471
NGHIÊNCỨUCÁCNHÂNTỐẢNHHƯỞNGĐẾN
CHUYNĐỔISỐTẠICÁCDOANHNGHIỆPXIMĂNG
TRÊNĐỊABÀNTNHTHANHHÓA
LêThịLoan,MaiThịHồng
Email:lethiloankt@hdu.edu.vn
Ngàytòasoạnnhậnđượcbàibáo:30/09/2025
Ngàyphảnbiệnđánhgiá:30/10/2025
Ngàybàibáođượcduyệtđăng:17/11/2025
DOI:10.59266/houjs.2025.966
Tómtắt:Chuyểnđổisốlàxuthếđãvàđangdiễnraởtấtcảcáclĩnhvựctrongxãhội
trongđó,chuyểnđổisốđóngvaitròvôcùngquantrọngđốivớisựtồntạivàpháttriểncủa
doanhnghiệp.TỉnhThanhHóalàitậptrungnhiềudoanhnghiệpximănglớnvàcónhiêu
đónggópchosựpháttriểnkinhtếxãhội.Trongnhữngnămgầnđây,cácdoanhnghiệpxi
măngtrênđịabàntỉnhThanhHóađãkhôngngừngnỗlựcthựchiệnnhiềugiảiphápđểthúc
đẩytăngtrưởng,nângcaonănglựccạnhtranhtrongđócóchútrọngđếnvấnđềchuyểnđổi
sốtrongnhiềukhâucủaquytrìnhsảnxuấtkinhdoanh.Tuyvậy,đểcóthểcạnhtranhvàphát
triểnbềnvững,cácdoanhnghiệpnàycầntíchcựcchuyểnđổisốmạnhmẽhơnnữatrongthời
giantới.Bàiviếtcủanhómtácgiảtậptrungnghiêncứucácnhântốảnhhưởngđếnchuyển
đổisốtạicácdoanhnghiệpximăngtrênđịabàntỉnhThanhHóatừđóđềxuấtcáckhuyến
nghịđểthúcđẩychuyểnđổisốtrongcácdoanhnghiệpnày.
Từkhóa:yếutốảnhhưởng,chuyểnđổisố,ximăng,tỉnhThanhHóa
1TrườngĐạihọcHồngĐức
I.Đặtvấnđề
Chuyển đổi số(CĐS) làxu thếtất
yếuvàlàchiếnlượcthenchốtchosựtồn
tạivà phát triểncủa doanh nghiệp (DN)
trênphạmvitoàncầu.CĐSkhôngchỉlà
việc ng dụng công nghệ (AI, IoT, Big
Data)màcònlàsựtáicấutrúcmôhình
kinhdoanh,quytrìnhvậnhànhvàvănhóa
tổchức(Vial,2019;Li,2020).Việctriển
khaiCĐSlàyếutốquyếtđịnhđểtốiưu
hóa hiệu quả, giảm chi phí vậnhành và
ng caonăng lực cạnhtranh trongmôi
trườngkinhdoanhđầybiếnđộng(Kane&
cộngsự,2015).
Ngành xi măng là một ngành sản
xuấtquantrọng,đóngvaitròxươngsống
trongxâydựngcơsởhạtầngcôngnghiệp
củaViệtNam.Tuynhiên,ngànhximăng
đangđốimặtvớinhữngtháchthứcnghiêm
trọng,tạonêntínhcấpthiếtcủaviệcCĐS
như:Áplựcthừacôngsuấtvàsựcạnh
472
tranh gay gắtdẫnđến cuộc chiếnvề giá
giảmbiênlợinhuận(BộxâydựngViệt
Nam,2024).Trongbốicảnhđó,CĐSlà
hướngđitấtyếuđểtốiưuhóachiphísản
xuất và nâng cao chất ợng sản phẩm.
n cạnh đó, sự biến động chi phí đầu
o,yêucầumôitrườngvànhucầunâng
caonănglựcquảntrịđòihỏicácDNphải
ápdụngcôngnghệthôngminh,đổimới
phương pháp quản lý truyền thống sang
hệthốngquảntrịdữliệuthờigianthựcđể
đểkiểmsoátvàtiếtkiệmnănglượnghiu
quả(Vu.N.T.etal.,2023).
