Ch ng 1: C s lý lu n v k toán bán hàngươ ơ ở ậ ề ế Trang 1
CH NG 1: C S LÝ LU N V K TOÁN BÁN HÀNGƯƠ Ơ Ở Ậ Ề Ế
1.1 Nh ng v n đ chung v ho t đ ng kinh doanh th ng m iữ ấ ề ề ạ ộ ươ ạ
1 Khái ni mệ
•Ho t đ ng th ng m i: là vi c th c hi n m t hay nhi u hành vi th ng m i c aạ ộ ươ ạ ệ ự ệ ộ ề ươ ạ ủ
th ng nhân làm phát sinh quy n và nghĩa v gi a các th ng nhân v i nhau ho c gi aươ ề ụ ữ ươ ớ ặ ữ
th ng nhân v i các bên có liên quan bao g m vi c mua bán hàng hóa, cung ng d ch vươ ớ ồ ệ ứ ị ụ
th ng m i và các ho t đ ng xúc ti n th ng m i nh m th c hi n các chính sách kinhươ ạ ạ ộ ế ươ ạ ằ ự ệ
t - xã h i.ế ộ
•Th ng nhân: có th là cá nhân có đ năng l c hành vi dân s đ y đ hay các bươ ể ủ ự ự ầ ủ ộ
ph n gia đình, t h p tác ho c các doanh nghi p thu c các thành ph n kinh t thành l pậ ổ ợ ặ ệ ộ ầ ế ậ
theo quy đ nh c a pháp lu t.ị ủ ậ
2 Ch c năngứ
T ch c th c hi n vi c mua bán, trao đ i hàng, cung c p các d ch v nh m ph c vổ ứ ự ệ ệ ổ ấ ị ụ ằ ụ ụ
s n xu t và đ i s ng nhân dân – Là khâu trung gian n i li n gi a s n xu t và tiêu dùng.ả ấ ờ ố ố ề ữ ả ấ
3 Đ c đi mặ ể
•Đ c đi m v ho t đ ng: ho t đ ng kinh t c b n c a kinh doanh th ng m i làặ ể ề ạ ộ ạ ộ ế ơ ả ủ ươ ạ
l u chuy n hàng hóa (là s t ng h p các ho t đ ng thu c các quá trình mua bán, trao đ iư ể ự ổ ợ ạ ộ ộ ổ
và d tr hàng hóa).ự ữ
•Đ c đi m v hàng hóa: hàng hóa trong quá trình kinh doanh th ng m i g m cácặ ể ề ươ ạ ồ
v t t , s n ph m có hình thái v t ch t hay không có hình thái mà doanh nghi p mua vậ ư ả ẩ ậ ấ ệ ề
v i m c đích đ bán.ớ ụ ể
•Đ c đi m v t ch c kinh doanh: có th theo nhi u mô hình khác nhau nh tặ ể ề ổ ứ ể ề ư ổ
ch c công ty bán buôn, bán l , công ty kinh doanh t ng h p, công ty môi gi i, công ty xúcứ ẻ ổ ợ ớ
ti n th ng m i….ế ươ ạ
•Đ c đi m v s v n đ ng hàng hóa: không gi ng nhau, tùy thu c vào ngu n hàngặ ể ề ự ậ ộ ố ộ ồ
và ngành hàng (hàng l u chuy n trong n c, hàng xu t – nh p kh u, hàng công – nghư ể ướ ấ ậ ẩ ệ
ph m, hàng nông – lâm s n – th c ph m…) Do đó, chi phí thu mua và th i gian l uẩ ả ự ẩ ờ ư
chuy n hàng hóa cũng khác nhau gi a các lo i hàng.ể ữ ạ
GVHD: TS. Nguy n Phúc SinhễSVTH: Nguy n Thu Hi n – ĐHKT5ễ ề
Ch ng 1: C s lý lu n v k toán bán hàngươ ơ ở ậ ề ế Trang 2
1.1 Lý lu n chung v k toán bán hàngậ ề ế
4 Khái ni m v bán hàngệ ề
Bán hàng là khâu cu i cùng c a quá trình l u chuy n hàng hóa, là giai đo n cu i cùngố ủ ư ể ạ ố
