Kinh nghi m c a Trung Qu c v đi u hành chính sách t giá
10:03 Th u, 25 Tháng 11 2011 |
Gi a hai n n kinh t có nh ng nét t ng đ ng m c dù th i đi m chuy n đ i và m c đ chuy n đ i có th khác nhau. ế ươ
Do đó, kinh nghi m c a Trung Qu c trong vi c ho ch đ nh chính sách nh ng bài h c quý giá cho Vi t Nam, đ c
bi t là kinh nghi m v đi u hành chính sách t giá c a Trung Qu c trong nh ng năm g n đây.
Tr c năm 1979, Trung Qu c th c hi n chính ch t giá c đ nh đa t giá.ướ C ch này đã m cho các doanhơ ế
nghi p m t đi quy n ch đ ng trong kinh doanh, không g n k t l i ích kinh t v i ho t đ ng kinh doanh c a doanh ế ế
nghi p, làm cho các doanh nghi p không chú ý đ n hi u qu c a ho t đ ng s n xu t kinh doanh, tăng tính l i vào ế
s bao c p c a nhà n c, chính đi u này đã làm cho Trung Qu c r i vào suy thoái , kh ng ho ng kinh t sâu s c. ướ ơ ế
Trung Qu c đã nh n ra s y u kém c a c ch qu n kinh t theo k ho ch, t năm 1979 đã th c hi n c i ch ế ơ ế ế ế
kinh t , th c hi n chuy n đ i n n kinh t . Chính sách t giá cũng đ c c i cách cho phù h p v i nh ng chuy n đ iế ế ượ
c a n n kinh t . Ngay t ế đ u nh ng năm 80 , Trung Qu c đã cho phép th c hi n c ch đi u ch nh t giá gi m d nơ ế
đ ph n nh đúng s c mua c a đ ng NDT. Năm 1980, t giá đ ng NDT so v i USD là 1,53 NDT/USD, đ n năm 1990 ế
là 5,22 NDT/USD. Chính sách t giá này đã giúp Trung Qu c c i thi n đ c cán cân th ng m i (CCTM), gi m thâm ượ ươ
h t th ng m i và cán cân thanh toán (CCTT), đ a đ t n c thoát ra kh i cu c kh ng ho ng kinh t . Tuy nhiên, vi c ươ ư ướ ế
th c hi n c ch t giá theo h ng t ng đ i n đ nh làm cho l m phát ti p t c gia tăng, h n ch xu t kh u và nh ơ ế ướ ươ ế ế
h ng đ n m c tiêu pt tri n kinh t . T l l m phát c a Trung Qu c t năm 1990 đ n năm 1993 l n l t là: 3,06%,ưở ế ế ế ượ
3,54%, 6,34% 14,58%. Trong khi đó, l m phát c a M xu h ng gi m xu ng, th p h n nhi u so v i Trung ướ ơ
Qu c, năm 1993 l m phát c a M 2,4%, do đó đ ng NDT l i b đánh giá cao so v i s c mua th c t . Nh n th y ế
vi c duy trì t giá theo h ng n đ nh nh h ng x u đ n m c tiêu m c a kinh t đ i ngo i k ho ch tăng ướ ưở ế ế ế
xu t kh u đ phát tri n kinh t , Trung Qu c đã quy t đ nh đi u ch nh m nh t giá h i đoái. ế ế
Ngày 1/1/1994, Trung Qu c chính th c công b đi u ch nh m nh t giá đ ng NDT t 5,8 NDT/USD xu ng 8,7
NDT/USD, t l đi u ch nh (th c ch t là phá giá đ ng NDT) lên t i 50%. Đ chính sách đi u ch nh t giá gi đ c n ượ
đ nh, không b gi i đ u c thao túng, Trung Qu c đã th c hi n chính sách th t ch t qu n lý ngo i h i, nh m m c đích ơ
t p trung ngo i t v Nhà n c, đ m b o cung c u ngo i t thông su t. ướ
T năm 1994 đ n năm 1996, Trung Qu c th c hi n chính sách k t h i ngo i t b t bu c theo quy đ nh t i S c l nh ế ế
s 91 ngày 25/12/1993 c a Chính ph quy đ nh v c i cách c ch qu n ngo i h i ngày 28/12/1993 c a Ngân ơ ế
hàng nhân dân Trung Qu c. Theo đó, các ngu n thu ngo i t c a các doanh nghi p, t ch c h i (tr các doanh
nghi p FDI) ph i k p th i chuy n v n c và bán h t cho các ngân hàng đ c y quy n. Khi có nhu c u s d ng các ướ ế ượ
doanh nghi p và t ch c xã h i đ c mua ngo i t c a các ngân hàng y quy n. ượ
Cho đ n cu i năm 1997, khi d tr ngo i h i c a Trung Qu c tăng lên 139,89 t USD, Trung Qu c m i n i l ng chínhế
sách k t h i ngo i t . Ngày 15/10/1997, Ngân hàng nhân dân Trung Qu c ban hành Ch th s 402 cho phép m t sế
doanh nghi p (Công ty xu t nh p kh u và doanh nghi p s n xu t có gi y phép kinh doanh xu t nh p kh u) đ c gi ượ
l i m t ph n ngo i t trên tài kho n v i m c t i đa không quá 15% t ng kim ng ch xu t nh p kh u hàng năm.
