Tác động hợp tác kinh tế Nga - Trung Quốc trong bối cảnh trừng phạt của phương Tây: Phân tích kim ngạch thương mại song phương giai đoạn 2010 - 2023

Dựa trên bối cảnh cạnh tranh địa chính trị gia tăng và xung đột, Nga và Trung Quốc đã củng cố quan hệ đối tác chiến lược toàn diện. Bài viết này tập trung phân tích tác động của hợp tác kinh tế Nga - Trung Quốc trong bối cảnh các lệnh trừng phạt của phương Tây, đặc biệt là kim ngạch thương mại song phương giai đoạn 2010-2023, đồng thời đánh giá cơ hội và thách thức trong tương lai của mối quan hệ này.

Bài viết này hướng đến các nhà nghiên cứu, hoạch định chính sách, nhà kinh tế học và những ai quan tâm đến quan hệ thương mại quốc tế, đặc biệt là mối quan hệ kinh tế Nga - Trung Quốc trong bối cảnh các lệnh trừng phạt của phương Tây.

Trong bối cảnh các lệnh trừng phạt của phương Tây và quan hệ địa chính trị xấu đi, Nga đã chuyển hướng mạnh mẽ sang Trung Quốc như một đối tác kinh tế chiến lược. Hai quốc gia này đã tăng cường hợp tác kinh tế, với Trung Quốc trở thành đối tác thương mại lớn nhất của Nga trong hơn một thập kỷ. Kim ngạch thương mại song phương Nga - Trung Quốc đã tăng trưởng đáng kể, đạt 240,1 tỷ USD vào năm 2023, tăng 26,3% so với năm 2022, vượt mục tiêu đề ra. Giai đoạn 2010-2023, tổng kim ngạch thương mại đã tăng gần gấp bốn lần, với tốc độ tăng trưởng trung bình hàng năm là 12%. Về xuất khẩu của Nga sang Trung Quốc, các sản phẩm khoáng sản, đặc biệt là dầu thô, khí đốt và than đá, vẫn là trụ cột chính. Năm 2023, Nga xuất khẩu kỷ lục 107 triệu tấn dầu thô sang Trung Quốc, trở thành nhà cung cấp dầu thô lớn nhất cho Trung Quốc. Xuất khẩu khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) tăng 47% và than đá tăng 42,8% so với cùng kỳ năm 2022. Điều này phản ánh sự phụ thuộc của Trung Quốc vào nguồn cung khoáng sản của Nga và nhu cầu của Nga tìm kiếm thị trường thay thế do các lệnh trừng phạt. Về nhập khẩu của Nga từ Trung Quốc, kim ngạch đã tăng 454,7% trong giai đoạn 2010-2023. Các mặt hàng nhập khẩu chủ yếu là máy móc, thiết bị, phương tiện vận tải, điện tử và linh kiện, sản phẩm công nghiệp hóa chất. Nhóm máy móc, thiết bị, phương tiện vận tải có mức tăng trưởng ấn tượng 724,5% trong giai đoạn này. Năm 2023, máy móc và thiết bị điện chiếm 38% tổng kim ngạch nhập khẩu của Nga từ Trung Quốc, trong khi phương tiện vận tải chiếm 19%. Sự gia tăng này cho thấy nhu cầu cấp thiết của Nga đối với các sản phẩm công nghiệp và công nghệ cao từ Trung Quốc, đặc biệt sau khi các nhà sản xuất phương Tây rời khỏi thị trường Nga, củng cố vị thế của Trung Quốc như nhà cung cấp chính. Hai nước có lợi thế so sánh và cấu trúc kinh tế bổ sung cho nhau, thúc đẩy tăng trưởng thương mại liên tục. Sự chuyển dịch chiến lược của Nga sang Trung Quốc thể hiện nỗ lực của Nga nhằm đối phó với các thách thức từ lệnh trừng phạt của phương Tây và củng cố vị thế kinh tế toàn cầu của mình.