i

ứ ế ấ ậ ầ ố s ng v t ch t và tinh th n. Hàng năm c đ n ngày 1 tháng năm hàng năm n ướ c

ưở ố ế ứ ạ ộ ộ ta h ự ng ng tích c c ngày qu c t ề lao đ ng, nhi u ho t đ ng đ ượ ổ c t ứ ch c

ứ ấ ể ụ ể ướ (văn hóa, th d c th thao…) Các công trình nghiên c u c p nhà n ấ c cũng r t

ứ ự ủ ể ệ ế ọ ườ chú tr ng đ n vi c nghiên c u s phát tri n nhân cách c a con ng ụ i m c tiêu,

ự ủ ự ể ế ộ ộ đ ng l c c a s phát tri n kinh t xã h i.

ụ ạ ụ ạ ư ề ứ ứ ề ề Đ tài giáo d c đ o đ c cũng nh đ tài giáo d c đ o đ c đã có khá nhi u

ả ể ể ộ ố ứ ứ tác gi nghiên c u. Ta có th đi m qua m t s công trình nghiên c u sau đây:

ứ ấ ướ ủ ệ ọ Năm 1995, công trình nghiên c u c p Nhà n c c a Vi n Khoa h c Giáo

ủ ặ ể ặ ố ố ủ ệ ụ d c do M c Văn Trang (ch biên) “ Đ c đi m l i s ng c a sinh viên hi n nay,

ươ ướ ụ ố ố ệ ề ả ph ng h ng và bi n pháp giáo d c l i s ng cho sinh viên” đ tài đã ph n ánh

ự ạ ố ố ủ ữ ứ ệ th c tr ng l i s ng hi n nay c a sinh viên (SV) và đã nêu lên nh ng căn c khoa

ệ ố ụ ố ố ữ ự ệ ể ọ h c, đã xây d ng h th ng biên pháp h u hi u đ giáo d c l i s ng cho SV

ườ ạ ọ ẳ ả ễ trong các tr ng cao đ ng, đ i h c. Tác gi Nguy n Văn Phúc v i ớ “ Quan hệ

ộ ố ữ ứ ệ ạ ẩ ỹ gi a th m m và đ o đ c trong cu c s ng và ngh thu t” ậ (Nxb KHXH, Hà N iộ

năm 1996).

ụ ạ ộ ổ ứ Ngày 18 tháng 10 năm 1996, B Giáo d c Đào t o đã t ả ộ ch c h i th o

ọ ạ ề ộ ướ ụ ứ ạ ng giáo d c đ o đ c trong các khoa h c t i Hà N i v ch đ ủ ề “Đ nhị h

ườ ả ọ tr ng đ i h c” ạ ọ và đã thu hút đông đ o các nhà khoa h c, các nhà giáo lão thành,

ụ ả ộ các nhà các b qu n lý giáo d c tham gia.

ả ườ ư ẳ ạ Năm 1999 tác gi Võ Đăng Khoa, tr ng Cao đ ng S Ph m Nha Trang

ổ ứ ụ ạ ứ ứ ề Khánh Hoà đã nghiên c u đ tài: T ch c giáo d c đ o đ c cho sinh viên thông

ạ ộ ư ẳ ạ qua các ho t đ ng ở ườ tr ng Cao Đ ng S Ph m Nha Trang – Khánh Hoà.

ứ ấ ướ ủ ệ ọ Năm 1995, công trình nghiên c u c p Nhà n c c a Vi n Khoa h c Giáo

ụ ủ ặ ể ặ ố ố ủ ệ Đ c đi m l i s ng c a sinh viên hi n nay, d c do M c Văn Trang (ch biên) “

ươ ướ ụ ố ố ệ ề ả ph ng h ng và bi n pháp giáo d c l i s ng cho sinh viên” đ tài đã ph n ánh

ự ạ ố ố ủ ữ ứ ệ th c tr ng l i s ng hi n nay c a sinh viên (SV) và đã nêu lên nh ng căn c khoa

ệ ố ụ ố ố ữ ự ệ ể ọ h c, đã xây d ng h th ng biên pháp h u hi u đ giáo d c l i s ng cho SV

ườ ạ ọ ẳ ả ễ trong các tr ng cao đ ng, đ i h c. Tác gi Nguy n Văn Phúc v i ớ “ Quan hệ

ộ ố ữ ứ ệ ạ ẩ ỹ gi a th m m và đ o đ c trong cu c s ng và ngh thu t” ậ (Nxb KHXH, Hà N iộ

năm 1996).

ụ ạ ộ ổ ứ ộ Ngày 18 tháng 10 năm 1996, B Giáo d c Đào t o đã t ả ch c h i th o

ọ ạ ề ộ ị ướ ụ ứ ủ ề “Đ nh h ạ ng giáo d c đ o đ c trong các khoa h c t i Hà N i v ch đ

ườ ả ọ tr ng đ i h c” ạ ọ và đã thu hút đông đ o các nhà khoa h c, các nhà giáo lão thành,

ụ ả ộ các nhà các b qu n lý giáo d c tham gia.

ả ườ ư ẳ ạ Năm 1999 tác gi Võ Đăng Khoa, tr ng Cao đ ng S Ph m Nha Trang

ứ ề ổ ứ ụ ạ ứ T ch c giáo d c đ o đ c cho sinh viên thông Khánh Hoà đã nghiên c u đ tài:

ạ ộ ư ẳ ạ qua các ho t đ ng ở ườ tr ng Cao Đ ng S Ph m Nha Trang Khánh Hoà .

ế ị ườ ứ ạ ọ ồ Năm 2007, Ti n sĩ Tr nh Duy Huy, Tr ng Đ i H c H ng Đ c đã nghiên

ộ ố ộ ứ ể ụ ạ ề ề ầ ơ ở M t s n i dung, yêu c u v giáo d c đ o đ c đ hình ấ ứ c u đ tài c p c s : “

ể ở ọ ườ ạ ọ ồ thành và phát tri n nhân cách h c sinh sinh viên Tr ng Đ i H c H ng Đ c ứ ”,

ả ơ ả ề ậ ữ ữ ế ầ ầ ộ ế tác gi đã đ c p đ n nh ng n i dung c b n và nh ng yêu c u c n thi t trong

ụ ạ ấ ướ ứ ạ công tác giáo d c đ o đ c cho SV trong giai đo n CNH, HĐH đ t n ủ c và c a

ề n n kinh t ế ị ườ th tr ệ ng hi n nay.

ệ ố ị ự ứ ớ ạ Xây d ng đ o đ c m i Năm 2009, TS Tr nh Duy Huy đã công b tài li u “

ướ ủ ộ ả ậ ề trong n n kinh t ế ị ườ th tr ị ng đ nh h ng xã h i ch nghĩa”. Tác gi đã t p trung

ủ ự ạ ứ ố ớ ộ ộ xem xét tác đ ng c a kinh t ế ị ườ th tr ệ ẩ ng đ i v i xã h i, chu n m c đ o đ c hi n

ự ạ ừ ộ ố ả ề ạ nay và th c tr ng đ o đ c ứ ở ướ n c ta, t ấ đó đ xu t m t s gi ầ pháp góp ph n

ự ủ ế ụ ạ ứ ố ớ ạ h n ch tiêu c c c a kinh t ế ị ườ th tr ng đ i v i giáo d c đ o đ c.

ệ ề ạ ấ ế ề ụ ứ ạ Trong các T p chí cũng xu t hi n nhi u bài vi t v giáo d c đ o đ c nói

ụ ọ ườ ộ ư S tácự riêng và giáo d c nhân cách cho h c ng i lao đ ng nói chung, nh : “

ặ ủ ơ ế ị ườ ố ớ ạ ạ ứ ườ ả ộ ộ đ ng hai m t c a c ch th tr ng đ i v i đ o đ o đ c ng i cán b qu n lý”

ứ ễ ạ ậ ị ướ Đ nh h ộ ng xã h i ủ c a Nguy n Tĩnh Gia 1997 (T p chí nghiên c u lí lu n); “

ơ ế ị ườ ứ ủ ề ệ ạ ch nghĩa v các quan h đ o đ c trong c ch th tr ng ở ướ n c ta trong giai

ạ ạ ế ọ ố ể ệ đo n hi n nay” “Hình thành và phát tri n nhân (t p chí Tri t h c s 2. 1997)

ề ạ ọ ủ ứ ạ cách trong n n kinh t ế ị ườ th tr ng” c a GS Lê Đ c Phúc (T p chí Đ i h c và

ụ ệ ố ứ ủ ự ệ ạ Khía c nh đao đ c c a s nghi p công giáo d c chuyên nghi p s 7 .1996); “

ệ ệ ạ ạ ế ọ nghi p hóa, hi n đ i hóa ở ướ n ệ c ta hi n nay” (t p chí Tri ố t h c, s 3. 1995)

ậ ủ ề ơ ở 1.2. C s lý lu n c a đ tài

ụ ủ ề ệ 1.2.1. Các khái ni m công c c a đ tài

ệ ạ ứ 1.2.1.1. Khái ni m đ o đ c

ể ồ ạ ườ ừ ờ ủ Đ t n t ể i và phát tri n, con ng i ngay t th i nguyên th y đã có quan

ẽ ớ ặ ổ ứ ộ ạ ị ộ ệ ắ h g n bó ch t ch v i nhau trong t ch c bày đàn th t c, b l c…Các quan h ệ

ể ủ ả ủ ư ế ầ ấ ộ ơ đ n gi n c a xã h i ban đ u ch a có giai c p, theo ti n trình phát tri n c a loài

ườ ở ỏ ỗ ng ộ ứ ạ i ngày càng tr nên phong phú và ph c t p, đòi h i m i cá nhân trong c ng

ả ườ ự ủ ề ộ ỉ ồ đ ng ph i th ng xuyên t giác đi u ch nh thái đ , hành vi c a mình trong cách

ứ ắ ủ ự ử ế ắ ẩ ợ ớ ộ ng x , giao ti p sao cho phù h p v i qui t c chu n m c, qui t c c a xã h i,

ầ ợ ế ạ ườ ườ ợ không vi ph m đ n nhu c u l ủ i ích c a ng i khác. Trong tr ng h p đó cá

ượ ậ ể ộ ồ ườ ứ ạ nhân đ c t p th , c ng đ ng coi là ng i có đ o đ c. Ng ượ ạ c l ữ i nh ng cá

ệ ể ộ ỉ ợ ủ ổ ộ nhân bi u hi n thái đ , hành đ ng ch vì l ạ i ích c a riêng mình, gây t n h i

ế ợ ả ườ ủ ộ ồ ộ ị ọ nghiêm tr ng đ n l i ích cu ng i khác, c a c ng đ ng …b xã h i chê trách,

ị ườ ạ ứ ế phê phán thì cá nhân đó b coi là ng i thi u đ o đ c.

ờ ố ỏ ấ ế ộ ỗ ườ ứ ả ượ Trong đ i s ng xã h i, đòi h i t t y u m i ng i ph i ý th c đ c ý

ạ ộ ệ ạ ứ ụ ươ ủ nghĩa, m c đích ho t đ ng c a mình trong quá kh , hi n t i và t ữ ng lai. Nh ng

ạ ộ ờ ệ ữ ố ủ ự ho t đ ng đó bao gi ữ cũng có s chi ph i c a nh ng quan h gi a các cá nhân,

ữ ệ ộ ố ị ớ ạ cá nhân và xã h i. Nh ng m i quan h đó quy đ nh gi ằ ấ ị i h n nh t đ nh nh m

ả ợ ủ ộ ữ ồ ộ ị ự ả đ m b o l i ích c a c ng đ ng và xã h i. Nh ng qui đ nh này t ạ giác t o thành

ự ự ự ể ắ ẩ ộ ự ộ đ ng l c cho s phát tri n xã h i, đó là các qui t c chu n m c hoàn toàn t giác

ủ ộ ỗ ấ ả ệ ộ trong hành đ ng c a m i cá nhân trong t t c cá quan h xã h i.

ề ể ậ ạ ề ạ ứ V y có nhi u cách hi u theo các khía c nh khác nhau v đ o đ c

ả ứ ầ ậ ạ ố ị Theo tác gi ọ Tr n H u Kiêm (Đ o đ c h c, NXB chính tr Qu c Gia):

ạ ứ ọ ộ ặ ứ ộ ệ ộ ệ ố ồ Đ o đ c h c là m t hình thái ý th c xã h i đ c bi t bao g m m t h th ng

ự ữ ữ ể ắ ẩ ắ ộ ờ ồ nh ng quan đi m, nh ng nguyên t c, quy t c, chu n m c xã h i. Nó ra đ i t n

ạ ủ ế ầ ổ ờ ộ ỉ t i và bi n đ i theo nhu c u c a xã h i. Nh đó con ng ườ ự i t ề giác đi u ch nh

ớ ợ ủ ợ ớ ạ ủ ộ hành vi c a mình cho phù h p v i l i ích xã h i, v i h nh phúc c a con ng ườ i

ệ ữ ự ế ộ ủ ộ ố ườ ớ ườ và s ti n b c a xã h i trong m i quan h gi a con ng i v i con ng i.

ả ạ ắ ươ ứ ữ ạ Theo tác gi Ph m Kh c Ch ệ ố ng: Đ o đ c là h th ng nh ng nguyên

ệ ự ự ự ữ ể ắ ệ ữ ố ẩ ắ t c, nh ng quy t c, chu n m c, bi u hi n s t giác trong m i quan h gi a con

ườ ớ ườ ữ ườ ớ ớ ự ộ ớ ả ng i v i con ng i, gi a con ng i v i xã h i, v i t nhiên và v i b n thân

mình.

ự ứ ề ạ ắ ằ ộ ỉ ẩ Đ o đ c là toàn b các quy t c, chu n m c nh m đi u ch nh và đánh giá

ử ủ ứ ườ ớ ộ cách ng x c a con ng ệ ớ i v i nhau trong quan h v i xã h i và quan h v i t ệ ớ ự

ệ ự ự ệ ố ự ứ ể ạ ẩ ắ nhiên. Đ o đ c là h th ng các quy t c, chu n m c bi u hi n s t giác trong

ườ ớ ườ ườ ớ ộ ớ ự ộ ồ ệ quan h con ng i v i con ng i, con ng i v i c ng đ ng xã h i, v i t nhiên

ớ ả ả và v i c b n thân mình .

ệ ẩ ấ ạ ứ 1.2.1.2. Khái ni m ph m ch t đ o đ c

ộ ườ ồ ạ ớ ư ạ Trong xã h i con ng i t n t i v i t ự cách là cá nhân, s đa d ng, phong

ẻ ủ ữ ự ề ẩ ặ ả ầ ạ phú nhi u v c a cái riêng đang đ t ra yêu c u ph i có nh ng chu n m c đ o

ữ ệ ẳ ị ị ị ướ ứ ứ đ c trong vi c kh ng đ nh nh ng giá tr và đ nh h ạ ng hành vi đ o đ c trong

ề ệ ụ ể đi u ki n c th .

ư ủ ạ ứ ấ ạ ứ ẩ ố ổ ợ Ph m ch t đ o đ c là c t lõi c a đ o đ c cá nhân, nó t ng h p Nh vây:

ủ ề ạ ứ ữ ứ ầ ộ nh ng tính cách đáp ng yêu c u chung c a n n đ o đ c xã h i.

ứ ủ ấ ạ ữ ự ẩ ộ ủ ứ Ph m ch t đ o đ c c a cá nhân ch a đ ng trong đó nh ng n i hàm c a

ắ ạ ứ ữ ữ ắ ặ ộ nh ng nguyên t c, quy t c đ o đ c xã h i. M t khác, nó còn là nh ng tính mang

ủ ứ ạ ườ ộ ộ ấ ậ ý nghĩa tâm lý, đ o đ c riêng c a con ng i. Chúng là m t b ph n c u thành

ủ ườ nên nhân cách c a con ng i.

ệ ộ 1.2.1.3. Khái ni m lao đ ng

ừ ể ệ ạ ộ ụ ủ ộ Theo t ế đi n ti ng Vi t lao đ ng là “Ho t đ ng có m c đích c a con

ườ ạ ả ạ ằ ầ ấ ẩ ộ ng ậ i nh m t o ra các lo i s n ph m v t ch t và tinh th n cho xã h i. Ví d ụ

ư ệ ậ ộ ộ nh lao đ ng chân tay, lao đ ng ngh thu t…”.

ộ ướ ủ ộ ệ ộ ậ Hay: Theo B lu t Lao đ ng n ộ c C ng hòa Xã h i Ch nghĩa Vi t Nam:

ấ ủ ộ ọ ộ ọ ườ ạ ủ ả ậ Lao đ ng là h at đ ng quan tr ng nh t c a con ng ấ i, t o ra c a c i v t ch t

và

ầ ủ ấ ượ ấ ộ ị ệ các giá tr tinh th n c a xã h i ộ . Lao đ ng có năng su t, ch t l ng và hi u qu ả

ố ể ủ ấ ướ ế ị ự cao là nhân t quy t đ nh s phát tri n c a đ t n c.

ộ ườ ự ệ ộ ạ ộ Lao đ ng là ho t đ ng mà còn ng i th c hi n. Không có lao đ ng con

ườ ẽ ả ấ ỗ ườ ng ư i ta s lâm vào c nh “Nhàn c vi b t thiên”. Vì sao m i ng ề i sinh ra đ u

ế ụ ư ư ộ ườ ở ườ nh nhau nh ng thông qua lao đ ng, k t c c thì có ng i tr thành ng i thành

ấ ạ ướ ộ ồ ạ đ t, có ng ườ ạ i l ộ i th t b i, không ai thuê m n. Lao đ ng bao g m: Lao đ ng

ủ ộ ộ ườ ử ụ chân tay (lao đ ng th công) là lao đ ng trong đó con ng i s d ng chân tay, c ơ

ể ự ủ ế ệ ệ ạ ộ ộ ứ ắ b p là ch y u đ th c hi n công vi c và lao đ ng trí óc là lo i lao đ ng ph c

ử ụ ủ ế ạ t p, s d ng trí óc là ch y u.

ố ượ ủ ậ ộ ộ ủ ộ Đ i t ng lao đ ng: Là b ph n c a gi ớ ự i t nhiên mà lao đ ng c a con

ườ ố ượ ủ ụ ế ằ ộ ổ ng i tác đ ng vào nh m bi n đ i nó theo m c đích c a mình. Đ i t ủ ng c a

ứ ạ ấ ẵ ộ ự ư ạ lao đ ng có hai lo i…Lo i th nh t có s n trong t ả nhiên nh các khoáng s n,

ủ ả ự ứ ộ ế ế ấ đ t, đá, th y s n. Th hai đã qua ch bi n nghĩa là có s tác đ ng c a đ i t ủ ố ượ ng

ướ ộ lao đ ng tr c đó.

ệ ườ ộ 1.2.1.4. Khái ni m Ng i lao đ ng

ề ệ ề ể ườ ộ Có nhi u cách hi u khác nhau v khái ni m ng i lao đ ng, trong đó:

ộ ườ ườ ươ Theo nghĩa r ng ng ộ i lao đ ng là ng i làm công ăn l ệ ng. Công vi c

ườ ữ ậ ậ ộ ỏ ườ ủ ộ ủ c a ng i lao đ ng là theo th a thu n, xác l p gi a ng i lao đ ng và ch thuê

ư ả ế ả ẩ ậ ấ ả ẩ ộ ộ lao đ ng. Thông qua k t qu lao đ ng nh s n ph m v t ch t, s n ph m tinh

ấ ầ ườ ươ ủ ộ th n cung c p mà ng ộ i lao đ ng đ ượ ưở c h ng l ng t ừ ườ ng i ch thuê lao đ ng.

ẹ ườ ườ ệ ể Theo nghĩa h p ng ộ i lao đ ng là ng ấ i làm các vi c mang tính th ch t,

ườ ủ ệ ệ ể th ng trong nông nghi p, ti u th công nghi p .

ộ ậ ộ ướ ủ ộ ệ ằ B lu t Lao đ ng n ộ c C ng hòa Xã h i Ch nghĩa Vi t Nam cho r ng:

ườ ườ ế ả ộ ộ ổ Ng ộ i lao đ ng là ng ổ i đ n tu i lao đ ng (15 tu i), có kh năng lao đ ng,

ự ế ệ ợ ồ ộ . đang có giao k t và th c hi n h p đ ng lao đ ng

ụ ể ề ề ậ ộ ị ụ ủ Lu t lao đ ng cũng qui đ nh rõ ràng, c th v các quy n và nghĩa v c a

ườ ề ợ ộ ộ ồ ộ ị ng i lao đ ng khi tham gia lao đ ng, qui đ nh v h p đ ng lao đ ng, các ch ế

ộ ộ đ chính sách đãi ng …

ừ ộ ế ọ ườ ữ ộ ườ ự ế T góc đ kinh t h c, ng i lao đ ng là nh ng ng ấ i tr c ti p cung c p

ộ ế ố ả ấ ộ ườ ộ ạ ị ứ s c lao đ ng – m t y u t s n xu t mang tính ng i và cũng là m t d ng d ch

ủ ề ế ườ ơ ả ụ v , hàng hóa c b n c a n n kinh t ữ . Nh ng ng ữ ộ i đang lao đ ng là nh ng

ườ ố ớ ổ ứ ế ẩ ả ộ ộ ng i có cam k t lao đ ng, s n ph m lao đ ng đ i v i t ch c.

ậ ơ ả ề ạ ứ ộ ố ẩ ấ ạ ứ 1.2.2. M t s lý lu n c b n v đ o đ c và các ph m ch t đ o đ c

ộ ố ậ ơ ả ề ạ ứ 1.2.2.1 M t s lý lu n c b n v đ o đ c

ấ ủ ạ ứ * C u trúc c a đ o đ c

ứ ấ ạ ườ ướ ề Khi phân tích c u trúc đ o đ c ng i ta xem xét nó d ộ i nnhi u góc đ .

ộ ớ ấ ẳ ạ ộ ỗ ị M i góc đ cho phép chúng ta nhìn ra m t l p c u trúc xác đ nh. Ch ng h n: Xét

ệ ữ ệ ố ạ ộ ứ ứ ố ạ ứ ạ ạ đ o đ c theo m i quan h gi a ý th c đ o đ c và ho t đ ng thì h th ng đ o

ứ ượ ợ ừ ế ố ứ ạ ự ứ ứ ễ ạ đ c đ c h p thành t hai y u t ế là ý th c đ o đ c và th c ti n đ o đ c. N u

ệ ữ ườ ớ ườ ệ ạ ứ xét nó trong quan h gi a ng i v i ng ế i thì ta nhìn ra quan h đ o đ c. N u

ệ ữ ổ ế ề ố ể ớ xét theo quan đi m v m i quan h gi a cái chung và cái riêng, cái ph bi n v i

ứ ượ ạ ấ ặ ạ ừ ạ ứ ộ ơ cái đ c thù và cái d n nh t thì đ o đ c đ c t o nên t ạ đ o đ c xã h i và đ o

ứ đ c cá nhân.

ứ ạ ứ ự ễ ạ ứ Ý th c đ o đ c và th c ti n đ o đ c

ự ố ữ ự ứ ứ ứ ệ ạ ấ ạ ễ ứ Đ o đ c là s th ng nh t bi n ch ng gi a ý th c đ o đ c và th c ti n

ạ ứ đ o đ c.

ứ ạ ứ ề ệ ố ự ữ ắ ẩ Ý th c đ o đ c ứ là ý th c v h th ng nh ng quy t c, chu n m c, hành vi

ệ ạ ồ ạ ứ ữ ớ ợ ặ phù h p v i nh ng quan h đ o đ c đã và đang t n t i. M t khác, nó còn bao

ứ ủ ữ ữ ả ả ạ ả ườ hàm c nh ng c m xúc, nh ng tình c m đ o đ c c a con ng i. Trong quan h ệ

ườ ớ ườ ề ớ ủ ị ạ ữ ứ ữ gi a ng i v i ng i đ u có nh ng ranh r i c a hành vi và giá tr đ o đ c. Đó

ớ ủ ủ ữ ệ ỉ là ranh gi ầ ậ i c a cái thi n và cái ác, gi a ch nghĩa cá nhân ích k và tinh th n t p

ề ặ ị ủ ứ ể ạ ớ ộ th . V m t giá tr c a hành vi đ o đ c cũng có ranh gi i: lao đ ng là hành vi

ệ ộ ứ ộ ệ ả ạ thi n, ăn bám, bóc l t là vô nhân đ o. Ngay c trong hành vi thi n, m c đ giá tr ị

ữ ả ậ ấ ủ c a nó không ph i lúc nào cũng ngang nhau, mà nó cũng có nh ng thang b c nh t

ả ố ượ ứ ạ ứ ậ ộ ị đ nh ( cao c , t t, đ ứ ủ ự ể ệ c). Ý th c đ o đ c là s th hi n thái đ nh n th c c a

ớ ệ ố ự ố ủ ế ẩ con ng ườ ướ i tr ự c hành vi c a mình trong s đ i chi u v i h th ng chu n m c

ộ ặ ứ ữ ắ ạ hành vi và nh ng nguyên t c đ o đ c xã h i đ t ra; nó giúp con ng ườ ự i t giác

ề ộ ỉ ự ự ệ đi u ch nh hành vi và hoàn thành m t cách t giác, t ữ nguy n nh ng nghĩa v ụ

ứ ạ ứ ạ ứ ủ ả ả ạ ứ đ o đ c. Trong ý th c đ o đ c còn bao hàm c m xúc, tình c m đ o đ c c a con

ườ ạ ề ặ ấ ứ ứ ứ ứ ạ ạ ồ tri th c đ o đ c, tình ng i. Tóm l i, ý th c đ o đ c (v m t c u trúc) g m

ạ ứ ạ ứ ả c m đ o đ c và ý chí đ o đ c.

ứ ạ ứ ượ ọ ự ễ ạ ứ ể ệ M i ý th c đ o đ c đ c th hi n thông qua th c ti n đ o đ c.

ạ ộ ủ ự ứ ễ ạ ườ ưở ủ Th c ti n đ o đ c là ho t đ ng c a con ng ả i do nh h ề ng c a ni m

ứ ạ ứ ạ ộ ố ự ứ ứ ệ tin, ý th c đ o đ c , là quá trình th c hi n hoá ý th c đ o đ c trong cu c s ng.

Ở ạ ứ ừ ệ ủ ứ ể ậ ả ạ ứ đây, các hành vi đ o đ c v a là bi u hi n c a nh n th c và tình c m đ o đ c

ắ ủ ố ở ự ừ ẩ ộ ị ệ cá nhân, v a b chi ph i b i các chu n m c và quy t c c a xã h i. quan ni m

ố ớ ề ộ ườ ụ ố ớ ủ c a cá nhân v nghĩa v đ i v i xã h i và đ i v i ng ề ủ ề i khác là ti n đ c a

ự ự ọ ự ứ ạ ử ữ ứ ườ hành vi đ o đ c cá nhân. S l a ch n t do trong ng x gi a ng ớ i này v i

ườ ế ị ữ ng i khác là do nh ng tính cách quy t đ nh.

ạ ứ ự ễ ệ ệ ứ ứ ớ Ý th c và th c ti n đ o đ c luôn luôn có quan h bi n ch ng v i nhau, b ổ

ứ ủ ấ ạ ạ ả ườ ủ ấ ộ sung cho nhau t o nên b n ch t đ o đ c c a con ng ủ i, c a m t giai c p, c a

ờ ạ ế ộ ộ ộ ộ ử ủ m t ch đ xã h i và c a m t th i đ i lich s .

ả ượ ứ ứ ạ ể ệ ữ ằ ớ ộ Ý th c đ o đ c ph i đ c th hi n b ng nh ng hành đ ng thì m i đem

ạ ợ ự ễ ạ ứ ừ ộ l ữ i nh ng l ế i ích xã h i và ngăn ng a cái ác. N u không có th c ti n đ i đ c thì

ứ ạ ạ ớ ứ ượ ự ễ ạ ị ể ứ ý th c đ o đ c không đ t t i giá tr . Th c ti n đ o đ c đ ệ c bi u hi n nh s ư ự

ươ ử ỉ ự ụ ễ ệ ạ ợ ộ t ứ ng tr , giúp đõ, c ch nghĩa hi p, hành đ ng nghĩa v …Th c ti n đ o đ c

ứ ủ ệ ố ạ ơ ở ủ ả là h th ng các hành vi đ o đ c c a con ng ườ ượ i đ c n y sinh trên c s c a ý

ứ ạ ứ th c đ o đ c.

ệ ạ ứ Quan h đ o đ c

ệ ố ữ ữ ị ườ ườ ệ H th ng nh ng quan h xác đ nh gi a con ng i và con ng i giũa cá

ộ ề ặ ạ ệ ạ ệ ạ ứ ứ ứ ộ nhân và xã h i v m t đ o đ c là quan h đ o đ c. Quan h đ o đ c là m t

ế ố ạ ự ủ ả ệ ệ ấ ộ ộ ạ d ng quan h xã h i, là y u t t o nên tính hi n th c c a b n ch t xã h i con

ườ ệ ạ ữ ứ ỉ ng i. Các quan h đ o đ c không ch hình thành nên gi a các cá nhân mà còn

ữ ữ ặ ớ ộ ớ ệ ủ ạ ộ ớ gi a cá nhân v i xã h i, v i nh ng m t riêng bi ẳ t c a xã h i (ch ng h n: v i lao

ừ ự ữ ế ầ ặ ớ ộ đ ng, v i văn hoá tinh th n) trong ch ng m c nh ng m t này liên quan đ n các

ợ ứ ự ệ ố l i ích, ch a đ ng trong các m i quan h này.

ứ ệ ượ ư ữ Quan h đao đ c đ ể c hình thành và phát tri n nh nh ng quy lu t t ậ ấ t

ề ẩ ệ ạ ữ ệ ộ ộ ứ ồ ế ủ y u c a xã h i, nó “ti m n” trong nh ng quan h xã h i. Quan h đ o đ c t n

ạ ờ ỳ ị ử ế ộ ổ t i m t cách khách quan và luôn luôn bi n đ i qua các th i k l ch s và chính nó

ứ ạ ứ ơ ở ể ữ ộ là m t trong nh ng c s đ hình thành nên ý th c đ o đ c.

ạ ứ ạ ệ ạ ứ ự ứ ứ ễ ạ Tóm l ữ i, ý th c đ o đ c, th c ti n đ o đ c và quan h đ o đ c là nh ng

ỗ ế ố ứ ấ ồ ạ ộ ậ ế ố ạ y u t ủ ạ t o nên c u trúc c a đ o đ c. m i y u t không t n t i đ c l p mà liên

ự ậ ể ể ẫ ạ ộ ộ ệ h tác đ ng l n nhau, t o nên s v n đ ng, phát tri n và chuy n hoá bên trong

ạ ứ ủ ệ ố c a h th ng đ o đ c.

ạ ứ ạ ứ ộ Đ o đ c xã h i và đ o đ c cá nhân

ồ ạ ứ ự ạ ả ộ ộ ủ ộ ồ ườ Đ o đ c xã h i là s ph n ánh t n t i xã h i c a c ng đ ng ng i xác

ươ ứ ề ộ ộ ỉ ị đ nh và là ph ồ ủ ng th c đi u ch nh hành vi c a các cá nhân thu c c ng đ ng

ệ ồ ạ ể ằ ộ ấ nh m hình thành, phát tri n, hoàn thi n t n t i xã h i y.

ộ ượ ứ ạ ơ ở ộ ề ợ ồ Đ o đ c xã h i đ c hình thành trên c s c ng đ ng v l ạ i ích và ho t

ộ ộ ồ ạ ủ ồ ệ ố ư ệ ộ đ ng c a cá nhân thu c c ng đ ng. Nó t n t i nh là h th ng kinh nghi m xã

ổ ế ủ ờ ố ạ ứ ủ ộ ồ ộ h i mang tính ph bi n c a đ i s ng đ o đ c c a c ng đ ng.