Năm 2002, d tr ngo i h i c a Trung Qu c tăng lên 286,4 t USD, chính sách k t h i ngo i t ti p t c đ c n i ế ế ượ
l ng. T i Ch th s 87 c a C c Qu n lý ngo i h i Trung Qu c ban hành ngày 9/9/2002 quy đ nh các công ty và doanh
nghi p đ c gi ngo i t trên tài kho n, m c t i đa không quá 20% t ng ngu n thu ngo i t t giao d ch vãng lai. T ượ
năm 2003 đ n năm 2006, C c Qu n ngo i h i yêu c u các ngân hàng th ng m i th c hi n chính sách k t h iế ươ ế
ngo i t theo Ch th s 87 nói trên.
Đ n năm 2007, D tr ngo i h i Trung Qu c đã tăng lên t i 1.528,249 t USD. Ngày 13/8/2007 C c Qu n ngo iế
h i ban hành Ch th s 48 cho phép các t ch c kinh t căn c nhu c u s d ng ngo i t ph c v cho s n xu t kinh ế
doanh đ c quy n gi l i s ngo i t t giao d ch vãng lai trên tài kho n. Nh v y, sau 13 năm Trung Qu c m i xóaượ ư
b chính sách k t h i ngo i t , chính sách này đ c xóa b khi n n kinh t nhi u năm tăng tr ng m nh, t l l m ế ượ ế ưở
phát th p, CCTT, CCTM d th a l n, d tr ngo i h i cao. ư
Chính sách th t ch t qu n lý ngo i h i còn th hi n các quy đ nh v h n ch cho vay ngo i t trong n c. T năm ế ướ
1994 đ n năm 2002, các ngân hàng th ng m i Trung Qu c không đ c phép cho các doanh nghi p trong n c vayế ươ ượ ướ
ngo i t . Đ n ngày 6/12/2002 C c Qu n ngo i h i m i văn b n (Ch th s 125 v c i cách c ch cho vay ế ơ ế
ngo i t trong n c) cho phép các ngân hàng th ng m i cho các t ch c kinh t trong n c vay ngo i t . Khi vay ướ ươ ế ướ
v n ngo i t các t ch c kinh t ph i làm th t c m tài kho n vay ngo i t t i các ngân hàng đ c y quy n. c ế ượ
ngân hàng th ng m i có trách nhi m đăng ký kho n cho vay v i c quan qu n lý ngo i h i.ươ ơ
G n đây, khi n n kinh t Trung Qu c đã l n m nh, d tr ngo i h i t i 2.847,3 t USD, chính sách t giá c a Trung ế
Qu c làm cho các n c M , ph ng Tây đau đ u. Ngày 5/8/2008, Th t ng Trung Qu c Ôn Gia B o m i S c ướ ươ ướ
l nh s a đ i Đi u l qu n lý ngo i h i cho phép t do hóa các giao d ch vãng lai và n i l ng qu n lý v i giao d ch v n
v i n i dung g n t ng t v i pháp l nh ngo i h i c a Vi t Nam. ươ
Nh th c hi n m t lo t các bi n pháp qu n lý ch t ch v ngo i h i, Trung Qu c đã thành công trong vi c đi u hành
c ch t giá, đ m b o đáp ng đ c đ y đ nhu c u ngo i t cho n n kinh t phát tri n v ng ch c. T năm 1994ơ ế ượ ế
đ n nay đã g n 20 năm, sau khi đi u ch nh t giá, Trung Qu c v n gi đ c th tr ng ngo i t n đ nh, d a trên cế ượ ườ ơ
s cân đ i đ c cung c u ngo i t . V i chính sách Nhà n c qu n ch t ch các ngu n thu ngo i t sau khi đi u ượ ướ
ch nh t giá, đã p ph n tăng quy n s h u ngo i t c a các ngân hàng th ng m i, đó chính chìa khóa thành ươ