trong chu kỳ tu n hoàn v n c a doanh nghi p. Bán hàng là quá trình trao đ i gi a ng iầ ố ủ ệ ổ ữ ườ
bán và ng i mua th c hi n giá tr “hàng”, t c là chuy n hóa v n c a doanh nghi p tườ ự ệ ị ứ ể ố ủ ệ ừ
hình thái hi n v t sang hình thái giá tr (H-T) và hình thành nên k t qu bán hàng là kệ ậ ị ế ả ế
qu cu i cùng c a ho t đ ng kinh doanh c a doanh nghi p. Thông qua quá trình bánả ố ủ ạ ộ ủ ệ
hàng, nhu c u c a ng i tiêu dùng đ c th a mãn và giá tr c a hàng hóa đ c th cầ ủ ườ ượ ỏ ị ủ ượ ự
hi n.ệ
Trong doanh nghi p th ng m i, quá trình bán hàng đ c b t đ u t khi doanhệ ươ ạ ượ ắ ầ ừ
nghi p chuy n giao s n ph m, hàng hóa, d ch v cho khách hàng, đ ng th i khách hàngệ ể ả ẩ ị ụ ồ ờ
ph i tr cho doanh nghi p m t kho n ti n t ng ng nh giá bán các s n ph m, hàngả ả ệ ộ ả ề ươ ứ ư ả ẩ
hóa, d ch v đó mà hai bên đã th a thu n.ị ụ ỏ ậ
5 Đ c đi m c a quá trình bán hàngặ ể ủ
Đ c đi m c b n c a quá trình bán hàng:ặ ể ơ ả ủ
-Đó là s mua bán có th a thu n: doanh nghi p đ ng ý bán và khách hàng đ ng ýự ỏ ậ ệ ồ ồ
mua, đã tr ti n ho c ch p nh n tr ti n.ả ề ặ ấ ậ ả ề
-Doanh nghi p giao cho khách hàng m t l ng hàng hóa và nh n đ c t kháchệ ộ ượ ậ ượ ừ
hàng m t kho n ti n ho c m t kho n n ph i thu. Kho n ti n này đ c g i là doanhộ ả ề ặ ộ ả ợ ả ả ề ượ ọ
thu bán hàng, dùng đ bù đ p các kho n chi phí đã b ra trong quá trình kinh doanhể ắ ả ỏ
-Căn c vào s ti n hay kho n n mà khách hàng ch p nh n tr đ h ch toán k tứ ố ề ả ợ ấ ậ ả ể ạ ế
qu kinh doanh trong kì c a doanh nghi p.ả ủ ệ
6 Vai trò c a công tác bán hàngủ
Đ i v i kinh t h c: bán hàng là m t trong b n khâu c a quá trình tái s n xu t xãố ớ ế ọ ộ ố ủ ả ấ
h i. Đó là m t quá trình lao đ ng kĩ thu t nghi p v ph c t p c a doanh nghi p th ngộ ộ ộ ậ ệ ụ ứ ạ ủ ệ ươ
m i nh m th a mãn nhu c u tiêu dùng cho xã h i. Ch có thông qua bán hàng thì tính h uạ ằ ỏ ầ ộ ỉ ữ
ích c a hàng hòa m i đ c th c hi n, t o đi u ki n đ ti n hành tái s n xu t xã h i.ủ ớ ượ ự ệ ạ ề ệ ể ế ả ấ ộ
Vi c thúc đ y bán hàng hóa doanh nghi p th ng m i là c s đ thúc đ y công tác ệ ẩ ở ệ ươ ạ ơ ở ể ẩ ở
doanh nghi p th ng m i trong n n kinh t qu c dân.ệ ươ ạ ề ế ố
GVHD: TS. Nguy n Phúc SinhễSVTH: Nguy n Thu Hi n – ĐHKT5ễ ề
Ch ng 1: C s lý lu n v k toán bán hàngươ ơ ở ậ ề ế Trang 3
Đ i v i xã h i: bán hàng có vai trò quan tr ng trong vi c đáp ng nhu c u c a ng iố ớ ộ ọ ệ ứ ầ ủ ườ
tiêu dùng. Thông qua công tác bán hàng, các đ n v kinh doanh có th d đoán nhu c uơ ị ể ự ầ