ứ ủ ừ ứ ạ ạ ẻ ủ ộ ồ Đ o đ c cá nhân là đ o đ c c a t ng cá nhân riêng l c a c ng đ ng,

ồ ạ ẳ ả ị ể ệ ộ ủ ư ph n ánh và kh ng đ nh t n t ấ i xã h i c a các cá nhân y nh là th hi n riêng

ộ ề ợ ạ ộ ủ ẻ ủ ồ ạ l c a t n t i xã h i v l i ích và ho t đ ng c a các cá nhân.

ứ ủ ạ ộ ự ễ ậ Trong quá trình ho t đ ng th c ti n và nh n th c c a mình, các cá nhân

ữ ứ ư ệ ậ ạ ộ ộ ưở ệ ố thu nh n đ o đ c xã h i nh là h th ng kinh nghi m xã h i, nh ng lý t ng,

ự ẩ ứ ạ ượ ị chu n m c, t ư ưở t ng, đánh giá đ o đ c đã đ c hình thành nên trong l ch s ử

ế ệ ệ ả ồ ộ ộ c ng đ ng, bi n kinh nghi m xã h i thành kinh nghi m b n thân.

ướ ộ ồ ạ ứ ắ ộ Tr ạ c m t cá nhân, đ o đ c xã h i t n t i m t cách khách quan mà trong

ộ ố ủ ấ ế ứ ự ệ ậ ả cu c s ng c a mình cá nhânn t ạ ế t y u ph i nh n th c, ti p thu và th c hi n. Đ o

ự ố ứ ứ ệ ạ ấ ộ ữ ứ đ c xã h i và đ o đ c cá nhân là s th ng nh t bi n ch ng gi cái chung và cái

ổ ế ứ ữ ặ ạ ấ ơ ể riêng, gi a cái ph bi n, cái đ c thù và cái đ n nh t. Đ o đ c cá nhân là bi u

ủ ạ ọ ộ ư ứ ế ệ ả ộ ộ hi n đ c đáo c a đ o đ c xã h i, nh ng không bao hàm h t th y m i n i dung,

ứ ứ ủ ế ể ạ ạ ộ ộ ỗ ộ ặ đ c đi m c a đ o đ c xã h i. M i cá nhân lĩnh h i, ti p thu đ o đ c xã h i

ả ưở ứ ứ ế ạ ạ ộ khác nhau và nh h ộ ng đ n đ o đ c xã h i cũng khác nhau. Đ o đ c xã h i

ố ả ủ ứ ể ổ ơ ổ ợ ạ không th là t ng s gi n đ n c a đ o đ c các cá nhân, mà nó là t ng h p

ổ ế ữ ượ ế ừ ạ ứ ứ ạ ầ nh ng nhu c u ph bi n đ c đúc k t t đ o đ c cá nhân. Đ o đ c xã h i tr ộ ở

ờ ạ ộ ộ ấ ị ủ ấ ộ ồ ộ ộ thành cái chung c a m t giai c p, m t c ng đ ng xã h i, m t th i đ i nh t đ nh,

ố ằ ữ ụ ủ ữ ề ậ ố nó duy trì và c ng c b ng nh ng phong t c, t p quán, truy n th ng, nh ng di

ậ ấ ầ ượ ế ể ổ ả s n văn hoá v t ch t và tinh th n, đ ạ c bi n đ i và phát tri n thông qua ho t

ế ấ ả ộ ầ ộ đ ng s n xu t tinh th n và giao ti p xã h i.

ệ ữ ệ ạ ứ ữ ứ ạ ộ ẩ Quan h đ o đ c xã h i và đ o đ c cá nhân là quan h gi a nh ng chu n

ộ ớ ữ ự ể ẩ ặ ấ m c chung mang tính phát tri n đ c thù trong xã h i v i nh ng ph m ch t hành

ầ ụ ể ằ ệ ữ ữ ưở ệ ộ vi, nh ng yêu c u c th h ng ngày, quan h gi a lý t ự ng xã h i và hi n th c

ộ ớ ứ ữ ự ệ ả ạ ủ c a cá nhân, gi a trí tu , tri th c xã h i v i tình c m, ý chí và năng l c ho t

ạ ứ ụ ể ủ ộ đ ng đ o đ c c th c a cá nhân.

ấ ủ ạ ứ ả * B n ch t c a đ o đ c.

ơ ở ủ ạ ứ ủ ế ể Theo quan đi m c a C.Mác – Ăngghen, c s c a đ o đ c xét đ n cùng là

ợ ể ủ ị ử ạ ứ ậ ộ ộ l ứ i ích xã h i và qui lu t phát tri n c a l ch s . Đ o đ c là m t hình thái ý th c

ộ ướ ể ả ậ ộ ị ạ xã h i ph n ánh quy lu t phát tri n xã h i d ứ ị i hình thái giá tr giá tr đ o đ c.

ị ạ ự ữ ứ ấ ạ ẩ ộ ủ Trong xã h i có giai c p, bên c nh nh ng chu n m c giá tr đ o đ c chung c a

ườ ự ẩ ả ợ ủ ỗ ị con ng i còn có chu n m c ph n ánh l ấ i ích, v trí, vai trò c a m i giai c p.

ể ẳ ị ạ ứ ứ ả ộ ộ Đ o đ c là m t hình thái ý th c xã h i ph n ánh Quan đi m Mác xít kh ng đ nh:

ộ ề ặ ạ ứ ạ ứ ấ ả ồ ạ t n t ấ ộ i xã h i v m t đ o đ c. Trong xã h i có giai c p, đ o đ c mang b n ch t

ấ ạ ờ ồ giai c p đ ng th i mang tính nhân lo i.

ộ ạ ứ ồ ạ ứ ả ộ ứ ộ Là m t hình thái ý th c xã h i đ o đ c ph n ánh t n t ả i xã h i – t c ph n

ự ữ ệ ệ ề ậ ấ ườ ố ánh nh ng đi u ki n v t ch t hi n th c mà trong đó con ng ạ i s ng và ho t

ớ ồ ạ ứ ồ ạ ộ ế ị ộ ộ đ ng. Nó là tính th hai so v i t n t i xã h i, do t n t i xã h i quy t đ nh. Vì

ồ ạ ồ ạ ạ ộ ổ ổ ậ v y, khi t n t ứ i xã h i thay đ i thì đ o đ c cũng thay đ i theo, t n t ộ i xã h i

ứ ộ ư ạ ứ ể ạ ủ khác nhau thì có các ki u đ o đ c khác nhau nh đ o đ c c ng xã nguyên th y,

ứ ữ ệ ạ ứ ư ả ứ ế ạ ế ạ đ o đ c chi m h u nô l , đ o đ c phong ki n, đ o đ c t ủ b n ch nghĩa và

ủ ả ạ ứ ộ đ o đ c c ng s n ch nghĩa.

ồ ạ ứ ạ ự ậ ấ ộ ả Đ o đ c ph n ánh t n t ế i xã h i, trong đó tr c ti p và t p trung nh t là

ệ ợ ả ữ ườ ớ ườ ủ ể ệ ặ ph n ánh quan h l i ích gi a ng i v i ng i – m t bi u hi n c a quan h ệ

ở ẽ ấ ề ả ệ ậ ệ ả ấ ấ ả s n xu t. B i l ệ quan h s n xu đó là quan h là quan h v t ch t n n t ng,

ặ ể ệ ạ ứ ệ ệ ộ ợ ủ ơ ở ủ c s c a quan h đ o đ c và các quan h xã h i. L i ích, m t b u hi n c a

ệ ả ấ ợ ự ủ ế ấ ậ ọ ộ quan h s n xu t là l ạ ộ i ích v t ch t – đ ng l c xét đ n cùng c a m i ho t đ ng

ở ườ ằ ợ ượ ể ắ ộ con ng ỉ i. C.Mác ch rõ r ng “l i ích đ c hi u m t cách đúng đ n là nguyên

ắ ủ ạ ộ ạ ứ ứ ơ ở ắ ủ t c c a toàn b đ o đ c”; nghĩa là c s và nguyên t c c a đ o đ c chính là s ự

ề ợ ữ ườ ớ ườ ệ ả ấ ằ công b ng v l i ích gi a ng i v i ng ạ ứ i. Trong quan h s n xu t, thì đ o đ c

ở ế ố ả ị ị ệ ở ữ ấ ọ ị b ph n ánh và b quy đ nh b i y u t quan tr ng nh t là quan h s h u v t ề ư

ế ố ệ ấ ả ế ị ệ ổ ứ ả li u s n xu t vì nó là y u t quy t đ nh quan h tt ch c qu n lý và quan h ệ

ệ ở ữ ế ố ồ ố ờ ấ ủ ế ị ả ộ phân ph i; đ ng th i quan h s h u là y u t quy t đ nh b n ch t c a m t ch ế

ạ ứ ự ự ộ ề ấ ị ể ả ộ ộ đ xã h i nh t đ nh. Do đó, đ có m t n n đ o đ c th c s thì ph i thi ế ậ ự t l p s

ề ủ ề ằ ọ ườ ố ớ ư ệ ả ấ ứ ậ công b ng v quy n c a m i ng i đ i v i t li u s n xu t t c xác l p ch đ ế ộ

ự ủ ữ ạ ằ ả ạ ộ công h u b ng cách m ng vô s n, cách m ng xã h i ch nghĩa, xây d ng thành

ủ ủ ả ộ ộ công xã h i ch nghĩa và ch nghĩa c ng s n.

ủ ứ ể ạ ờ ộ ố ỏ ườ ằ Đ o đ c không th tách r i kh i cu c s ng c a con ng i, b ng hành

ự ế ử ủ ệ ệ ộ ồ ờ ị ộ đ ng th c t và quan h xã h i, đ ng th i qua kinh nghi m l ch s c a mình đ ể

ấ ủ ạ ứ ự ữ ứ ẩ ả ả ị ủ ạ xây d ng nên nh ng tiêu chu n giá tr c a đ o đ c. B n ch t c a đ o đ c ph i

ẹ ủ ủ ờ ố ự ả ị ườ ố ươ là s ph n ánh giá tr cao đ p c a c a đ i s ng con ng i trong m i t ng quan

ườ ớ ườ ữ ữ gi a ng i v i con ng ộ i, gi a cá nhân và xã h i

ấ ủ ứ ả ạ ả ẵ ặ ị ế B n ch t c a đ o đ c không ph i là cái gì có s n, ho c thiên đ nh. N u

ườ ườ ứ ạ ả không có con ng ộ i và xã h i loài ng ậ i thì không có đ o đ c nào c . Vì v y

ộ ủ ứ ứ ộ ườ ứ ị ạ ạ đ o đ c là m t hình thái ý th c xã h i c a con ng ố ở i. Đ o đ c b chi ph i b i

ủ ệ ả ố ướ ạ ạ ồ trách nhi m c a con ng ườ ớ i t i hoàn c nh s ng, tr ứ c đ ng lo i. Do đó đ o đ c

ợ ủ ế ố ữ ẩ ả ổ ữ ố ủ là s n ph m t ng h p c a nh ng y u t khách quan và nh ng nhân t ch quan.

ự ượ ữ ệ ặ ứ ạ ứ ặ ả M t khách quan là nh ng hi n th c đ c ph n ánh vào ý th c đ o đ c. M t ch ủ

ỗ ự ươ ớ ủ ườ ạ ế ữ ằ ữ quan là nh ng n l c v i c a con ng n t ị ạ i, nh m đ t đ n nh ng giá tr đ o

ự ứ đ c đích th c.

ữ ứ ế ạ ả ấ ộ ị ắ Đ o đ c không ph i là m t cái gì b t bi n, khi đ nh ra nh ng quy t c,

ự ạ ứ ẩ ắ ườ ườ ự ệ ề ộ nguyên t c, chu n m c đ o đ c, ng i ta th ng d a vào đi u ki n xã h i, nên

ổ ủ ồ ạ ớ ự ế ứ ế ổ ạ đ o đ c cũng luôn luôn bi n đ i cùng v i s bi n đ i c a t n t i xã h i. ộ Ở đây

ề ầ ế ướ ứ ế ạ ấ ấ v n đ c n bàn đ n là xu h ờ ổ ủ ng và tính ch t bi n đ i c a đ o đ c trong đ i

ườ ậ ủ ự ế ổ ờ ướ ố s ng con ng i. Quy lu t c a s bi n đ i bao gi cũng theo xu h ế ng ti n b ộ

ị ớ ự ượ ữ ạ ả ấ ộ và sáng t o ra nh ng giá tr m i. Đó cũng vì do l c l ng s n xu t xã h i ngày

ứ ấ ế ả ượ ể ệ ạ càng phát tri n và hoàn thi n nên đ o đ c t t y u cũng ph i đ ể c phát tri n

ề ả ệ ấ ạ ộ ứ ấ ngày càng hoàn thi n trên cái n n t ng y. Trong xã h i có giai c p thì đ o đ c

ả ấ ấ ấ ở ỗ ợ ị ị cũng mang b n ch t giai c p. B i m i giai c p có l ồ i ích, đ a v khác nhau do t n

ạ ệ ấ ộ ọ ế ủ ỗ ị t i xã h i, quan tr ng nh t là quan h kinh t ấ c a m i giai c p quy đ nh. Cho

ề ạ ứ ự ệ ấ ẩ ỗ nên m i giai c p có quan ni m chu n m c riêng v đ o đ c.

ấ ủ ạ ứ ượ ả ấ ướ ế ở ạ ứ B n ch t giai c p c a đ o đ c đ ể ệ c th hi n tr ộ đ o đ c xã h i c h t

ạ ứ ố ậ ạ ứ ủ ề ấ ố ị ố chia thành hai n n đ o đ c đ i l p nhau. Đ o đ c c a giai c p th ng tr chi ph i

ể ả ứ ệ ạ ộ ợ ấ ố ố ị ờ ố đ i s ng đ o đ c xã h i. Đ b o v cho l i ích th ng tr , giai c p th ng tri do

ướ ủ ữ ự ứ ế ắ ẩ ạ ị Nhà n ằ c c a nó ti n hành đ nh ra nh ng quy t c, chu n m c đ o đ c nh m

ố ớ ề ấ ồ ờ ỉ ặ đi u ch nh hành vi đ i v i các thành viên trong giai c p mình; đ ng th i áp đ t

ừ ứ ủ ề ả ạ ấ ộ ố ậ bu c các thành viên khác ph i th a nh n n n đ o đ c c a giai c p th ng tr ị

ồ ạ ổ ế ư ằ ạ ố chèn ép. Nó t n t ứ i nh cái không chính th ng, không ph bi n b ng đ o đ c

ư ấ ố ị ế ư ộ ủ c a giai c p th ng tr . Đúng nh Ph. Ăngghen đã vi t: “và cũng nh xã h i cho

ớ ự ố ậ ủ ạ ứ ể ấ t ạ ứ i nay đã phát tri n trong s đ i l p c a giai c p, đ o đ c luôn luôn là đ o đ c

ấ ặ ả ự ự ố ặ ị ả ủ c a giai c p. Cho nên, ho c gi nó bênh v c s th ng tr , ho c gi ấ khi giai c p

ự ổ ậ ẻ ố ạ ở ố ị ị ể ị b tr đã tr nên khá n nh, thì nó tiêu bi u cho s n i d y ch ng k th ng tr và

ợ ươ ủ ữ ườ ị ứ ạ ể tiêu bi u cho l i ích t ng lai c a nh ng ng ứ ủ ặ i b áp b c”. M c dù đ o đ c c a

ố ậ ủ ứ ạ ấ ấ ố ị ị ị giai c p th ng tr và đ o đ c c a giai c p b tr là đ i l p nhau, song chúng

ự ả ậ ưở ạ ẫ không cô l p mà có s nh h ộ ng, tác đ ng qua l i l n nhau

ấ ủ ạ ứ ể ệ ở ấ ạ ứ ừ ả B n ch t c a đ o đ c còn th hi n c u trúc đ o đ c t ứ ạ ứ ý th c đ o đ c,

ệ ạ ứ ạ ứ ế quan h đ o đ c, đ n hành vi đ o đ c.

ứ ấ ấ ả ạ ấ ộ ồ ờ Trong xã h i có giai c p, đ o đ c mang b n ch t giai c p đ ng th i mang

ạ ủ ạ ứ ượ ạ ệ ở ể ấ tính nhân lo i. Tính nhân lo i c a đ o đ c đ c bi u hi n ứ hình th c th p là

ườ ộ ố ủ ả ơ ườ ư ắ các qui t c thông th ng, gi n đ n trong cu c s ng c a con ng ắ i nh lòng tr c

ẩ ữ ườ ớ ườ ộ ượ ứ n, tình nhân ái gi a ng i v i ng ị i, lòng v tha, đ l ủ ng…Hình th c cao c a

ị ạ ứ ế ấ ở ừ ữ ử ạ ộ tính nhân lo i là nh ng giá tr đ o đ c ti n b nh t ờ ạ ị t ng th i đ i l ch s đó.

ặ ủ ạ ứ ấ ả ấ ạ ộ B n ch t giai c p và tính nhân lo i là hai m t c a đ o đ c xã h i trong xã

ấ ả ộ ị ưở ẫ ộ h i có giai c p. chúng luôn tác đ ng quy đ nh, nh h ng l n nhau. Trong đó

ạ ượ ấ ạ ố ể ệ tính giai c p chi ph i tính nhân lo i, tính nhân lo i đ c bi u hi n thông qua

ử ấ ạ ấ ạ ị ằ lăng kính giai c p. Tính giai c p là ph m trù l ch s , tính nhân lo i là vĩnh h ng

ồ ạ ừ ườ ch ng nào còn t n t i con ng i nói chung.

ứ ủ ạ ứ * Ch c năng c a đ o đ c

ể ủ ử ị ườ ừ ư ế ị L ch s phát tri n c a loài ng ẳ x a đ n nay đã kh ng đ nh vai trò to i t

ậ ự ủ ứ ạ ể ổ ộ ớ l n c a đ o đ c trong viêc duy trì tr t t ộ , bình n và phát tri n xã h i. Xã h i

ự ể ậ ệ phát tri n nhanh hay ch m, lùi hay trì tr , suy cho cùng là do năng l c và tính t ự

ự ườ ồ ườ ứ ượ ậ ệ nguy n, t ủ giác c a con ng ờ i, đ ng th i do con ng i nh n th c đ c quy luât

ứ ậ ạ ợ ộ ọ hành đ ng phù h p theo quy lu t. Chính đ o đ c đã đóng vai trò quan tr ng đ ể

ộ ố ự ố ẹ ỡ ộ ườ ạ t o d ng nên cu c s ng t t đ p cho xã h i và giúp đ con ng ệ i hoàn thi n

nhân cách.

ừ ườ ườ ứ ệ ấ ạ T khi con ng ộ i và xã h i loài ng i xu t hi n, đ o đ c cũng đã hình

ủ ứ ể ề ườ thành và tham gia vào quá trình đi u khi n ý th c và hành vi c a con ng i và

ộ ố ự ạ ớ ợ ả cho phù h p v i hoàn c nh và cu c s ng th c t i.

ạ ủ ạ ộ ộ ườ ạ ộ ệ ể Ho t đ ng lao đ ng sáng t o c a con ng i là ho t đ ng bi u hi n nghĩa

ả ế ấ ả ạ ộ ộ ụ ạ ứ v đ o đ c cao nh t. Tr i qua các quá trình lao đ ng sáng t o và c i ti n xã h i,

ườ ầ ớ ủ ạ ứ ứ ấ ạ ơ ỉ ị con ng i c n th y rõ h n giá tr to l n c a đ o đ c. Đ o đ c không ch đóng

ủ ề ỉ ườ ụ ứ vai trò đi u ch nh ý th c và hành vi c a con ng ả i , mà nó còn có tác d ng c m

ườ ườ ứ ả ậ hóa con ng i, giúp con ng ộ i nh n th c và hành đ ng và c m hóa con ng ườ i,

ườ ờ ạ ồ ườ ạ ạ giúp con ng ứ i. Đ ng th i đ o đ c còn giúp con ng i sáng t o ra h nh phúc,

ữ ậ ẩ ườ ữ ả ố ẹ gi ứ gìn ph m giá làm th c d y trong con ng i nh ng tình c m t t đ p, đó là

ự ắ ẳ ộ ườ ế lòng nhân ái, tính trung th c, th ng th n. Xã h i loài mg i cùng ti n lên, cùng

ứ ẽ ư ủ ạ ộ ớ ự ế v i s ti n lên c a xã h i, đ o đ c s có m t ặ ở ấ ả t ạ t c các lĩnh v c ho t

ủ ờ ố ế ứ ề ể ắ ộ ộ đôngc a đ i s ng xã h i, nó n m vai trò đi u khi n xã h i, thay th ch c năng

ả ườ ằ ế ể ế ậ ộ ộ qu n lý con ng i b ng pháp lu t. Đ n khi xã h i phát tri n đ n trình đ cao

ộ ố ứ ủ ả ạ ộ nhân lo i (ch nghĩa c ng s n văn minh) thì m t s hình thái ý th c xã h i s ộ ẽ

ạ ứ ẫ ồ ạ ư ế ấ ể ớ ườ bi n m t, nh ng đ o đ c v n còn t n t i và phát tri n cùng v i con ng i.

ứ ậ ứ Ch c năng nh n th c

ộ ặ ứ ứ ạ ộ ệ ứ ạ Đ o đ c là m t hình thái ý th c xã h i đ c bi t, cho nên đ o đ c là

ươ ứ ặ ệ ườ ế ớ ế ấ ặ ph ng th c đ c bi t giúp con ng i chi m lĩnh th gi i. Tính ch t đ c bi ệ t

ư ứ ạ ườ ế ớ ủ ị ể ườ ủ c a đ o đ c là nó đ a con ng i vào th gi i c a giá tr đ con ng ậ i nh n

ớ ợ ữ ự ứ ọ ợ ộ ị ủ th c, đánh giá, l a ch n, lĩnh h i nh ng giá tr phù h p v i l i ích c a mình và

ộ ủ c a xã h i.

ậ ườ ấ ủ ố ứ ặ nh n th c ậ ứ ạ ứ ủ Nh n th c đ o đ c c a con ng i là quá trình th ng nh tc a hai m t

ướ ứ ướ ậ ạ ộ h ng ngo i và nh n th c h ng n i.

ứ ậ ướ ệ ố ể ắ ấ Nh n th c h ng ngo i ẩ ạ là l y h th ng quan đi m, nguyên t c, chu n

ị ạ ố ượ ự ứ ệ ộ ứ ậ ờ m c, h giá tr đ o đ c xã h i làm đ i t ng nh n th c. Nh đó con ng ườ ớ i v i

ư ầ ủ ạ ủ ể ạ ứ ứ ể ộ t ữ cách ch th đ o đ c chuy n hóa nh ng yêu c u c a đ o đ c xã h i thành ý

ấ ạ ứ ứ ệ ẩ ưỡ ẩ th c, ph m ch t đ o đ c cá nhân, thông qua rèn luy n tu d ự ng theo chu n m c

ự ọ ạ ứ đ o đ c đã l a ch n.

ứ ướ ậ ủ ể ạ ứ ấ ả Nh n th c h ng n i ố ộ là ch th đ o đ c l y chính b n thân mình làm đ i

ượ ể ệ ự ự ứ ậ ậ ự ứ ề t ng nh n th c, th hi n s t nh n xét, t ậ đánh giá v nh n th c, thái đ ộ

ị ạ ứ ủ ả ự ữ ẩ ắ ớ hành vi c a b n thân so v i nh ng nguyên t c, chu n m c, giá tr đ o đ c chung

ủ ể ạ ứ ừ ể ộ ể ủ c a xã h i. T đó, các ch th đ o đ c hình thành và phát tri n các quan đi m,

ắ ố ụ ộ ư ự ủ ạ nguyên t c s ng c a mình nh : tích c c sáng t o hay th đ ng ỷ ạ l i, hy sinh hay

ưở ụ ị ị ỉ h ng th , v tha hay v k …

ứ ứ ứ ậ ạ ậ ộ ườ Nh n th c đ o đ c có hai trình đ là nh n th c thông th ậ ng và nh n

ứ ậ th c lý lu n:

ậ ắ ứ ạ ứ Nh n th c đ o đ c thông th ng ữ ườ chính là ý th c v nh ng quy t c, nh ng ứ ề ữ

ứ ơ ẻ ượ ị ạ ờ ố ự ế ằ giá tr đ o đ c đ n l đ ặ c hình thành tr c ti p trong đ i s ng h ng ngày. M c

ở ộ ấ ứ ứ ạ ườ dù ậ trình đ th p, song nh n th c đ o đ c thông th ớ ụ ng có tác d ng to l n

ủ ệ ề ậ ộ ỉ ườ ứ trong vi c đi u ch nh nh n th c, thái đ , hành vi c a con ng ầ ổ i, góp ph n n

ậ ự ử ế ư ẳ ạ ộ ố ị đ nh tr t t ắ xã h i. ch ng h n: các nguyên t c trong đ i nhân x th nh “Trên

ướ ườ ạ ơ kính, d i nh ng”, “ Đói cho s ch, rách cho th m”…

ứ ở ứ ậ ạ ệ ố ứ ậ Nh n th c đ o đ c ộ trình đ lí lu n ậ là nh n th c có tính h th ng v ề

ị ạ ứ ự ữ ữ ữ ắ ẩ ổ ế nh ng nguyên t c, nh ng chu n m c, nh ng giá tr đ o đ c mang tính ph bi n.

ủ ự ứ ứ ạ ậ ậ ộ ỏ ể Nh n th c đ o đ c có trình đ lí lu n là đòi h i khách quan c a s phát tri n

ủ ự ế ậ ấ ộ ộ ộ ộ ạ ứ đ o đ c và c a s ti n b xã h i. Nó là m t b ph n c u thành h t ệ ư ưở t ủ ng c a

ấ ấ ấ ộ ố ị các giai c p, nh t là giai c p th ng tr xã h i.

ứ ụ ạ ườ ộ ề ặ ạ ứ ề ậ Đ o đ c là công c giúp con ng ứ i nh n th c v xã h i v m t đ o đ c.

ề ế ằ ể ữ ắ ẩ Chúng ta đ u bi t r ng, các quan đi m t ư ưở t ự ng, nh ng nguyên t c, chu n m c

ồ ạ ứ ừ ế ả ả ộ ủ ườ ư ạ đ o đ c v a là k t qu ph n ánh t n t i xã h i c a con ng i, nh ng khi đã

ượ ạ ở ạ ờ ố ườ đ c hình thành, nó l ộ i có tác đ ng tr l i đ i s ng con ng i.

ự ữ ứ ể ạ ẩ ẩ ị ạ Các quan đi m đ o đ c chu n m c chính là nh ng tiêu chu n giá tr đ o

ộ ạ ủ ể ầ ợ ố ẹ ứ đ c phù h p yêu c u phát tri n c a xã h i, t o nên tính cách t ủ t đ p c a con

ườ ậ ạ ượ ườ ậ ng i và nhân lo i. Vì v y, nó đã đ c con ng ừ i đánh giá, th a nh n và khái

ề ặ ạ ứ ể ữ ườ ứ ẫ quát thành nh ng khuôn m u v m t đ o đ c đ co ng i căn c vào đó mà t ự

ự ự ề ứ ứ ả ậ ỉ xem xét, t đánh giá, t đi u ch nh b n thân. Ch c năng nh n th c có vai trò

ướ ủ ể ạ ủ ứ ứ ậ ọ ị đ nh h ứ ng cho m i hành vi c a ch th đ o đ c. Chính ch c năng nh n th c

ườ ứ ứ ữ ự ể ễ ạ ậ ị đã trang b cho con ng i nh ng tri th c lý lu n và th c ti n đ o đ c đ con

ườ ứ ượ ậ ấ ng i nh n th c đ c cái x u.

ứ ề ạ ứ ỉ Ch c năng đi u ch nh hành vi đ o đ c

ấ ủ ơ ả ứ ứ ứ ề ạ ỉ ộ Ch c năng đi u ch nh hành vi là ch c năng c b n nh t c a đ o đ c, là m t

ữ ươ ạ ộ ứ ủ ể ế ỉ trong nh ng ph ể ề ng th c không th thi u đ đi u ch nh ho t đ ng c a con

ườ ứ ằ ầ ợ ủ ứ ộ ng i nh m đáp ng yêu c u và l i ích chung c a xã h i. Không có ch c năng

ừ ượ ạ ế ạ ứ ẽ ở này thì đ o đ c s tr nên tr u t ị ng, vô nghĩa và không đ t đ n giá tr .

ủ ạ ứ ượ ề ỉ ể ệ ừ ộ Đi u ch nh hành vi c a đ o đ c đ c th hi n t hai phía: xã h i và ch ủ

ể ạ ứ th đ o đ c.

ề ỉ ừ ứ ự ạ ằ Đi u ch nh t phía xã h i ắ ộ : Đó là b ng các chu n m c đ o đ c, quy t c ẩ

ố ớ ủ ứ ế ấ ặ ạ đ o đ c có tính khuy n khích ho c ngăn c m đ i v i hành vi c a cá nhân. Xã

ề ố ủ ệ ề ế ợ ộ h i khuy n khích hành vi c a cá nhân làm đi u thi n, đi u t t vì l i ích chung

ườ ề ề ấ ấ ờ ồ ủ c a con ng ổ i, đ ng th i ngăn c m các hành vi làm đi u ác, đi u x u làm t n

ườ ạ ứ ừ ự ề ỉ ộ ạ ế ợ h i đ n l ủ i ích c a ng i khác. S đi u ch nh hành vi đ o đ c t phía xã h i đã

ượ ế ư ậ ể ệ ề ơ ộ ỉ đ ủ ạ c th hi n qua c ch d lu n xã h i. Cho nên đi u ch nh hành vi c a đ o

ơ ế ề ự ậ ằ ề ớ ỉ ủ ứ đ c khác v i đi u ch nh hành vi c a pháp lu t b ng c ch quy n l c.

ứ ừ ề ạ ỉ ượ ự ệ Đi u ch nh hành vi đ o đ c t phía ch th ủ ể đ c th c hi n thông qua s ự

ị ạ ự ứ ứ ữ ậ ắ ẩ ộ ắ nh n th c vè nh ng nguyên t c, quy t c, chu n m c, giá tr đ o đ c xã h i, ch ủ

ể ự ứ ủ ả ề ạ ớ ợ ỉ th t giác đi u ch nh hành vi đ o đ c c a b n thân mình cho phù h p v i yêu

ứ ủ ự ề ứ ừ ủ ạ ạ ộ ỉ ầ c u đ o đ c c a xã h i. S đi u ch nh hành vi c a đ o đ c t phía ch th ủ ể

ượ ế ự ự ệ ơ ự ủ ỗ ườ đ ằ c th c hi n b ng c ch t ệ nguy n, t giác c a m i ng ớ i. Nó khác v i

ậ ưỡ ế ắ ứ ề ộ ỉ pháp lu t mang tính c ủ ạ ng ch b t bu c. Ch c năng đi u ch nh hành vi c a đ o

ạ ộ ủ ụ ườ ớ ợ ứ đ c có tác d ng làm cho ho t đ ng c a con ng ợ i phù h p v i l ủ i ích c a xã

ủ ộ ự ế ờ ố ộ ấ ạ ồ ộ h i, c a c ng đ ng. Th c t ứ ạ đ i s ng xã h i r t ph c t p và đa d ng, trong xã

ườ ồ ạ ữ ữ ể ườ ộ h i th ng t n t i và phát tri n đan xen gi a nh ng ng ườ ố i t ấ t và x u, ng i có

ẻ ươ ườ ườ ứ ạ đ c h nh và k vô l ng tâm. Ng ẻ i có ích và k ăn bám, ng i có hành vi cao

ẻ ấ ệ ượ ữ ả ạ ứ ấ ộ cao c và k th p hèn…Do nh ng hi n t ng đ o đ c th p hèn trong xã h i.

ố ổ ể ộ ỗ ỏ ị ườ ả ự Xã h i mu n n đ nh và phát tri n, đòi h i m i ng i ph i có tính t giác,

ự ệ ộ ự ườ ả t nguy n. Xã h i càng văn minh thì tính t ủ giác c a con ng i càng ph i cao

ự ạ ờ ể ứ ữ ẩ ườ ề ơ h n. Nh ng chu n m c đ o đ c ra đ i đ giúp cho con ng ỉ i đi u ch nh ý chí

ủ ề ạ ứ ứ ữ ủ ằ ầ ộ và hành vi c a mình, nh m đáp ng nh ng yêu c u chung c a n n đ o đ c xã h i.

