116
KỸ THUẬT TẬP MẠNH CƠ VỚI MÁY ISOKINETIC
I. ĐẠI CƢƠNG
Tập Isokinetic là một phương pháp tăng cường sức mạnh cơ dược áp dụng trong
chuyên khoa phục hồi chức năng. Máy tập có thiết bị đo và ghi lại lực cơ (Dynometer),
sau khi hệ thống trong máy sẽ nhận được thông tin về lực cơ của người bệnh, máy sẽ tự
điều chỉnh lực cản sao cho phù hợp với lực cơ để đảm bảo người tập duy trì được tốc độ
tập không đổi.
Hiện nay có nhiều hệ thống máy tập Isokinetic như Biodex, Cybex…
II. CHỈ ĐỊNH
Tăng cường sức mạnh cơ với các trường hợp:
Sau mổ chấn thương chỉnh hình: tái tạo dây chằng chéo, mổ vỡ sụn chêm, gẫy
xương đùi, xường chầy, sau bong gân.
Bệnh lý thần kinh: tai biến mạch não, tổn thương tủy sống Parkinson, sơ cứng
rải rác, chấn thương tủy sống…
Bệnh lý cơ xương khớp: thoái hóa khớp, viêm khớp ổn định.
Bệnh rối loạn chuyển hóa: thừa cân, béo phì, đái tháo đường type 2…
Bệnh lý hô hấp mạn tính: bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, hen phế quản, viêm
phổi kẽ, giãn phế quản, ung thư phổi.
III. CHỐNG CHỈ ĐỊNH
Động kinh, có thai, sử dụng Corticoid kéo dài trên 3 tháng, bệnh lý thần kinh
cần theo dõi, bệnh lý toàn thân chưa kiểm soát cần theo dõi như thiếu máu, chóng mặt
cấp, lo ng xương nặng, mới phẫu thuật, đau thắt ngực không ổn định, tình trạng nhiễm
trùng…
Tại chỗ :
Khớp giả, xương không liền hoặc gẫy xương trong giai đoạn bất động.
Sau mổ tái tạo dây chằng trước 3 tháng.
Hạn chế tầm vận động khớp không cho phép cử động, có khối u tại vùng can
thiệp, vùng tập có tổ chức phần mềm viêm (khớp viêm, tràn dịch), xương và mô mềm
đang trong thời gian liền sẹo…
IV. CHUẨN BỊ
1. Ngƣời thực hiện
117
Bác sĩ phục hồi chức năng và kỹ thuật viên phục hồi chức năng.
2. Phƣơng tiện
Máy tập Isokinetic Hệ thống Cybex, Biodex…
3. Ngƣời bệnh
Người bệnh được đánh giá chỉ số RPmax (khối lượng tạ lớn nhất mà người
bệnh có thể nâng trong 10 lần liên tiếp) cho các nhóm cơ yêu cầu tập luyện hoặc đo sức
mạnh cơ đẳng trường.
Người bệnh được giải thích mục đích và quy trình tập, được hướng dẫn cách tự
dừng tập bằng núm ấn dừng dành cho người bệnh khi đau, khi mệt hay xuất hiện các
dấu hiệu toàn thân như chóng mặt, đau ngực…
Được hướng dẫn giai đoạn khởi động và thời gian phục hồi trước và sau tập,
lưu ý thở đều trong khi tập tránh nín thở.
4. Hồ sơ bệnh án
Ghi chép đầy đủ các thông tin về người bệnh, chỉ định điều trị rõ ràng.
V. TIẾN HÀNH
Bƣớc 1. Khởi động
Người bệnh khởi động và thư giãn 5 - 10 phút bằng bài tập kéo giãn hoặc đạp xe
trước tập.
Bƣớc 2
Đưa người bệnh vào máy tập, cố định thân mình, kết nối Dynamometer với người bệnh.
Bƣớc 3. Bật công tắc nguồn, cài đặt các thông số của người bệnh vào máy.
Lựa chọn chế độ điều trị: sức bền hay sức mạnh cơ.
Lựa chọn kiểu tập: đẳng trường hay đẳng trương (Đẳng trương: lệch tâm, đồng
tâm hay phối hợp), chuỗi đóng hay chuỗi mở.
Lựa chọn biên độ cử động khớp khi tập: ví dụ 30o, 45o hay 60o.
Lựa chọn cường độ tập dựa theo RPmax hoặc lực cơ đẳng trường tối đa trung
bình từ 40- 60% RPmax hoặc 40%-60% lực cơ đẳng trường tối đa.
Tốc độ tập: tùy theo mục đích chỉ định: tốc độ chậm cho sợi loại II, tốc độ
nhanh cho sợi loại I, tăng dần tốc độ tập.
Lặp lại: từ 1 - 5 lần.
Số chuỗi tập (Seri): 1 - 10.
Bƣớc 4. Thời gian hồi phục: áp dụng bài tập kéo giãn 2 - 3 phút
118
Thời gian tập: 15 - 30 phút (tuỳ vào tình trạng sức khoẻ, tuổi của từng người
bệnh), số buổi tập từ 3 - 5 buổi/tuần.
VI. THEO DÕI
Theo nhịp tim, huyết áp trước và sau khi tập.
Các dấu hiệu đau mỏi cơ, chuột rút, đau đầu, chóng mặt, đau ngực.
Cần dừng tập khi người bệnh có các biểu hiện trên.
VII. XỬ TRÍ TAI BIẾN
Đau cơ: nếu xuất hiện đau cơ cần ngừng tập, điều chỉnh lại lực cản, số lần lặp
và số chuỗi tập (tăng dần), có thể dùng thuốc giảm đau. Kê thuốc giảm đau nếu cần thiết.
Nếu người bệnh có đau tức ngực, chóng mặt dừng tập, báo bác sĩ để khám và
xử trí theo phác đồ.