Vớitổngcôngsuấtthiếtkếtrên20
triutấn/năm,tỉnhThanhHoáđãvàđang
mộttrongnhữngtrungtâmsảnxuấtxi
nglớnnhấtcảnước,cóđónggópđáng
kểvàotổngsảnlượngquốcgia.Thựctiễn
chothấy,việctriểnkhaiCĐStạicácDN
ximăngThanhHoádùđãcónhữngnỗlực
banđầusongvẫncònrờirạc,thiếutínhhệ
thốngvàchưapháthuyhếttiềmnăng(Bộ
ydựngViệtNam,2024).Việchiểurõ
cácyếutốnhhưởnglàbướcđiđầutiên
quantrọngđểxâydựnglộtrìnhCĐS
hiệu quả. Chính vì vậy, việc thực hiện
nghiên cứu này nhằm xác định và đánh
giámứcđộảnhhưởngcủacácyếutốđến
CĐS tại các doanh nghiệp xi măng trên
địabàntỉnhThanhHóa,đồngthờiđưara
mộtsốđềxuấtvàkiếnnghịnhằmthúcđẩy
quátrìnhCĐSthànhcôngchocdoanh
nghiệptrongngànhnày.
II.Cơsởlýthuyết
2.1.Kháiniệmvềchuyểnđổisố
CĐS là một khái niệm đa chiều,
đượcnhìnnhậnvàđịnhnghĩakhácnhau
tùy theo góc độ nghiên cứu, nhưng đều
hướngtớisựthayđổicănbảntronghoạt
độngDN.Theoquanđiểmhọcthuật,CĐS
đượchiểulàquátrìnhthayđổisâusắcvà
toàn diện về mô hình kinh doanh, chiến
lược,cấutrúctổchức,quytrìnhvậnhành
vănhóadoanhnghiệp,vớimụctiêucốt
lõilàtậndụngcáccôngnghệsốđểtạora
giátrịmới,ngcaohiệuquảhoạtđộng
thiếtlậplợithếcạnhtranh(Li,2020).
Xétvềkhíacạnhthựctiễn,CĐSlàvicsử
dụngcôngnghệđểđạtđưcsựcảithiện
tritđểhiệusuấthoặcmởrộngphạmvi
tiếpcậncủadoanhnghiệp(Westermanet
al.,2014).QuanđiểmnàyphânloạiCĐS
thành bốn lĩnh vực trọng yếu mà doanh
nghiệpcầntậptrung:Trảinghiệmkhách
ng;Môhìnhkinhdoanh;Quytrìnhvận
nhvàVănhóa,nănglựclãnhđạo.Quan
điểm về công nghệ cho rằng CĐS là sự
kếthợpđồngthờicủahaiyếutốthiếtyếu:
chuyểnđổikỹthuậtsố(tứclàđầutưvào
côngnghệ)vàchuyểnđổilãnhđạo(tứclà
tầmnhìnchiếnợcvànănglựcdẫndắt
củađộingũquảnlý)(Kaneetal.,2015).
Nhưvậy,cácđịnhnghĩađềuthống
nhấtrằng:CĐSlàmộtquátrìnhbiếnđổi
mangtínhchiếnc,yêucầusựkếthợp
hàihòagiữacôngnghệ,tổchứcvàkhả
nănglãnhđạođểđạtđượcnhữngcảitiến
vượtbậc.
Đivớicdoanhnghipsảnxuấtxi
măng,CĐStậptrungvàocácnhvựcchính:
(1)Sảnxuấtthôngminh:ngdụng
IoT,BigDatađểgiámsátvàtốiưuhóacác
quytrìnhcốtlõinhưnungluyệnclinker,
nghiềnximăng,vàkiểmsoátchấtlượng
sảnphẩmtheothờigianthực.
(2)Quảnlýchuỗicungứngsố:Sử
dụnghệthốngERP,SCMđểquảnlývật
tư,khobãivàlogisticsmộtcáchhiệuquả,
giảmchiphívậnchuyển.
(3)Trảinghiệmkháchhàngsố:Ứng
dụng hệ thống quản trị quan hệ khách
ng(CRM)cácnềntảngthươngmại
điện tử để tốiưu hóa kênh bán hàng và
dịchvụhậumãi.