tiêu dùng c a xã h i nói chung và t ng khu v c nói riêng v i t ng s n ph m hàng hóa tủ ộ ừ ự ớ ừ ả ẩ ừ
đó doanh nghi p s xây d ng đ c các k ho ch kinh doanh phù h p nh m đ t hi uệ ẽ ự ượ ế ạ ợ ằ ạ ệ
qu cao nh t. Chính qua đó, doanh nghi p đã góp ph n đi u hòa gi a cung và c u trongả ấ ệ ầ ề ữ ầ
n n kinh t .ề ế
Đ i v i doanh nghi p th ng m i: công tác bán hàng là c s đ có k t qu kinhố ớ ệ ươ ạ ơ ở ể ế ả
doanh. Gi a bán hàng và xác đ nh k t qu kinh doanh có m i liên h h t s c m t thi tữ ị ế ả ố ệ ế ứ ậ ế
và tác đ ng qua l i l n nhau. Bán hàng là c s đ xác đ nh k t qu kinh doanh, quy tộ ạ ẫ ơ ở ể ị ế ả ế
đ nh k t qu kinh doanh, còn k t qu kinh doanh là căn c quan tr ng đ đ a ra cácị ế ả ế ả ứ ọ ể ư
quy t đ nh bán hàng. Nh v y có th kh ng đ nh r ng k t qu kinh doanh là m c tiêuế ị ư ậ ể ẳ ị ằ ế ả ụ
cu i cùng c a doanh nghi p, còn bán hàng là ph ng di n đ th c hi n m c tiêu cu iố ủ ệ ươ ệ ể ự ệ ụ ố
cùng đó.
7 Nhi m v c a k toán bán hàngệ ụ ủ ế
Hàng hóa là tài s n ch y u c a doanh nghi p th ng m i, v n hàng hóa chi m tả ủ ế ủ ệ ươ ạ ố ế ỷ
tr ng l n nh t trong t ng s v n l u đ ng cũng nh toàn b v n kinh doanh c a doanhọ ớ ấ ổ ố ố ư ộ ư ộ ố ủ
nghi p.Vì th quá trình bán hàng không ch có ý nghĩa s ng còn đ i v i doanh nghi p màệ ế ỉ ố ố ớ ệ
còn đ i v i toàn th n n kinh t qu c dân. Khi s n ph m đ c tiêu th t c là nó đãố ớ ể ề ế ố ả ẩ ượ ụ ứ
đ c ng i tiêu dùng ch p nh n đ th a mãn nhu c u nào đó. M t khác, s c tiêu thượ ườ ấ ậ ể ỏ ầ ặ ứ ụ
cũng th hi n ph n nào hi u qu kinh doanh, uy tín, ch t l ng s n ph m c a doanhể ệ ầ ệ ả ấ ượ ả ẩ ủ
nghi p.ệ
Vi c t ch c t t công tác tiêu th hàng hóa làm chi phí tiêu th gi m xu ng, gópệ ổ ứ ố ụ ụ ả ố
ph n tăng l i nhu n thu đ c. Đây là c s đ m r ng và thúc đ y kinh doanh nênầ ợ ậ ượ ơ ở ể ở ộ ẩ
vi c t ch c công tác k toán bán hàng đóng m t vai trò quan tr ng trong doanh nghi p.ệ ổ ứ ế ộ ọ ệ
Xu t phát t t m quan tr ng nói trên, k toán bán hàng có nh ng nhi m v ch y uấ ừ ầ ọ ế ữ ệ ụ ủ ế
sau đây:
-M t là ghi chép đ y đ , k p th i kh i l ng hàng hóa bán ra, tính toán đúng đ nộ ầ ủ ị ờ ố ượ ắ
tr giá v n c a hàng bán ra và các chi phí nh m xác đ nh chính xác k t qu ho t đ ngị ố ủ ằ ị ế ả ạ ộ
kinh doanh c a doanh nghi p.ủ ệ
GVHD: TS. Nguy n Phúc SinhễSVTH: Nguy n Thu Hi n – ĐHKT5ễ ề
Ch ng 1: C s lý lu n v k toán bán hàngươ ơ ở ậ ề ế Trang 4
-Hai là cung c p thông tin k p th i v tình hình bán hàng ph c v cho lãnh đ o,ấ ị ờ ề ụ ụ ạ