ứ ụ Ch c năng giáo d c

ụ ủ ứ ứ ằ ạ ầ ể Ch c năng giáo d c c a đ o đ c nh m góp ph n hình thành, phát tri n

ườ ể ủ ầ ổ ứ ặ ộ ị nhân cách con ng i đáp ng yêu c u n đ nh và phát tri n c a xã h i. Đ c bi ệ t,

ụ ạ ứ ệ ạ ớ ể giáo d c đ o đ c cách m ng có ý nghĩa to l n trong vi c hình thành, phát tri n

ườ ở ẽ ủ ớ ộ ứ ụ nhân cách con ng i m i xã h i ch nghĩa. B i l ạ , giáo d c đ o đ c là con

ườ ơ ả ằ ườ ệ ố đ ng c b n nh m hình thành cho con ng ể ữ i h th ng nh ng quan đi m,

ệ ố ự ữ ẩ ắ ắ ạ ộ ắ ứ nguyên t c, quy t c, chu n m c đ o đ c xã h i. H th ng nh ng nguyên t c,

ự ắ ượ ể ủ ứ ể ầ ẩ quy t c, chu n m c này đ c hình thành đ đáp ng nhu c u phát tri n c a xã

ớ ợ ợ ợ ủ ọ ườ ờ ồ ộ h i, phù h p v i l i ích chung và l i ích riêng c a m i ng i. Đ ng th i, con

ườ ự ể ự ề ư ậ ủ ằ ặ ỉ ng i d a vào đó đ t đi u ch nh mình; m t khác, b ng d lu n c a xã h i đ ộ ể

ủ ể ạ ủ ứ ứ ề ẳ ạ ỉ ắ đi u ch nh ý th c và hành vi c a các ch th đ o đ c. Ch ng h n nguyên t c

ườ ự ả ậ ắ ỗ ủ ố s ng c a con ng i ph i trung th c, th t thà. Nhìn vào nguyên t c này, m i con

ự ặ ắ ố ng ườ ự i t ệ nguy n, t giác tuân theo ho c ai vi pham (ăn c p, nói d i…) s b d ẽ ị ư

ạ ơ ở ậ ộ ườ ế lu n xã h i lên án. Qua đó t o c s cho con ng i bi t đánh giá các hi n t ệ ượ ng

ứ ủ ứ ư ạ ả ộ ộ ạ đ o đ c xã h i cũng nh đánh giá thái đ hành vi đ o đ c c a b n thân mình

ụ ạ ứ ự ẩ ộ ườ theo chu n m c xã h i. Thông qua giáo d c đ o đ c giúp cho con ng i có kh ả

ộ ể ị ạ ứ ự ế ẩ năng đánh giá, l a chon, ti p thu các giá tr đ o đ c xã h i đ hình thành ph m

ấ ạ ự ụ ứ ạ ộ ủ ứ ch t đ o đ c cá nhân. Giáo d c đ o đ c còn làm tăng tính tích c c xã h i c a

ườ ườ ứ ệ ướ ộ ố ề ạ con ng i, giúp con ng i có ý th c trách nhi m tr c cu c s ng (t o ni m tin,

ả ươ ụ ủ ứ ạ ậ ạ h nh phúc, thanh th n l ứ ng tâm…). Vì v y ch c năng giáo d c c a đ o đ c

ủ ệ ấ ọ ườ đóng vai trò quan tr ng nh t trong vi c hình thành nhân cách c a con ng i. Bác

ạ ồ H đã d y:

ề ữ ả ẵ “Hi n d đâu ph i là tính s n

ụ ề ầ Ph n nhi u do giáo d c mà nên”

ụ ạ ấ ủ ứ ụ ặ ộ ố Giáo d c đ o đ c là m t quá trình th ng nh t c a hai m t là giáo d c và

ự ụ ụ ượ ệ ừ ự ườ ế ể t giáo d c. Giáo d c đ c th c hi n t gia đình, nhà tr ng đ n đoàn th , xã

ủ ả ự ụ ỗ ườ ằ ệ ưỡ ộ h i. T giáo d c là c a b n thân m i ng i b ng rèn luy n, tu d ứ ạ ng đ o đ c

ộ ầ ủ theo yêu c u c a xã h i.

ả ủ ế ố ụ ụ ề ệ ạ ộ ư ứ Hi u qu c a giáo d c đ o đ c ph thu c vào nhi u y u t ề nh : Đi u

ệ ế ộ ủ ạ ớ ế ộ ắ ứ ạ ị ki n kinh t , chính tr , xã h i g n v i ti n b c a đ o đ c và nhân đ o hóa các

ệ ộ ổ ứ ụ ươ ụ quan h xã h i; cách t ch c giáo d c, ph ặ ứ ng pháp, hình th c giáo d cvà đ c

ệ ứ ộ ự ủ ố ượ ụ ạ ể ự ệ ố bi t là m c đ t giác c a đ i t ứ ng giáo d c đ o đ c. Đ th c hi n t ứ t ch c

ầ ủ ụ ạ ả ướ ứ ụ ườ ế năng giáo d c, yêu c u c a giáo d c đ o đ c ph i h ng con ng ữ i đ n nh ng

ự ủ ờ ố ả ấ ị ừ ễ giá tr đích th c c a đ i s ng, nghĩa là ph i xu t phát t ặ ự tình hình th c ti n, đ t

ườ ố ươ ữ ợ ợ ủ ộ con ng i trong m i t ng quan gi a l i ích cá nhân và l i ích c a xã h i.

ủ ạ ứ ề ệ ề ế ị ườ th tr ị ng đ nh * Vai trò c a đ o đ c trong đi u ki n n n kinh t

ướ ủ ộ h ng xã h i ch nghĩa

ấ ủ ư ả ặ ớ ự ề Đ c tr ng b n ch t c a kinh t ế ị ườ th tr ng là kinh doanh v i s đi u ti ế t

ấ ớ ắ ấ ỏ ộ ớ ỏ ấ ủ c a nguyên t c nh nh t, l n nh t, nghĩa là làm sao v i m t chi phí nh nh t,

ủ ể ậ ớ ấ ủ ự ế ấ ch th kinh doanh thu đ ượ ợ c l ạ ộ i nhu n l n nh t. N u th c ch t c a ho t đ ng

ạ ứ ớ ư ố ề ế ạ ộ ư ậ kinh doanh là nh v y thì đ o đ c v i t cách là nhân t đi u ti ủ t ho t đ ng c a

ườ ứ ế ạ ớ con ng i có vai trò to l n trong kinh doanh. Nói cách khác, n u đ o đ c tham

ề ế ạ ộ ẩ gia vào quá trình đi u ti t ho t đ ng kinh doanh thì nó thúc đ y hay là kìm hãm

ả ờ ẫ ồ ạ ạ ệ ỏ ạ ừ kinh doanh? Tr l i câu h i này, hi n v n t n t i t i hai đáp án lo i tr nhau

ủ ậ ẳ ộ ị m t là ph nh n và hai là kh ng đ nh.

ữ ườ ự ủ ủ ậ ộ Nh ng ng i ph nh n tác đ ng tích c c c a kinh t ế ị ườ th tr ố ớ ng đ i v i

ữ ứ ườ ứ ố ớ ủ ậ ạ đ o đ c cũng chính là nh ng ng ủ ạ i ph nh n vai trò c a đ o đ c đ i v i kinh

doanh.

ặ ố ậ ạ ộ ớ ờ ứ Đ t đ i l p m t cách tách r i hành vi kinh doanh v i hành vi đ o đ c,

ữ ườ ủ ậ ủ ạ ằ nh ng ng ứ ố ớ i ph nh n vai trò c a đ o đ c đ i v i kinh doanh cho r ng, hành vi

ệ ộ ạ ớ ứ ố kinh doanh hoàn toàn không có m i quan h n i t ạ i v i hành vi đ o đ c, do đó,

ạ ộ ị ườ ứ ủ ạ nó không có tính cách c a hành vi đ o đ c. Trong ho t đ ng th tr ng, hành vi

ớ ư ị ự ề ỉ ế ủ kinh doanh v i t cách là hành vi kinh doanh ch ch u s đi u ti t c a các nguyên

ự ườ ề ơ ả ữ ắ ắ ẩ ắ t c, các chu n m c thi tr ng. V c b n, nh ng nguyên t c, quy t c thi tr ườ ng

ượ ữ ế ậ ị đ ố c pháp ch hóa thành lu t kinh doanh và nh ng quy đ nh có tính pháp quy đ i

ớ Ở ự ề ỉ ế ủ ị ườ ự v i kinh doanh. đây ch có s đi u ti ẩ t c a các chu n m c th tr ng mà

ự ề ế ủ ắ ạ ứ ự ẩ không có s đi u ti t c a các các chu n m c, các nguyên t c đ o đ c.

ủ ữ ể ườ ẳ ị Tuy nhiên, theo quan đi m c a nh ng ng ệ ữ ố i kh ng đ nh m i quan h h u

ế ườ ớ ạ ứ ừ ẳ ị ơ ữ c gi a kinh t thi tr ng v i đ o đ c t ự ủ ạ đó kh ng đ nh vai trò tích c c c a đ o

ế ườ ư ậ ề ả ấ ứ ố ớ đ c đ i v i kinh t thi tr ệ ố ỉ ơ ng, thì v n đ không ch d n gi n nh v y. Vi c đ i

ạ ứ ữ ộ ờ ế ậ l p m t cách tách r i gi a hành vi đ o đ c và hành vi kinh t ọ là không khoa h c.

ự ự ứ ư ặ ạ ọ ệ ỡ ấ ủ Đ c tr ng quan tr ng nh t c a hành vi đ o đ c là s t nguy n giúp đ ng ườ i

ự ự ụ ộ ệ ợ ư ế ụ khác, ph c v xã h i, là s t nguy n hy sinh l i ích cá nhân. Nh ng n u ch ỉ

ư ậ ả ủ ự ự ư ứ ế ạ ộ ẩ ồ nh v y thì hành vi đ o đ c đã t a h nh là k t qu c a m t năng l c b m

ủ ữ ề ệ ệ ẳ ố ớ ố ườ sinh; nó ch ng có m i liên h gì v i nh ng đi u ki n sinh s ng c a cong ng i.

ự ế ờ ạ ứ ế ấ ộ ỏ Th c t ự cho th y, n u tách r i đ o đ c kh i kinh doanh, tìm đ ng l c

ỉ ủ ế ự ậ ả kinh doanh ch ỉ ở ợ l ơ ế ộ i nhu n và do đó, qu n lý xã h i ch ch y u d a vào c ch ,

ậ ể ề ế ả ề ệ chính sách, pháp lu t đ đi u ti t kinh doanh thì hi u qu đi u ti ế ẽ ị ạ t s b h n

ủ ể ể ươ ừ ự ự ế ch . Các ch th kinh doanh, trong ch ng m c không có s phát tri n t ứ ng ng

ộ ở ứ ẩ ự ạ ứ ị ề ạ v đ o đ c kinh doanh, nghĩa là không b ràng bu c b i các chu n m c đ o đ c,

ả ươ ở ầ ợ ẽ ở b i tình c m và l ng tâm t ng sâu tâm lý, thì lòng ham l i s kích thích h ọ

ế ủ ữ ế ậ ạ ự ạ lách qua nh ng khi m khuy t c a pháp lu t và chính sách, phá ho i s c nh

ạ ộ ị ườ ủ ự ễ ộ tranh trung th c, làm cho ho t đ ng c a th tr ng không di n ra m t cách bình

ườ ệ ế ạ ậ ẫ th ng, lành m nh. Pháp lu t và chính sách d u hoàn thi n đ n đâu cũng không

ấ ị ữ ế ế ế ệ ỏ ơ tránh kh i nh ng khi m khuy t nh t đ nh. H n th , hi n nay, chúng ta đang

ế ị ườ ệ ơ ướ ộ ị trong quá trình hoàn thi n c ch th tr ị ng đ nh h ủ ng xã h i ch nghĩa. Đ nh

ướ ề ệ ư ủ ề ẻ ộ ộ ớ ữ h ng xã h i ch nghĩa là m t đi u m i m , ch a có ti n l ế . Nh ng khi m

ế ủ ơ ế ề ệ ả ạ ạ ờ khuy t c a c ch và qu n lý trong th i gian qua đã t o đ u ki n cho hàng lo t

ườ ừ ừ ứ ạ ậ ạ ạ ợ các tr ậ ng h p kinh doanh v a vi ph m pháp lu t, v a vi ph m đ o đ c. H u

ỉ ố ớ ả ủ ữ ề ạ ổ ớ ỹ ố ớ qu c a đi u đó, là nh ng t n h i to l n không ch đ i v i công qu mà đ i v i

ạ ứ ệ ả ạ ngay b n thân các doanh nghi p, doanh nhân đã vi ph m đ o đ c kinh doanh.

ệ ệ ế ạ ơ ườ ế Vì vây, bên c nh vi c hoàn thi n c ch và tăng c ng pháp ch trong

ướ ầ ự ạ ủ ộ ứ ự kinh doanh, nhà n c c n ch đ ng và tích c c đ o đ c hóa lĩnh v c kinh doanh

ữ ạ ứ ự ố ự ố ấ ậ ả ấ ạ t o ra s th ng nh t gi a đ o đ c và pháp lu t trong qu n lý. S th ng nh t này

ỏ ằ ế ị ậ ị đòi h i r ng, trong quá trình ch đ nh chính sách, lu t, các quy đ nh có tính pháp

ố ớ ướ ầ ự ề ầ quy đ i v i kinh doanh, Nhà n ỉ c c n d a vào không ch các yêu c u v kinh t ế ,

ự ạ ứ ả ữ ữ ậ ầ ẩ ộ ạ ỹ k thu t mà c nh ng yêu c u, nh ng chu n m c đ o đ c xã h i nói chung, đ o

ở ộ ữ ệ ậ ậ ứ đ c kinh doanh nói riêng. Vi c m r ng hành lang pháp lu t, lu t hóa nh ng yêu

ứ ứ ư ứ ạ ạ ộ ầ c u đ o đ c trong kinh doanh chính là m t hình th c “đ a” đ o đ c vào trong

ữ ư ữ ữ ề ế ạ ị ấ kinh doanh. Thông qua, nh ng u đãi, nh ng h n ch , nh ng quy đ nh v ch t

ượ ề ả ệ ẩ ả ườ ề l ng s n ph m hàng hóa, v b o v môi tr ề ng trong kinh doanh, v quy n

ợ ụ ủ ệ ướ ề ỉ ợ l i, nghĩa v c a doanh nghi p, doanh nhân…, Nhà n c đi u ch nh l i ích trên

ề ự ố ỏ ằ ữ ạ ấ ộ ph m vi toàn xã h i, gi a các ngành ngh . S th ng nh t này đòi h i r ng, trong

ố ớ ế ị ậ ị quá trình ch đ nh chính sách, lu t, các quy đ nh có tính pháp quy đ i v i kinh

ướ ầ ự ề ầ ế ỹ doanh, nhà n ỉ c c n d a vào không ch các yêu c u v kinh t ậ , k thu t mà c ả

ữ ề ế ỹ ữ ữ ẩ ầ ậ ả ầ nh ng yêu c u v kinh t ự , k thu t mà c nh ng yêu c u, nh ng chu n m c

ạ ứ ở ộ ệ ộ ạ ứ đ o đ c xã h i nói chung, đ o đ c kinh doanh nói riêng. Vi c m r ng hành lang

ứ ữ ậ ậ ầ ạ ộ pháp lu t, lu t hoá nh ng yêu c u đ o đ c trong kinh doanh chính là m t hình

ư ư ứ ứ ữ ạ ạ ẳ ư th c “đ a” đ o đ c vào trong kinh doanh. Thông qua, ch ng h n nh nh ng u

ấ ượ ữ ế ề ạ ị ẩ ả ữ đãi, nh ng h n ch , nh ng quy đ nh v ch t l ề ả ng s n ph m hàng hoá, v b o

ườ ề ề ợ ụ ủ ệ v môi tr ng trong kinh doanh, v quy n l ệ i, nghĩa v c a doanh nghi p,

ướ ề ỉ ợ ữ ạ ộ doanh nhân…, Nhà n c đi u ch nh l i ích trên ph m vi toàn xã h i, gi a các

ự ề ế ự ằ ắ ộ ngành ngh , các lĩnh v c kinhh t d a trên nguyên t c công b ng xã h i trong

ề ự ề ư ế ự ề ỉ ỉ ệ đi u ki n kinh t ế ị ườ th tr ng. S đi u ch nh nh th chính là s đi u ch nh đ ượ c

ự ạ ố ở ứ ắ ẩ ộ chi ph i b i các nguyên t c, các chu n m c đ o đ c xã h i. Nói khác đi, thông

ố ớ ị ẩ qua các chính sách, các quy đ nh có tính pháp quy đ i v i kinh doanh, các chu n

ể ệ ứ ự ề ắ ạ ộ ế ộ m c, các nguyên t c đ o đ c xã h i th hi n vai trò đi u ti ự t, vai trò đ ng l c

trong kinh doanh.

ứ ể ệ ạ ạ Trên bình di n đ o đ c cá nhân, cũng không th và không nên tách đ o

ứ ứ ệ ạ ạ ỏ ứ đ c kh i kinh doanh. Vi c coi đ o đ c là đ o đ c, kinh doanh là kinh doanh vô

ẽ ậ ứ ạ ạ ạ hình chung s b t đèn xanh cho các doanh nhân vi ph m đ o đ c trong ho t

ứ ệ ạ ướ ạ ộ đ ng kinh doanh. Vi c vi ph m đ o đ c trong kinh doanh tr ẽ ẫ c sau cũng s d n

ề ặ ậ ạ ậ ả ườ ấ ế đ n vi ph m pháp lu t. Vì v y, v n đ đ t ra không ph i là: con ng i khi là

ườ ầ ế ế ạ ứ ỉ ầ ế ế con ng i kinh doanh thì không c n bi t đ n đ o đ c, ch c n bi ứ ạ t đ n đ o đ c

ự ề ấ ỏ khi ra kh i lĩnh v c kinh kinh doanh. V n đ là: làm sao cho các doanh nhân,

ữ ườ ỉ ự ộ ự ủ ệ nh ng ng i lao đ ng không ch t giác mà còn t nguy n tuân th các nguyên

ị ườ ị ườ ự ệ ệ ế ắ ầ ắ t c th tr ng, bi n vi c th c hi n nguyên t c th tr ng thành nhu c u tinh

ề ạ ầ ươ ạ ộ ả ở ứ th n đ o đ c. Đi u đó đ ng nhiên không c n tr ho t đ ng kinh doanh, mà

ự ậ ị ườ ủ ệ ẩ ợ ng ượ ạ c l i còn thúc đ y vi c h p lý hoá s v n hành c a th tr ầ ng, góp ph n

ể phát tri n kinh t ế .

ầ ủ ứ ự ể ề ệ ễ ạ ệ Yêu c u c a th c ti n phát tri n đ o đ c kinh doanh trong đi u ki n hi n

ế ạ ứ ệ ấ ộ ệ ọ ứ ạ đ i đã làm xu t hi n m t lý thuy t đ o đ c chuyên bi ạ t g i là đ o đ c kinh

ụ ệ ề ạ ứ ệ ế doanh. Lí thuy t này có nhi m v bi n minh v đ o đ c cho kinh doanh, nghiên

ứ ủ ủ ứ ạ ặ ạ ộ ứ c u hành vi tác đ ng c a đ o đ c kinh doanh, tính đ c thù c a đ o đ c kinh

ơ ở ạ ứ ả ướ ề ế ị doanh, làm c s đ o đ c cho qu n lý nhà n c v kinh t , kinh doanh và đ nh

ướ ụ ạ ứ ự ệ ệ h ng cho các doanh nghi p xây d ng, giáo d c đ o đ c doanh nghi p.

ấ ả ữ ề ẳ ị ấ ế T t c nh ng đi u đó kh ng đ nh tính t ự ủ ạ ộ t y u và vai trò đ ng l c c a đ o

ứ ẩ ặ ạ ệ ặ ứ đ c trong kinh doanh. Đ y m nh nghiên c u, đ c bi ứ t là nghiên c u tính đ c thù

ứ ệ ề ạ ế ườ ướ ủ c a đ o đ c kinh doanh trong đi u ki n kinh t thi tr ị ng đ nh h ộ ng xã h i

ơ ở ứ ự ụ ủ ạ ộ ch nghĩa, trên c s đó, xây d ng và áp d ng đ o đ c kinh doanh là m t trong

ữ ữ ệ ươ ệ ề ắ ụ nh ng nhi m v trong nh ng ph ớ ng di n g n li n v i chính quá trình xây

ề ự d ng n n kinh t ế ị ườ th tr ng ở ướ n ệ c ta hi n nay.

Ả ưở ủ ề ng c a n n kinh t ề ị ườ th tr ố ớ ạ ứ ng đ i v i đ o đ c * nh h

ấ ướ ệ ệ ế ọ ớ ổ Hi n nay đ t n ự c ta đang ti n hành đ i m i toàn di n trên m i lĩnh v c

ờ ố ộ ớ ổ ế ấ ủ ọ ủ c a đ i s ng xã h i, trong đó đ i m i kinh t ổ ự là tr ng tâm. Th c ch t c a đ i

ớ ế ể ừ ế ậ m i kinh t là chuy n t mô hình kinh t ấ t p trung quan liêu hành chính bao c p

ề ướ ủ ộ ể sang phát tri n n n kinh t ế ị ườ th tr ị ng đ nh h ng xã h i ch nghĩa.

ể ể ệ ướ ủ ộ Vi c chuy n sang phát tri n kinh t ế ị ườ th tr ị ng đ nh h ng xã h i ch nghĩa

ự ủ ờ ố ẽ ế ừ ạ ộ ộ ọ đã và đang tác đ ng m nh m đ n m i lĩnh v c c a đ i s ng xã h i, nó v a có

ự ố ớ ạ ứ ừ ự tính tích c c, v a có tính tiêu c c đ i v i đ o đ c.

Ả ưở ế ị ườ ủ ơ ố ớ ạ ệ ượ ộ nh h ng c a c ch th tr ứ ng đ i v i đ o đ c là m t hi n t ế ng h t

ự ủ ứ ạ ư ự ể ặ ứ s c ph c t p; có th khái quát m t tích c c và tiêu c c c a nó nh sau:

ưở ự ng tích c c ữ ả Nh ng nh h

ơ ế ị ườ ể ế ợ C ch th tr ự ng kích thích s phát tri n kinh t ổ , nâng cao t ng công l i xã

ự ệ ể ề ườ ề ọ ặ ộ ạ h i, t o đi u ki n cho s phát tri n con ng ạ ứ i v m i m t, trong đó có đ o đ c.

ườ ạ ộ ề ượ Con ng i tham gia vào ho t đ ng kinh t ế ị ườ th tr ng v nhân cách đ ộ c đ c

ự ề ẳ ạ ữ ữ ổ ậ l p, t do có quy n bình đ ng trong c nh tranh, gi ch tín trong trao đ i và tăng

ể ợ ộ ườ c ng quan tâm phát tri n l ủ i ích chung c a toàn xã h i.

ườ ề ệ ể Tham gia vào kinh t ế ị ườ th tr ng, con ng i có đi u ki n phát tri n nhân

ế ự ủ ự ị ệ ộ cách cá nhân: Tính quy t đoán, t ch , t ch u trách nhi m, tính năng đ ng sáng

ệ ượ ậ ậ ẳ ị ạ t o trong l p thân, l p nghi p đ c kh ng đ nh.

ưở ự ng tiêu c c ữ ả Nh ng nh h

ế ị ườ ự ữ ặ ạ ơ Bên c nh nh ng m t tích c c nói trên, c ch th tr ng cũng gây ra hàng

ệ ượ ạ ự ố ớ ạ ứ ế ộ ộ ữ lo t nh ng hi n t ng tiêu c c đ i v i đ o đ c và ti n b xã h i.

ự ắ ộ ừ ắ Đó là, s phân hoá giàu nghèo m t cách sâu s c, t đó làm sâu s c thêm

ữ ẫ ộ nh ng mâu thu n xã h i.

ễ ả ữ ệ ạ ộ ộ Kinh t ế ị ườ th tr ng d n y sinh nh ng t n n xã h i: tham nhũng, t ạ i ph m,

ự ợ ế ẫ ạ ệ ạ ự b o l c. Đó là s kích thích lòng tham l i, d n đ n khai thác c n ki ồ t ngu n tài

ư ứ ự ủ ườ ộ nguyên thiên nhiên cũng nh s c l c c a ng i lao đ ng. Kinh t ế ị ườ th tr ng còn

ự ụ ự ủ ủ ố ố ạ kích thích ch nghĩa th c d ng, ch nghĩa cá nhân c c đoan, l i s ng ch y theo

ề ạ ấ ặ ệ ố ớ ữ ướ ớ ướ ấ ồ đ ng ti n b t ch p đ o lý. Đ c bi t, đ i v i nh ng n c m i b c vào kinh t ế

ị ườ ộ ữ ự ụ ị ạ ứ th tr ng, s đ ng đ gi a kinh t ế ị ườ th tr ề ng và các giá tr đ o đ c truy n

ộ ấ ủ ề ộ ố ả ở th ng c a dân t c cũng tr thành m t v n đ nan gi i.

ư ậ ừ ả ưở ừ ự ả Nh v y, kinh t ế ị ườ th tr ng v a có nh h ng tích c c, v a có nh h ưở ng

ự ố ớ ạ ứ tiêu c c đ i v i đ o đ c.

ứ ấ ư ự ặ ả ạ ạ ộ ướ Là m t lĩnh v c đ c tr ng cho nhân tính, đ o đ c r t nh y c m tr c tác

ề ấ ấ ố ở ủ ộ đ ng c a kinh t ế ị ườ th tr ng, nó tr thành v n đ c p bách gây ra m i quan tâm

ự ễ ế ệ ệ ả ậ ỉ ệ ự không ch trên bình di n lý lu n mà c trên bình di n th c ti n. Vì th , vi c l a

ụ ứ ọ ộ ợ ọ ệ ch n n i dung và hình th c giáo d c thích h p có ý nghĩa quan tr ng trong vi c

ướ ấ ướ ể ườ ủ ộ ị đ nh h ng phát tri n đ t n c theo con đ ng xã h i ch nghĩa.

ự ế ổ ủ ị ạ ứ * S bi n đ i c a thang giá tr đ o đ c

ị ị ạ ứ Giá tr và thang giá tr đ o đ c

ị ạ ữ ượ ườ ự ọ ứ + Giá tr đ o đ c là nh ng cái đ c con ng i l a ch n và đánh giá, là

ự ớ ờ ố ớ ư ậ ữ ộ ộ ợ nh ng cái có ý nghĩa tích c c v i đ i s ng xã h i và phù h p v i d lu n xã h i.

ộ ổ ợ ộ ệ ố ị ạ ị ạ ứ ứ ượ + M t t h p giá tr đ o đ c hay m t h th ng giá tr đ o đ c đ ế c x p

ứ ự ư ấ ị ượ ứ ọ ộ theo m t th t u tiên nh t đ nh đ ị ạ c g i là thang giá tr đ o đ c.Thang giá tr ị

ứ ượ ệ ị ử ụ ề ể ộ ạ đ o đ c đ ộ c hình thành và phát tri n ph thu c vào đi u ki n l ch s xã h i

ấ ị ừ ủ ể ạ ứ ể ậ ụ ị ạ ứ nh t đ nh và t ể ạ thang giá tr đ o đ c ch th đ o đ c có th v n d ng nó đ t o

ạ ộ ệ ượ ộ ộ ộ ử ỉ ộ ậ l p m t ho t đ ng, hành vi hay đánh giá m t hi n t ng xã h i, m t c ch hành

ượ ọ ướ vi … đ c g i là th ị c đo giá tr .

ự ế ổ ủ ị ạ ứ ề ế ị ườ th tr ị ng đ nh S bi n đ i c a thang giá tr đ o đ c trong n n kinh t

ướ ủ ộ h ng xã h i ch nghĩa

ể ừ ơ ế ướ ế ậ ấ + N c ta chuy n t c ch kinh t t p trung quan liêu bao c p sang c ch ơ ế

ị ườ ướ ừ ướ th tr ị ng đ nh h ng XHCN ở ướ n c ta đang t ng b ề ổ c làm thay đ i các đi u

ệ ế ướ ki n kinh t theo các h ng:

ể ừ ề ế ệ ậ ế Chuy n t n n kinh t ệ nông nghi p hi n v t sang kinh t ổ hàng hóa, trao đ i

ộ ướ ề lao đ ng cho nhau qua th ị c đo giá tr là ti n.

ể ừ ế ề ế ở ắ ớ Chuy n t kinh t khép kín sang n n kinh t m , g n v i phân công lao

ướ ố ế ể ừ ề ế ạ ộ ộ đ ng trong n c và qu c t , chuy n t n n kinh t trên ph m vi h gia đình

ế ệ ạ ướ ế ớ ạ làng xóm, ít tính c nh tranh quy t li t trên ph m vi trong n c và th gi i.

ở ử ế ớ ướ ư ớ ị + N c ta đang m c a giao l u v i th gi ợ i, tham gia vào quá tr nh h p

ố ế ộ ố ế ướ tác, phân công lao đ ng qu c t ố ả và trong b i c nh qu c t và trong n c có

ứ ạ ờ ơ ậ ợ ễ ế ề ề ư ấ nhi u di n bi n ph c t p, tuy có nhi u th i c thu n l ề i nh ng cũng r t nhi u

ạ ứ ề ả ử ộ ộ ế khó khăn, th thách tác đ ng đ n n n t ng đ o đ c dân t c.

ộ ậ ở ị ợ Giá tr là cái gì làm cho m t v t tr nên có ích l i, có ý nghĩa, là đáng quý

ừ ệ ộ ị ị ề ặ v m t nào đó. Có giá tr cá nhân và giá tr xã h i. T quan ni m trên, có th ể

ị ạ ứ ữ ể ượ ườ ự ọ hi u giá tr đ o đ c là nh ng cái đ c con ng ữ i l a ch n và đánh giá, là nh ng

ự ớ ờ ố ớ ư ậ ợ ộ cái có ý nghĩa tích c c v i đ i s ng xã h i và phù h p v i d lu n xã h i. ộ M t tộ ổ

ộ ệ ố ứ ượ ị ạ ị ạ ứ ế ộ ợ h p giá tr đ o đ c hay m t h th ng giá tr đ o đ c đ c x p theo m t th t ứ ự

ư ấ ị ượ ị ạ ứ ụ ề ọ u tiên nh t đ nh đ ị ạ c g i là thang giá tr đ o đ c. Ví d , khi nói v giá tr đ o

ư ầ ứ ự ấ ị ủ ề ộ ố ứ đ c truy n th ng c a dân t c ta, giáo s Tr n th t ị ạ nh t đ nh.Thang giá tr đ o

ượ ệ ị ụ ử ề ể ộ ứ đ c đ ấ ộ c hình thành và phát tri n ph thu c vào đi u ki n l ch s xã h i nh t

ừ ủ ể ạ ị ạ ứ ứ ể ộ ị đ nh, và t thang giá tr đ o đ c, ch th đ o đ c (dân t c, nhóm, cá th ) có th ể

ể ạ ậ ạ ộ ệ ượ ụ ộ ộ ậ v n d ng nó đ t o l p m t ho t đ ng, hành vi hay đánh giá m t hi n t ng xã

ộ ử ỉ ượ ọ ướ ạ ị ộ h i, m t c ch hành vi…đ c g i là th ứ c đo giá tr . Đ o đ c không sinh ra t ừ

ử ụ ể ạ ứ ệ ị ữ ủ ề ả ẩ ị ạ ứ đ o đ c mà là s n ph m c a nh ng đi u ki n l ch s c th . Các giá tr đ o đ c

ệ ữ ả ủ ế ố ườ ớ ườ ữ là k t qu c a các m i quan h gi a ng i v i ng ả i trong nh ng hoàn c nh

ấ ị ị ạ ứ ử ứ ề ố ệ ị l ch s nh t đ nh. Nghiên c u thang giá tr đ o đ c truy n th ng Vi t Nam có

ể ậ ộ ố th nêu lên m t s nh n xét sau

ị ạ ề ố ứ Trong thang giá tr đ o đ c truy n th ng, lòng yêu n ướ ượ c đ ố c xem là c t

ứ ộ ổ ế ơ ả ế ấ ầ ồ lõi, c b n, ph bi n và cao nh t. Tinh th n đoàn k t, ý th c c ng đ ng, lao

ầ ạ ươ ườ ố ố ộ đ ng c n cù thông minh sáng t o, th ng ng i vì nghĩa, l i s ng tình nghĩa

ủ ữ ủ ộ ố ị ệ ề th y chung là nh ng giá tr truy n th ng quý báu c a dân t c Vi t Nam. Ngh ị

ị ề ộ ố ị ủ ế ộ ướ ớ quy t 09 c a B chính tr v m t s đ nh h ng l n trong công tác t ư ưở ng t

ề ủ ữ ữ ề ệ ộ ố ỉ ị hi n nay ch rõ: “Nh ng giá tr văn hóa truy n th ng v ng b n c a dân t c Vi ệ t

ướ ứ ạ ắ ồ ộ ồ th ngươ Nam là lòng yêu n c n ng nàn, ý th c c ng đ ng sâu s c, đ o lý “

ườ ư ể ươ ứ ầ ượ ạ ộ ng i nh th th ng thân ”, đ c tính c n cù, v t khó, sáng t o trong lao đ ng.