473
2.2. Tổng quan các yếu tố ảnh
ởngđếnchuyểnđổisố
TheocơsởmôhìnhlýthuyếtTOE
của Tornatzky & Fleischer (1990), việc
ápdụngcácđổimớicôngnghệtrongmôi
trườngdoanhnghiệp(đượchiểulàCĐS)
chịuảnhhưởngcủa3nhómyếutốcnh:
Bốicảnhcôngnghệ(T-baogồmsựsẵn
có,tínhphứctạpvàkhảnăngtươngthích
của côngnghệđóvớicáchệthốnghiện
có);Bốicảnhtổchức(O-baogồmquy
mô,cơcấutổchức,nguồnlựctàichính,
conngườivàvănhóalãnhđạo);Bốicảnh
môi trường (E - bao gồm áp lực cạnh
tranh,quyđịnhchínhphủ,vàsựhỗtrợtừ
cácđốitác,nhàcungcấp).MôhìnhTOE
đãđượcnhiềunghiêncứutrongvàngoài
ớc sử dụng để xây dựng khung phân
tíchchoCĐS,đặcbiệtlàtronglĩnhvực
sảnxuấtvàcácdoanhnghiệpvừavànhỏ.
ccôngtrìnhquốctếtiêubiểuđã
vậndụngthànhcôngmôhìnhTOE,khẳng
địnhvaitròcủanănglựccôngnghệnhư
nềntảngchoCĐS(Bharadwaj,2000).
NghiêncứucủaZhu&Kraemer(2005),
chỉ ra rằng chất lượng hệthống hạ tầng
sựphứctạpcủacôngnghệcóthểthúc
đẩyhoặckìmhãmquátrìnhđổimới.T
góc độ quản trị, Westerman và cộng sự
(2014)đãđặtvănhóatổchứcvànănglực
nhđạonganghàngvớicôngnghệ.Theo
đó,chuyểnđổisốchỉthànhcôngkhilãnh
đạocótầmnhìnvàvănhóadoanhnghiệp
sẵnsàngchấpnhậnrủiro,thửnghiệmvà
họchỏiliêntục.Livàcộngsự(2018)mở
rộngthêmbằngcáchchứngminhtrìnhđộ
củanguồnnhânlựcvàsựsẵnsàngthích
ứngvớicôngviệcdựatrêndữliệulàyếu
tốthenchốt,đặcbiệttrongviệcxâydựng
cácmôhìnhkinhdoanhsốmới
TạiViệtNam,cáccôngtrìnhnghiên
cứuđãcụthểhóacácyếutốnàytrongbối
cảnhthịtrườngđangpháttriển.Nhiềutác
giả trong ớc (LêQuang Cảnh & Trần
ThịThuHằng,2020;NguyễnVănMinh
cộngsự,2021)đềukhẳngđịnhvaitrò
thenchốtcủanhậnthứclãnhđạocấpcao
trìnhđộnhânsự.Điềunàychothấyrào
cảnvềtưduyvànănglựcchuyênmônvẫn
vấnđềnộitạilớnnhấtcảntrởCĐStại
cácdoanhnghiệpViệtNam.Nghiêncứu
củaTrầnThịLệHằngvàcộngsự(2022)
đã đặc biệt nhấn mạnh tầm quan trọng
củamôitrưngchínhsáchvàsựhỗtrợtừ
Chínhphủ.Cácchínhsáchvềvốn,thuế,
khung pháp lý rõ ràng được xem là
độnglực mạnhmẽ đểkhuyến khíchcác
doanh nghiệp sản xuất, đặc biệt là các
doanhnghiệpcôngnghiệpnặng,vượtqua
ràocảnchiphíđầutưbanđầuchoCĐS
nh1.Môhìnhnghiêncucácnhântốảnhhưởngđếnchuyênđổisốcủacácdoanh
nghiệpximăngtrênđịabàntỉnhThanhHóa
(Nguồn:Nhómtácgiảđềxuất)
474
Trên cơ sở tổng quan và kế thừa
các công trình nghiên cu thực nghiệm
ứng dụng mô hình TOE trong và ngoài
nước,chúngtôi đềxuất môhìnhnghiên
cứucácnhântốảnhhưởngđếnchuyểnđổi
số(DTM)tạicácdoanhnghiệpximăng
ThanhHóagồm5nhântố:Nhậnthứcvà
camkếtcủalãnhđạo(TMS);Hạtầngvà
ng lực công nghệ (TIC); Nguồnnhân
lực và kỹ năng số (DSH); Áp lực cạnh
tranh và yêu cầu thị trường (CPMD);
Chiếnlượcvànănglựcquảntrị(SMC).