đi u hành ho t đ ng kinh doanh th ng m i.ề ạ ộ ươ ạ
-Ba là ki m tra ti n đ th c hi n k ho ch bán hàng, k ho ch l i nhu n.ể ế ộ ự ệ ế ạ ế ạ ợ ậ
Đ th c hi n t t các nhi m v trên k toán bán hàng ph i chú ý nh ng n i dung sau:ể ự ệ ố ệ ụ ế ả ữ ộ
Th nh t, xác đ nh đúng th i đi m hàng hóa đ c coi là đ c bán đ k p th i l pứ ấ ị ờ ể ượ ượ ể ị ờ ậ
báo cáo bán hàng. Báo cáo th ng xuyên, k p th i tình hình bán hàng và thanh toán v iườ ị ờ ớ
khách hàng, đ m b o giám sát ch t ch v s l ng, ch t l ng, ch ng lo i, th iả ả ặ ẽ ề ố ượ ấ ượ ủ ạ ờ
gian…
Th hai, t ch c h th ng ch ng t ban đ u và trình t luân chuy n h p lý. Cácứ ổ ứ ệ ố ứ ừ ầ ự ể ợ
ch ng t ban đ u ph i h p pháp, luân chuy n khoa h c, h p lý, tránh trùng l p, b sótứ ừ ầ ả ợ ể ọ ợ ặ ỏ
và không quá ph c t p nh ng v n đ m b o yêu c u h p lý, nâng cao hi u qu công tácứ ạ ư ẫ ả ả ầ ợ ệ ả
k toán. T ch c v n d ng t t h th ng tài kho n, h th ng s sách k toán phù h pế ổ ứ ậ ụ ố ệ ố ả ệ ố ổ ế ợ
v i đ c đi m kinh doanh c a đ n v .ớ ặ ể ủ ơ ị
K toán bán hàng th c hi n t t nhi m v c a mình s đem l i hi u qu thi t th cế ự ệ ố ệ ụ ủ ẽ ạ ệ ả ế ự
cho công tác bán hàng nói riêng và cho ho t đ ng kinh doanh nói chung c a doanhạ ộ ủ
nghi p. Giúp cho ng i s d ng nh ng thông tin c a k toán n m đ c toàn di n ho tệ ườ ử ụ ữ ủ ế ắ ượ ệ ạ
đ ng kinh doanh c a doanh nghi p, giúp cho ng i qu n lý ra quy t đ nh k p th i cũngộ ủ ệ ườ ả ế ị ị ờ
nh trong vi c l p k ho ch kinh doanh trong t ng lai.ư ệ ậ ế ạ ươ
1.2 Các ph ng th c bán hàng trong doanh nghi p th ng m iươ ứ ệ ươ ạ
1.3.1 Ph ng th c bán buôn hàng hoá.ươ ứ
Là ph ng th c bán hàng cho các doanh nghi p th ng m i, các doanh nghi p s nươ ứ ệ ươ ạ ệ ả
xu t … đ th c hi n bán ra ho c đ gia công ch bi n r i bán ra.ấ ể ự ệ ặ ể ế ế ồ
Đ c đi m c a hàng hoá bán buôn là hàng hoá v n n m trong lĩnh v c l u thông,ặ ể ủ ẫ ằ ự ư
ch a đi vào lĩnh v c tiêu dùng, hàng th ng bán v i s l ng l n, giá bán bi n đ ngư ự ườ ớ ố ượ ớ ế ộ
theo kh i l ng hàng bán và theo ph ng th c thanh toán.ố ượ ươ ứ
* Ph ng th c bán buôn hàng hoá qua kho.ươ ứ
Là ph ng th c bán buôn hàng hoá mà hàng bán ph i đ c xu t ra t kho b o qu nươ ứ ả ượ ấ ừ ả ả
c a doanh nghi p.ủ ệ
GVHD: TS. Nguy n Phúc SinhễSVTH: Nguy n Thu Hi n – ĐHKT5ễ ề
Ch ng 1: C s lý lu n v k toán bán hàngươ ơ ở ậ ề ế Trang 5
- Bán buôn qua kho theo ph ng th c giao hàng tr c ti p t i kho: Theo hình th c này,ươ ứ ự ế ạ ứ