công giúp cho các ngân hàng có đ ngo i t bán cho các t ch c kinh t và cá nhân có nhu c u. ế
Cu c c i t và chuy n đ i n n kinh t c a Trung Qu c trong th i gian qua đã thu đ c nhi u k t qu , có nh ng đóng ế ượ ế
góp quan tr ng c a vi c đi u hành c ch t giá linh ho t, ch đ ng c a các c quan ch c năng Trung Qu c. Nh ng ơ ế ơ
kinh nghi m thành công cũng nh các khó khăn trong c i cách kinh t c a Trung Qu cnh ng bài h c quý giá cho ư ế
các n c chuy n đ i n n kinh t nh Vi t Nam nghiên c u và v n d ng.ướ ế ư
Theo NHNN
Nhân dân t o top 10 giao d ch nhi u nh t th gi i ế
Theo b ng x p h ng m i nh t c a Ngân hàng Thanh toán Qu c t (BIS), đ ng nhân dân t ế ế
c a Trung Qu c l n đ u tiên vào top 10 giao d ch nhi u nh t th gi i, đ ng th 9 trong ế
b ng.
Tăng tr ng tín d ng Trung Qu c gi m m nhưở
Ngân hàng Trung Qu c lo n x u tăng cao
Giao d ch nhân dân t (RMB) đã tăng h n g p ba trong bam qua, lên m c tr giá 120 t USD m i ơ
ngày. Con s này chi m kho ng 2,2% các giao d ch ngo i h i trên toàn c u trong tháng 4, ế g p đôi
cùng kỳ năm 2010. D n đ u danh sách v n là USD v i 87% s giao d ch, theo sau là euro v i 33%
và yen Nh t v i 23% (t ng s ph n trăm là 200, ph n ánh giao d ch trao đ i hai chi u).
NDT là đ ng ti n đ c giao d ch nhi u th 9 th gi i. nh: ượ ế Livemint
Tuy nhiên, trong khi t l giao d ch USD và RMB đ u tăng, con s này v i euro l i gi m đáng k ,
t 39% năm 2010. M i lo v kh ng ho ng n đ ng euro đã khi n t l giao d ch đ ng ti n này ế
gi m xu ng th p nh t k t khi đ c đ a vào s d ng. Trên toàn c u, giá tr giao d ch ngo i h i ượ ư
năm nay tăng lên 5.300 t USD m i ngày, t 4.000 t USD năm 2010.
Theo CNN, Cnh ph Trung Qu c th ng neo đ ng RMB vào USD đ thúc đ y xu t kh u. Vi c ườ
này đã khi n h nh n đ c r t nhi u l i ch trích r ng đang thao túng ti n t . Nh ng năm g n đây,ế ượ
áp l c t các qu c gia khác đã khi n Chính ph Trung Qu c ph i n i ki m soát v i đ ng RMB. ế
Vi c này đã khi n ho t đ ng th ng m i c a n n kinh t l n th hai th gi i tăngn. ế ươ ế ế
Anil Sawrup, Phó giám đ c t i công ty giao d ch ngo i h i Cambridge Mercantile Group, nh n xét:
"Khi Trung Qu c b t đ u n i l ng quy đ nh v ngân hàng, các công ty s nh n th y RMB cũng
quan tr ng nh euro. Hi n đ ng ti n này đã n m trong top 10, nhi u doanh nghi p s ý th c đ c ư ượ
s c n thi t ph i thanh toán b ng RMB". ế
Thùy Linh
Chi n l c qu c t a nhân dân t c a Trung Qu cế ượ ế
Trong g n 10 năm, Trung Qu c đã thành l p b n trung tâm giao d ch nhânn t trên th ế
gi i, nh m bi n đ ng ti n này thành tài s n d tr toàn c u, p ph n t o nh h ng tài ế ưở
chính.