ấ ằ ị ạ ủ ứ ề ầ ả ố ộ Đó là thang giá tr đ o đ c truy n th ng c a dân t c. Cũng c n ph i th y r ng,

ặ ư ị ạ ứ ữ ể ạ ệ bên c nh nh ng m t u đi m, trong thang giá tr đ o đ c Vi ề ổ t Nam c truy n

ộ ộ ạ ứ ượ ế ủ ề ạ cũng b c l ộ ề nhi u h n ch c a m t n n văn hóa đ o đ c đ ự c xây d ng trên c ơ

ế ệ ạ ộ ố ả ế ở s xã h i nông nghi p và luôn luôn ph i ti n hành chi n tranh ch ng ngo i xâm.

ủ ế ề ế ẩ ấ ấ ặ ứ ố ch ng gi c c u n c Nó ch y u đ cao ph m ch t chi n đ u “ ướ ” mà ít nhi uề

ẹ ữ ấ ướ ự ẩ ấ ộ xem nh nh ng ph m ch t lao đ ng, xây d ng làm giàu cho đ t n c. Các giá tr ị

ứ ượ ị ộ ề ồ ị ạ đ o đ c đ c đ cao là các giá tr c ng đ ng, còn các giá tr cá nhân còn m ờ

ạ ướ ấ ướ ự ệ ệ ổ ớ ệ nh t. Hi n nay n c ta đang th c hi n quá trình đ i m i toàn di n đ t n c. T ừ

ế ế ị ổ ớ ổ ổ ộ ớ ớ ớ ổ đ i m i kinh t , đ n đ i m i chính tr , đ i m i văn hóa xã h i, đ i m i quan h ệ

ố ế ự ủ ờ ố ự ể ọ ổ ộ qu c t ắ . Do đó, m i lĩnh v c c a đ i s ng xã h i đang có s chuy n đ i sâu s c

ờ ố ế ầ ộ ố ủ ế ộ và tác đ ng đ n đ i s ng tinh th n, trong đó các nhân t ế tác đ ng ch y u đ n

ạ ứ đ o đ c là:

ể ừ ơ ướ ế ậ ấ +N c ta chuy n t ế c ch kinh t t p trung quan liêu bao c p sang c ơ

ế ị ườ ướ ủ ề ể ộ ch th tr ị ng đ nh h ng xã h i ch nghĩa. Quá trình chuy n sang n n kinh t ế

ị ườ ướ ủ ộ ừ ướ th tr ị ng đ nh h ng xã h i ch nghĩa ở ướ n c ta đang t ng b ổ c làm thay đ i

ệ ề ế ướ các đi u ki n kinh t theo các h ng:

ể ừ ề ế ệ ậ ế + Chuy n t n n kinh t ệ nông nghi p hi n v t sang kinh t hàng hóa, trao

ộ ướ ề ổ đ i lao đ ng cho nhau qua th ị c đo giá tr là ti n.

ể ừ ế ề ế ở ắ ớ + Chuy n t kinh t khép kín sang n n kinh t m , g n v i phân công lao

ướ ố ế ể ừ ề ế ạ ộ ộ đ ng trong n c và qu c t , chuy n t n n kinh t trên ph m vi h gia đình,

ế ế ạ ệ ạ làng xóm, ít tính c nh tranh sang kinh t hàng hóa c nh tranh quy t li t trên

ạ ướ ế ớ ủ ộ ườ ế ph m vi trong n c và th gi i. Tác đ ng c a môi tr ng kinh t ị ạ vào giá tr đ o

ề ặ ố ệ ố ố ơ ế ể ể ấ ứ đ c truy n th ng, đ c bi i s ng là r t đáng k . Chuy n sang c ch kinh t t l ế

ớ ự ế ạ ạ ộ ỏ m i, s phân hóa xã h i là không tránh kh i. C nh tranh t o ra sáng ki n và nâng

ự ủ ự ấ ộ ồ ờ cao năng su t lao đ ng, đ ng th i cũng làm cho s r i ro ngày càng cao, s phân

ề ướ ậ hóa thu nh p có chi u h ng gia tăng.

ủ ố ố ự ụ ề ạ ầ ồ ộ Do tác đ ng c a l i s ng th c d ng, ch y theo đ ng ti n, “có c u s ẽ

ữ ệ ấ ộ ệ ạ ớ ả ộ ưở cung”, trong xã h i xu t hi n nh ng t n n xã h i m i, nh h ng nghiêm

ị ạ ữ ứ ữ ự ế ề ẩ ọ ố ề tr ng đ n nh ng chu n m c giá tr đ o đ c truy n th ng. Đó là nh ng đi u

ữ ự ế ể ệ ỏ ộ ki n khách quan không th tránh kh i đang tác đ ng tr c ti p vào nh ng giá tr ị

ề ấ ố ồ ộ ạ ứ đ o đ c truy n th ng, nh t là vào tính c ng đ ng, tình làng, nghĩa xóm.

ở ử ế ớ ướ ư ớ + N c ta đang m c a giao l u v i th gi ợ i, tham gia vào quá trình h p

ố ế ộ ố ế ướ tác phân công lao đ ng qu c t ố ả trong b i c nh qu c t và trong n ề c có nhi u

ứ ạ ờ ơ ậ ợ ề ễ ế ư ề ấ di n bi n ph c t p, tuy có nhi u th i c thu n l i, nh ng cũng r t nhi u khó

ứ ữ ử ế ạ ộ ộ ề ả khăn th thách tác đ ng đ n n n t ng đ o đ c dân t c. Nh ng t ư ưở t ng t ư ả s n

ư ủ ủ ự ủ ớ ị ự ụ nh ch nghĩa th c d ng, ch nghĩa t do m i, ch nghĩa đa nguyên chính tr và

ứ ẩ ậ ướ ồ ụ các th văn hóa ph m đ i tr y cũng xâm nh p vào n ặ c ta. M t khác, l ợ ụ i d ng

ở ử ề ế ế ự ố ế ộ ự ệ ta m c a n n kinh t ả , các th l c ph n đ ng qu c t ế đang th c hi n chi n

ượ ự ư ưở ễ ế ậ ạ l c “di n bi n hòa bình”, t p trung vào lĩnh v c t t ứ ng văn hóa, đ o đ c,

ộ ở ằ ệ ỏ ủ nh m xóa b ch nghĩa xã h i Vi t Nam.

ự ế ệ ề ạ ộ ế ộ ấ ế ẽ ủ S bi n đ ng m nh m c a các đi u ki n kinh t xã h i, t t y u không

ị ạ ứ ự ề ể ể ể ấ ổ ổ th không có s chuy n đ i thang giá tr đ o đ c. V n đ là chuy n đ i theo

ướ ế ả ộ ọ ế h ng nào, ti n b hay thoái hóa, thăng hoa hay sa đ a. Ph i chăng kinh t phát

ộ ự ứ ể ẽ ượ ả ộ ạ tri n thì trình đ đ o đ c xã h i t nhiên s đ c nâng cao ? Ph i chăng quan

ệ ệ ả ế ồ ủ ề ớ ồ ni m hi u qu kinh t đ ng nghĩa v i ch nghĩa sùng bái đ ng ti n ? Th c t ự ế ở

ệ ị ạ ứ ươ ầ ấ ổ ớ ộ Vi t Nam g n hai m i năm đ i m i cho th y, thang giá tr đ o đ c xã h i đang

ổ ự ỳ ứ ạ ự ự ả ậ thay đ i c c k nhanh chóng, ph c t p, có c tích c c và tiêu c c, th m chí có

ự ế ư ổ ề ề ễ ộ ị ả ả ộ c đ o l n, s bi n đ ng di n ra nhi u chi u ch a n đ nh.

ị ạ ứ ủ ệ ề ề ớ ố ộ Trong đi u ki n m i, các giá tr đ o đ c truy n th ng c a dân t c đang có

ứ ạ ữ ữ ế ể ế ậ ạ ấ ộ ữ nh ng chuy n bi n ph c t p, có đ u tranh gi a cái ti n b và cái l c h u, gi a

ữ ố ố ớ ố ố ủ ự ệ ạ thi n và ác, gi a l i s ng lành m nh, trung th c, th y chung v i l ự i s ng th c

ớ ừ ứ ề ạ ạ ố ồ ỷ ả ấ ụ d ng, d i trá, ích k , ăn bám, ch y theo đ ng ti n. Đ o đ c m i v a ph i đ u

ả ấ ệ ố ể ự ổ ừ ứ ạ ớ tranh v i các h th ng đ o đ c khác, v a ph i đ u ttranh đ t đ i m i, t ớ ự

ơ ở ế ừ ổ ề ệ ẳ ớ ớ ị ứ kh ng đ nh mình trong đi u ki n m i, trên c s k th a đ i m i cho thích ng

ế ừ ị ạ ữ ớ ớ ổ ứ ổ ớ v i tình hình m i. Trong quá trình k th a và đ i m i, nh ng giá tr đ o đ c n i

ướ ấ lên m y xu h ng sau:

ị ạ ủ ứ ề ộ ố ượ ẳ + Các giá tr đ o đ c truy n th ng c a dân t c đ ị c kh ng đ nh và phát

ư ề ệ ể ẳ ạ ớ ướ tri n trong đi u ki n m i, ch ng h n nh : lòng yêu n ứ c, lòng nhân ái, ý th c

ự ế ế ộ ự ề ồ ổ ị đoàn k t c ng đ ng, lòng v tha, tính trung th c…đ u có s bi n đ i.

ư ưở ướ ị ạ ứ ố ị + T t ng yêu n ầ c là giá tr đ o đ c hàng đ u xuyên su t quá trình l ch

ộ ệ ừ ướ ử s dân t c Vi t Nam t ự khi d ng n ướ ớ c t i nay. Ngày nay, yêu n c là yêu nhân

ủ ộ ỉ ướ dân, yêu ch nghĩa xã h i, không ch yêu nhân dân n ọ c mình mà còn quý tr ng

ế ướ ướ ả ắ ớ ự ự ự ườ yêu m n nhân dân n c khác.Yêu n c ph i g n v i ý chí t l c t c ng, sáng

ọ ề ọ ậ ứ ộ ạ t o trong lao đ ng, h c t p và nghiên c u, khai thác m i ti m năng đ t n ấ ướ c,

ệ ộ ậ ế ề ắ ộ ộ ạ ẳ ả b o v đ c l p dân t c, quy n bình đ ng dân t c, chi n th ng nghèo nàn, l c

ướ ờ ố ủ ạ ấ ươ ừ ậ h u, t ng b c nâng cao đ i s ng m no h nh phúc c a nhân dân, v n lên

ờ ạ ầ ớ ngang t m th i d i m i.

ủ ề ộ ố ộ ộ ồ ủ ạ Lòng nhân ái là m t truy n th ng quý báu c a dân t c, c i ngu n c a đ o

ẽ ơ ữ ề ạ ả ấ ặ ứ ầ đ c c n ph i phát huy m nh m h n. Ngày nay, nh ng v n đ ngăn ch n cái ác,

ệ ế ế ươ ườ ủ ọ khuy n khích cái thi n, đoàn k t th ng yêu con ng i, quý tr ng c a công,

ủ ế ườ ế ố ố ỗ ấ ạ quan tâm đ n n i b t h nh c a con ng ạ i, ch ng chi n tranh, ch ng ma túy, n n

ữ ữ ề ệ ạ ấ ạ ố ạ ấ m i dâm, b nh AIDS, ch ng n n đói và mù ch …là nh ng v n đ nhân đ o c p

bách.

ứ ố ị ạ ạ ộ Các giá tr đ o đ c v n hình thành trong cách m ng dân t c dân ch đ ủ ượ c

ữ ọ ộ ớ gi ổ gìn, trân tr ng và b sung n i dung m i:

ủ ế ể ạ + Ch nghĩa anh hùng cách m ng trong chi n tranh nay chuy n sang hòa

ủ ạ ộ ổ bình, ch nghĩa anh hùng cách m ng l ạ ượ i đ ớ c phát huy trong công cu c đ i m i

ấ ướ ự ấ ướ ừ ị ệ xây d ng đ t n c. T ý chí không ch u m t n ị c, không ch u làm nô l ể chuy n

ậ ạ ị ệ ị ự ộ ướ sang ý chí không ch u nghèo đói, l c h u và l thu c. Giá tr t do tr c đây

ượ ề ự ể ủ ề ộ đ c hi u là quy n t do c a toàn dân t c, nay mang thêm nhi u ý nghĩa v ề

ề ự ự ề ự ư ầ ữ ạ quy n t do cá nhân, t do hành ngh , t do m u c u h nh phúc. Nh ng giá tr ị

ớ ượ ờ ố ể ầ ổ ứ ạ đ o đ c m i đ ầ ự c b sung góp ph n làm nên s phát tri n đ i s ng tinh th n

ộ ộ ự ữ ạ ộ ị ủ c a xã h i ta hôm nay và nh ng giá tr đó đang t o m t đ ng l c thúc đ y s ẩ ự

ớ ấ ướ ệ ổ ớ ổ ị ướ nghi p đ i m i đ t n c. Trong quá trình đ i m i và đ nh h ng thang giá tr ị

ạ ứ ầ ướ ự ố đ o đ c c n ch ng hai khuynh h ng c c đoan:

ủ ề ộ ả ứ ề ộ ố ố M t là, ch ng thái đ b o th , đ cao quá m c truy n th ng mà coi nh ẹ

ủ ậ ặ ớ ổ ho c ph nh n đ i m i.

ộ ư ố ệ Hai là, ch ng thái đ h vô, đi vào kinh t ế ị ườ th tr ấ ạ ng hi n đ i hóa đ t

ướ ả ắ ị ạ ứ ữ ấ ờ ố n ộ ề c mà xa r i nh ng giá tr đ o đ c truy n th ng, làm m t đi b n s c dân t c,

ấ ả ệ ượ ữ ướ đánh m t b n thân mình. Nh ng hi n t ng yêu n ộ c, lòng nhân ái, tính c ng

ườ ậ ụ ấ ấ ế ủ ồ đ ng, ý chí kiên c ng, b t khu t, siêng năng, t n t y, liêm khi t, th y chung,

ở ố ố ữ ử ề ộ ị ờ ầ c n cù đã tr thành l i s ng b n v ng trong l ch s dân t c gi đây ph i đ ả ượ c

ườ ệ ả ề ộ ổ ớ ươ ướ tăng c ng đ i m i và hoàn thi n c v n i dung, ph ng h ng.

ấ ạ ứ ậ ề ơ ở ẩ 1.2.2.2. C s lý lu n v các ph m ch t đ o đ c cá nhân

* Tính trung th cự

. Khái ni mệ

ứ ơ ả ủ ự ẩ ộ ấ ạ Tính trung th c là m t ph m ch t đ o đ c c b n c a các cá nhân là s ự

ẽ ả ự ậ ệ ệ ộ ộ ọ tôn tr ng l ph i, s th t và chân lý trong các quan h xã h i, thái đ thi n chí,

ệ ấ ả ố ẹ ủ ủ ể ạ ứ dũng c m đ u tranh vì cái thi n, cái t t đ p c a ch th đ o đ c.

ủ ế ự ủ ộ ộ N i dung ch y u c a tính trung th c là thái đ khách quan, tình yêu chân lý,

ự ậ ẳ ẳ ấ ố ự ậ dám nói th ng, dàm nhìn th ng vào s th t, dám đ u tranh cho s th t. Nó đ i

ớ ự ố ứ ạ ả ế ớ ậ l p hoàn toàn v i s d i trá, thói đ o đ c gi ỳ và khác v i tính tò mò hi u k .

ự ỏ ườ ả ố ệ ố ự ẳ ắ Tính trung th c đòi h i con ng i ph i s ng th ng th n, th c hi n t t nghĩa v ụ

ấ ầ ự ủ ẩ ộ ộ ố ớ ủ ả c a b n thân và c a xã h i. Tính trung th c là m t ph m ch t đ u tiên đ i v i

ườ ệ ề ể ố cá nhân. Con ng i mu n hoàn thi n v nhân cách không th không có tính trung

th c.ự

ủ ự Ý nghĩa c a tính trung th c

ơ ả ạ ữ ư ự ẩ ặ ộ ấ Tính trung th c là m t trong nh ng đ c tr ng c b n t o nên ph m ch t

ơ ở ể ứ ủ ự ự ề ặ ạ đ o đ c c a cá nhân. M t khác, tính trung th c là c s đ xây d ng ni m tin,

ứ ố ẹ ư ủ ạ ộ ượ ữ lòng chung th y và nh ng n i dung đ o đ c t t đ p khác nh tính cao th ng,

ư ậ ể ả ẩ ườ ị v tha, dũng c m…Nh v y tiêu chu n đ đánh giá con ng ạ ứ i có đ o đ c là tính

ấ ố ẹ ủ ạ ứ ự ự ả ướ trung th c. Vì tính trung th c là b n ch t t t đ p c a đ o đ c, nó là th c đo đ ể

ườ ấ ố ự ệ ờ đánh giá con ng i x u hay t ộ t. Nh có tính trung th c mà trong quan h xã h i

ườ ạ ượ ề ả ươ ử ầ ớ con ng i t o đ c ni m tin, dám dũng c m đ ọ ng đ u v i m i th thách và

ộ đem l ạ ợ i l i ích cho xã h i.

ộ ứ ớ ạ ự ợ ườ Tính trung th c là m t đ c tính quý giá, phù h p v i đ o lý làm ng i, nó

ầ ủ ề ở ộ ố tr thành nhu c u c a toàn xã h i, là tinh hoa văn hóa và là truy n th ng cao quí

ư ộ ộ ủ ạ ứ c a đ o đ c xã h i. Nhân dân ta cũng nh nhân dân các dân t c trên th gi ế ớ ề i đ u

ườ ố ự ả ớ ệ quan ni m làm ng i s ng ph i trung th c m i là ng ườ ố i t t. Trong các tiêu

ủ ể ạ ẩ ỗ ườ ườ ề ẫ ẩ chu n đ đánh giá ph m h nh c a m i ng i, ng i ta v n đ cao tính trung

ự ượ ẩ ấ ầ ế ộ th c đ c coi là tiêu chu n r t c n thi ổ ế ầ ấ ơ ả t, là m t yêu c u r t c b n và ph bi n

ề ạ ế ể ắ ấ ộ ọ ộ ủ c a xã h i. Vì th khi tuy n ch n nhân viên, c t nh c đ b t cán b , thì tiêu

ể ọ ầ ẩ ườ ự ứ chu n đ ch n đ u tiên là ng i có đ c tính trung th c.

ự ế ườ ẽ ị ấ ạ ề ẩ Thi u đi tính trung th c, con ng ứ i s b thoái hóa v ph n ch t đ o đ c,

ứ ạ ả ứ ữ ẻ ố ẽ ở s tr thành k d i trá, đ o đ c gi , ba hoa, khoác lác…Nh ng đ c tính đó s ẽ

ạ ệ ạ ọ ườ ả ườ đem l i thi ộ t h i cho xã h i, cho m i ng i và cho chính b n thân ng i đó.

ộ ứ ự ấ ầ ế ố ớ ỗ ườ Trung th c là m t đ c tính r t quý báu và c n thi t đ i v i m i ng ồ i, đ ng

ậ ự ấ ả ờ ọ ộ th i nó có ý nghĩa r t quan tr ng tronng xã h i, nên ph i th t s quan tâm giáo

ự ộ ế ệ ẻ ự d c tính trung th c sâu r ng cho th h tr .

*Tính nguyên t c.ắ

Khái ni mệ

ứ ủ ấ ạ ắ ộ ườ ẩ Tính nguyên t c là m t ph m c t đ o đ c c a con ng ố ế ủ i, nét c t y u c a

ủ ẽ ứ ắ ả ộ ợ ủ ể ạ tính nguyên t c là hành đ ng ch th đ o đ c ph i phù h p và tuân th l ả ph i

ả ả ụ ợ ạ ả theo đ o lý và chân lý, ph i đ m b o tính khách quan, chính xác và không v l i.

ủ ắ Ý nghĩa c a tính nguyên t c

ắ ủ ứ ầ ạ ơ ỉ Tính nguyên t c c a đ o đ c không ch có ý nghĩa đ n thu n v m t t ề ặ ư

ưở ắ ộ ớ ườ ườ ố t ề ng mà luôn luôn g n li n v i hành đ ng. Nên ng i ta th ng nói: s ng và

ệ ắ ả ắ ộ làm vi c ph i có nguyên t c. Tính nguyên t c có ý nghĩa là hành đ ng, hành vi

ả ợ ỉ ạ ặ ắ ph i phù h p v i t ớ ư ưở t ơ ả ng c b n, t ư ưở t ủ ế ủ ng ch đ o ho c quy t c ch y u c a

ứ ề ậ ủ ế ắ ạ ộ ườ hành đ ng. Tính nguyên t c mà đ o đ c đ c p đ n hành vi c a con ng ả i ph i

ợ ẽ ả ả ả ạ ả phù h p và tuân theo l ph i, theo đ o lý và chân lý; nghĩa là ph i b o đ m đ ượ c

ự ự ụ ợ ế ề tính khách quan, chính xác, th c s trong sáng, không v l i. Vì th , v tính

ắ ủ ọ ạ ứ ể ạ ự ể ủ nguyên t c c a đ o đ c có th nói g n l ệ i, đó là s bi u hi n c a tính trung

ự ủ ọ ộ ườ th c trong m i hành đ ng c a con ng i.

ắ ủ ạ ứ ố ậ ớ ắ Tính nguyên t c c a đ o đ c đ i l p hoàn toàn v i hành vi vô nguyên t c,

ố ả ủ ướ ơ ộ ắ ườ ả ngoan c , b o th , gàn b ng và c h i. Tính vô nguyên t c th ng n y sinh vì

ề ả ề ể ấ ị ế ẩ non kém v b n lĩnh, v ph m ch t chính tr , kém hi u bi ặ t, ho c có

ả ệ ố ừ ủ ồ ừ ộ ơ ộ ự s tho hi p. Tính c h i cũng có ngu n g c t ch nghĩa cá nhân, t đ ng c ơ

ư ữ ế ộ ị ỉ ụ ợ v l ơ i, hi u danh, ích k và nh ng đ ng c hèn kém khác nh : Xu n nh, b đ ợ ỡ

ể ệ ự ệ ủ ự ế ặ ườ ướ ho c th hi n s thi u năng l c làm vi c c a con ng i. Tính gàn b ả ng, b o

ườ ố ừ ự ủ ợ ự ậ ợ ồ ườ ủ th th ng có ngu n g c t s ch quan, kiêu căng, s s th t, s ng i khác

ỏ ơ ố ậ ữ ớ gi ắ i h n mình. Nói chung, nh ng tính cách trên là đ i l p v i tính nguyên t c,

ỏ ờ ố ạ ỏ ả ộ ầ c n ph i lo i b kh i đ i s ng xã h i.

ấ ị ắ ấ ổ Tính nguyên t c cũng không có nghĩa là b t di b t d ch, không thay đ i,

ạ ừ ế ệ ấ ấ ắ ả nh t thành b t bi n. Tính nguyên t c tuy t nhiên không lo i tr kh năng thay

ự ế ủ ề ớ ườ ườ ổ đ i, nó khác v i ch nghĩa giáo đi u. Trong th c t con ng i con ng i có th ể

ổ ượ ắ ố ấ ượ ữ ự thay đ i đ ủ c nguyên t c s ng c a mình khi th y đ c nh ng s sai trái, không

ể ạ ỏ ủ ữ ế ắ ậ ợ ữ h p lý c a nh ng nguyên t c cũ mà nó đã xác l p. Vì th có th lo i b nh ng

ữ ụ ư ắ ắ ớ ợ ắ nguyên t c sai trái và đ a ra nh ng nguyên t c m i phù h p. Ví d , nguyên t c

ộ ướ ữ ệ ẳ ạ bình đ ng nam n trong quan h gia đình, b n bè, xã h i tr ả ầ c đây c n ph i

ờ ạ ắ ả ổ ợ ớ thay đ i phù h p v i th i đ i ngày nay. Tính nguyên t c còn bao hàm c tính tích

ủ ệ ầ ướ ậ ể ướ ự ự c c t giác, tinh th n trách nhi m c a cá nhân tr c t p th và tr ộ c xã h i.

ấ ộ ữ ư ắ ớ ộ ớ ố ớ V i nh ng n i dung nh trên thì tính nguyên t c có ý nghĩa r t r ng l n đ i v i

ộ ố ườ ộ cu c s ng con ng i và xã h i.

ườ ẳ ị ượ ự ủ ắ Tính nguyên t c giúp con ng i kh ng đ nh đ ộ c tính tích c c c a xã h i,

ự ể ơ ở ộ ườ ươ ớ ữ ứ nó là c s và đ ng l c đ giúp con ng i v n t ị ạ i nh ng giá tr đ o đ c ngày

ắ ủ ề ườ ả càng cao. Đi u này có nghĩa là tính nguyên t c c a con ng ẫ i không ph i ng u

ả ả ọ ậ ự ấ ệ nhiên hình thành, mà ph i tr i qua quá trình h c t p, rèn luy n và có s đ u tranh

ườ ể ả ự ữ ệ ế ệ ặ ố ộ ủ c a con ng i đ b o v nh ng m t tích c c, ti n b trong các m i quan h xã

ệ ườ ự ử ộ h i. Quá trình đó cũng là s th thách, rèn luy n cho con ng i ngày m t tr ộ ưở ng

ữ ự ế ắ ấ ấ ớ ộ thành l n lên và chi n th ng nh ng hành đ ng x u xa, th p hèn, tiêu c c trong

ộ ố ể ườ ố ẹ ữ ề cu c s ng đ kích thích con ng i v ươ ớ n t i cái t t đ p và làm nh ng đi u có

ợ ộ l i ích cho xã h i.

ơ ở ể ạ ắ ủ ứ ứ ệ ề ạ Tính nguyên t c c a đ o đ c còn là đi u ki n, là c s đ đ o đ c cá

ề ượ ể ệ ở ỗ ườ ố ể nhân phát tri n. Đi u đó đ c th hi n ch , con ng i s ng có tính nguyên

ờ ủ ả ố ươ ắ t c bao gi cũng gi ữ ượ đ c b n lĩnh, c t cách c a mình, dám đ ớ ầ ng đ u v i

ơ ộ ữ ử ố ệ ự nh ng khó khăn, th thách, không có c h i, s ng nhi t tình, chân th c và công

ề ế ầ ộ ồ ỡ ờ ườ hi n nhi u cho xã h i, đ ng th i có tinh th n giúp đ ng ộ i khác m t cách t ự

ệ ướ ậ ộ giác và có trách nhi m cao tr ể c t p th xã h i.

ủ ạ ữ ắ ờ ị ứ Nh có tính nguyên t c mà nh ng chân lý và giá tr cao quý c a đ o đ c

ượ ộ ố ể ệ ả ộ ườ đ c b o v và phát tri n trong xã h i. Trong cu c s ng, con ng ề i có nhi u

ặ ố ắ ủ ạ ứ ữ ự ế ộ ờ m t t t, tích c c và ti n b là nh có tính nguyên t c c a đ o đ c. Nh ng giá tr ị

ư ươ ạ ữ ự ộ ị ứ đ o đ c nh l ng tâm, tính trung th c, tình yêu lao đ ng…Là nh ng giá tr cao

ữ ủ ở ườ ứ ạ ắ ố quý, tr thành nguyên t c s ng c a nh ng con ng i có đ o đ c. Tính nguyên

ư ậ ứ ạ ầ ộ ớ ắ ủ t c c a đ o đ c có ý nghĩa r ng l n nh v y, nên chúng ta c n quán tri ệ ầ t đ y

ụ ế ệ ẻ ủ đ trong quá trình giáo d c th h tr .

ộ ộ ố ớ * Thái đ đ i v i lao đ ng

ờ ố ủ ộ ạ ứ Vai trò c a lao đ ng trong đ i s ng đ o đ c

Ở ấ ứ ờ ạ ườ ứ ộ ộ ị b t c th i đ i nào, ng i có s c lao đ ng mà không ch u lao đ ng s ẽ

ữ ẻ ộ ườ ế ươ ứ ị b xã h i cho là nh ng k ăn bám, l i bi n là vô l ạ ng tâm, vô đ o đ c. Lao

ệ ượ ộ ổ ế ẩ ộ ồ ờ ộ đ ng là m t hi n t ng ph bi n trong xã h i, đ ng th i nó là tiêu chu n có giá

ấ ủ ờ ố ư ộ ố ạ ứ ị ầ ứ ả tr đ u tiên và cao c nh t c a đ i s ng đ o đ c. Nh m t s nhà nghiên c u đã

ồ ủ ạ ệ ề ậ ấ ộ ọ ườ nói: lao đ ng là đi u thi n b c nh t, là ng n ngu n c a h nh phúc con ng i.

ố ớ ự ồ ạ ủ ị ủ ộ ườ Giá tr c a lao đ ng đ i v i s t n t i c a con ng ộ i và xã h i loài ng ườ i

ố ớ ờ ố ạ ứ ượ ể ệ ữ nói chung, đ i v i đ i s ng đ o đ c nói riêng, đ c th hi n trên nh ng ph ươ ng

ệ di n sau đây:

ệ ượ ộ ộ ổ ế ộ ộ ng ph bi n trong xã h i, là m t hành vi M t làộ , lao đ ng là m t hi n t

ử ầ ủ ườ ờ ộ ườ ị l ch s đ u tiên c a con ng i, vì nh có lao đ ng con ng i mu n t n t ố ồ ạ i

ượ ộ ộ ố ủ ạ ồ ờ ộ đ c. Đ ng th i, lao đ ng bao quát toàn b cu c s ng h nh phúc c a con ng ườ i,

ươ ộ ố ể ả ủ ệ ề ệ ạ vì nó là ph ả ng ti n, là đi u ki n đ đ m b o cu c s ng h nh phúc c a con

ườ ộ ố ủ ườ ệ ạ ứ ả ộ ng i. Cu c s ng c a con ng i là lao đ ng c trong quá kh , hi n t i và t ươ ng

ứ ủ ầ ả ộ ồ ọ lai. Lao đ ng luôn luôn là nhu c u, là khát v ng và ngu n c m h ng c a con

ườ ấ ờ ộ ườ ở ườ ng ả i. Chính nh có lao đ ng s n xu t mà làm cho con ng i tr thành ng i.