cgiảthuyếtnghiêncứuđượcphát
trinnhưsau:
Gi thuyết H1: Nhận thức và cam
kếtcủalãnhđạo(TMS)cótácđộngcùng
chiềuđếnchuyểnđổisốcủadoanhnghiệp.
GithuyếtH2:Hạtầngvànănglực
côngnghệ(TIC)cótácđộngcùngchiều
đếnchuyểnđổisốcủadoanhnghiệp.
GithuyếtH3:Nguồnnhânlựcvà
kỹnăngsố(DSH)cótácđộngcùngchiều
đếnchuyểnđổisốcủadoanhnghiệp.
Giảthuyết H4: Áplực cạnh tranh
và yêu cầu thị trường (CPMD) có tác
độngcùngchiềuđếnchuyểnđổisốcủa
doanhnghiệp.
GithuyếtH5:Chiếnợcvànăng
lựcquảntrị(SMC)cótácđộngcùngchiều
đếnchuyểnđổisốcủadoanhnghiệp.
III.Phươngphápnghiêncứu
3.1.Phươngphápthuthậpsốliệu
Sốliệu sử dụngtrong bài viếtchủ
yếulàsốliệusơcấpđượcthuthậpthông
quaviệcphátphiếukhảosátđếncácđối
tượnglàbanlãnhđạo,cánbộquảnlýcác
bộphận,nhânviêncủa5doanhnghiệpxi
nglớntrênđịabàntỉnhThanhHoá(Cổ
phầnXimăngBỉmSơn,CôngtyXimăng
Nghi Sơn, Công ty TNHH Long Sơn,
CôngtyCổphầnXimăngCôngThanh,
Côngty Cổ phần Ximăng Đại Dương).
TrêncơsởlýthuyếtchọnmẫucủaHair
cộngsự(1998),kếthợpnguyêntắclấy
mẫu của Hoàng Trọng Chu Nguyễn
MộngNgọc(2008),khiphântíchnhântố
khám phá (EFA) cần ít nhất 5 mẫu trên
1biếnquansát.Môhìnhnghiêncứuđề
xuấtgồm30biếnquansát(25biếnquan
tcủa5biếnđộc,5biếnquansátcủa1
biếnphụthuộc),nhưvậycỡmẫutốithiểu
phảiđạt150quant.Bêncạnhđó,theo
TabachnickvàFidel(1996)đểphântích
hồiquy,cỡmẫutốithiểulàn=8m+50,
vớimlàsốnhântốđộclập,nhưvậyvới
5biếnđộclậptrongmôhình,nghiêncứu
cầnítnhấtn=90quansát.Vớinguyêntắc
mẫucànglớncàngtốtđểđạtđượcmẫuđủ
chonghiêncứu,nhómtácgiảgửiđi200
phiếu khảo sát đến các doanh nghiệp xi
ngởThanhHóa.Kếtquả,nhómtácgiả
đãthuvề196phiếuđạtucầuđược
sửdụngchonghiêncứu.
3.2.Phươngphápphântích,xửlý
sốliệu
Bài viết sử dụng kết hợp phương
phápnghiêncứuđịnhtínhvàphươngpháp
nghiêncứuđịnhlượng.Trongđóphương
pháp nghiên cứu địnhnhđược sửdụng
đểđánhgiásơbộmứcđộquantrọngcủa
các nhân tố tác động đến chuyển đổi số
củacdoanhnghiệpthôngquathảoluận
nhómchuyêngia,đồngthờiápdụngtrong
giaiđoạnthuthậpcácdữliệuliênquanđến
chuyểnđổisốtạicácdoanhnghiệpximăng
trênđịabàntỉnhThanhHóa.Phươngpháp
nghiên cứu định lượng là phương pháp
đượcsửdụngchủyếutrongbàiviếtnày,số
liệuthuthậpđượcthôngquakhảosátđược
đưavàoxửlý,mãhoá,thựchiệnkiểmđịnh
độtincậyCronbachalpha,phântíchnhân
tốkhámpháEFAvàhồiquyhìnhđa
biếntrênphnmềmSPSS22.0.