Nhân dân t vào top 10 giao d ch nhi u nh t th gi i ế
Tăng tr ng tín d ng Trung Qu c gi m m nhưở
Đ u tháng 9, kh o sát c a Ngân hàng Thanh toán qu c t (BIS) cho th y, nhânn t (NDT) c a ế
Trung Qu c hi n là m t trong 10 đ ng ti n đ c giao d ch m nh nh t th gi i. K t lu n này đ c ượ ế ế ượ
đ a ra ngay sau khi Trung Qu c công b d th o k ho ch cho phép NDT đ c chuy n đ i hnư ế ượ
toàn trong Khu v c th ng m i t do Th ng H i (FTZ). ươ ượ
C hai s ki n đ c liên k t m t cách ph c t p và liên quan đ n các k ho ch sâu xa h n c a ượ ế ế ế ơ
Chính ph Trung Qu c, v a nh m qu c t hóa NDT, v a c ng c nh h ng và v th c a đ ng ế ưở ế
ti n này trên th tr ng tài chính toàn c u. Đi u này cho th y quá trình h i nh p toàn c u c a Trung ườ
Qu c không ch gi i h n v th ng m i mà còn đang nhanh cng lan sang lĩnh v c tài chính, ươ The
Diplomat nh n xét.
Vi c thành l p khu FTZ Th ng H i đ c kỳ v ng giúp thành ph này tr thành m t trung tâm tài ượ ượ
chính qu c t chính th c tr c năm 2020. FTZ đ c chính th c phê duy t thành l p vào tháng Tám ế ướ ượ
năm nay, nh ng d th o k ho ch h ng t i t do chuy n đ i hoàn toàn đ ng NDT t i đây ch m iư ế ướ
đ c ti t l . K ho ch này đ c u tiênng đ u so v i t do hóa th ng m i, lãi su t hay thànhượ ế ế ượ ư ươ
l p các ngân hàng n c ngoài và liên doanh t i FTZ Th ng H i. ướ ượ
Trung Qu c mu n bi n ế NDT thành đ ng ti n d tr qu c t . nh: ế Huffington Post.
Đi u quan tr ng là thành công c a vi c cho phép NDT chuy n đ i trong FTZ Th ng H i s cho ượ
phép chính ph Trung Qu c d n t doa NDT c p qu c gia. Đi u này phù h p v i k ho ch ế
bi n NDT tr thành đ ng ti n d tr toàn c u, còn Th ng H i có kh ng tr thành trung tâmế ượ
giao d ch NDT l n. Tuy nhn, k ho ch t do a ki m soát ti n t trong FTZ Th ng H i ch ế ượ
m t ph n chi n l c t ng th v đ ng NDT. ế ượ
Đ u năm 2004, Trung Qu c đã t n d ng c h i bi n Hong Kong thành m t trung tâm c a NDT ơ ế
n c ngoài khi ch đ nh Bank of China Hong Kong làm ngân hàng đ c thanh toán đ ng ti n này.ướ ượ
Năm 2009, London là cái tên ti p theo. Đ n gi a năm 2012, c Hong Kong và London đã tr thànhế ế
hai trung tâm NDT n c ngoài cho m t lo t t ch c và doanh nghi p. Năm 2013, Singapore tr ướ
thành trung tâm ti p theo khi Ngân hàng Công Th ng Trung Qu c (ICBC) đ c ch đ nh thanh toánế ươ ượ
b ng đ ng NDT t i đây. Các k ho ch nh m t doa vi c ki m soát đ ng NDT trong FTZ cho ế
th y Th ng H i s là thành ph th t h tr quá trình qu c t a đ ng NDT. ượ ư ế
Thông qua thành l p ba trung tâm n c ngoài và m t t i Th ng H i, Trung Qu c gi đã có th ướ ượ
khuy n khích s d ng NDT t i m t s th tr ng tr ng đi m. London là c u n i quan tr ng đ vàoế ườ
các th tr ng châu Âu. Singapore k t n i các n n kinh t m i n i Đông Nam Á v i các qu ườ ế ế
thanh toán b ng đ ng NDT. Hong Kong đóng vai trò đ c bi t quan tr ng đ k t n i Trung Qu c v i ế
c th gi i và trách nhi m này s p đ c Th ng H i chia s . Nh v y, b n thành ph này s ế ượ ư ư
các ch t quan tr ng đ Trung Qu c thâm nh p vào các th tr ng tài cnh toàn c u, khuy n khích ườ ế
vi c giao d ch và s d ng đ ng NDT.