ạ ườ ế ầ i cho con ng i bi t bao cái c n thi ế ằ t h ng ộ Hai là, lao đ ng đã đem l

ươ ự ự ồ ươ ệ ở ngày: L ẩ ng th c, th c ph m, đ dùng, ph ạ ng ti n sinh ho t, nhà …Tóm l ạ i

ủ ả ậ ể ạ ấ ầ ộ ọ lao đ ng đã và đang t o ra c a c i v t ch t và tinh th n đ thõa mãn m i nhu

ườ ộ ố ấ ầ ơ ướ ầ ủ c u c a con ng i, có cu c s ng m no, đ y đ ng sung s ạ ng và h nh phúc. Ở

ườ ộ ườ ế ạ ặ ị ơ n i nào con ng i không lao đ ng, l i bi ng, ho c b thiên nhiên gây h n hán,

ụ ứ ữ ế ẻ ả ấ ạ ố bão l t…,thì s ng c nh đói rét, m c sinh ho t th p. N u k nào có nh ng hành

ộ ủ ế ấ ặ ả ạ ộ ườ vi bóc l t, tr n át ho c chi m đo t thành qu lao đ ng c a ng ị i khác, b coi là

gian ác vô nhân đ o.ạ

ữ ộ ợ ể ườ ả ề ệ ạ Lao đ ng còn t o ra nh ng phúc l i đ giúp con ng ệ i c i thi n đi u ki n

ữ ư ề ạ ầ ỏ ọ ậ ầ ố s ng, sinh ho t, th a mãn nh ng nhu c u v tinh th n nh văn hóa, h c t p,

ư ạ ầ ố ố sáng t o, khám phá, giao l u…làm có m i quan hê g n nhau và s ng vì nhau

ự ự ụ ủ ả ớ ộ ồ ộ ố ỉ ơ h n. Ch có lao đ ng m i th c s có tác d ng c ng c tình c m c ng đ ng; giai

ườ ệ ườ ờ ấ c p, tình yêu con ng i, tôn vinh và hoàn thi n tính ng i. Nh có thành qu ả

ộ ườ ệ ươ ợ ẫ ủ c a lao đ ng mà con ng ề i có đi u ki n t ng tr l n nhau thông qua phúc l ợ i

ể ợ ấ ẻ ộ ườ ườ ậ ữ lao đ ng đ tr c p cho tr em, ng i già, ng i tàn t t, nh ng bà m li ẹ ệ ỹ t s ,

ữ ườ ả ộ nh ng ng i không có kh năng lao đ ng…

ộ ủ Ý nghĩa c a lao đ ng

ề ặ ố ủ ứ ộ ộ ồ V m t kinh t ọ ủ ả ế: Lao đ ng và s c lao đ ng là ngu n g c c a m i c a c i,

ứ ủ ả ủ ọ ố ộ ờ ờ là “cha sinh”c a m i th c a c i trên đ i. Nh có lao đ ng mà gi ng nòi không

ệ ờ ố ủ ườ ể ế ạ ộ ổ ị b tiêu di t, đ i s ng c a con ng i bi n đ i và phát tri n là do lao đ ng t o nên

ấ ả ộ ượ ơ ở ồ ươ t ế t c . Vì th , lao đ ng đ ố c coi là ngu n g c, là c s , là ph ng th c t n t ứ ồ ạ i

ạ ộ ủ ụ ủ ể ộ ườ và phát tri n c a xã h i, nó luôn là ho t đ ng có m c đích c a con ng i, là

ề ủ ả ậ ự ủ ấ ấ ồ ồ ọ ồ ị ng n ngu n c a no m, d i dào v c a c i v t ch t, là s ph n th nh và văn

ủ ộ ườ ộ ẽ minh c a xã h i loài ng i. Vì, m t l :

ớ “Có làm thì m i có ăn

ư ầ ễ Không d ng, ai d đem ph n cho ta”

ờ ố ủ ế ổ ộ Đ i s ng c a con ng ườ ồ ạ i t n t ạ ể i, bi n đ i và phát tri n là do lao đ ng t o

ấ ả ộ ượ ơ ở ồ ươ ứ ồ nên t ế t c . Vì th , lao đ ng đ ố c coi là ngu n g c, là c s là ph ng th c t n

ạ ạ ộ ụ ủ ủ ể ộ t i và phát tri n c a xã h i, nó luôn luôn là ho t đ ng có m c đích c a con

ườ ề ủ ả ậ ủ ự ự ấ ấ ồ ồ ng ồ i, là ngon ngu n c a s no m, d i dào v c a c i v t ch t, là s ph n

ủ ộ ị th nh và văn minh c a xã h i.

ề ặ ộ ư V m t trí tu ệ: Trong quá trình lao đ ng đã kích thích t ạ ủ duy sáng t o c a

ườ ườ ụ ủ ứ ể ộ con ng i. Con ng i có ý th c nên hi u rõ m c đích lao đ ng c a mình, nên h ọ

ớ ườ ề luôn luôn tìm tòi, khám phá cái m i. Con ng ế i luôn phát minh nhi u sáng ki n

ế ự ự ậ ọ ỹ ả ệ ề v khoa h c, k thu t, công ngh , thay cho s tiêu hao th l c, gi i phóng cho

ườ ọ ự ặ ế ỏ ọ con ng ọ i kh i m i s n ng nh c trong quá trình lao đông, khuy n khích m i

ườ ừ ứ ể ấ ộ ng ế i nghiên c u, tìm tòi đ không ng ng nâng cao năng su t lao đ ng. Cho đ n

ườ ườ ế ả ộ nay loài ng i loài ng ả i đã tr i qua bi ạ t bao cu c cách m ng trong s n xu t: t ấ ừ

ủ ơ ừ ơ ế ự ộ ờ ạ ủ ế th công lên c khí, t c khí đ n t ộ đ ng hóa, đ n nay là th i đ i c a cu c

ệ ớ ế ạ ạ ọ ư ậ ề cách m ng khoa h c công ngh v i nhi u phát minh, sáng ch vĩ đ i. Nh v y

ị ủ ộ ở ể ủ ư ự ạ ỗ giá tr c a lao đ ng là ch nó t o ra năng l c phát tri n c a t ạ duy, sáng t o

ủ ự ườ ặ kích thích s tìm tòi khám phá c a con ng ộ i. M t khác, lao đ ng còn giúp cho

ườ ư ọ ượ ữ con ng i nói chung cũng nh các nhà khoa h c nói riêng có đ ẩ c nh ng ph m

ứ ố ẹ ấ ệ ạ ch t và đ o đ c t ự t đ p: trung th c hăng say nhi ầ ả t tình, dũng c m có tinh th n

ệ ộ ọ trách nhi m. Thông qua lao đ ng đã hình thành ở ọ ế ớ h th gi i quan khoa h c và

ế ộ nhân sinh quan ti n b .

ề ặ ẩ ẹ ủ ề ệ ộ V m t th m m ỹ: Trong lao đ ng nghĩa là quan ni m v cái đ p c a con

ườ ườ ủ ữ ệ ẹ ớ ộ ng i th ng so sánh v i lao đ ng. Quan ni m c a nhân dân ta gi a cái đ p bên

ứ ẻ ộ ờ trong (n i dung) và cái v ngoài (hình th c) thì bao gi ề ộ ọ cũng chú tr ng v n i

ỹ ủ ề ơ ộ ở ỗ ộ ị ẩ dung nhi u h n. Giá tr th m m c a lao đ ng còn ồ ủ ch , lao đ ng là ngu n c a

ọ ự ả ưở ụ ưỡ ẹ m i s thích thú, khoái c m, h ng th chiêm ng ư ế ử ỉ ng cái đ p. T th , c ch ,

ờ ặ ệ ủ ườ ở ộ hành đ ng, l i nói và đ c tính cách bi t là tính cách c a con ng i tr thành cái

ể ượ ẩ ỹ ỉ ậ ộ ẹ đ p, cái th m m ch có th đ c hình thành trong lao đ ng. Chính vì v y ông

ườ ố ỗ ơ ố ướ ơ ự ế ộ cha ta th ng nói “t t g h n t c s n”.Không tr c ti p lao đ ng, cũng nh t n ư

ế ị ủ ữ ệ ọ không bi ẩ ộ t trân tr ng nh ng giá tr c a lao đ ng thì không có quan ni m th m

ị ẩ ỹ ủ ạ ờ ồ ộ ỹ ở ỗ m lành m nh. Đ ng th i, giá tr th m m c a lao đ ng còn ơ ậ ch , nó kh i d y

ườ ề ặ ữ ẽ ể ẹ ả trong con ng i nh ng tình c m đ p đ , trong sáng, phát tri n v m t lý trí và t ư

ạ ỏ ữ ự ụ ữ ư ế ầ duy, làm hài hòa nh ng năng l c tinh th n, lo i b nh ng cái phàm t c, đ a đ n

ườ ỹ ủ ị ẩ ề ệ ộ cho con ng i ni m vui trí tu . Đó là giá tr th m m c a lao đ ng

ề ặ ạ ứ ủ ườ ứ ủ ạ ườ V m t đ o đ c c a ng i lao đ ng ộ : Đ o đ c c a ng ộ i lao đ ng đ ượ c

ệ ơ ả ự ệ ệ ệ ể ổ bi u hi n trên hai bình di n c b n: s thi n tâm, thi n ý và b sung, hình thành

ự ạ ứ ủ ữ ể ườ và phát tri n nh ng năng l c đ o đ c c a con ng i.

ộ ố ỡ ố ườ ế Trong cu c s ng, chúng ta mu n giúp đ ng i khác n u ch b c l ỉ ộ ộ ự s

ươ ư ủ ệ ả ươ ả ượ ể th ng c m và thi n tâm thì ch a đ ; tình th ng ph i đ c chuy n thành hành

ụ ể ằ ệ ầ ự ữ ả ặ ấ ề ậ ộ đ ng c th , b ng nh ng kh năng v v t ch t ho c năng l c trí tu c n thi ế t.

ươ ệ ườ ệ ầ ố ộ Vì lao đ ng là ph ể ng ti n đ con ng ỡ ẫ i có m i quan h g n gũi và giúp đ l n

nhau.

Ở ụ ủ ệ ộ ở ộ ỗ bình di n giáo d c c a lao đ ng là ch , thông qua lao đ ng mà con

ườ ả ể ệ ụ ượ ị ạ ữ ẹ ng i c m th và th hi n đ ứ c nh ng giá tr đ o đ c cao đ p nh s th ư ự ươ ng

ẫ ế ơ ứ ề ự ẩ ọ yêu, chăm sóc l n nhau hay lòng bi ạ t n, s kính tr ng, th c v ph m giá h nh

ả ạ ụ ệ ặ ộ phúc, trách nhi m. M t khác, tình yêu lao đ ng có tác d ng c i t o con ng ườ i

ở ườ ấ x u tr thành con ng ườ ươ i l ệ ng thi n, ng ộ ộ i có ích cho xã h i . Chính lao đ ng

ặ ố ủ ứ ứ ể ể ề ả ạ đã n y sinh, phát tri n nhi u m t t ụ t c a đ o đ c, phát tri n ý th c nghĩa v ,

ươ ườ ạ ố ứ ủ ị ạ làm cho l ng tâm con ng i trong s ch, không hoen . Giá tr đ o đ c c a lao

ạ ự ộ ề ưở ồ ắ ứ ủ ạ ố ộ đ ng đã đem l i s giác ng v lý t ữ ng đ o đ c, b i đ p và c ng c nh ng

ườ ủ ủ ệ ề ộ ộ ủ tính cách c a con ng i. Trong đi u ki n c a ch nghĩa xã h i, lao đ ng cũng

ả ở ứ ữ ự ạ ộ ộ ớ ố ch a đ ng nh ng n i dung nhân đ o cao c , b i vì khác v i các xã h i có đ i

ộ ướ ủ ộ ượ ả ấ kháng giai c p, lao đ ng d i ch nghĩa xã h i hoàn toàn đ c gi i phóng.

ọ ậ ừ * Không ng ng h c t p

Khái ni mệ

ọ ậ ự ọ ứ ế ế ộ ỏ ệ Theo nghĩa r ng: H c t p là s h c h i, tìm ki m ki n th c, kinh nghi m

ườ ệ ượ ạ ộ ơ ả ấ ộ ủ c a loài ng i, là hi n t ng có tính ch t xã h i và là ho t đ ng c b n bao

ộ ố ầ ườ ệ ề ọ ế trùm, bao quát h u h t cu c s ng con ng i, là đi u ki n quan tr ng cho con

ứ ậ ng ườ ưở i tr ề ng thành v nh n th c.

ọ ậ ứ ẹ ế ườ ử ụ ọ Theo nghĩa h p: H c t p là h c ki n th c văn hóa, con ng i s d ng các

ủ ư ụ ụ ộ ố ậ ể ứ ế thao tác c a t ỹ duy ti p thu tri th c văn hóa, k thu t đ ph c v cu c s ng con

ườ ộ ng i và xã h i.

ủ ọ ậ ố ớ ự ể . Ý nghĩa c a h c t p đ i v i s hình thành và phát tri n nhân cách

ọ ậ ứ ữ ừ ộ ỉ ủ H c t p không ng ng, không ngh là m t trong nh ng đ c tính cao quý c a

ườ ọ ậ ở ề ượ ữ ấ ộ con ng i cân chính. H c t p tr thành m t trong nh ng v n đ đ ộ c xã h i

ố ớ ự ể ủ ọ ậ ậ ậ ố ớ quan tâm. V y v y, h c t p có ý nghĩa to l n đ i v i s phát tri n c a qu c gia,

ề ọ ậ ấ ộ ượ ấ ạ ự ặ ẩ dân t c. V n đ h c t p đ ứ ữ c đ t ra khi xây d ng nh ng ph m ch t đ o đ c

ườ ướ ế ộ ấ ộ ừ ủ c a ng ộ i lao đ ng d ủ i ch đ xã h i ch nghĩa là xu t phát t ộ ý nghĩa r ng

ố ớ ự ể ủ ủ ầ ọ ộ ớ l n và t m quan tr ng c a nó đ i v i s phát tri n c a xã h i.

ướ ế ọ ậ ừ ừ ầ ầ ộ Tr ố c h t h c t p v a là nhu c u khách quan, v a là nhu c u xã h i, đ i

ườ ủ ầ ồ ờ ỗ ườ ộ ớ v i con ng i, đ ng th i cũng là nhu c u c a m i ng i trong xã h i. Con

ườ ả ừ ầ ự ể ế ng i sinh ra, không ph i ngay t đ u đã có s hi u bi ọ t và làm m i cái. T t c ấ ả

ọ ậ ọ ậ ữ ườ ai cũng qua h c t p mà nên. Nghĩa là h c t p nh ng ng i thân trong gia đình,

ộ ố ớ ể ứ ệ ể ạ ọ ồ ộ ạ b n bè, đ o đ c, h c làm vi c m i đ có th hòa vào cu c s ng c ng đ ng.

ả ố ớ ữ ế ờ Ngay c đ i v i nh ng ng ườ ượ i đ ị c tr i phú cho trí thông minh, n u không ch u

ọ ậ ộ ị ườ ỏ ườ ộ khó h c t p cũng b mai m t, khó thành ng i tài gi i, ng i có ích cho xã h i.

ọ ậ ề ạ ộ ữ ầ Nhân lo i đánh giá và đ cao tinh th n h c t p, coi đó là m t trong nh ng

ẩ ị ườ ườ ữ ườ tiêu chu n, giá tr con ng ừ ờ ổ ạ i. T th i c đ i, ng i ta đã coi nh ng ng ọ i có h c

ườ ề ấ ử ề ề ộ ữ là nh ng ng i danh giá trong xã h i. S sách đã nói nhi u v v n đ này,

ế ỉ ử ổ ườ ọ ấ ạ ậ Kh ng T (th k VI – TCN) là ng i đã sáng l p ra đ o nho và có h c v n uyên

ấ ượ ườ ư ầ ể ả ọ bác r t đ ọ c m i ng i kính tr ng. Ngay c các vua, ch h u cũng kính n ông.

ọ ở ấ ả ọ ơ ạ ằ ọ Ông đ ượ ự c t ạ do đi d y h c ọ ữ t c m i n i. Lênin đã d y r ng: H c, h c n a, t

ứ ộ ể ọ h c mãi. M t nhà nghiên c u Xô vi ế ướ t tr c đây cũng đã phát bi u: trái đ t s tr ấ ẽ ở

ế ườ ọ ậ ừ ộ thành bóng đêm n u con ng i ng ng h c t p trong m t ngày.

ự ớ ướ ọ ậ Ở ướ n c ta, cùng v i quá trình d ng n c và gi ữ ướ n c, h c t p đã tr ở

ủ ữ ề ộ ộ ố thành m t trong nh ng truy n th ng quí báu c a dân t c ta. Nhân dân ta quan

ệ ớ ọ ườ ấ ọ ễ ấ ườ ni m có h c m i nên ng i: “nhân b t h c, b t tri lý”. Nguy n Trãi ng i anh

ừ ộ ọ ườ hùng dân t c đã t ng nói và khuyên m i ng i:

ợ ọ Nên th , nên thày vì có h c

ơ ủ ặ No c m, đ m c vì hay làm

ừ ế ỷ ứ ờ ướ ườ ạ ọ ầ T th k th X vào th i Lý, n c ta đã có tr ng đ i h c đ u tiên là

ề ầ ử ệ ả ố ươ ữ ầ ớ ề Qu c T Giám. Trong đi u ki n ph i nhi u l n đ ộ ng đ u v i nh ng cu c

ế ượ ấ ả ủ ạ ớ chi n tranh xâm l ộ c c a ngo i bang, cùng v i khó khăn v t v trong cu c

ọ ớ ư ề ệ ẫ ố ọ ch ng ch i v i thiên nhiên, nhân dân ta tuy nghèo nh ng v n đ cao vi c h c

ả ề ậ ố ắ ể ầ ấ ậ t p. Nhân dân ta c g ng chăm lo c v v t ch t và tinh th n đ con cái đ ượ c

ơ ế ố Ở ắ ế ố ệ ọ ậ h c t p đ n n i đ n ch n. kh p các làng quê, ngõ ph Vi ề t Nam đ u vang

ờ lên l i ru:

ắ ầ ố ề Mu n sang thì b c c u Ki u

ấ ố ầ ữ Mu n con hay ch thì yêu l y th y

ứ ủ ư ọ ề ế ề ạ ọ ố Truy n th ng hi u h c, tôn sh , tr ng đ o đã đi vào ti m th c c a dân

ệ ườ ệ ọ ậ ầ ầ ộ ế ộ t c Vi t Nam, con ng i Vi t Nam. Vì h c t p là m t yêu c u c n thi t và nó

ố ớ ộ ị ườ ớ ấ ơ ả r t c b n, nó có giá tr to l n đ i v i xã h i và con ng i. Đó là hành vi giá tr ị

ụ ự ứ ẹ ề ạ ườ đ o đ c cao đ p có nhi u tác d ng tích c c. Giúp con ng ộ ể i có trình đ hi u

ế ở ể ệ ộ ứ ệ ạ ộ bi t, có tri th c, có trí tu r ng m đ lao đ ng sáng t o và hoàn thi n nhân

ố ớ ướ ệ ệ ắ ố ổ cách. Đ i v i n ự c ta hi n nay, th c hi n th ng l ợ ườ i đ ng l ớ ấ i đ i m i đ t

ướ ự ệ ệ ệ ế ạ n c, ti n hành thành công s nghi p công nghi p hoá hi n đ i hoá đ t n ấ ướ c,

ọ ậ ữ ủ ự ằ ẳ ộ xây d ng xã h i công b ng, dân ch văn minh thì h c t p ch ng nh ng là nhu

ứ ủ ổ ẻ ệ ệ ụ ạ ầ c u, mà còn là trách nhi m, là nghĩa v đ o đ c c a tu i tr . Hi n nay tu i tr ổ ẻ

ự ượ ố ờ ạ ế ớ ữ chúng ta còn vinh d đ c s ng trong th i đ i mà th gi ể i có nh ng chuy n

ấ ướ ế ọ ố ắ ươ ể ậ bi n quan tr ng. Đ t n c ta đang c g ng v ộ n lên đ hoà nh p vào c ng

ế ớ ể ự ụ ệ ế ả ồ đ ng th gi i. Toàn dân ta đang quy t tâm theo đ ng đ th c hi n m c tiêu: dân

ướ ạ ằ ậ ộ ườ ệ giàu, n c m nh, xã h i công b ng và văn minh. Vì v y con ng i Vi t nam nói

ườ ả ọ ậ ọ ậ ừ ộ chung và ng i lao đ ng nói riêng ph i h c t p không ng ng. Vì h c t p và

ả ủ ứ ụ ế ệ ạ ố c ng hi n là nghĩa v , là trách nhi m đ o đ c cao c c a chúng ta. Lênin đã

ự ể ượ ủ ẽ ộ ừ t ng nói, chúng ta không th xây d ng đ c ch nghĩa xã h i, và cũng s không

ượ ữ ỉ ườ làm gì đ c vì ch có nh ng ng ữ i mù ch .

ọ ậ ườ ứ ế Thông qua quá trình h c t p con ng ộ i ti p thu, lĩnh h i tri th c, kinh

ứ ủ ả ẩ ự ủ ệ ạ ầ nghi m c a nhân lo i làm giàu tri th c c a b n thân, góp ph n thúc đ y s phát

ể ủ ộ tri n c a xã h i.

ƯƠ CH NG 2

Ấ Ạ Ự Ứ Ủ Ạ Ẩ ƯỜ TH C TR NG CÁC PH M CH T Đ O Đ C C A NG Ộ I LAO Đ NG

Ổ Ầ Ạ ƯỜ Ơ T I CÔNG TY C PH N MÍA Đ NG LAM S N – THANH HÓA

ứ ề ị ể 2.1. Vài nét v khách th và đ a bàn nghiên c u

ớ ệ 2.1.1. Gi i thi u chung

ầ ổ ườ ề ườ Công ty c ph n mía đ ng Lam S n ơ , ti n thân là Nhà máy đ ng Lam

ơ ướ ủ ế ị S n. Ngày 12 tháng 01 năm 1980, Th ủ t ng Chính Ph ký quy t đ nh s ố

ụ ệ ế ế ự ườ ệ 24/TTg phê duy t nhi m v thi t k xây d ng Nhà máy đ ơ ng Lam S n. Công

ấ ấ ế ị ệ ủ ộ su t 1.500 t n mía/ngày, thi t b và công ngh c a hãng FCB C ng hòa Pháp

ấ ố ồ ọ ủ ề ằ ấ ự ấ cung c p. Nh m khai thác ti m năng đ t đai, ph xanh đ t tr ng đ i tr c và l c

ượ ộ ở ự ề ả ế ạ l ng lao đ ng khu v c mi n Tây Thanh Hóa, gi ế i quy t tình tr ng thi u

ườ ụ ở ệ ạ ị ấ đ ng trong c n ớ ả ướ Tr s chính v i di n tích 46 héc ta t c. ơ i Th tr n Lam S n,

ơ ị ử ệ ấ ọ ộ ỉ huy n Th Xuân, t nh Thanh Hoá thu c vùng đ t Lam S n l ch s . Phía Đông

ố ộ ự giáp qu c l 15A và cách 4 km là sân bay quân s Sao Vàng. Phía Tây giáp

ườ ậ ồ ượ Đ ng H Chí Minh, cách 3 km là đ p Bái Th ng, cách 12 km là công trình

ỷ ợ ỷ ệ ồ ử ắ ạ thu l i thu đi n H C a Đ t. Phía B c là Sông Chu, cách 3 km là Khu di tích

ử ườ ồ ị ị l ch s Lam Kinh. Phía Nam theo đ ng H Chí Minh cách 22 km là khu du l ch

ế ố sinh thái qu c gia B n En.

ế ạ ở ị Ngày 09/01/2008, Công ty đã niêm y t t ứ i S giao d ch ch ng khoán Thành

ố ồ ề ệ ớ ố ị ỷ ồ ổ ph H Chí Minh v i mã giao d ch là LSS. V n đi u l 300 t đ ng, T ng tài

ỷ ồ ầ ố ỷ ồ ả s n trên 1.200 t ủ ở ữ đ ng, v n ch s h u g n 800 t ệ đ ng. Có vùng nguyên li u

ổ ở ữ ấ ị n đ nh 15.000 – 20.000 héc ta, s h u 1.200 héc ta đ t, trong đó có 2 nhà máy

ườ ấ ồ ấ ả ấ ổ đ ệ ng t ng công su t 7.000 t n mía/ngày, 2 nhà máy s n xu t c n 27 tri u

ấ ệ ớ lít/năm l n nh t Vi t Nam.

ầ ườ ổ Công ty c ph n mía đ ơ ng Lam S n có tên vi ế ắ t t t là Lasuco

ọ ỉ ị ơ Đ a ch : Khu 6, TT Lam S n – Th Xuân – Thanh Hoá

ệ ạ Ði n tho i: 84(37) 3834091

Fax: 84(37) 3834092

Email: Lasuco@hn.vnn.vn

Website: http://lasuco.com.vn

ự Lĩnh v c kinh doanh:

ệ ườ ồ ướ ố ồ ồ Công nghi p đ ng, c n, nha, n c u ng có c n và không có c n.

ế ế ả ẩ ườ ứ ả Ch bi n các s n ph m sau đ ng, nông, lâm s n, th c ăn gia súc.

ụ ậ ả ị ậ ư ứ ơ ệ ấ D ch v v n t i, c khí, cung ng v t t ả nguyên li u, s n xu t và cung

ứ ụ ả ẩ ố ng gi ng cây, con, tiêu th s n ph m.

ế ế ữ ế ế ữ ẩ ả ị Chăn nuôi bò s a, ch bi n s a, bò th t, ch bi n các s n ph m cao su,

ấ ươ ạ ạ ố gi y bao bì carton, kinh doanh th ng m i, khách s n, ăn u ng.

ả ố ị ấ ẩ ậ ẩ ả Xu t nh p kh u các s n ph m trên và tài s n c đ nh, máy móc, thi ế ị t b

ế ụ ụ ụ ấ ả ậ ư v t t , ph tùng thay th ph c v cho s n xu t kinh doanh.

ề ở ữ ấ ộ ả ặ ớ Kinh doanh b t đ ng s n v i quy n s h u ho c đi thuê.

ấ ả ắ ỏ S n xu t kinh doanh CO2 (khí, l ng, r n).

ứ ệ ể ệ ọ Nghiên c u và phát tri n khoa h c nông nghi p, công nghi p, n ướ ạ c s ch

ụ ụ ả ạ ấ ph c v s n xu t và sinh ho t.

ụ ử ữ ị ế ị ụ ấ ị D ch v s a ch a và gia công máy móc, thi t b , d ch v làm đ t nông,

lâm nghi p.ệ

ầ ườ ơ ươ ệ ơ ị ổ Công ty c ph n mía đ ng Lam S n Th ng hi u Lasuco Đ n v Anh

ộ ớ ướ ặ ờ ỳ ổ hùng Lao đ ng th i k đ i m i. Lasuco đã b ứ c sang năm th 28, ch ng đ ườ ng

ử ể ớ ế ử ầ ả ị l ch s hình thành và phát tri n v i bi ữ t bao thăng tr m th thách cùng c nh ng

ấ ấ d u n và thành công.

ắ ầ ự ạ ờ Giai đo n năm 1980 – 1988: Năm 1980 nhà máy b t đ u xây d ng, th i

ự ấ ả ơ ờ gian xây d ng kéo dài h n 5 năm, năm 1986 nhà máy đi vào s n xu t, đây là th i

ủ ế ệ ộ ổ ố ớ ỳ ắ ầ k b t đ u công cu c đ i m i. Nhà máy thi u v n, nguyên li u không đ 5%

ờ ự ứ ệ ấ ơ công su t, h n 600 công nhân không có vi c làm, nhà máy đ ng bên b v c phá

ề ầ ớ ể ệ ỡ ơ ả s n, đã nhi u l n bàn t i vi c phá d chuy n đi n i khác

ờ ỳ ườ ể ạ ạ ổ Giai đo n phát tri n 1989 – 1999: Đây là th i k m i năm sáng t o đ i

ớ ừ ộ ự ể m i t Nhà máy phát tri n thành Công ty. Nhà máy đã phát huy n i l c, tranh th ủ

ỡ ủ ề ị ươ ự ỗ ợ ợ ủ ự s giúp đ c a chính quy n đ a ph ọ ng, s h tr h p tác c a các nhà khoa h c,

ệ ắ ầ ừ ệ ự ắ ớ ị ặ đ c bi t là b t đ u t vi c xác đ nh g n bó v i dân, d a vào dân, giúp nông dân

ả ị ườ ế ậ ố ỹ gi ế i quy t 3 cái khó, 3 cái thi u là v n, k thu t, th tr ệ ng, vùng nguyên li u

ượ ể ệ ề ộ ườ ơ đ ữ c phát tri n b n v ng. Hi p h i mía đ ộ ng Lam S n, m t mô hình kinh t ế

ữ ệ ế ệ ế ắ ớ ớ ợ h p tác m i liên k t gi a nông nghi p g n v i công nghi p, liên k t các thành

ầ ế ạ ứ ộ ph n kinh t ố , t o ra m t mô hình liên minh Công – Nông – Trí th c, làm s ng

ấ ố ả ộ ồ ộ ộ ọ ậ d y c m t vùng đ t tr ng đ i tr c hoang hoá, hình thành m t vùng mía r ng,

ươ ạ ườ ộ xanh t i trù phú trên ph m vi 97 xã, 4 nông tr ắ ệ ng thu c 9 huy n phía Tây B c

ể ả ấ ưở ờ ố ỉ t nh Thanh Hoá. S n xu t kinh doanh phát tri n, tăng tr ậ ng nhanh, đ i s ng v t

ộ ủ ấ ượ ả ệ ch t, văn hoá xã h i c a nông dân, công nhân đ c c i thi n và ngày càng nâng

ộ ặ ệ ơ ượ ổ ớ cao, b m t nông nghi p, nông thôn vùng Lam S n đ c đ i m i. Công ty tr ở

ề ể ổ thành mô hình tiêu bi u v liên minh Công – Nông. Năm 1999 Công ty và T ng

ủ ị ố ượ ướ giám đ c Lê Văn Tam (nay là Ch t ch HĐQT) đ c Nhà n ặ c phong t ng danh

ờ ỳ ổ ệ ơ ớ ộ ị hi u “Đ n v Anh hùng lao đ ng th i k đ i m i”.

ủ ướ ạ ủ Giai đo n năm 2000 – 2007: Ngày 06/12/1999 Th t ế ng Chính ph quy t

ườ ầ ơ ổ ườ ể ị đ nh chuy n Công ty đ ng Lam S n thành Công ty c ph n mía đ ng Lam

ơ ừ ề ệ ố ỉ ồ ặ ầ ệ S n t ngày 01/01/2000, v n đi u l ban đ u: 186 t đ ng, đ c bi t là nông dân

ồ ượ ầ ầ ầ ổ tr ng mía cũng đ c mua c ph n (22,5%), đây là l n đ u tiên ở ướ n c ta ng ườ i

doanh

ủ ệ ả ấ ơ nông dân tham gia làm ch doanh nghi p. H n 8 năm qua s n xu t kinh

ụ ưở ớ ố ộ ừ ủ c a công ty liên t c tăng tr ng v i t c đ cao, bình quân tăng t 1820% năm,

ợ ậ ủ ậ ộ ườ ổ ứ ề ộ l i nhu n, n p ngân sách, thu nh p c a ng i lao đ ng, c t c đ u tăng, v ượ t

ụ ề các m c tiêu đ ra.

ườ ồ ượ ầ ư ế ị Các nhà máy đ ng, nhà máy c n đ c đ u t thi ệ ệ t b công ngh hi n

ượ ở ộ ươ ệ ượ ề ạ đ i, ngành ngh kinh doanh đ c m r ng. Th ng hi u Lasuco đ c vang xa

ươ ườ ướ ướ ượ ướ ậ và in đ m trên th ng tr ng trong n c và ngoài n c, đ c Nhà n c khen

ệ ề ả ưở ớ ủ ố ặ t ng nhi u danh hi u thi đua cao quý và các gi i th ố ng l n c a qu c gia, qu c

ươ ạ ộ ươ ế t , nh : ư Huân ch ấ ng6 Lao đ ng h ng nh t năm 1997; 04 Huân ch ng Lao

ủ ạ ằ ộ ộ đ ng h ng Ba năm 1992, 1997, 2005, 2007; 118 B ng khen c a các B , ngành và

; Cúp vàng Gi

ỉ ừ ế ả ưở ặ T nh t ng t năm 1989 đ n 2006 i th ng Sao Khuê năm 2007;

ả ưở ấ ệ ụ ạ ệ ệ Gi i th ng Sao vàng đ t Vi t năm 2005, liên t c đ t danh hi u hang Vi t Nam

ấ ượ ề ề ả ưở ch t l ng cao qua nhi u năm và nhi u gi i th ng cao quý khác.

