Kinh nghiệm thành công của những
doanh nghiệp lớn –phần1
Có rất nhiều công ty gia đình thành công và lọt vào Fortune
500. Tuy nhiên, theo số liệu điều tra, đại đa số (95%) các
công ty gia đình đã suy giảm mạnh sau thế hệ thứ ba.
Bí quyết của 5% doanh nghiệp thành công còn lại là gì? Câu trả
lời là “hệ thống quản trị công ty tốt”.
Công ty gia đình là công ty trong đó các thành viên trong một gia
đình nắm mức sở hữu đủ để quyết định cơ cấu thành viên hội
đồng quản trị. Thông thường, ở công ty gia đình, đại diện của gia
đình sẽ nắm giữ chức vụ Chủ tịch Hội đồng quản trị, Chủ tịch Hội
đồng thành viên hoặc Giám đốc và Tổng giám đốc. Các thành
viên của gia đình vừa là cổ đông, vừa là người quản lý, điều hành
công ty.
Một tỷ lệ lớn các doanh nghiệp tư nhân thành công của Việt Nam
là các doanh nghiệp gia đình. Điều này không phải là ngoại lệ
trên thế giới. Ở những nền kinh tế đang phát triển, nhiều công ty
thành công cũng có nguồn gốc từ các doanh nghiệp gia đình,
điển hình là Wal-Mart, Bertelsmann và Bombardier ở Bắc Mỹ và
châu Âu; các “chaebol” ở Hàn Quốc và “grupo” ở châu Mỹ La
Tinh.
Khi gia đình ông Trần Kim Thành ra định cư ở nước ngoài, để lại
cơ sở buôn bán bánh kẹo Đô Thành, ông và em trai là Trần Lệ
Nguyên, mỗi người có một tiệm bánh đã góp lại lập ra Công ty
TNHH Xây dựng và chế biến thực phẩm Kinh Đô.
Bắt đầu từ ngày 01/10/2002, Công ty chuyển sang hình thức
công ty cổ phần do ông Trần Kim Thành là Chủ tịch Hội ồng quản
trị, em trai ông là Phó Chủ tịch thường trực Hội đồng quản trị
kiêm Tổng giám đốc. Năm 2007, doanh thu của Kinh Đô đạt 1238
tỷ đồng.
Ưu điểm về mặt quản trị của các công ty gia đình
- Vì quyền sở hữu nằm trong tay một hoặc một vài thành viên
trong gia đình, nên công ty gia đình có xu hướng "cá nhân hoá",
thống nhất quyền lực vào tay người chủ gia đình. Quyền lực này
cho phép công ty gia đình có thể thực thi một tầm nhìn dài hạn,
tập trung đầu tư tạo ra những ưu thế cạnh tranh dài hạn mà
những công ty chỉ chạy theo kết quả ngắn hạn trên thị trường
chứng khoán không thể đạt được.
Các công ty gia đình có thể xây dựng một chiến lược phát triển
độc đáo, không theo cách tư duy tầm thường
- Giám sát, kiểm soát nội bộ không chỉ thông qua cơ chế "quyền
sở hữu", mà còn thông qua hàng loạt các quy tắc xã hội khác,
nhất là huyết thống, truyền thống, quan niệm về trật tự gia đình,
dòng họ... Quản trị công ty gia đình tạo thuận lợi cho việc ra
quyết định, làm giảm chi phí quản lý, tập trung vào phối hợp giữa
các bộ phận trong hệ thống.
- Các công ty gia đình có thể xây dựng một chiến lược phát triển
độc đáo, không theo cách tư duy tầm thường; nhanh chóng vượt
qua những đối kháng của quản trị công ty thông thường do không
phải phải lo thiết lập các ranh giới và phân chia quyền ra quyết
định.
- Các công ty gia đình thường có xu hướng tiết kiệm và cẩn trọng
trong chi tiêu. Sự thống nhất giữa quyền sở hữu và quyền quản lý
làm giảm nhẹ quy mô và mức độ của vấn đề đại đại diện.
Tóm lại, điểm mạnh của công ty gia đình là quan hệ “hợp tác”
giữa các thành viên chủ chốt. Tuy nhiên, khi quyền sở hữu công
ty gia đình được truyền lại qua các thế hệ sau, những người thừa
kế phải chia sẻ quyền sở hữu công ty trên tinh thần quan hệ “đối
tác”.
Họ phải cùng nhau quyết định cách thức quản trị và điều hành
công ty như tài sản chung. Và đó là lúc các vấn đề quản trị công
ty nảy sinh. Đại đa số các công ty gia đình sẽ thất bại trong việc
giải quyết vấn đề quản trị này.