Kỹ thuật viên chẩn đoán - Hệ thống khởi động

HÖ thèng khëi ®éng

M« t¶

Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n Kh¸i qu¸t 1. M« t¶ m¸y khëi ®éng

V× ®éng c¬ kh«ng thÓ tù khëi ®éng nªn cÇn ph¶i cã mét ngo¹i lùc ®Ó khëi ®éng ®éng c¬ ®èt trong. §Ó khëi ®éng ®éng c¬, m¸y khëi ®éng lµm quay trôc khuûu th«ng qua vµnh r¨ng. M¸y khëi ®éng cÇn ph¶i t¹o ra m« men lín tõ nguån ®iÖn h¹n chÕ cña ¾c qui ®ång thêi ph¶i gän nhÑ. V× lý do nµy ng­êi ta dïng mét m« t¬ ®iÖn mét chiÒu trong m¸y khëi ®éng. §Ó khëi ®éng ®éng c¬ th× trôc khuûu ph¶i quay nhanh h¬n tèc ®é quay tèi thiÓu. Tèc ®é quay tèi thiÓu ®Ó khëi ®éng ®éng c¬ kh¸c nhau tuú theo cÊu tróc ®éng c¬ vµ t×nh tr¹ng ho¹t ®éng, th­êng tõ 40 - 60 vßng/ phót ®èi víi ®éng c¬ x¨ng vµ tõ 80 - 100 vßng/phót ®èi víi ®éng c¬ diesel. * M« t¬ ®iÖn mét chiÒu M« t¬ ®iÖn mét chiÒu gåm cã mét cuén c¶m vµ cuén øng ®­îc m¾c nèi tiÕp ®­îc dïng ®Ó t¹o ra m« men quay cùc ®¹i khi m¸y khëi ®éng b¾t ®Çu lµm viÖc. (1/2)

2. C¸c lo¹i m¸y khëi ®éng (1) Lo¹i gi¶m tèc • M¸y khëi ®éng lo¹i gi¶m tèc dïng m« t¬ tèc ®é cao. • M¸y khëi ®éng lo¹i gi¶m tèc lµm t¨ng m« men xo¾n b»ng c¸ch gi¶m tèc ®é quay cña phÇn øng lâi m« t¬ nhê bé truyÒn gi¶m tèc. • PÝtt«ng cña c«ng t¾c tõ ®Èy trùc tiÕp b¸nh r¨ng chñ ®éng ®Æt trªn cïng mét trôc víi nã vµo ¨n khíp víi vµnh r¨ng.

(2) M¸y khëi ®éng lo¹i th«ng th­êng • B¸nh r¨ng dÉn ®éng chñ ®éng ®­îc ®Æt trªn cïng mét trôc víi lâi m« t¬ (phÇn øng) vµ quay cïng tèc ®é víi lâi. • CÇn dÉn ®éng ®­îc nèi víi thanh ®Èy cña c«ng t¾c tõ ®Èy b¸nh r¨ng chñ

®éng vµ lµm cho nã ¨n khíp víi vµnh r¨ng. (3) M¸y khëi ®éng lo¹i b¸nh r¨ng hµnh tinh • M¸y khëi ®éng lo¹i b¸nh r¨ng hµnh tinh dïng bé truyÒn hµnh tinh ®Ó gi¶m tèc ®é quay cña lâi (phÇn øng) cña m« t¬. • B¸nh r¨ng dÉn ®éng khëi ®éng ¨n khíp víi vµnh r¨ng th«ng qua cÇn

dÉn ®éng gièng nh­ tr­êng hîp m¸y khëi ®éng th«ng th­êng. (4) M¸y khëi ®éng PS (M« t¬ gi¶m tèc hµnh tinh-r«to thanh dÉn) • M¸y khëi ®éng nµy sö dông c¸c nam ch©m vÜnh cöu ®Æt trong cuén c¶m. • C¬ cÊu ®ãng ng¾t ho¹t ®éng gièng nh­ m¸y khëi ®éng lo¹i b¸nh r¨ng hµnh tinh. (2/2)

-1-

HÖ thèng khëi ®éng

Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n Kh¸i qu¸t

§Æc tÝnh 1. §Æc tÝnh cña m« t¬ khëi ®éng mét chiÒu (1) Mèi quan hÖ gi÷a tèc ®é, m« men vµ c­êng ®é dßng ®iÖn VÒ c¬ b¶n m¹ch ®iÖn cña m« t¬ chØ lµ c¸c cuén d©y. Gi¸ trÞ ®iÖn trë trong m¹ch rÊt nhá v× chØ cã ®iÖn trë cña c¸c cuén d©y. Theo ® Þnh luËt «m gi¸ trÞ dßng ®iÖn sÏ t¨ng rÊt lín khi ®iÖn ¸p ¾c qui (12 V) lµ kh«ng ®æi vµ gi¸ trÞ ®iÖn trë cña m¹ch lµ rÊt nhá. KÕt qu¶ lµ phÇn lín dßng ®iÖn ®i tíi m¸y khëi ®éng vµ m« men xo¾n cùc ®¹i ®­îc t¹o ra ngay khi m¸y khëi ®éng b¾t ®Çu lµm viÖc. V× m« t¬ vµ m¸y ph¸t ®iÖn cã cÊu t¹o t­¬ng tù nhau, nªn ®iÖn ¸p theo chiÒu ng­îc l¹i (søc ®iÖn ®éng ®¶o chiÒu) ®­îc t¹o ra khi m« t¬ quay lµm nhi Ôu dßng mét chiÒu. V× søc ®iÖn ®éng c¶m øng nµy t¨ng lªn khi tèc ®é m¸y khëi ®éng t¨ng lªn do ®ã dßng ®iÖn ch¹y qua m« t¬ gi¶m ®i lµm cho m« men xo¾n vµ dßng mét chiÒu còng gi¶m theo. Tham kh¶o • Tû sè truyÒn gi÷a b¸nh r¨ng dÉn ®éng vµ vµnh r¨ng xÊp xØ tõ 1 :10 tíi

1:15.

