Quy định chuẩn mực kiểm toán nhà nước số 2240 - Trách nhiệm của kiểm toán viên nhà nước liên quan đến gian lận trong cuộc kiểm toán tài chính

Chuẩn mực Kiểm toán nhà nước số 2240 quy định và hướng dẫn trách nhiệm của kiểm toán viên nhà nước đối với gian lận trong cuộc kiểm toán tài chính, bao gồm việc xác định, đánh giá rủi ro có sai sót trọng yếu do gian lận và thiết kế các thủ tục kiểm toán phù hợp để phát hiện các sai sót này.

Các kiểm toán viên nhà nước thực hiện kiểm toán tài chính tại các cơ quan, tổ chức có quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công và các đối tượng khác theo quy định của Luật Kiểm toán nhà nước.

Chuẩn mực Kiểm toán nhà nước số 2240 (CMKTNN 2240) được xây dựng dựa trên các chuẩn mực kiểm toán quốc tế và của Kiểm toán nhà nước, nhằm quy định rõ ràng trách nhiệm của kiểm toán viên nhà nước trong việc đối phó với gian lận trong các cuộc kiểm toán tài chính. Chuẩn mực này áp dụng cho các cuộc kiểm toán tài chính tại các đơn vị quản lý, sử dụng tài chính và tài sản công, tập trung vào các gian lận dẫn đến sai sót trọng yếu trên báo cáo tài chính. Nội dung của chuẩn mực bao gồm việc giải thích các thuật ngữ liên quan đến gian lận, phân biệt gian lận trong lập báo cáo tài chính và biển thủ tài sản, cùng các yếu tố dẫn đến rủi ro gian lận như động cơ, áp lực và cơ hội. Chuẩn mực nhấn mạnh tầm quan trọng của thái độ hoài nghi nghề nghiệp trong suốt quá trình kiểm toán, yêu cầu kiểm toán viên phải luôn cảnh giác với khả năng tồn tại sai sót trọng yếu do gian lận và thực hiện các thủ tục kiểm tra bổ sung khi có dấu hiệu bất thường. CMKTNN 2240 cũng quy định chi tiết về các thủ tục đánh giá rủi ro, bao gồm việc phỏng vấn lãnh đạo đơn vị được kiểm toán, bộ phận kiểm toán nội bộ và các bộ phận liên quan khác về rủi ro gian lận, cũng như thực hiện các thủ tục phân tích để nhận diện các vấn đề bất thường. Dựa trên kết quả đánh giá rủi ro, kiểm toán viên phải xác định và đánh giá rủi ro có sai sót trọng yếu do gian lận ở cả cấp độ báo cáo tài chính và cấp độ cơ sở dẫn liệu. Để xử lý các rủi ro đã đánh giá, chuẩn mực yêu cầu kiểm toán viên áp dụng các biện pháp xử lý tổng thể như bố trí nhân sự phù hợp, giám sát chặt chẽ, đánh giá chính sách kế toán và điều chỉnh nội dung, lịch trình, phạm vi các thủ tục kiểm toán. Đặc biệt, chuẩn mực đưa ra các thủ tục kiểm toán cụ thể để đối phó với rủi ro gian lận ở cấp độ cơ sở dẫn liệu và rủi ro do lãnh đạo đơn vị khống chế kiểm soát, bao gồm kiểm tra các bút toán ghi sổ, ước tính kế toán và các giao dịch bất thường. Cuối cùng, chuẩn mực quy định việc thu thập giải trình bằng văn bản từ lãnh đạo đơn vị được kiểm toán về trách nhiệm và nhận thức của họ đối với gian lận, đánh giá bằng chứng kiểm toán thu thập được, và trao đổi thông tin về gian lận với cấp quản lý phù hợp trong đơn vị được kiểm toán cũng như các cơ quan có thẩm quyền và pháp luật liên quan. Toàn bộ quá trình này phải được tài liệu hóa đầy đủ trong hồ sơ kiểm toán.