khách hàng c ng i mang gi y u nhi m đ n kho c a doanh nghi p tr c ti p nh nử ườ ấ ỷ ệ ế ủ ệ ự ế ậ
hàng và áp t i hàng v .ả ề
- Bán buôn qua kho theo ph ng th c g i hàng: Căn c vào h p đ ng kinh t đã kýươ ứ ử ứ ợ ồ ế
k t ho c theo đ n đ t hàng c a ng i mua, doanh nghi p xu t kho g i hàng cho ng iế ặ ơ ặ ủ ườ ệ ấ ử ườ
mua. Hàng v n thu c quy n s h u c a doanh nghi p cho đ n khi nào bên mua nh nẫ ộ ề ở ữ ủ ệ ế ậ
đ c hàng, ch ng t và đã ch p nh n thanh toán.ượ ứ ừ ấ ậ
* Ph ng th c bán buôn hàng hoá v n chuy n th ng.ươ ứ ậ ể ẳ
Là ph ng th c mà hàng hoá đ c bán ra ngay khi đ c mua v t nhà cung c pươ ứ ượ ượ ề ừ ấ
và không đem nh p kho c a doanh nghi p.ậ ủ ệ
- Bán buôn v n chuy n th ng không tham gia thanh toán: theo hình th c này, doanhậ ể ẳ ứ
nghi p không tham gia vào vi c thanh toán ti n bán hàng v i ng i mua, ng i bán.ệ ệ ề ớ ườ ườ
Doang nghi p ch th c hi n vi c mô gi i: sau khi tìm đ c ngu n hàng, doanh nghi pệ ỉ ự ệ ệ ớ ượ ồ ệ
ti n hành bàn giao hàng ngay t i kho hay đ a đi m giao hàng c a ng i bán và ng iế ạ ị ể ủ ườ ườ
mua có trách nhi m thanh toán v i ng i bán. Nh v y hàng hóa trong tr ng h p nàyệ ớ ườ ư ậ ườ ợ
không thu c s h u c a doanh nghi p, doanh nghi p ch đ c h ng hoa h ng mô gi i.ộ ở ữ ủ ệ ệ ỉ ượ ưở ồ ớ
- Bán buôn v n chuy n th ng có tham gia thanh toán: Theo hình th c này, doanhậ ể ẳ ứ
nghi p sau khi mua hàng, chuy n hàng đi bán th ng cho bên mua t i m t đ a đi m đãệ ể ẳ ạ ộ ị ể
th a thu n. Hàng hóa lúc này thu c quy n s h u c a doanh nghi p. Ch khi bên muaỏ ậ ộ ề ở ữ ủ ệ ỉ
thanh toán ho c ch p nh n thanh toán thì hàng hóa đuc xác nh n là tiêu th . Trongặ ấ ậ ợ ậ ụ
tr ng h p này, doanh nghi p tham gia thanh toán v i c hai bên: thu ti n bán hàng c aườ ợ ệ ớ ả ề ủ
ng i mua và tr ti n hàng cho ng i bán.ườ ả ề ườ
1.1.1 Ph ng th c bán l hàng hoá.ươ ứ ẻ
Là ph ng th c bán hàng tr c ti p cho khách hàng mua v mang tính ch t tiêu dùngươ ứ ự ế ề ấ
n i b . Lúc này, hàng hoá đã ra kh i lĩnh v c l u thông và đi vào lĩnh v c tiêu dùng. Bánộ ộ ỏ ự ư ự
l th ng bán đ n chi c ho c bán v i kh i l ng nh , giá bán th ng n đ nh.ẻ ườ ơ ế ặ ớ ố ượ ỏ ườ ổ ị
* Hình th c bán l thu ti n tr c ti p: Là hình th c mà nhân viên bán hàng tr c ti pứ ẻ ề ự ế ứ ự ế
thu ti n c a khách và giao hàng cho khách. H t ca, h t ngày bán hàng, nhân viên bánề ủ ế ế
hàng n p ti n cho th qu và l y gi y n p ti n bán hàng. Sau đó nhân viên bán hàngộ ề ủ ỹ ấ ấ ộ ề
GVHD: TS. Nguy n Phúc SinhễSVTH: Nguy n Thu Hi n – ĐHKT5ễ ề