ế ượ ủ ớ ậ Chi n l ể c phát tri n c a công i là t p trung nâng ty trong nh ngữ năm t

ớ ơ ườ ệ ả ẩ ồ cao và làm m i h n các s n ph m chính: Đ ng – C n – Đi n. Mang l ạ ợ i l i ích

ầ ư ệ ộ ồ ở ộ ạ ả ẩ cho C ng đ ng và Doanh nghi p. Đ u t đa d ng hóa s n ph m, m r ng lĩnh

ầ ư ề ị ế ị ệ ớ ự v c, đ a bàn và ngành ngh kinh doanh. Đ u t thi t b và công ngh m i, nâng

ả ượ ệ ấ ườ ệ ồ công su t các nhà máy hi n có, tăng nhanh s n l ng Đ ng – C n – Đi n –

ệ ệ ọ ợ Nhiên li u sinh h c (Bio Diezel). Phát huy văn hóa doanh nghi p: H p tác Năng

ấ ượ ạ ộ đ ng Sáng t o; Uy tín Ch t l ả ệ ng Hi u qu .

ệ ả ươ ự ệ ậ B o v và tôn vinh th ng hi u Lasuco. Xây d ng Lasuco thành t p đoàn

ế ụ ị ươ ạ ầ kinh t ệ Công Nông nghi p D ch v Th ng m i hàng đ u trong ngành mía

ườ ệ đ ng Vi t Nam

2.2.2. C c u t ơ ấ ổ ứ ch c

ự ấ ề 2.2.3. V n đ nhân l c

ự ể ệ ạ ồ ượ ặ ệ Vi c đào t o và phát tri n ngu n nhân l c đ c công ty đ c bi t quan

ự ữ ổ ớ ả ệ ế tâm. Hàng năm công ty đã b sung thêm nh ng nhân l c m i, gi i quy t vi c làm

ủ ừ ề ộ ộ ộ cho khá nhi u lao đ ng. Đ i ngũ cán b nhân viên c a công không ng ng đ ượ c

ề ớ ố ượ ệ ệ ộ ụ nâng cao nghi p v tay ngh , v i s l ầ ng công nhân lao đ ng hi n có g n

ườ ủ ệ ượ ủ ế ạ 3065 ng ộ i, hi n nay lao đ ng c a công ty đ c chia thành hai lo i ch y u là

ự ế ế ộ ộ lao đ ng gián ti p và lao đ ng tr c ti p.

ữ ế ộ ồ ườ ả ạ Lao đ ng gián ti p bao g m nh ng ng i lãnh đ o, qu n lý, công tác khoa

ệ ụ ậ ọ ỹ h c k thu t, công tác chuyên môn, công tác ngi p v và công tác hành chính.

ự ế ờ ụ ồ ộ ộ ộ ở Lao đ ng tr c ti p bao g m công nhân, lao đ ng th i v , lao đ ng các phòng

ban.

ả ộ ườ ố ộ B ng 1: Th ng kê trình đ ng ổ ầ ế ủ i lao đ ng gián ti p c a công ty c ph n

ườ ơ mía đ ng Lam S n (Năm 2011)

Nữ

ạ ọ Đ i h c

Cao đ ngẳ

Trung c pấ

S Trình độ ứ Ch c danh ngh ề T nghi pệ

ổ

ả 80 15 18.8 10.5 2 19 55 12 68.8 63.1 15 18.7 10 12.5 10.6 5 26.3 2

T ố 1 T ng s cán CBCNV ộ 2 Lao đ ng qu n lý ộ Cán b làm công tác 3 6.7 19 63.3 30 2 10 26.7 8 3

KHKT ộ Cán b làm công tác 4 10 2 20 4 40 10 50 5 1

ộ chuyên môn Cán b làm công tác 5 16 5 31.2 11 68.8 25 6.2 1 4

ộ nghi p vệ ụ Cán b làm công tác 6 7 5 1 3 71.4 3 42.8 14.3 42.9

ổ ứ ề ươ ẫ ộ hành chính ồ (Ngu n trích d n: Phòng T ch c – Lao đ ng – Ti n l ng)

ậ Nh n xét:

ủ ấ ả ộ ộ ạ ọ ế Qua b ng 1 ta th y lao đ ng gián ti p c a công ty có trình đ Đ i h c

ườ ủ ế ế ộ ổ ố ế chi m t ỷ ệ l cao (55 ng i, chi m 68, 8% t ng s lao đ ng gián ti p c a công

ấ ạ ư ộ ố ộ ườ ty). Nh ng s lao đ ng có trình đ trung c p l i cũng khá cao (10 ng ế i, chi m

ế ủ ố ổ ộ ộ t ỷ ệ l 12.5% trong t ng s lao đ ng gián ti p c a công ty. Lao đ ng có trình đ ộ

ẳ ườ cao đ ng là 15 ng ế i, chi m t ỷ ệ l 18, 8%.

ả ộ ườ ố ự ế ủ ổ ộ ầ ườ B ng 2: Th ng kê trình đ ng i lao đ ng tr c ti p c a công ty c ph n mía đ ơ ng Lam S n (Năm

Trình độ

2011)

Ch cứ

Ch a t ư ố t ố Công nhân ệ T t nghi p T ngổ nghi pệ Trung c pấ Cao đ ngẳ ạ ọ Đ i h c ỹ ậ k thu t THPT THPT

Danh T ngổ

Nữ SL % SL % SL % SL % SL % SL %

0,4

22.9 3426 1272 785 812 23.7 914 26.7 501 14.6 400 11.7 14

BCNV Công 49 1000 0 490 199 19.9 221 22.1 90 9 0 0 0

Nhân Lao đ ngộ 16.7 2360 768 395 613 26.0 693 29.4 399 16.9 260 11.0 0

23.3

th i vờ ụ Nhân viên 0 66 34 0 0 0 0 0 12 18.2 40 60.6 14 các phòng

ơ ấ ộ ở ứ ệ C c u lao đ ng ủ các ch c danh khác nhau c a doanh nghi p nhìn chung

ươ ề ở ố ồ ấ ặ ộ t ng đ i là đ ng đ u ể các trình đ khác nhau. Tuy nhiên do tính ch t, đ c đi m

ệ ậ ủ ế ụ ủ ừ ủ công vi c t p trung vào mùa v c a cây mía, ch y u là t tháng 10 c a năm tr ướ c

ờ ụ ắ ầ ụ ủ ậ ế đ n tháng 5 c a năm sau công ty b t đ u v ép. Vì v y mà công nhân th i v có s ố

ượ ỉ ệ ế ấ ộ ớ ổ ố ộ l ng cao nh t là 2360 lao đ ng, (chi m t l 68,9% ) so v i t ng s cán b công

ự ế ộ ườ ế nhân viên lao đ ng tr c ti p, công nhân là 1000 ng i (chi m 29,2%); nhân viên các

ườ ế phòng ban là 66 ng i (chi m 1,9%).

ậ ộ ộ ỹ ườ ế Trong đó trình đ lao đ ng Công nhân k thu t là 785 ng i (chi m 22, 9%);

ư ố ộ ệ ườ ế ộ lao đ ng ch a t t nghi p THPT là 812 ng i (chi m 23,7%); lao đ ng có trình đ ộ

ố ỉ ệ ế ệ ấ ườ ế ộ t t nghi p THPT chi m t l cao nh t là 914 ng i (chi m 26,7%), lao đ ng trung

ườ ế ẳ ườ ế ấ c p là 501 ng i (chi m 14,6%); cao đ ng là 400 ng ộ i (chi m 11,7%), Lao đ ng

ỉ ệ ấ ế ườ ế ộ ạ ọ có trình đ Đ i h c chi m t l ấ th p nh t là 14 ng i (chi m 0,4%).

ổ ầ ơ ấ ộ B ng 3ả ộ ổ ủ : C c u lao đ ng theo đ tu i c a Công ty c ph n mía

ườ ơ đ ng Lam S n (2009 – 2011)

Năm 2009 2010 2011

STT

ườ

ộ

i LĐ Ng ố ổ T ng s lao đ ng < 30 tu iổ 31 – 45 tu iổ 46 – 55 tu iổ > 55 tu iổ 1 2 3 4 5 3820 926 1913 980 31 100 24,24 50,07 24,87 0,82 3750 1258 1503 972 17 3506 753 1380 1346 27

100 33,55 40.08 25,92 0,45 ồ 100 21,47 39,36 38,39 0,78 ự Ngu n phòng nhân s

ậ Nh n xét:

ấ ố ượ ố ệ ừ ả ừ ộ ổ T b ng s li u trên ta th y s l ng lao đ ng thay đ i theo t ng năm, có xu

ướ ừ ứ ả ố h ả ng gi m t 3820 (năm 2009), xu ng còn 3506 (năm 2011), t c là gi m 314

ứ ớ ự ng ườ ươ i t ng ng v i (t ỷ ệ l ả 0,03%). Nguyên nhân gi m là do s thay đ i đ i v ổ ổ ề

ự ả ổ ộ ổ ứ ơ ấ ộ nhân s , c i t b máy t ch c, c c u lao đ ng trong Công ty. Trong 3 năm (2009

ộ ổ ổ ớ ơ ấ ự ộ ủ – 2011) c c u lao đ ng theo đ tu i c a công ty cũng có s thay đ i l n. Lao

ộ ổ ả ạ ừ ườ ố ộ đ ng trong đ tu i 31 – 45 gi m m nh, t 1913 ng i (năm 2009) xu ng còn 1380

ườ ả ứ ớ Ở ứ ng i (năm 2011), gi m 553 ng ườ ươ i t ng ng v i (t ỷ ệ l 39,36%). ổ l a tu i này

ườ ể ở ứ ứ ự ẻ ệ ệ con ng i có s c kho và trí l c phát tri n ự m c hoàn thi n, s nghi p và gia đình

ổ ệ ở ứ ộ ộ ổ ả ộ ị n đ nh, kh năng làm vi c m c đ cao. Nguyên nhân lao đ ng trong đ tu i này

ả ổ ộ ế ả ạ ờ gi m m nh là do trong th i gian này Công ty ti n hành c i t b máy, c c u t ơ ấ ổ

ạ ỏ ộ ố ứ ự ề ứ ọ ộ ch c nhân s nên đã lo i b m t s lao đ ng có tay ngh kém, không có ý th c h c

ệ ộ ượ ồ ưỡ ậ t p nâng cao trình đ chuyên môn, nghi m nên đ c gi ữ ạ l i và b i d ng thêm.

ộ ổ ộ ướ ặ ệ Trong khi đó lao đ ng trong đ tu i 46 – 55 có xu h ng tăng cao, đ c bi t là

ừ ầ ả ổ ủ ữ ộ t đ u 2011. Do trong quá trình c i t c a công ty, đây là nh ng lao đ ng có tay

ừ ệ ề ườ ngh , kinh nghi m. T năm (2009 – 2011) tăng thêm 396 ng ế i, chi m t ỷ ọ tr ng

38,39%.

ướ ổ ớ ự ừ ế ổ ộ Lao đ ng d ấ i 30 tu i có s thay đ i l n nh t. T 2009 đ n 2011 tăng v t t ọ ừ

ườ ườ ườ ư ạ ả ạ ừ 926 ng i lên 1258 ng i, tăng 332 ng i. Nh ng sau đó l i gi m m nh t 1258

ố ườ ườ (2010) xu ng còn 753 ng ả i (2011), gi m 505 ng i. Nguyên nhân là do trong quá

ạ ỏ ữ ể ụ ề ấ ả ộ trình tuy n d ng công ty đã sa th i và lo i b nh ng lao đ ng có tay ngh th p.

ộ ở ộ ổ ư ể ả ộ ừ Lao đ ng đ tu i >55 gi m nh ng không đáng k , dao đ ngt 31 ng ườ i

ố ườ ươ ứ ớ ở ở ọ ổ (2009) xu ng còn 27 ng i năm (2011), t ng ng v i 0,78%, b i vì đ tu i này

ườ ượ ề ể ự ệ ả ả ỉ con ng i đã v t qua đ nh cao v th l c, kh năng làm vi c gi m sút.

ứ ủ ấ ạ ự ạ ườ ộ ở ẩ 2.2. Th c tr ng các ph m ch t đ o đ c c a ng i lao đ ng Công ty c ổ

ầ ườ ơ ph n mía đ ng Lam s n – Thanh Hóa

ứ ủ ấ ạ ứ ự ể ạ ẩ ườ ộ Đ nghiên c u th c tr ng các ph m ch t đ o đ c c a ng i lao đ ng t ạ i

ầ ổ ườ ệ ể ậ ơ công ty c ph n mía đ ứ ủ ng Lam S n – Thanh Hoá, vi c tìm hi u nh n th c c a

ườ ấ ầ ộ ế ứ ậ ả ở ưở ệ ớ ng i lao đ ng là r t c n thi t. B i nh n th c có nh h ế ng to l n đ n vi c hình

ấ ạ ứ ụ ẩ ậ ộ ướ thành và giáo d c các ph m ch t đ o đ c. Chính vì v y mà n i dung tr c tiên

ượ ứ ủ ề ậ ế ầ ạ ậ ườ ề ộ đ ự c đ c p đ n trong ph n th c tr ng là nh n th c c a ng i lao đ ng v các

ấ ạ ứ ẩ ph m ch t đ o đ c.

ứ ộ ậ ứ ề ủ ẩ ườ ộ ở 2.2.1.M c đ nh n th c v các ph m ch t đ o đ c ấ ạ ứ c a ng i lao đ ng Công

ổ ầ ườ ơ ty c ph n mía đ ng Lam S n

ế ủ ư ế ể ầ ườ Sau khi ti n hành tr ng c u ý ki n c a 181 khách th là ng ủ ộ i lao đ ng c a

ầ ổ ườ ể ơ ườ Công ty c ph n mía đ ng Lam S n, trong đó có: 45 khách th là ng ộ i lao đ ng

ư ố ộ ệ ệ có trình đ ch a t t nghi p THPT; 42 ng ườ ố i t t nghi p THPT; 27 công nhân k ỹ

ể ể ậ ấ ẳ ộ ộ thu t; 42 khách th có trình đ trung c p và 25 khách th có trình đ cao đ ng, đai

ụ ể ố ệ ử ế ậ ọ h c. Thu th p các ý ki n và s lý các s li u và phân tích, c th là

ư ế ủ ọ ẩ ấ ề ầ Ông (bà) đánh giá nh th nào v t m quan tr ng c a các ph m ch t

ạ ứ ố ớ ườ ự ấ ọ . Hãy đánh d u (x) vào ô mà ông bà l a ch n. đ o đ c đ i v i ng i LĐ

ứ ộ ư Chúng tôi đ a ra 4 m c đ

ấ ọ R t quan tr ng ứ ộ M c đ 1:

M c đ 2:

ứ ộ Quan tr ngọ

Ít quan tr ngọ ứ ộ M c đ 3:

M c đ 4:

ứ ộ Không quan tr ngọ

ế ượ ả K t qu thu đ ư c nh sau:

ả ứ ủ ậ ườ ề ầ ủ ộ ọ ẩ B ng 4. Nh n th c c a ng ấ i lao đ ng v t m quan tr ng c a các ph m ch t

ạ ứ đ o đ c

ộ ườ

ộ

ả

K t quế

Trình đ ng b

i lao đ ng d

SL % SL % SL % SL % SL %

Các mứ c độ

Các ph m ẩ ch t ấ ạ ứ đ o đ c Tính trung th cự

Tính nguyên t cắ

Lòng nhân ái

Quý tr ng ọ danh dự

Thái đ ộ lao đ ngộ

9 10 21 5 22 18 4 1 25 11 3 6 10 25 5 5 11 9 8 17

20.0 22.2 46.7 11.1 48.8 40.0 8.9 2.2 55.6 24.4 6.7 13.3 22.2 55.6 11.1 11.1 24.4 20 17.7 37.7

20 19 3 0 17 19 1 5 11 9 1 21 6 9 15 12 7 3 10 22

47.6 45.2 7.1 0 40.5 45.2 2.4 11.9 26.2 21.4 2.4 50.0 14.3 21.4 35.7 28.6 16.7 7.1 23.8 52.4

16 4 1 6 15 10 2 0 7 2 11 7 4 3 11 9 4 0 0 23

59.2 14.8 3.7 22.2 55.5 37.0 7.4 0 33.3 7.4 40.7 25.9 14.8 11.1 40.7 33.3 14.8 0 0 85.2

25 11 4 2 35 4 1 2 21 5 5 11 11 9 8 14 12 7 9 14

59.5 26.2 9.5 4.8 83.3 9.5 2.4 4.8 50.0 11.9 11.9 26.2 26.2 21.4 19.1 33.3 28.6 16.7 21.4 33.3

21 1 3 0 24 1 0 0 12 1 12 0 5 6 4 10 5 3 8 9

50.0 2.4 7.1 0 57.1 2.4 0 0 28.6 2.4 28.6 0 18.5 22.2 14.8 40.0 18.5 11.1 32.0 33.3

91 45 32 13 113 52 8 8 76 28 32 45 36 52 43 50 39 22 35 85

50.3 24.8 17.7 7.2 62.5 28.7 4.4 4.4 42.0 15.4 17.7 24.9 19.9 28.7 23.8 27.6 21.5 12.2 19.3 47.0

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4

Không ng ng ừ ọ ậ h c t p

19 9 6 11 21 10 9

42.3 20 13.3 24.4 46.7 22.2 20

18 10 4 10 18 6 16

42.8 23.8 9.5 23.8 42.9 14.3 38.1

6 18 3 0 18 6 3

22.2 66.7 11.1 0 66.7 22.2 11.1

25 11 3 3 19 13 5

59.5 26.1 7.2 7.2 45.2 31.0 11.9

9 10 6 0 19 6 0

33.3 40.7 18.5 0 76 24 0

77 58 22 24 95 41 33

42.5 32 12.2 13.3 52.5 22.7 18.2

1 2 3 4 1 2 3

11.1

4.8

11.9

6.6

ữ Gi gìn ệ v sinh, ệ ả b o v môi tr

ngườ

ả ộ ườ ộ ư ố ệ ộ Chú thích n i dung b ng: t nghi p THPT;b. a. Ch a t Trình đ ng i lao đ ng:

ạ ọ ệ ấ ẳ ố ỹ ậ T t nghi p THPT; c. Công nhân k thu t; d. Trung c p; e. Đ i h c, Cao đ ng

ừ ế ả ở ả ấ ằ T k t qu b ng 4, ậ chúng tôi nh n th y r ng:

ườ ộ ạ ầ ườ ơ Nhìn chung, ng i lao đ ng t ổ i Công ty c ph n mía đ ng Lam S n cho

ấ ạ ứ ẩ ấ ọ ọ ị ằ r ng các ph m ch t đ o đ c có v trí r t quan tr ng là 37.1%, Quan tr ng là 23.2%

ể ằ ậ ọ ứ ọ và không quan tr ng là 23.1%, ít quan tr ng là 16.6% . Có th nói r ng nh n th c

ườ ộ ạ ầ ườ ơ ủ c a ng i lao đ ng t ổ i công ty c ph n mía đ ọ ề ầ ng Lam S n v t m quan tr ng

ấ ạ ứ ở ứ ẩ ấ ủ c a các ph m ch t đ o đ c m c th p.

ố ớ ự ậ ườ Đ i v i tính trung th c, th t thà có 91/181 ng ế i (chi m t ỷ ệ l 50.3%), cho

ấ ẩ ọ ế ọ ấ ằ r ng ph m ch t này là r t quan tr ng; 45/181 ng ườ ả ờ i tr l i quan tr ng (chi m t ỷ ệ l

ườ ộ ạ ầ ườ ằ tính 24.8). Ng i lao đ ng t ổ i công ty c ph n mía đ ơ ng Lam S n cho r ng

ấ ạ ứ ượ ẩ ộ ườ ộ nguyên t c ắ trong lao đ ng là ph m ch t đ o đ c đ c ng i lao đ ng đánh giá ở

ứ ộ ọ ươ ố ớ ườ ượ ỏ ả ờ m c đ quan tr ng t ng đ i cao, có t i 113/181 ng c h i tr l i đ ấ i là r t quan

ế ọ ả ờ ế ọ Ở ứ tr ng (chi m t ỷ ệ l 62,5%), tr l i quan tr ng 52 (chi m t ỷ ệ l 28.7%). m c đ ộ

ườ ằ ấ ộ ọ ộ ọ ự l a ch n mà ng i lao đ ng cho r ng không quan tr ng cao nh t là thái đ trong lao

ớ ỏ ả ờ ế ọ ộ đ ng có t i 85 ng ườ ượ i đ c h i tr l i không quan tr ng (chi m t ỷ ệ l 47.0%) và 35

ượ ườ ằ ọ l t ng i cho r ng ít quan tr ng.

ấ ạ ố ớ ẩ ữ ệ ệ ả ườ ứ gi gìn v sinh, b o v môi tr Đ i v i ph m ch t đ o đ c ườ ng ng i lao

ứ ươ ậ ề ầ ủ ẩ ấ ố ộ đ ng cũng có nh n th c t ứ ọ ng đ i cao v t m quan tr ng c a ph m ch t đao đ c

ượ ỏ ả ờ ấ ọ ươ ớ ỷ ệ ứ này, có 95 l t ng ườ ượ i đ c h i tr l i r t quan tr ng (t ng ng v i t l 52.5%)

ọ ượ và không quan tr ng là 12 l t ng ườ ả ờ i tr l ế i (chi m t ỷ ệ l 6.6%).

ở ố ườ ạ ằ ự tính trung th c, tính nguyên t c S dĩ, đa s ng ộ i lao đ ng l i cho r ng ắ , giữ

ả ệ ệ ề gìn v sinh và b o v môi tr ng ể ể ế ườ là do nhi u nguyên nhân khác nhau, có th k đ n

ứ ủ ẩ ườ ượ ộ ấ ạ là do ph m ch t đ o đ c c a ng ộ i lao đ ng đ ị c hình thành, ch u tác đ ng chi

ố ủ ế ố ạ ộ ủ ộ ườ ộ ph i c a các y u t khác nhau, trong đó ho t đ ng lao đ ng c a ng i lao đ ng,

ử ủ ả ẽ ế ư ệ ạ ậ ố ị ứ ủ cũng nh kinh nghi m l ch s c a b n thân chi ph i m nh m đ n nh n th c c a

ấ ạ ứ ủ ẩ ọ ộ ọ ề ầ h v t m quan tr ng c a các ph m ch t đ o đ c. Ngày nay trong quá trình h i

ậ ế ố ế ườ ệ ả ộ nh p kinh t qu c t ầ , yêu c u ng i lao đ ng ph i có tác phong công nghi p cao,

ứ ớ ượ ự ễ ầ ộ ể m i có th đáp ng đ c yêu c u th c ti n. Cũng trong quá trình lao đ ng các

ấ ạ ự ứ ế ệ ẩ ả ộ ộ ồ ậ ế ph m ch t đ o đ c này tác đ ng tr c ti p đ n hi u qu lao đ ng, ngu n thu nh p

ườ ứ ủ ệ ậ ậ ộ ộ ổ ườ ủ c a ng ị i lao đ ng và m t vi c làm n đ nh do v y mà nh n th c c a ng i lao

ề ẩ ấ ươ ố ộ đ ng v các ph m ch t này t ng đ i là cao.

ượ ệ ớ ộ ườ ộ ạ Khi đ ị c trò chuy n v i ch (Đ .T .A) m t ng i lao đ ng t i công ty c ổ

ầ ườ ơ ượ ế ủ ị Khi mình đi ph n mía đ ng Lam S n, chúng tôi đã đ c bi t suy nghĩ c a ch : “

ố ớ ả ệ ặ ầ ả làm đ i v i b n thân mình, mình đ t lên trên hàng đ u là vi c đi làm ph i đúng gi ờ .

ườ ứ ậ ả ướ ể ẩ ả ộ Mình th ng ph i th c d y tr ị ể c 30 phút đ chu n b , đ không ph i đi mu n gi ờ

làm vi cệ ”

ằ ộ ườ ướ ế ả ộ i lao đ ng tr c h t ph i tuân th t ủ ố t Anh (N .V. T) “ tôi cho r ng m t ng

ạ ơ ệ ả ờ ư ẫ ị quy đ nh t ư ệ i n i làm vi c, cũng nh vi c đi làm ph i đúng gi . Nh ng v n có ng ườ i

ệ ố ờ ệ ậ có t ư ưở t ng vi c đi làm là mang tính đ i phó, trong gi làm vi c không t p trung,

ệ ỉ ch lo chuy n trò”

ề ằ ư ụ ấ ộ ộ ỉ ậ Trên đây ch là m t vài ví d , nh ng cũng cho ta th y m t đi u r ng nh n

ườ ườ ộ ố ậ ẩ ấ ứ ủ th c c a ng ộ i lao đ ng th ự ng t p trung vào m t s ph m ch t có liên quan tr c

ủ ế ế ườ ư ế ộ ườ ộ ệ ti p đ n vi c làm c a ng i lao đ ng. N u nh ng i lao đ ng không có tính

ệ ắ ườ ề ớ ộ ờ nguyên t c trong công vi c, th ng xuyên đi mu n v s m, trong gi ệ làm vi c

ể ị ự ứ ệ ế ậ ả ậ ủ không t p trung làm vi c, thi u trung th c…thì có th b sa th i, m c thu nh p c a

ạ ừ ị ộ ố ự ả ộ ẽ ị ả s b gi m sút, do b ph t tr ế ậ vào m t s kho n thu nh p. Nó tác đ ng tr c ti p

ả ườ ủ ọ ằ ậ ộ ọ ế đ n chính b n thân ng i lao đ ng và gia đình c a h . Do v y mà h cho r ng đây

ấ ặ ữ ệ ọ ẩ là nh ng ph m ch t đ c bi t là quan tr ng.

ấ ạ ứ ượ ữ ớ ườ ứ ộ ẩ Cùng v i nh ng ph m ch t đ o đ c đ c ng ậ i lao đ ng nh n th c là quan

ấ ẩ ọ ườ ề ầ ứ ậ ấ ộ ộ ố tr ng, thì có m t s ph m ch t ng i lao đ ng còn có nh n th c th p v t m quan

ọ Ở ấ ụ ể ư ẩ ậ ấ tr ng. các ph m ch t c th chúng tôi nh n th y nh sau:

ấ ạ ố ớ ẩ ừ ờ ư Đ i v i ph m ch t đ o đ c ứ lòng nhân ái. Đã t ộ ngàn đ i x a, đây là m t

ử ấ ủ ề ố ộ ị ả truy n th ng quý báu c a dân t c ta. Tr i qua hàng ngàn năm l ch s đ u tranh

ẫ ồ ạ ạ ặ ố ế ậ ch ng gi c ngo i xâm nó v n t n t i cho đ n t n ngày hôm nay. Tuy nhiên, qua

ẫ ồ ạ ứ ề ố ườ ấ ẩ ằ đi u tra nghiên c u v n t n t i không s ng i cho r ng ph m ch t này là không

ọ ườ ườ quan tr ng: có 50 ng ế i (chi m t ỷ ệ l 27.6%) và 43 ng ế i (chi m t ỷ ệ l 23.8%) tr ả

ờ ể ể ấ ứ ủ ố ệ ậ ọ ườ l i ít quan tr ng. Qua s li u náy ta có th th th y nh n th c c a ng ộ i lao đ ng

ấ ạ ứ ủ ẩ ươ ấ ố ề ầ v t m quan trong c a ph m ch t đ o đ c lòng nhân ái còn t ng đ i là th p.

ọ ế ọ Quý tr ng danh d ự: có 36 ng ườ ả ờ ấ i tr l i r t quan tr ng (chi m 19.9%), quan

ọ ườ ế ọ ườ ế tr ng là 52 ng i (chi m 28.75%). Ít quan tr ng là 43 ng i (chi m 23.8%) và

ọ ườ không quan tr ng là 50 ng ế i (chi m t ỷ ệ l 27.6%)

ề ộ ộ ườ ả ờ ấ ế V thái đ lao đ ng đúng : Có 39 ng i tr ọ i r t quan tr ng (chi m t l ỷ ệ l

ọ ượ ườ ế ọ 21.5%), quan tr ng là 22 l t ng i tr ả ờ l i (chi m 12.2%), ít quan tr ng là 35

ườ ế ọ ượ ườ ng i (chi m 19.3%) và không quan tr ng là 85 l t ng ế i (chi m t ỷ ệ l 47.0%).

ứ ấ ấ ạ ể ẩ ộ ộ ộ ọ Có th nói thái đ lao đ ng là m t ph m ch t đ o đ c r t quan tr ng trong quá

ẩ ả ằ ấ ộ ộ ộ ắ trình lao đ ng. Thái đ lao đ ng đúng đ n nh m thúc đ y s n xu t, nâng cao năng

ỏ ề ẩ ấ ấ ộ ố ườ ượ su t lao đ ng. Khi h i v ph m ch t này, thì đa s ng ộ i lao đ ng đ ỏ ề c h i đ u

ả ờ ọ tr l i là không và ít quan tr ng.

ẩ ườ ả ờ ấ ừ ứ không ng ng h c t p Ph m ch t ạ ấ đ o đ c ọ ậ có 77/181 ng i tr i r t quan l

ế ọ ọ ượ ế ố tr ng (chi m 42.8%) và quan tr ng là 58 l t ng ườ ả ờ i tr l i (chi m 32%). S ng ườ i

ế ằ Ở ẩ ườ ọ cho r ng không quan tr ng là 24 (chi m 13.3%) . ấ ph m ch t này ng ộ i lao đ ng

ầ ẩ ấ ọ ơ ộ ớ ộ đánh giá t m quan tr ng cao h n so v i ph m ch t thái đ trong lao đ ng. Không

ỉ ườ ộ ạ ầ ườ ườ ch riêng ng i lao đ ng t ổ i công ty c ph n mía đ ơ ng Lam S n mà ng i lao

ở ứ ậ ơ ượ ầ ọ ộ đ ng ệ các c quan doanh nghi p khác cũng nh n th c đ ủ c t m quan tr ng c a

ấ ẩ ườ ệ ệ ậ ọ ộ ỹ ph m ch t này. Vì ng ề i lao đ ng làm vi c trong đi u ki n khoa h c k thu t có

ướ ượ ậ ế ườ ọ ậ ẽ ầ ộ ữ nh ng b ế c ti n v t b c, n u ng ừ i lao đ ng không ng ng h c t p s d n tr ở

ụ ậ ố ớ ữ ặ ườ ả ả ộ nên t t h u. M t khác, đ i v i nh ng ng ả i lao đ ng khi đã đ m b o tho mãn nhu

ả ầ ố ơ ầ ọ ầ c u nuôi s ng b n thân và gia đình thì h còn có nhu c u cao h n, đó là nhu c u

ọ ậ ị ả ừ ệ ẳ ị ỉ ườ kh ng đ nh giá tr b n thân. Ch có vi c không ng ng h c t p thì ng ộ i lao đ ng

ể ả ớ ượ ượ ệ ồ ườ ạ m i có th tho mãn đ ầ c nhu c u đó, đ c đ ng nghi p ng i lãnh đ o đánh giá

ệ ủ ự cao năng l c làm vi c c a mình.

ấ ằ ư ậ ữ ứ ữ ể ậ ậ ườ Nh v y, có th nh n th y r ng nh n th c gi a nh ng ng ộ i lao đ ng v ề

ứ ủ ủ ủ ấ ạ ẩ ọ ườ ự ộ ầ t m quan tr ng c a c a các ph m ch t đ o đ c c a ng i lao đ ng là có s khác

ặ ệ ự ấ ạ ứ ể ẩ nhau. Đ c bi ệ ấ t s chênh l ch y bi u hi n ệ ở ấ ả t t c các ph m ch t đ o đ c.