Nh ng n l c qu c t a đ ng NDT c a Trung Qu c đã giành đ c m t s s ng h nh t đ nh ế ượ
c a qu c t . Tháng 4 v a qua, Australia tuyên b ý đ nh đ a NDT vào nhóm d tr ngo i h i c a ế ư
n c này. Đâyn c th ba, sau M Nh t B n, có giao d ch ti n t tr c ti p v i Trung Qu c.ướ ướ ế
Tuyên b này cũng đ c đ a ra ch vài ngày sau khi Trung Qu c và Brazil ký hi p đ nh hoán đ i ượ ư
ti n t trong ba năm, nh m t b l y USD làm chu n m c th ng m i gi a hai n c. ươ ướ
Năm ngoái, Ngân hàng Phát tri n châu Á (ADB) đã quy t đ nh đ a đ ng NDT vào Ch ng trình Tài ế ư ươ
tr Th ng m i (TFP) c a t ch c này, ch y u nh m h tr th ng m i trong khu v c. Iran cũng ươ ế ươ
ch p nh n thanh toán b ng NDT cho d u m xu t sang Trung Qu c. Nh ng đ ng thái này cho th y
ngày càng có nhi u n c ng h n l c c a qu c t hóa n i t c a Trung Qu c. ướ ế
Vi c s d ng đ ng NDT ngày càng tăng khi B c Kinh ti n hành hàng lo t bi n pháp khuy n khích ế ế
trên toàn c u. Đ NDT linh ho t h n, năm ngoái, Ngân hàng Trung ng Trung Qu c tuyên b n i ơ ươ
biên đ giao d ch c a NDT v i USD t 0,5% đ n 1%. Nh ng ti n b g n đây trong vi c qu c t ế ế ế
a NDT cũng phù h p v i m c tiêu c a gi i ch c c a Trung Qu c, là gi m thi u r i ro v t giá
cácng ty n c này th ng g p ph i.ướ ườ
Trung Qu c cũng đang nghiên c u k ho ch tr thành đ ng ti n d tr toàn c u. Tuy nhiên, đi u ế
này khó có th đ t đ c khi USD b t đ u l y l i v th . B c Kinh v n c n làm nhi u h n n a đ ượ ế ơ
thuy t ph c các n c giao d ch b ng NDT, n u h mu n đ ng ti n này th c s đ c v th c aế ướ ế ượ ế
ti n t d tr toàn c u. Trung Qu c cũng s c n ph i thi t l p c ch chuy n đ i tài kho n v n ế ơ ế
và có chính sách t giá minh b ch h n. Chuy n đ i đ ng NDT trong khu FTZ Th ng H i ch ơ ượ
b c đ u tiên h ng t i k ho ch này.ướ ướ ế
L i ích c a Trung Qu c trên th tr ng tài cnh toàn c u cũng có m c đích chính tr . Đ u th p niên ườ
90, nhà kinh t chính tr Susan Strange đã đ nh nghĩa “quy n l c tài chính” là lo i quy n l c v c uế
trúc, có th dùng đ thay đ i môi tr ng kinh t - chính tr toàn c u, nh m ph c v l i ích qu c ườ ế
gia.
Thông qua qu ng bá NDT và t o v th ng i ch i l n trên th tr ng, Trung Qu c đang ng nh ế ườ ơ ườ
h ng tài cnh làm n n t ng quy n l c đ nâng cao v th toàn c u. Khi các c ng qu c khác,ưở ế ườ
nh M và châu Âu, đang suy y u v tài chính, quy n l c tài chính có th tr n r t quan tr ngư ế
trong n l c nâng t m nh h ng c a Trung Qu c. ưở
Ph m Ng c Uy n