475
3.3.Thangđosửdụng
Trêncơsởkếthừa,tổnghợpcácnghiêncứutrướcđây,nhómtácgiảxâydựngthang
đocácyếutốđượcsửdụngtrongnghiêncứunhưsau:
Bảng1.Giảithíchýnghĩathangđosửdụngchonghiêncứu
Nhântố Biếnquansát Nguồn
Nhậnthức
camkết
củalãnhđạo
(TMS)
TMS1
Banlãnhđạohiểurõtầmquantrọngcủa
chuyểnđổisốđốivớisựpháttriểnlâudài
củadoanhnghiệp.
Westermanvàcộngsự,2014
TMS2 Banlãnhđạotíchcựckhởixướngvàđịnh
hướngcáchoạtđộngchuyểnđổisố. Livàcộngsự(2018)
TMS3 Banlãnhđạocamkếtphânbổnguồnlực(tài
cnh,nhânlực,côngnghệ)chochuynđổis.
Bharadwaj(2000)vàBùiThị
Hương(2023)
TMS4
Banlãnhđạothườngxuyêntruyềnthông,
khuyếnkhíchvàtạođộnglựcchonhânviên
thamgiachuyểnđổisố.
NguyễnVănMinhvàcộng
sự,2021
TMS5 Banlãnhđạotheodõi,giámsátvàđánhgiá
quátrìnhtriểnkhaicácdựánchuyểnđổisố.
TrầnThịLệHằngvàcộng
sự(2022)
Hạtầngvà
nglựccông
nghệ(TIC)
TIC1
DoanhnghiệpcóhạtầngCNTT(mạng,phần
cứng,phầnmềm)hiệnđại,đápứngyêucầu
chuyểnđổisố.
Bharadwaj,A.S.(2000);
NguyễnVănMinhvàcộng
sự(2021)
TIC2
chệthốngcôngnghệcủadoanhnghiệp
(ERP,CRM,SCADA,IoT…)cókhảnăng
tíchhợpvàkếtnốihiệuquả.
Westermanvàcộngsự.
(2014);BùiThịHương
(2023)
TIC3 Doanhnghiệptờngxuyêncậpnht,nângcấp
hệthốngcôngnghệđểtheokịpxuhướngmới.
Livàcộngsự.(2018);Bùi
ThịHương(2023)
TIC4
Doanhnghiệpcóđộingũkỹthuậtcôngnghệ
thôngtinđủnănglựcvậnhành,bảotrìvà
pháttriểnhệthốngsố.
Bharadwaj,A.S.(2000);
NguyễnVănMinhvàcộng
sự.(2021)
TIC5
Doanhnghiệpđảmbảoantoànthôngtin
anninhmạngtrongquátrìnhtriểnkhai
chuyểnđổisố.
Livàcộngsự.(2018);Bùi
ThịHương(2023)
Nguồnnhân
lựcvàkỹnăng
số(DSH)
DSH1
Nhânviêntrongdoanhnghiệcókhảnăngsử
dụngthànhthạocáccôngcụsốphụcvụcông
việc(ERP,CRM,phầnmềmkếtoán,quảnlý
sảnxuất…).
Westermanvàcộngsự.,
2014;BùiThịHương,2023.
DSH2
Doanhnghiệpthườngxuyêntổchứccác
chươngtrìnhđàotạo,tậphuấnvềkỹnăngsố
chonhânviên.
Livàcộngsự.(2018);
NguyễnVănMinhvàcộng
sự.(2021)
DSH3 Nhânviêncótinhthầnhọchỏi,sẵnsàngthích
ứngvớiccôngnghệmớitrongcôngviệc.
Livàcộngsự.(2018);Bùi
ThịHương(2023).
DSH4
Doanhnghiệpcóchínhsáchthuhútvàgiữ
chânnhânsựcótrìnhđộcôngnghệvàkỹ
ngsố.
Westermanvàcộngsự,2014;
NguyễnVănMinhvàcộng
sự(2021)