ườ ộ ở ứ ậ ộ Ng i lao đ ng ề ầ các trình đ khác nhau có nh n th c khác nhau v t m

ấ ạ ứ ủ ọ ườ ấ ộ ộ ẩ quan tr ng c a các ph m ch t đ o đ c: Ng i lao đ ng có trình đ trung c p có

ộ ả ờ ấ ứ ữ ọ ơ ớ ườ m c đ tr l i r t quan tr ng là 50.3%, cao h n so v i nh ng ng ộ i lao đ ng có

ạ ọ ộ ứ ủ ứ ậ ườ ẳ trình đ Cao đ ng, Đ i h c (t ỷ ệ l ộ là 40.3%). M c đ nh n th c c a ng i lao

ộ ủ ụ ể ộ ườ ộ đ ng có th nói, không hoàn toàn ph thu c vào trình đ c a ng ộ i lao đ ng. Do

ể ỉ ộ ủ ườ ệ ể ậ ộ ậ v y, không th ch xem xét trình đ c a ng ứ i lao đ ng đ đánh giá vi c nh n th c

ấ ạ ứ ủ ẩ ả ọ ở ề ề ầ v t m quan tr ng c a các ph m ch t đ o đ c. mà ph i xem xét ạ nhi u khía c nh

ế ố ữ ế ộ khác nhau, nh ng y u t ứ ủ ọ ậ tác đ ng đ n nh n th c c a h .

ứ ủ ể ậ ườ ộ ở ộ ề ầ Bi u đ 1: ồ Nh n th c c a ng i lao đ ng các trình đ v t m quan

ủ ọ ấ ạ ứ ẩ tr ng c a các ph m ch t đ o đ c

100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%

1

2

3

4

5 Quan trọng

ít quan trọng

Không quan trọng

ư ố 1. Ch a t ệ t nghi p THPT

ệ ố 2. T t nghi p THP

ỹ ậ 3. Công nhân k thu t

4. Trung c pấ

ạ ọ ẳ 5. Cao đ ng, Đ i h c

ố ệ ữ ể ả ấ ồ ườ ộ Nhìn vào bi u đ và b ng s li u ta th y, nh ng ng i lao đ ng có trình

ứ ộ ả ờ ấ ẳ ấ ọ ạ ọ ộ đ Cao đ ng, Đ i h c thì m c đ tr l i r t quan tr ng cao nh t trong 5 nhóm

ế ộ ế ọ trình đ (chi m t ỷ ệ l 30.6%), quan tr ng (chi m t ỷ ệ l ọ 15.0%), không quan tr ng

ế (chi m t ỷ ệ l 30.6%).

ườ ộ ố ộ ệ ổ Ng i lao đ ng có trình đ t ọ t nghi p trung h c ph thông, có t ỷ ệ ườ i ng l

ượ ả ờ ấ ọ ọ ọ đ ỏ c h i tr l i r t quan tr ng là 33.0%, quan tr ng là 25.5%, ít quan tr ng là

ọ 17.0% và không quan tr ng là 24.5%

ườ ư ố ộ ộ ệ ổ ọ ố ớ Đ i v i ng i lao đ ng có trình đ ch a t t nghi p trung h c ph thông

ữ ọ ơ ớ ườ ộ t ỷ ệ ả ờ ấ tr l i r t quan tr ng là 35.7%, cao h n so v i nh ng ng l i lao đ ng t ố t

ệ ổ ọ nghi p trung h c ph thông.

ọ ọ ỹ Công nhân k thu t t ậ ỷ ệ ả ờ ấ tr i r t quan tr ng là 38.1%, quan tr ng là l l

ọ ọ 17.0%, ít quan tr ng là 16.3% và không quan tr ng là 28.6%.

ạ ộ ỗ ỳ ườ ứ ộ ộ Tóm l i, tu thu c vào m i ng ậ i lao đ ng khác nhau mà m c đ nh n

ấ ộ ứ ề ầ ứ ủ ả ọ ẩ th c v t m quan tr ng c a các ph m ch t đ đ c khác nhau. Do nh h ưở ng

ế ố ườ ộ ở ộ ề ủ c a nhi u y u t , tuy nhiên ng i lao đ ng các trình đ khác nhau cũng đã có

ứ ươ ậ ấ ạ ứ ề ầ ủ ẩ ố ọ nh n th c t ng đ i cao v t m quan tr ng c a các ph m ch t đ o đ c.

ộ ự ự ấ ạ ề ạ 2.2.2. Th c tr ng thái đ (s ứ ủ ẩ quan tâm) v các ph m ch t đ o đ c c a

ườ ạ ổ ầ ườ ơ ng ộ i lao đ ng t i Công ty c ph n mía đ ng Lam S n.

ộ ủ ể ả ườ ộ ạ ầ Đ kh o sát thái đ c a ng i lao đ ng t ổ i Công ty c ph n mía đ ườ ng

ấ ạ ố ớ ứ ẩ ơ ở Lam S n đ i v i các ph m ch t đ o đ c, chúng tôi xem xét ấ ứ ộ các m c đ : R t

quan tâm, quan tâm, không quan tâm.

ự ủ ườ ố ớ ộ ẩ B ng 5ả . S quan tâm c a ng ấ ạ ứ i lao đ ng đ i v i các ph m ch t đ o đ c

Ch a t

ư ố t

Công

Cao

nghi pệ

nhân kỹ

Trung

đ ng,ẳ

THPT

thu tậ

c pấ

ạ ọ Đ i h c

SL % SL % SL % SL % SL % SL

ộ ườ ộ i lao đ ng Trình đ ng T tố ả K t quế M c đứ ộ STT quan tâm

ấ 1 R t quan 30 66.7 27 64.3 12 44.4 32 76 11 44 112 61.9

2 tâm Quan tâm 6 13.3 13 30.9 33.4 14.3 36 43 23.7 9 6 9

3 Không quan 9 6 4 5 20 2 4.8 22.2 9.5 20 26 14.4 tâm

ố ệ ứ ở ả ấ ầ Nhìn vào s li u nghiên c u b ng 5 chúng ta th y, g n nh t ư ấ ả ườ t c ng i

ạ ầ ườ ề ế ề ấ ơ ộ lao đ ng t ổ i công ty c ph n mía đ ng Lam S n đ u quan tâm đ n v n đ này.

ớ ườ ự ộ ộ ế ấ ẩ Trong đó, có t i 112/181 ng b c l i t ấ ạ là r t quan tâm đ n các ph m ch t đ o

ứ ề ế ỏ ằ ề ạ ấ ứ đ c (chi m 76.7%). Đi u này ch ng t ạ ứ r ng, v n đ đ o đ c nói chung và đ o

ứ ườ ệ ộ ượ ườ ự đ c cho ng i lao đ ng hi n đ ề c nhi u ng i quan tâm. Chính s quan tâm

ọ ậ ữ ể ể ộ ộ ơ ữ ẩ này là m t trong nh ng đ ng c thúc đ y các em h c t p, tìm hi u đ có nh ng

ế ữ ệ ệ ể ả ạ ộ ể hi u bi t, kinh nghi m chuyên môn v ng vàng đ lao đ ng đ t hi u qu cao.

ẫ ườ ộ ộ ự Tuy nhiên, v n còn có 14.4% ng ộ i lao đ ng b c l s không quan tâm

ề ể ế ả ấ ộ ế ề ấ ạ ẩ ế đ n v n đ này, ph i chăng thái đ này đ n hi u bi ứ t v ph m ch t đ o đ c

ườ ư ệ ộ ỏ ố ủ c a ng ặ i lao đ ng trong doanh nghi p. M c dù, con s này là nh nh ng cũng

ả ặ ể ỏ ạ ườ ộ ạ T i sao ng i lao đ ng l i có thái đ ộ đáng đ cho chúng ta ph i đ t câu h i : “

ứ ủ ấ ạ ố ớ ư ậ ữ ẩ ườ ộ nh v y đ i v i nh ng ph m ch t đ o đ c c a ng i lao đ ng, khi mà chính

ữ ả ẩ ưở ỏ ế ả ộ ấ nh ng ph m ch t đó có nh h ế ệ ng không nh đ n hi u qu lao đ ng và đ n

ườ ự ủ ậ ạ ộ ng i lao đ ng nh v y ư ậ ”. V y, đâu là nguyên nhân c a th c tr ng này, và

ướ ả ư ế ụ ế ể ườ ộ ộ h ng gi i quy t nh th nào đ giáo d c cho ng i lao đ ng có thái đ quan

ơ ữ ố ớ ấ ạ ứ ẩ tâm h n n a đ i v i các ph m ch t đ o đ c.

ư ậ ộ ỷ ệ ế ẩ ớ Nh v y, m t t l ấ ạ khá l n (85.6%) quan tâm đ n các ph m ch t đ o

ữ ẫ ườ ế ộ ộ ứ đ c. V n còn có nh ng ng ẩ i lao đ ng có thái đ không quan tâm đ n các ph m

ấ ạ ứ ặ ở ấ ả ữ ố ườ ộ ở ch t đ o đ c và con s này có m t t c nh ng ng t i lao đ ng các trình đ ộ

ườ ư ố ộ ệ ế khác nhau. Ng i lao đ ng ch a t t nghi p THPT là 9/45 (chi m t ỷ ệ l 20%), t ố t

ệ ườ ế ế ỹ nghi p THPT là 2/42 ng i (chi m 4.8%), công nhân k thuât là 6/27 (chi m t ỷ

ấ ườ ạ ọ ẳ ệ l 22.2%), Trung c p là 4/42 ng ế i (chi m t ỷ ệ l 9.5%), Đ i h c, Cao đ ng là

ế 5/25 (chi m t ỷ ệ l 20%).

ữ ể ườ ộ ở ộ ằ Có th nói r ng, nh ng ng i lao đ ng các trình đ khác nhau thì thái đ ộ

ấ ạ ứ ự ự ẩ ủ ọ ố ớ c a h đ i v i các ph m ch t đ o đ c cũng có s khác nhau. Tuy nhiên, s khác

ệ ộ ủ ứ ườ ộ bi t này không hoàn toàn căn c vào trình đ c a ng i lao đ ng, không ph i ả ở

ữ ườ ộ ấ ạ ộ ế ộ nh ng ng i lao đ ng có trình đ th p l i có thái đ không quan tâm đ n các

ấ ạ ứ ẩ ệ ậ ả ph m ch t đ o đ c, mà ng ượ ạ c l ấ ế i qua vi c kh o sát ý ki n chúng tôi nh n th y

ữ ố ơ ớ ườ ể ộ ộ ằ r ng con s đó cao h n so v i nh ng ng i lao đ ng có trình đ cao, đi n hình

ườ ư ố ộ ứ ộ ệ ỉ ư nh ng i lao đ ng ch a t t nghi p THPT m c đ không quan tâm ch có 4.8%,

ộ ạ ọ ậ ộ ỹ trong khi đó lao đ ng có trình đ đ i h c là 20%, công nhân k thu t là 22.2%.

ộ ủ ứ ể ậ ườ ể ộ Vì v y, không th căn c vào trình đ c a ng i lao đ ng đ đánh giá thái đ ộ

ấ ạ ả ượ ứ ẩ ở ữ ủ ọ ố ớ c a h đ i v i các ph m ch t đ o đ c, mà nó ph i đ c xem xét nh ng khía

ạ c nh khác nhau.

ấ ạ ứ ở ườ ề ự ể ệ ủ ự ạ ẩ 2.2.3.Th c tr ng v s bi u hi n c a các ph m ch t đ o đ c ng i lao

ạ ổ ầ ườ ơ ộ đ ng t i công ty c ph n mía đ ng Lam S n

ấ ạ ứ ở ự ể ạ ả ẩ ườ ộ Đ kh o sát th c tr ng các ph m ch t đ o đ c ng i lao đ ng, chúng

ử ụ ư ế ề ộ ỏ ữ tôi đã s d ng phi u đi u tra, n i dung câu h i nh sau: Theo ông( bà) nh ng

ấ ạ ủ ứ ẩ ườ ộ ở ph m ch t đ o đ c c a ng i lao đ ng công ty đ t đ ạ ượ ở ứ c ộ m c đ nào?

ứ ộ ư ượ ế ả ư Chúng tôi đ a ra 3 m c đ và thu đ c k t qu nh sau:

ả ề ự ể ự ạ ẩ B ng 6 ệ ủ . Th c tr ng v s bi u hi n c a các ph m ch t đ o đ c ấ ạ ứ ở ườ i ng

ạ ầ ườ ị ủ ơ (theo nh n đ nh c a ậ ộ lao đ ng t ổ i công ty c ph n mía đ ng Lam S n

ườ ng i LĐ)

ấ ố

R t t

S ẩ ấ ạ ứ Các ph m ch t đ o đ c ứ ộ ự M c đ l a chon T tố

ự

ắ Lòng nhân ái ọ Tôn tr ng danh d ộ ộ Thái đ lao đ ng đúng đ n

SL 60 30 23 71 29 55

t % 33.1 16.6 12.7 39.2 16 30.4

SL 31 25 19 23 34 47

Ch a t SL 90 126 139 87 118 79

ư ố t % 49.8 69.6 76.8 48.1 65.2 43.6

% 17.1 13.8 10.5 12.7 18.8 26.0

ừ TT ậ ự Trung th c, th t thà 1 ỷ ậ ắ 2 Nguyên t c, k lu t 3 4 5 ọ ậ 6 Không ng ng h c t p

17.1

9.4

133

73.5

23.6

15.5

60.9

ữ ệ ệ ả Gi gìn v sinh, b o v môi 7 tr ngườ

ả K t quế

ố ệ ữ ế ả ấ ằ ầ ể Qua b ng s li u trên ta th y, đa ph n các ý ki n cho r ng nh ng bi u

ấ ạ ứ ở ủ ệ ườ ộ ở ứ ư ố ẩ hi n c a các ph m ch t đ o đ c ng i lao đ ng ộ m c đ ch a t t, có t ớ i

ấ ạ ứ ể ệ ế ằ ẩ ệ ủ 60.9% ý ki n cho r ng vi c bi u hi n c a các ph m ch t đ o đ c nói chung ở

ư ố ệ ố ể ỉ ở ộ ọ h là ch a t t. Trong khi đó, bi u hi n t t ch m t con s ít ố ỏ ớ ỷ ệ i v i t l 15.5%,

ứ ủ ấ ạ ệ ề ể ệ ẩ ườ ấ ố r t t t là 23.6%. Vi c bi u hi n v các ph m ch t đ o đ c c a ng ộ i lao đ ng

ỉ ở ứ ộ ấ ứ ủ ậ ố ớ ườ ch m c đ th p, con s này so sánh v i nh n th c c a ng ộ i lao đ ng thì có

ủ ữ ư ệ ể ể ậ ằ ộ ườ ề ộ th nói r ng gi a nh n th c, thái đ và bi u hi n c a ng i lao đ ng v các

ự ố ấ ạ ấ ớ ứ ể ẩ ph m ch t đ o đ c không có s th ng nh t v i nhau, bi u hi n c th ệ ụ ể ở ệ vi c

ấ ạ ộ ề ứ ở ứ ộ ố ứ ậ ẩ ư ệ nh n th c và thái đ v các ph m ch t đ o đ c m c đ t ể t, nh ng vi c bi u

ệ ạ ở ứ ộ ư ố hi n l m c đ ch a t i t.

ấ ạ ứ ở ườ ứ ộ ể ẩ Bi u đ 2. ệ ủ ể ồ M c đ bi u hi n c a các ph m ch t đ o đ c ng i lao

ộ ạ ổ ầ ườ ơ đ ng t i công ty c ph n mía đ ng Lam S n

140

120

100

80

60

40

20

0

1

2

3

4

5

6

7

Rất tốt SL Rất tốt % Tốt SL

Tốt % Chưa tốt Sl Chưa tốt %

ậ ự 1. Trung th c, th t thà

ắ ỷ ậ 2. Tính nguyên t c, k lu t

3. Lòng nhân ái

ự ọ 4. Tôn tr ng danh d

ắ ộ ộ 5. Thái đ lao đ ng đúng đ n

ọ ậ ừ 6. Không ng ng h c t p

ữ ả ệ ệ ườ 7. Gi gìn v sinh, b o v môi tr ng

ố ệ ữ ệ ể ể ả ấ ồ ệ Nhìn vào bi u đ và b ng s li u ta th yvi c đánh giá nh ng bi u hi n

ấ ạ ứ ở ẩ ườ ộ ạ ầ ủ c a các ph m ch t đ o đ c ng i lao đ ng t ổ i công ty c ph n mía đ ườ ng

ơ ở ấ ạ ứ ẩ ự Lam S n có s khác nhau các ph m ch t đ o đ c.

ự ế ệ ể ệ ằ ầ ậ ớ V i tính trung th c, th t thà đa ph n các ý ki n cho r ng vi c bi u hi n là

ư ố ớ ườ ệ ể ố ch a t t, có t i 90/181 ng ế i (chi m t ỷ ệ l 33.1%), bi u hi n t t là 31/181

ế (chi m t ỷ ệ l 17.1%).

ữ ệ ệ ả ườ Lòng nhân ái và gi gìn v sinh, b o v môi tr ấ ạ ẩ ng là hai ph m ch t đ o

ườ ệ ở ứ ộ ấ ể ằ ộ ứ ượ đ c đ c ng i lao đ ng trong công ty cho r ng bi u hi n ể m c đ th p, bi u

ư ố ệ ế ệ ố ớ ể hi n ch a t t là 139/181 (chi m t ỷ ệ l 76.8%), trong khi đó bi u hi n t t v i con

ườ ấ ố ườ ố ỏ s ít i là 19/181 ng ế i (chi m t ỷ ệ l 10.5%), r t t t là 23/181 ng ế i (chi m t ỷ

ệ l 12.7%).

ẩ ấ ớ ữ ệ ệ ả ườ ớ V i ph m ch t gi gìn v sinh, b o v môi tr ng có t i 133/181 ng ườ i

ượ ỏ ả ự ư ố ệ ố ế đ c h i tr th c hi n ch a t ế t (chi m t ỷ ệ l 73.5%), t t là 17/181 (chi m 9.4%)

ệ ấ ố ế ể ằ và 31 ý ki n cho r ng có bi u hi n r t t ế t (chi m t ỷ ệ l 17.1%)

ừ ự ấ ọ Tôn tr ng danh d và không ng ng h c t p ẩ ọ ậ là hai ph m ch t có v đ ẻ ượ c

ườ ệ ở ứ ể ẩ ộ ộ ơ ớ ng i lao đ ng đánh giá bi u hi n ấ m c đ cao h n so v i các ph m ch t

ứ ộ ạ khác. Tuy nhiên, m c đ chênh lêch l ể i không đáng k .

ế ể ấ ẩ ớ ọ ự V i ph m ch t tôn tr ng danh d , có 71 ý ki n đánh giá bi u hi n t ệ ố t

ả ờ ố ườ ể ế (chi m t ỷ ệ l 39.2%), tr l i t t là 23/181 ng ế i (chi m t ỷ ệ l ệ 12.7%), bi u hi n

ư ố ườ ch a t t là 87 ng ế i (chi m t ỷ ệ l 48.1%)

ấ ố ể ệ ẩ ừ ấ không ng ng h c t p Ph m ch t ọ ậ đánh giá bi u hi n r t t t là 55/181

ệ ố ế ể ố ế (chi m t ỷ ệ l 36.4%), có 47/181 ý ki n bi u hi n t t, không t t là 79 ng ườ i

ế (chi m t ỷ ệ l 43.6%).

ề ế ượ ỏ ề ả ờ ể ệ ộ V thái đ lao đ ng ố ộ đa s ý ki n đ c h i đ u tr l ư i có bi u hi n ch a

ế ệ ố ể ế ố t t 118/181 (chi m t ỷ ệ l 65.2%), bi u hi n t t là 34/181 (chi m t ỷ ệ l 18.8%),

ế ấ ố r t t t là 29/181 (chi m t ỷ ệ l 16%).

ệ ủ ữ ể ườ ấ ạ ứ ề ộ Nh ng bi u hi n c a ng ẩ i lao đ ng v các ph m ch t đ o đ c là ở ứ m c

ư ố ườ ộ ở ầ ổ ườ ộ đ ch a t t, ng i lao đ ng công ty c ph n mía đ ậ ơ ng Lam S n có nh n

ứ ươ ố ố ề ấ ạ ứ ệ ệ ể ẩ th c t ng đ i t t v các ph m ch t đ o đ c. Tuy nhiên, vi c bi u hi n các

ứ ở ẩ ườ ở ứ ộ ấ ữ ấ ạ ph m ch t đ o đ c, ng ộ i lao đ ng còn m c đ th p là do nh ng nguyên

ả ưở ớ ự ể ế ố ừ ệ nhân khác nhau nh h ng t i s bi u hi n đó. Trong đó y u t t ả chính b n

ườ ố ớ ế ị ữ ệ ể ề ấ ộ thân ng i lao đ ng có tính ch t quy t đ nh đ i v i nh ng bi u hi n v các

ứ ở ọ ạ ộ ữ ủ ẩ ườ ề ộ ấ ạ ph m ch t đ o đ c h , nh ng ho t đ ng c a ng ệ i lao đ ng là đi u ki n

ấ ạ ứ ệ ế ể ẩ ệ không th thi u trong vi c hình thành nên các ph m ch t đ o đ c. Do đó, vi c

ấ ạ ứ ụ ẩ ườ ầ ộ giáo d c các ph m ch t đ o đ c cho ng ệ i lao đ ng là vi c làm c n thi ế ủ t c a

ệ ấ ỳ ộ b t k m t doanh nghi p nào.

ộ ố ả ưở ườ ộ 2.2.4. M t s nguyên nhân nh h ế ạ ứ ủ ng đ n đ o đ c c a ng i lao đ ng t ạ i

ườ ơ ổ ầ công ty c ph n mía đ ng Lam S n

ề ấ ượ ế ả ư ề Sau khi đi u tra v n đ này, chúng tôi đã thu đ c k t qu nh sau:

ả ả ưở ứ ủ ế ạ ườ B ng 7. Nguyên nhân nh h ng đ n đ o đ c c a ng ộ i lao đ ng

ổ ầ ườ ơ ạ t i công ty c ph n mía đ ng Lam s n

Ả

ưở

nh h

ớ ng l n

Thứ

ấ nh t (1)

STT

Các nguyên nhân

b cậ

ệ ữ

ệ ả

ườ

ộ

ấ Quan h s n xu t, quan h gi a ng

i lao đ ng

SL 98

% 54.1

ườ ử ụ

ớ ư ệ ả

ấ

ộ

và ng

i s d ng lao đ ng, v i t

li u s n xu t

ả

ấ

ế ộ ươ

ờ ố

ả

ế

và qu n lý s n xu t. Ch đ l

ả ả ng không đ m b o, đ i s ng kinh t

174

96.1

ộ ưở

ườ ủ c a ng ế ộ Ch đ khen th

i lao đ ng khó khăn ư ợ ng ch a h p lý

102

56.3

ư ổ ứ

ạ ộ

ữ

ằ

Ch a t

ch c nh ng ho t đ ng nh m kích thích

111

61.3

ự ủ

ộ

i lao đ ng

ố ế

ả

ườ tính tích c c c a ng ộ Do phân công lao đ ng và phân ph i k t qu lao

43.6

ườ

ệ

đ ngộ ệ ề Đi u ki n môi tr

ệ ng làm vi c, v sinh không

45.9

ả

ự ủ ề

ộ

đ m b o ữ Nh ng tác đ ng tiêu c c c a n n kinh t

ế ị th

27.1

ngườ

ố ệ ứ ở ả ấ ằ Nhìn vào s li u nghiên c u ề ấ b ng, chúng ta th y r ng có r t nhi u

ượ ườ ạ ầ ườ ơ nguyên nhân đ c ng ộ i lao đ ng t ổ i cônng ty c ph n mía đ ng Lam S n cho

ả ưở ạ ứ ụ ệ ế ớ ằ r ng có nh h ng l n đ n vi c giáo d c các đ o đ c.

ượ ườ ả ộ ưở ớ ớ Nguyên nhân đ c ng i lao đ ng đánh giá có nh h ấ ng l n nh t, v i đa

ườ ự ế ộ ươ ọ ờ ố ả ố s ng i l a ch n đó là ch đ l ả ng không đ m b o, đ i s ng kinh t ế ủ c a

ườ ộ ớ ế ượ ng i lao đ ng khó khăn, có t i 174/181 (chi m t ỷ ệ l 96.1%) đ c x p ế ở ứ th

ả ưở ớ ở ườ ộ ạ ư ậ ế ậ b c 1 nh h ấ ng l n nh t. S dĩ, ng i lao đ ng l i có ý ki n nh v y là do

ủ ế ủ ầ ọ ườ ọ đây là nhu c u, nguyên v ng ch y u c a ng i khi h tham gia vào quá trình

ể ả ả ả ọ ố ố ậ lao h có mong mu n đ m b o thu nh p đ nuôi s ng b n thân và gia đình. Khi

ế ộ ươ ả ườ ệ ộ ch đ l ả ng không đ m b o ng i lao đ ng không yên tâm làm vi c.

ượ ệ ớ ị ị ế ộ ươ ế Ch đ l ả ả ng đ m b o Khi đ c trò chuy n v i ch N.T.L ch cho bi t “

ả ỗ ườ ự ệ ộ ạ t o cho b n thân m i ng ố ớ i lao đ ng s yên tâm đ i v i công vi c, cũng nh h ư ọ

ệ ạ ự ệ ả ẽ s tích c c làm vi c đ t hi u qu ”

ượ ườ ộ ả ứ ộ ưở ớ Đ c ng i lao đ ng đánh giá m c đ nh h ứ ng l n th hai, đó là

ư ổ ạ ộ ự ứ ằ ch c ho t đ ng nh m kích thích tính tích c c trong lao nguyên nhân: ch a t

ủ ườ ớ ế ừ ố ệ ộ đ ng c a ng i lao đ ng ộ , có t i 111/181 (chi m t ỷ ệ l 61.3%). T s li u này ta

ể ấ ằ ế ộ ươ ả ả có th th y r ng ngoài nguyên nhân do ch đ l ờ ố ng không đ m b o, đ i s ng

ế ủ ườ ả ộ kinh t c a ng i lao đ ng khó khăn, thì đây cũng là nguyên nhân có nh h ưở ng

ứ ụ ệ ế ạ ườ ộ ườ ấ ớ r t l n đ n vi c giáo d c đ o đ c cho ng i lao đ ng. Do ng ộ i lao đ ng

ị ự ụ ộ ự ủ ộ ộ ỉ ả không ch ch u s tác đ ng c a hoàn c nh m t cách tiêu c c, th đ ng, mà còn

ự ộ ạ ộ ự ễ ả tích c c tác đ ng tr ở ạ l i hoàn c nh trong quá trình ho t đ ng th c ti n, công

ủ ự ể ệ ầ ớ ộ ộ ớ nhân lao đ ng m i phát tri n các năng l c m t cách đ y đ , hoàn thi n, m i

ứ ượ ứ ủ ế ạ ậ ượ ứ ệ ượ nh n th c đ c s c m nh c a mình, ti p thu đ c tri th c, rèn luy n đ ả c b n

ấ ủ ẩ ượ ể ạ thân, làm cho ph m ch t c a cá nhân đ c phát tri n phong phú và lành m nh.

ế ộ ưở ư ợ ế ế Ch đ khen th ng ch a h p lý: có 102/181 ý ki n (chi m 56.3%) Khen

ưở ưở ấ ạ ứ ở ườ ụ ệ ế ẩ ớ th ả ng có nh h ng l n đ n vi c giáo d c các ph m ch t đ o đ c ng i lao

ộ đ ng.

ệ ữ ệ ả ấ ườ ườ ử ụ Quan h s n xu t, quan h gi a ng ộ i lao đ ng và ng i s d ng lao

ớ ư ệ ả ấ ả ả ườ ộ đ ng, v i t li u s n xu t và qu n lý s n xu t ấ . Có 98/181 ng ế i (chi m t ỷ ệ l

ượ ế ả ự ố ồ ưở 54.1%). Nguyên nhân này đ c xem xét là ngu n g c tr c ti p nh h ế ng đ n

ườ ệ ậ ộ ộ ế ụ ạ ứ giáo d c đ o đ c cho ng i lao đ ng. Hi n nay, quá trình h i nh p kinh t ố qu c

ế ữ ặ ườ ộ ế ơ ấ t , c c u kinh t ổ có nh ng thay đ i. M t khác, ng ủ i lao đ ng c a công ty có

ữ ớ ườ ệ ộ ố nh ng nét khác so v i ng i lao đ ng trong các doanh nghi p qu c doanh. Quan

ườ ườ ử ụ ệ ủ ợ ệ ữ h gi a ng ộ i lao đ ng và ng i s d ng là quan h ch th . Vì vây, quan h ệ

ệ ấ ườ ườ ử ụ ộ ả s n xu t hay chính là quan h giũa ng ộ i lao đ ng và ng i s d ng lao đ ng,

ấ ả ấ ả ả ưở ệ ế ớ ớ ư ệ ả v i t li u s n xu t và qu n lý s n xu t có nh h ụ ng l n đ n vi c giáo d c

ườ ộ ạ ứ ủ đ o đ c c a ng i lao đ ng.

ệ ệ ề ệ ả Đi u ki n làm vi c và v sinh không đ m b o: ả có 83/181 ng ườ ượ i đ ỏ c h i

ả ờ ưở ệ ế ề ệ ớ tr l ả i có nh h ệ ng l n (chi m 45.9%). Đi u ki n làm vi c và v sinh không

ườ ả ộ ả ạ ả đ m b o t o cho ng i lao đ ng tâm lý không yên tâm, tho i mái trong quá trình

ủ ệ ườ ả ộ ưở làm vi c. Khi tâm lý c a ng i lao đ ng không yên tâm thì nh h ế ớ ng l n đ n

ấ ạ ứ ệ ẩ ụ vi c hình thành và giáo d c các ph m ch t đ o đ c.

ự ủ ề ộ Do tác đ ng tiêu c c c a n n kinh t th tr ng ế ị ườ : Đây là nguyên nhân mà

ườ ứ ấ ộ ộ ố ng ấ i lao đ ng có m c đ đánh giá thh p nh t trong s các nguyên nhân đ ượ c

ỉ ườ ả ờ ả ưở ữ ế ớ ư đ a ra. Ch có 49/181 ng i tr i nh h l ng l n (chi m 27.1%). Nh ng tác

ề ự ộ ị ự ủ ộ đ ng tiêu c c c a n n kinh t ế ị ườ th tr ế ủ ng, trong đó ch u tác đ ng tr c ti p c a

ậ ạ ể ứ ữ ữ ậ ậ ầ nh ng quy lu t: Quy lu t cung c u, quy lu t c nh tranh…đ đ ng v ng trên

ươ ườ ả ế ừ ệ ả ị th ng tr ng các doanh nghi p ph i không ng ng c i ti n trang b máy móc

ộ ự ượ ệ ấ ả ặ ạ ầ ộ hi n đ i vào s n xu t. M t khác, còn yêu c u m t l c l ng lao đ ng có trình

ấ ạ ứ ố ẩ ự ệ ấ ả ộ đ chuyên môn cao và ph m ch t đ o đ c t t th c hi n quá trình s n xu t.

