Kính Thiên Văn Vô Cùng Lớn ELT
Các nhà thiên văn học châu Âu đã thỏa thuận hợp tác trong khung cảnh của
một dự án duy nhất là thiết kế và xây dựng một kính thiên văn quang học lớn
nhất thế giới. Mặt kính chính của kính thiên văn có đường kính là 100 mét
trong khi những kính thiên văn đang xử dụng hiện nay, có đường kính từ 8
đến 11 mét. Kính thiên văn quang học của Âu châu có tên gọi kính thiên văn
vô cùng lớn (ELT, Extremely Large Telescope) có đường kính 100 m và nặng
tới 10.000 tấn. Trọng lượng lớn và chiếm diện tích của một sân vận động, thiết
kế cho phép ELT tránh được ảnh hưởng của gió, động đất và nhiệt độ môi
trường.
Chế tạo một kính thiên văn quá lớn như vậy, ELT tương đương với một nhà máy vĩ
đại. Nó sẽ được xây dựng trên một ngọn núi cao so với mặt biển hàng mấy cây số
để được dùng dưới bầu trời trong sạch.
Chủ tịch hội đồng soạn thảo chươngtrình, giáo sư Gerry
Gilmore Ðại học Cambridge nhận công nhân rằng sự thách
thức về kỹ thuật sẽ rất to lớn (cho việc kiến tạo ELT).
"Vấn đề then chốt của những kính thiên văn khổng lồ,
chính là độ lớn của chúng, có thể so sánh với một sân đá
banh. Chúng được xây ngoài trời, trên đỉnh núi lạnh, và
phải chịu đựng gió, động đất, trên một địa bàn không
vững. Ngoài ra, do nặng đến 10 000 tấn nên ELT có
khuynh hướng lún xuống bởi trọng lượng của chúng. Mặc
dù vậy, chúng cần phải được làm việc với độ chính xác đủ
nhạy để làm ánh sáng hội tụ lại một điểm", Gs Gilmore đã
tuyên bố với BBC.
Hàng ngàn miếng "ngói" thủy tinh được kiểm soát bởi máy vi tính.
Trong thực tế, không thể nào chế tạo một tấm gương khổng lồ duy nhất và hoàn
hảo với đường kính 100 mét rồi phải kéo lên đỉnh núi được.
Muốn có kích thước mong muốn, tấm guơng chính phải được cắt nhỏ ra thành
hàng ngàn miếng "ngói" thủy tinh. Những miếng ngói này sẽ được điều khiển
bằng một hệ thống máy thu và piston chính xác (piston de précision) để hội tụ ánh
sáng thành một điểm duy nhất.
Nhiều hiệu ứng quang học cho phép các kính thiên văn hiện nay nhìn xuyên qua
các dao động trong khí quyển của trái đất, cũng sẽ được dùng để làm hình ảnh
tuyệt hảo hơn.
Hai dự án được kết hợp với nhau:
Nhiều dự án cho ELT được nghiên cứu từ nhiều năm nay. Hai dự án chính là
Euro-50 và Owl, một do Thụy Ðiển đề ra và một của đài thiên văn Âu Châu ESO
(The European Southern Observatory, l'Observatoire austral Européen)
Tim Hawarden, một nhà khoa học tham gia dự án ELT của Astronomy
Technology Centre tại Edimbourg (Anh quốc) tuyên bố rằng lợi ích từ máy móc
của thế hệ tương lai này (ELT) là vô cùng lớn.
"Thí dụ, chúng ta có thể nhìn thấy những hành tinh giống như trái đất của chúng
ta, nếu có, quay theo quỹ đạo xung quanh những vì sao ở cách xa hàng chục năm
ánh sáng, và có thể còn khám phá ra thành phần khí quyển của chúng nữa."