ụ ạ ứ ộ ố ệ ầ ườ ộ 2.2.5. M t s bi n pháp góp ph n giáo d c đ o đ c cho ng i lao đ ng

ộ ố ệ ấ ạ ứ ể ể ẩ ụ Đ tìm hi u m t s bi n pháp giáo d c các ph m ch t đ o đ c, chúng tôi

ộ ố ệ ế ủ ư ư ằ ầ ườ ộ đã đ a ra m t s bi n pháp nh m tr ng c u ý ki n c a ng i lao đ ng, trên c ơ

ứ ộ ầ ủ ế ả ượ ở ự s s đánh giá c a m c đ c n thiêt khác nhau, k t qu thu đ ư c nh sau:

ấ ạ ứ ộ ố ệ ụ ẩ ườ ộ B ng 8ả . M t s bi n pháp giáo d c ph m ch t đ o đ c cho ng i lao đ ng

ấ ầ R t c n

ầ

ế

C n thi

ầ K. c n thi

ế t

Các m c đứ ộ

thi

tế

ệ STT Bi n pháp

SL 101 55.8

SL 71

% SL 39.3 9

% 4.9

ạ ấ ố 1 ự ệ ả T o m i quan h s n xu t tích c c

ườ ữ gi a ng ộ i lao đ ng và ng ườ ử i s

ớ ư ệ ả ụ ộ d ng lao đ ng, v i t li u s n

ấ ổ ứ ả

2 ấ ả xu t, t ch c và qu n lý s n xu t ố ộ Phân công lao đ ng và phân ph i 175 96.7 4 2.2 2 1.1 ợ ộ ế

79 43.6 166 91.7 98 15 54.1 8.3 4 0 2.3 0

ổ ứ ạ 3 4 5 ả k t qu lao đ ng h p lý ngưở Khen th ỷ ậ ạ Trách ph t và k lu t T ch c đa d ng và phong phú các

ạ ộ ự ho t đ ng kích thích tính tích c c 143 79 37 20.4 1 0.6 ườ ư ộ ủ c a ng i lao đ ng (nh thi lao

ỏ i, nghi p v tay ngh …)

ệ ộ 6 ệ ụ ộ ề đ ng gi ả ằ Ổ ị n đ nh lao đ ng b ng vi c tr

ươ ấ ợ l ớ ng phù h p v i năng su t lao 179 98.9 2 1.1 0 0

ộ

ộ ả ủ ệ ệ ườ 7 ườ đ ng c a ng i lao đ ng ề C i thi n đi u ki n môi tr ng

ệ ệ làm vi c (máy móc, công ngh …), 99 54.7 76 42.0 6 3.3

ệ ộ an toàn v sinh lao đ ng

ố ệ ứ ả ấ ố ườ ộ Nhìn vào b ng s li u nghiên c u ta th y, đa s ng ằ i lao đ ng cho r ng

ụ ạ ứ ệ ầ ế ớ các bi n pháp giáo d c đ o đ c là c n thi t, có t i 95.5 ng ườ ượ i đ c h i tr l ỏ ả ờ i

ế ầ ỉ ế Ở ữ ệ ầ c n thi t, ch có 4.5% là không c n thi ứ nh ng bi n pháp khác nhau thì m c t.

ứ ộ ầ ế ứ ủ ấ ạ ữ ẩ ườ ộ đ đánh giá m c đ c n thi t gi a các ph m ch t đ o đ c c a ng ộ i lao đ ng

ự ệ ệ ệ ố có s chênh l c. Tuy nhiên, con s ch nh l ch là không đáng k , c th ể ụ ể ở ộ m t

ấ ẩ ố s ph m ch t sau:

ượ ườ Ổ ị ệ ộ Đ c ng ờ ố i lao đ ng đánh giá cao đó là các bi n pháp: n đ nh đ i s ng

ườ ả ươ ệ ộ ủ ả ợ ớ ườ ộ ng ằ i lao đ ng b ng vi c tr l ng phù h p v i kh năng c a ng i lao đ ng,

ầ ế ự ầ ọ ế ệ có t ỷ ệ l 98.0%, c n thi t là 1.1, không có l a ch n không c n thi t; bi n pháp

ố ế ả ộ ộ ợ phân công lao đ ng và phân ph i k t qu lao đ ng h p lý có 96.7% tr l ả ờ ấ i r t

ế ầ ế ầ ế ỷ ậ ệ ầ c n thi t, c n thi t 2.2% và không c n thi t là 1.1%; bi n pháp k lu t có 91.7%

ấ ầ ế ế ự l a chon r t c n thi ầ t và c n thi t là 8..3%.

ặ ộ ứ ạ ằ ổ T ch c đa d ng và phong phú các ho t đ ng nh m kích thích tính tích

ườ ộ ộ ỏ ụ ệ ề ự ủ c c c a ng i lao đ ng (thi lao đ ng gi ự i, nghi p v tay ngh …), có 79% l a

ế ầ ế ầ ọ ấ ầ ch n r t c n thi t, 20.4% là c n thi ằ t và 0.6% cho r ng không c n thi ế t.

ố ớ ệ ệ ệ ề ệ ả ả ả ệ Đ i v i bi n pháp c i thi n đi u ki n làm vi c, đ m b o an toàn v sinh

ộ ả ờ ấ ầ ế ằ lao đ ng có 54.7% ng ườ ượ i đ ỏ c h i tr i r t c n thi l ầ t, 42.6% cho r ng c n

ế ỉ ượ ằ ầ ỏ ế ề ấ thi t, ch có 3.3% đ c h i cho r ng không c n thi t. Đi u này cho th y ng ườ i

ệ ệ ế ệ ả ả ả ộ ệ lao đ ng luôn quan tâm đ n vi c doanh nghi p có bi n pháp đ m b o c i thi n

ệ ệ ệ ề ộ đi u ki n làm vi c và an toàn v sinh lao đ ng.

ệ ưở ườ ả ờ ấ ầ ế Bi n pháp khen th ng, ng ộ i lao đ ng tr l i r t c n thi ầ t là 43.6%, c n

ế ầ ế ệ ạ ữ ự ệ ố thi t là 54.1%, không c n thi t 2.3%. Vi c t o m i quan h tích c c gi a ng ườ i

ộ ườ ử ụ ệ ư ệ ả ấ ả lao đ ng và ng ộ i s d ng lao đ ng, quan h t li u s n xu t, qu n lý cũng

ượ ườ ấ ầ ộ ế ớ ỷ ệ ầ đ c ng ằ i lao đ ng cho r ng r t c n thi t v i t l là 55.8%, không c n thi ế t

ỉ ườ ượ ỏ ả ờ ầ ế ch có 4.9% ng c h i tr l i đ i không c n thi t.

ư ậ ố ườ ụ ệ ộ Nh v y, đa s ng ạ i lao đ ng đánh giá cao các bi n pháp giáo d c đ o

ườ ể ả ừ ể ệ ả ấ ộ ứ đ c cho ng ệ i lao đ ng . T đó, đ s n xu t hi u qu doanh nghi p có th tham

ụ ạ ứ ứ ộ ể ệ ả ườ kh o m c đ đánh giá các bi n pháp trên đây đ giáo d c đ o đ c cho ng i lao

ạ ả ệ ộ đ ng đ t hi u qu cao.

Ầ Ế Ế Ị Ậ PH N K T LU N VÀ KI N NGH

ậ ế 1. K t lu n

ứ ủ ấ ạ ư ậ ể ẳ ẩ ị ườ ằ Nh v y, có th kh ng đ nh r ng ph m ch t đ o đ c c a ng ộ i lao đ ng

ờ ố ờ ố ấ ớ ủ ộ ườ có vai trò r t l n trong đ i s ng xã h i, trong đ i s ng c a ng ộ i lao đ ng

ườ ấ ạ ữ ứ ệ ả ẩ ng ạ i, nà còn cho c doanh nghi p. Vì các ph m ch t đ o đ c không nh ng t o

ườ ộ ộ ổ ị ạ ậ ố cho ng ệ i lao đ ng có m t vi c làm n đ nh, đem l ả i thu nh p nuôi s ng b n

ấ ạ ụ ứ ệ ẩ ồ ờ thân và gia đình. Đ ng th i, vi c quan tâm giáo d c các ph m ch t đ o đ c cho

ườ ệ ộ ợ ậ ớ ng i lao đ ng còn giúp cho doanh nghi p có l nhu n cao, doanh thu l n do

ề ườ ứ ấ ạ ấ ộ ượ ặ năng su t lao đ ng tăng cao. Đ o đ c là v n đ th ng xuyên đ c đ t ra và

ả ồ ạ ế ằ ả ả ộ ồ ể gi i quy t nh m đ m b o cho cá nhân và c ng đ ng t n t ố i và phát tri n. S ng

ề ạ ứ ữ ể ề ả ấ ộ ữ trong xã h i ai cũng ph i suy nghĩ v nh ng v n đ đ o đ c đ tìm ra nh ng

ườ ứ ươ ế ợ ợ ạ ộ ệ ằ con đ ng, cách th c và ph ng ti n ho t đ ng nh m k t h p l ủ i ích c a mình

ộ ồ ừ ự ồ ạ ả ả ể ủ và c ng đ ng, t đó đ m b o cho s t n t ộ i,phát tri n c a chính mình và c ng

ể ủ ộ ự ự ế ộ ủ ể ế ộ ủ ồ đ ng. S ti n b c a xã h i, s phát tri n c a xã h i không th thi u vai trò c a

ứ ứ ở ụ ự ể ồ ờ ộ ạ ạ đ o đ c. Đ o đ c đã tr thành m c tiêu đ ng th i cũng là đ ng l c đ phát

ể ộ tri n xã h i

ầ ổ ườ ớ ố ượ ơ ớ Công ty c ph n mía đ ng Lam S n là công ty l n, v i s l ng lao

ề ườ ề ậ ấ ộ ộ đ ng nhi u. Song, nhìn chung ng i lao đ ng trong công ty đ u có nh n th y rõ

ấ ạ ứ ộ ố ủ ẩ ẫ ọ ộ ầ t m quan tr ng c a các ph m ch t đ o đ c. Tuy nhiên, v n còn m t s lao đ ng

ể ế ế ầ ế ề ấ ậ ữ thi u nh ng hi u bi t c n thi ệ t trong v n đ này, chính vì v y mà đôi khi vi c

ấ ạ ứ ụ ẩ ườ ề ộ giáo d c các ph m ch t đ o đ c cho ng ặ i lao đ ng còn g p nhi u khó khăn.

ộ ủ ạ ườ ộ ạ ầ Bên c nh đó, thái đ c a ng i lao đ ng t ổ i công ty c ph n mía đ ườ ng

ấ ạ ứ ề ẩ ơ ở ứ ộ ườ ộ Lam S n v các ph m ch t đ o đ c cũng m c đ cao. Ng i lao đ ng có thái

ố ố ề ệ ủ ấ ạ ứ ệ ể ẩ ộ ươ đ t ng đ i t t v các ph m ch t đ o đ c. Tuy nhiên, vi c bi u hi n c a các

ấ ạ ứ ở ườ ẩ ở ứ ộ ấ ph m ch t đ o đ c ng ộ i lao đ ng còn m c đ th p.

ị ế 2. Ki n ngh

ố ớ ả Đ i v i nhà qu n lý

ữ ầ ắ ộ ộ ự lao đ ng thu c các nghành, các lĩnh v c khác nhau c n n m v ng các y u t ế ố

ả ưở ấ ạ ứ ế ẩ ườ ộ nh h ng đ n ph m ch t đ o đ c ng ắ i lao đ ng, xem xét, đánh giá đúng đ n

ờ ố ự ự ặ ặ ẩ m t tích c c và m t tiêu c c trong đ i s ng tâm lý, ph m ch t đ o đ c, l ấ ạ ứ ố ố i s ng

ườ ủ ươ ự ộ ộ ộ ủ c a ng i lao đ ng. Xây d ng n i quy trong lao đ ng, có ch tr ợ ng phù h p

ụ ữ ự ế ặ ấ ả ắ ưở ể đ phát huy m t tích c c, đ u tranh kh c ph c nh ng y u kém, nh h ế ng đ n

ấ ạ ứ ủ ườ ộ ẩ quá trình hình thành ph m ch t đ o đ c c a ng i lao đ ng.

ữ ứ ạ ổ ơ ươ T ch c đa d ng và phong phú h n n a các các ch ạ ng trình, các ho t

ể ườ ộ ượ ộ ứ ơ ả ệ ố ộ đ ng khác nhau đ ng i lao đ ng lĩnh h i đ c h th ng tri th c c b n v ề

ổ ế ạ ộ ườ ữ ắ ộ các lo i hình lao đ ng ph bi n, giúp ng ắ i lao đ ng n m v ng nguyên t c

ụ ủ ữ ộ ộ ỹ ữ ử ụ chung c a lao đ ng, nh ng k năng s d ng công c lao đ ng. hình thành nh ng

ẩ ầ ấ ườ ữ ộ ớ ủ ơ ở c s ban đ u c a ph m ch t ng ờ ạ i lao đ ng trong th i đ i m i nh ng thói

ể ế ợ ậ ộ ộ ộ ỹ quen và k năng lao đ ng t p th , k t h p lao đ ng trí óc, lao đ ng chân tay, gi ữ

ệ ộ gìn v sinh lao đ ng.

ệ ố ố ợ ố ớ ệ ể ớ Đ i v i các doanh nghi p có th ph i h p v i các h th ng phát thanh,

ề ạ ị ươ ừ ườ ữ ế ộ truy n hình t i đ a ph ng, t đó giúp ng ậ i lao đ ng ti p c n nh ng thông tin

ụ ạ ứ ể ệ ệ ề ệ v vi c giáo d c đ o đ c. cũng có th trong quá trình làm vi c doanh nghi p nên

ổ ế ữ ươ ấ ươ ể có nh ng bài ph bi n, nêu g ng các t m g ụ ạ ng đi n hình trong giáo d c đ o

ứ ớ ườ ệ ố ự ộ đ c t i ng i lao đ ng. Th c hi n t ụ ạ ề t công tác tuyên truy n trong giáo d c đ o

ệ ườ ứ ậ ộ ứ ạ đ c t i doanh nghi p cũng chính là giúp cho ng i lao đ ng nh n th c đ ượ c

ấ ạ ự ả ứ ự ủ ẩ ả ọ ể ầ t m quan tr ng c a các ph m ch t đ o đ c, đó là s đ m b o cho s phát tri n

ữ ệ ệ ầ ươ ủ c a doanh nghi p. Nên doanh nghi p c n có nh ng ph ề ng pháp tuyên truy n

ườ ễ ể ấ ộ ộ ể đ cho ng i lao đ ng hi u m t cách d dàng nh t.

ầ ưỡ ấ ạ ứ ẩ ặ ệ ộ C n tu d ng các ph m ch t đ o đ c, đ c bi t là tính năng đ ng sáng

ế ố ấ ầ ế ố ớ ở ố ớ ả ộ ạ t o. Đây là y u t r t c n thi ữ t đ i v i nhà qu n lý lao đ ng. B i đ i v i nh ng

ụ ạ ứ ụ ể ả ườ ệ nhà qu n lý, đ áp d ng các bi n pháp giáo d c đ o đ c cho ng ạ ộ i lao đ ng đ t

ệ ả ầ ế ấ ạ ứ ố ả ẩ hi u qu thì c n thi t ph i có ph m ch t đ o đ c t t.

ườ ự ủ ạ ố Th ng xuyên c ng c , đào t o nâng cao năng l c chuyên môn, có k ế

ụ ạ ứ ụ ể ệ ạ ườ ộ ho ch c th trong vi c giáo d c đ o đ c cho ng i lao đ ng.

ườ ố ớ * Đ i v i ng ộ i lao đ ng:

ấ ạ ố ớ ứ ẩ ộ ọ Ph m ch t đ o đ c có vai trò quan tr ng đ i v i cá nhân và xã h i, nó

ệ ệ ả ạ ấ ộ ộ ả ả đ m b o cho vi c lao đ ng đ t hi u qu , nâng cao năng su t lao đ ng. chính vì

ườ ề ầ ứ ủ ầ ả ậ ộ ơ ọ ế th , ng i lao đ ng c n ph i nh n th c cao h n v t m quan tr ng c a các

ấ ạ ứ ừ ẩ ệ ố ơ ấ ạ ứ ề ph m ch t đ o đ c, t ể đó có bi u hi n t ẩ t h n v các ph m ch t đ o đ c.

ạ ộ ế ế ạ ộ ộ ổ ứ Ti n hành ho t đ ng lao đ ng m t cách có k ho ch, có t ọ ch c khoa h c,

ề ế ỉ ậ ỗ ự ự ự ệ ả ầ ộ yêu c u vi c lao đ ng ph i có n n p, k lu t và n l c ý chí, tích c c t giác

cao.

ạ ộ ụ ự ệ ẩ ấ ạ Tham gia tích c c vào các ho t đ ng giáo d c, rèn luy n ph m ch t đ o

ủ ự ừ ề ệ ạ ộ ự ể ứ đ c ngh nghi p, lao đông sáng t o đ có đ trình đ , năng l c . T đó th c

ệ ố ủ ụ ữ ệ ắ ụ ợ hi n t t vai trò, trách nhi m c a mình, kh c ph c nh ng t ư ưở t ng v l ỷ i, ích k ,

ợ ể ợ ộ ặ ợ đ t l i ích cá nhân lên trên l ậ i ích t p th , l i ích xã h i.

Ả Ệ TÀI LI U THAM KH O

ấ ả ụ ạ ứ ọ – Nhà xu t b n Giáo d c, 1985. 1. A. Bandzeladze. Đ o đ c h c

ạ ắ ị ế ạ ứ ọ ươ , Giáo trình đ o đ c h c, 1. Ph m Kh c Ch ễ ươ – Nguy n Th Y n Ph ng ng

ấ ả ạ ọ Nhà xu t b n đ i h c 2007

ầ ậ ủ ạ Giáo trình đ o đ c h c (ch biên) – ứ ọ – Nhà xu tấ 2. PGS, PTS. Tr n H u Kiêm

ố ộ ị ả b n Chính tr Qu c gia Hà N i – 1997

ệ ữ ứ ạ ế ị ệ trong vi cj đ nh h ướ ng ế ệ Quan h gi a đ o đ c và kinh t ễ 3. Nguy n Th Ki t.

ệ ạ ế ọ ị ạ ứ các giá tr đ o đ c hi n nay – T p chí tri t h c, 1996.

ễ ứ ủ ự ệ ệ ạ ạ ệ . Khía c nh đ o đ c c a s nghi p công nghi p hoá, hi n 4. Nguy n Văn Phúc

ạ ế ọ ố ạ đ i hoá ở ướ n ệ c ta hi n nay – T p chí tri t h c, 1995, s 3.

ấ ả ộ ố ị 5. Giáo trình đ o đ c ạ ứ – Nhà xu t b n chính tr Qu c gia Hà N i, 2000.

ủ ự ủ ữ ế ộ ơ ). Nh ng tác đ ng tiêu c c c a c ch kinh t ế ị th 6. Hà Huy Thành (Ch biên

ườ ấ ả ọ tr ng ở ệ Vi t Nam – Nhà xu t b n Khoa h c Xã h i ộ , 2000

ủ ọ Giáo trình tâm lý h c đ i c ng ạ ươ – Nhà xu tấ 6. Nguyên Xuân Th cứ (ch biên) –

ạ ọ ư ạ ả b n đ i h c s ph m – 2007

ễ ầ ị ủ ạ ồ ứ ọ (Đ ng ch biên) – Giáo trình đ o đ c 7. Tr n Đăng Sinh – Nguy n Th Th

ạ ọ ư ạ ấ ả ọ h c – Nhà xu t b n Đ i h c S ph m.

ệ ề ệ ạ ố ọ Truy n th ng và hi n đ i trong văn hoá 8. Vi n thông tin khoa h c. – Nhà xu tấ

ọ ộ ả b n Thông tin khoa h c xã h i, 1999

ễ ễ ẩ ạ ạ ị ướ ng ị . Giá tr , đ nh h 7. Nguy n Quang U n, Nguy n Th c, M c văn Trang

ụ ị giá tr nhân cách và giáo d c giá tr ộ ị. Hà N i, 1995

ỳ ộ ố ấ ề ề ố ố ạ ứ . M t s v n đ v l i s ng đ o đ c 7. Hu nh Khái Vinh

ạ ứ ấ ả 8. V.E. Henderson. Đ o đ c kinh doanh – Nhà xu t b n Văn hoá thông tin, 1996.

ạ ứ ọ ấ ả ơ 7. Zolotukhina – Abôlima. Đ o đ c h c – Nhà xu t b n Matxc va, 1999

Ụ Ụ PH L C

Ậ

Ế

PHI U THU TH P Ý KI N

ườ ộ (Dành cho ng i lao đ ng)

ể ệ ả ộ ườ ộ Đ nâng cao hi u qu lao đ ng cho ng i lao đ ng, mong ông (bà) vui

ả ờ lòng tr l ỏ i các câu h i sau đây:

Ch a t

ư ố t

Công nhân kỹ

ạ ẳ Cao đ ng, Đ i

ố

nghi pệ

ệ T t nghi p PTTH

Trung c pấ

thu tậ

h cọ

PTTH

ộ ọ ấ 1.Trình đ h c v n

ấ ạ ứ ư ế ề ầ ủ ẩ ọ 2. Ông (bà) đánh giá nh th nào v t m quan tr ng c a các ph m ch t đ o đ c

ườ ộ ự ấ ủ c a ng i lao đ ng. ọ Hãy đánh d u (x) vào ô mà ông bà l a ch n.

ấ

R t quan

Quan tr ngọ

Ít quan

Không

Các m c đứ ộ

tr ngọ

quan tr ngọ

ẩ STT ấ ạ ứ Các ph m ch t đ o đ c

ậ ắ

ự

ắ 1 2 3 4 5 ự Trung th c, th t thà ỷ ậ Tính nguyên t c, k lu t Lòng nhân ái ọ Quý tr ng danh d ộ Thái đ lao đông đúng đ n

ữ ệ 6 7 ọ ậ ừ Không ng ng h c t p ả ệ Gi gìn v sinh, b o v môi

ngườ

ố ớ ộ ự ủ ẩ ấ ạ ứ Hãy đánh 3. Thái đ (s quan tâm) c a ông (bà) đ i v i các ph m ch t đ o đ c?

ự ấ d u (x) vào các ô mà ông bà l a chon.

Không

ấ

R t quan

M c đứ ộ

Quan tâm Ít quan tâm

quan

tâm

ẩ STT ấ ạ ứ Các ph m ch t đ o đ c

ậ ắ

ự

ắ ộ Thái đ lao đ ng đúng đ n

ừ ệ ữ ệ ự Trung th c, th t thà 1 ỷ ậ Tính nguyên t c, k lu t 2 Lòng nhân ái 3 ọ 4 Quý tr ng danh d ộ 5 ọ ậ 6 Không ng ng h c t p ả 7 Gi gìn v sinh, b o v môi

tr ngườ

ữ ả ưở ế 4. Theo ông (bà) nh ng nguyên nhân nào nh h ấ ạ ứ ẩ ng đ n các ph m ch t đ o đ c

ườ ộ ự ọ Hãy đánh dâu (x) vào các ô mà ông bà cho là l a ch n. cho ng i lao đ ng.

ưở

ớ

ả ấ ế ố ng l n nh t x p s 1 và gi m

ắ ế ứ ự STT S p x p theo th t

( nh h Ả Các nguyên nhân

ế ố ) ầ d n đ n s 7 5 4 3

1 2 6 7

ệ ữ ệ ả 1 ấ Quan h s n xu t, quan h gi a

ườ ườ ử ụ ng ộ i lao đ ng và ng i s d ng

ớ ư ệ ả ấ ộ lao đ ng, v i t li u s n xu t và

ả

ộ ấ ả qu n lý s n xu t. Do phân công lao đ ng và phân 2

ưở ữ ố ế ả ph i k t qu lao đ ng ế ộ Ch đ khen th ư ổ ứ Ch a t ộ ư ợ ng ch a h p lý ạ ộ ch c nh ng ho t đ ng, 3 4

ự ủ ằ nh m kích thích tính tích c c c a

i lao đ ng

ả

ườ ộ ườ ng ế ộ ươ ả ng không đ m b o Ch đ l ệ ệ ề Đi u ki n môi tr ng làm vi c, v ệ 5 6

ả

ự ủ ề ả ộ ữ sinh không đ m b o Nh ng tác đ ng tiêu c c c a n n 7

kinh t ế ị ườ th tr ng

ấ ạ ứ ủ ữ ẩ ườ ộ ở ạ 6. Theo ông( bà) nh ng ph m ch t đ o đ c c a ng i lao đ ng công ty đ t

ượ ở ứ ộ ự ấ ọ Hãy đánh d u (x) vào các ô ông (bà) l a ch n. đ m c đ nào. c

R t t

Ch a t

ư ố t

ẩ STT ấ ạ ứ Các ph m ch t đ o đ c ứ ộ ự Các m c đ l a chon T tố ấ ố t

ậ ắ

ự

ắ

ữ ệ 1 2 3 4 5 6 7 ự Trung th c, th t thà ỷ ậ Tính nguyên t c, k lu t Lòng nhân ái ọ Tôn tr ng danh d ộ ộ Thái đ lao đ ng đúng đ n ọ ậ ừ Không ng ng h c t p ả ệ Gi gìn v sinh, b o v môi

tr ngườ

ụ ạ ứ ể ườ ầ ử ụ ữ ộ 7. Đ giáo d c đ o đ c cho ng i lao đ ng, theo ông (bà) c n s d ng nh ng

ệ ự ấ bi n pháp ọ ? Hãy đánh d u (x) vào các ô mà ông (bà) l a ch n.

ấ ầ R t c n

Không

ế

thi

tế

thi

tế

ầ c n thi

Các m c đứ ộ C nầ ệ STT Bi n pháp

ệ ả ự ữ ạ ấ ố 1 T o m i quan h s n xu t tích c c gi a

ườ ườ ử ụ ng ộ i lao đ ng và ng i s d ng lao

ớ ư ệ ả ấ ổ ứ ộ đ ng, v i t li u s n xu t, t ch c và

ả ả

ố ế ấ qu n lý s n xu t ộ Phân công lao đ ng và phân ph i k t 2

ả ự ưở ng

ỷ ậ ạ

ổ ứ ạ ạ ợ ộ qu lao đ ng h p lý ế ộ S quan tâm và ch đ khen th Trách ph t và k lu t T ch c đa d ng và phong phú các ho t 3 4 5

ự ủ ườ ộ đ ng kích thích tính tích c c c a ng i

ư ộ ộ ỏ ệ lao đ ng (nh thi lao đ ng gi i, nghi p

ườ ằ ộ ề ụ v tay ngh …) ớ ố Ổ ị n đ nh đ i s ng ng i lao đ ng b ng 6

ả ươ ệ ấ ợ vi c tr l ớ ng phù h p v i năng su t

ộ ủ

i lao đ ng ườ ườ ệ ả ộ lao đ ng c a ng ề ệ C i thi n đi u ki n môi tr ng làm 7

ệ ệ vi c (máy móc, công ngh …), an toàn

ộ ệ v sinh lao đ ng

ụ ạ ứ ệ ể ườ ộ ả 8. Đ nâng cao hi u qu giáo d c đ o đ c cho ng i lao đ ng theo ông (bà) có

ữ ế nh ng ý ki n gì khác:

………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………..................................

................................................................................................................

Khóa luận tốt nghiệp: Thực trạng các phẩm chất đạo đức của người lao động tại Công ty cổ phần mía đường Lam Sơn – Thanh Hóa

Chủ đề:

Báo cáo nghiệm thu

Báo cáo nghiệm thu luận văn

ộ ườ

ộ

ả

Các ph m ẩ ch t ấ ạ ứ đ o đ c Tính trung th cự

100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%

1

2

3

4

5

Quan trọng

ít quan trọng

Không quan trọng

140

120

100

80

60

40

20

0

1

2

3

4

5

6

7

Rất tốt SL Rất tốt % Tốt SL

Tốt % Chưa tốt Sl Chưa tốt %

Ả

ưở

ớ ng l n

ấ nh t (1)

Ậ

Ế

Ế

PHI U THU TH P Ý KI N

Tài liệu liên quan

Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Đánh giá chất lượng dịch vụ ví điện tử - So sánh chất lượng dịch vụ của ví điện tử Momo, Zalopay và Airpay

Báo cáo khoa học: Một số nhiễu ảnh thường gặp trong chụp cộng hưởng từ và cách khắc phục

Báo cáo khoa học: Kỹ thuật khảo sát mạch máu nội sọ trong chụp cộng hưởng từ

Báo cáo đề tài nghiên cứu khoa học cấp trường: Nghiên cứu tiêu chí đánh giá chất lượng hướng dẫn viên du lịch ở Việt Nam

Báo cáo khoa học: Nghiên cứu thực trạng bệnh sâu răng và một số yếu tố nguy cơ ở học sinh 12 tuổi tại trường THCS Bế Văn Đàn - Hà Nội, năm 2013

Báo cáo nghiên cứu khoa học: Nhận dạng vân mạch máu lòng bàn tay dựa vào đặc trưng hướng đường vân cục bộ và đặc trưng sift cải tiến

Dự thảo tóm tắt Luận án Tiến sĩ Sinh học: Áp dụng một số phương pháp mới để đánh giá định lượng nguy cơ ngộ độc thực phẩm do S. aureus trong các bếp ăn tập thể tại một số trường tiểu học ở Hà Nội

Dự thảo tóm tắt Luận án Tiến sĩ Sinh học: Nghiên cứu đặc trưng tần suất các allen hệ nhận dạng của một số tộc người Việt Nam để phục vụ ứng dụng trong giám định sinh học pháp lý

Đề tài nghiên cứu khoa học cấp trường: Khảo sát lỗi phát âm tiếng Anh của sinh viên năm thứ nhất Đại học Thương mại

Khóa luận tốt nghiệp: Thực trạng các phẩm chất đạo đức của người lao động tại Công ty cổ phần mía đường Lam Sơn – Thanh Hóa

Tài liêu mới

Báo cáo thực tập: Vai trò của tiếng Hàn trong phát triển thị trường khách hàng Hàn Quốc tại c

Báo cáo môn học: Triển khai giải thuật K-NN và áp dụng vào phân lớp tập dữ liệu hoa Iris

Báo cáo nghiên cứu khoa học: Xây dựng hệ thống điểm danh sinh viên dựa trên nhận diện khuôn mặt

Báo cáo seminar chuyên ngành: Công nghệ lên men trong sản xuất rượu, bia và nước trái cây

Báo cáo seminar chuyên ngành Công nghệ hóa học và thực phẩm

Báo cáo tổng kết đề tài khoa học và công nghệ cấp trường: Quan hệ giữa các thông số thiết kế với giá thành hệ dẫn động cơ khí dùng hộp giảm tốc trục vít

Báo cáo tổng kết đề tài khoa học và công nghệ cấp trường: Tính toán và mô phỏng số tấm composite lõi tổ ong bằng phương pháp đồng nhất hóa

Báo cáo tổng kết đề tài khoa học và công nghệ cấp trường: Nghiên cứu ảnh hưởng của các thông số công nghệ tới mòn dụng cụ và nhám bề mặt khi tiện cứng các bề mặt gián đoạn

Báo cáo tổng kết đề tài khoa học và công nghệ cấp trường: Nghiên cứu thiết kế điều khiển hệ thống lắp ráp bút bi tự động

Báo cáo tổng kết đề tài khoa học và công nghệ cấp trường: Tối ưu hóa đa mục tiêu khi mài phẳng thép HARDOX 500

Báo cáo tổng kết đề tài khoa học và công nghệ cấp trường: Phân phối tỉ số truyền tối ưu cho hệ dẫn động cơ khí dùng hộp giảm tốc bánh răng côn trụ nhiều cấp theo hàm mục tiêu giá thành

Báo cáo tổng kết đề tài khoa học và công nghệ cấp trường: Nghiên cứu các biện pháp tăng năng suất và giảm chi phí quá trình mài phẳng thép SKD11 qua tôi

Báo cáo tổng kết đề tài khoa học và công nghệ cấp trường: Xây dựng Video bài giảng cho môn học Cơ học Vật liệu

Báo cáo tổng kết đề tài khoa học và công nghệ cấp trường: Ảnh hưởng của mạ Nano Composite Nikel đến chất lượng gia công và tuổi bền của dụng cụ cắt

AI tóm tắt

Giới thiệu tài liệu

Đối tượng sử dụng

Từ khoá chính

Nội dung tóm tắt

Giới thiệu

Về chúng tôi

Việc làm

Quảng cáo

Liên hệ

Chính sách

Thoả thuận sử dụng