• C«ng suÊt ®Çu ra cña m¸y khëi ®éng khi míi b¾t ®Çu lµm viÖc lµ rÊt thÊp v× m« men xo¾n lín vµ tèc ®é cña m¸y khëi ®éng thÊp nh­ng c«ng suÊt nµy t¨ng lªn tíi gi¸ trÞ cùc ®¹i theo sù thay ®æi cña m« men xo¾n vµ tèc ®é cña m¸y khëi ®éng vµ sau ®ã gi¶m ®i. C«ng suÊt m¸y khëi ®éng ®­îc biÓu diÔn b»ng ®­êng cong trªn h×nh vÏ theo sù thay ®æi cña m« men xo¾n vµ tèc ®é cña m¸y khëi ®éng.

(2) Mèi quan hÖ gi÷a dßng ®iÖn vµ ®iÖn ¸p Khi m¸y khëi ®éng b¾t ®Çu lµm viÖc, ®iÖn ¸p ë cùc cña ¾c qui gi¶m xuèng do c­êng ®é dßng ®iÖn trong m¹ch gi¶m xuèng. Khi c­êng ®é dßng ®iÖn trong m¹ch lín th× kh«ng thÓ bá qua dßng ®iÖn trong m¹ch cña ¾c qui. Theo ®Þnh luËt «m sôt ¸p t¨ng lªn khi gi¸ trÞ dßng ®iÖn trong m¹ch t¨ng lªn. Sôt ¸p gi¶m xuèng khi gi¸ trÞ dßng ®iÖn trong m¹ch gi¶m xuèng vµ ®iÖn ¸p ¾c qui l¹i trë vÒ gi¸ trÞ b×nh th­êng. (1/1)

M¸y khëi ®éng lo¹i gi¶m tèc

C¸c bé phËn M¸y khëi ®éng lo¹i gi¶m tèc gåm cã c¸c bé phËn sau ®©y. 1. C«ng t¾c tõ 2. PhÇn øng (lâi cña m« t¬ khëi ®éng) 3. Vá m¸y khëi ®éng 4. Chæi than vµ gi¸ ®ì chæi than 5. Bé truyÒn b¸nh r¨ng gi¶m tèc 6. Li hîp khëi ®éng 7. B¸nh r¨ng dÉn ®éng khëi ®éng vµ then xo¾n.

(1/1)

M¸y khëi ®éng lo¹i gi¶m tèc

CÊu t¹o 1. C«ng t¾c tõ C«ng t¾c tõ ho¹t ®éng nh­ lµ mét c«ng t¾c chÝnh cña dßng ®iÖn ch¹y tíi m« t¬ vµ ®iÒu khiÓn b¸nh r¨ng dÉn ®éng khëi ®éng b»ng c¸ch ®Èy nã vµo ¨n khíp víi vµnh r¨ng khi b¾t ®Çu khëi ®éng vµ kÐo nã ra sau khi khëi ®éng. Cuén kÐo ®­îc cuèn b»ng d©y cã ®­êng kÝnh lín h¬n cuén gi÷ vµ lùc ®iÖn tõ cña nã t¹o ra lín h¬n lùc ®iÖn tõ ®­îc t¹o ra bëi cuén gi÷. 2. PhÇn øng vµ æ bi cÇu PhÇn øng t¹o ra lùc lµm quay m« t¬ vµ æ bi cÇu ®ì cho lâi (phÇn øng) quay ë tèc ®é cao. 3. Vá m¸y khëi ®éng Vá m¸y khëi ®éng nµy t¹o ra tõ tr­êng cÇn thiÕt ®Ó cho m« t¬ ho¹t ®éng. Nã còng cã chøc n¨ng nh­ mét vá b¶o vÖ c¸c cuén c¶m, lâi cùc vµ khÐp kÝn c¸c ®­êng søc tõ. Cuén c¶m ®­îc m¾c nèi tiÕp víi phÇn øng.

-2-

HÖ thèng khëi ®éng

CÊu t¹o

Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n M¸y khëi ®éng lo¹i gi¶m tèc

4. Chæi than vµ gi¸ ®ì chæi than

Chæi than ®­îc tú vµo c æ gãp cña phÇn øng bëi c¸c lß xo ®Ó cho dßng ®iÖn ®i tõ cuén d©y tíi phÇn øng theo mét chiÒu nhÊt ® Þnh. Chæi than ®­îc lµm tõ hçn hîp ®ång - c¸cbon nªn nã cã tÝnh dÉn ®iÖn tèt vµ kh¶ n¨ng chÞu ¨n mßn lín. C¸c lß xo chæi than nÐn vµo cæ gãp phÇn øng vµ lµm cho phÇn øng dõng l¹i ngay sau khi m¸y khëi ®éng bÞ ng¾t.

Gîi ý: NÕu c¸c lß xo chæi than bÞ yÕu ®i hoÆc c¸c chæi than bÞ mßn cã thÓ lµm cho tiÕp ®iÓm ®iÖn gi÷a chæi than vµ cæ gãp kh«ng ®ñ ®Ó dÉn ®iÖn. §iÒu nµy lµm cho ®iÖn trë ë chç tiÕp xóc t¨ng lªn lµm gi¶m dßng ®iÖn cung cÊp cho m« t¬ vµ dÉn ®Õn gi¶m m« men. 5. Bé truyÒn gi¶m tèc

Bé truyÒn gi¶m tèc truyÒn lùc quay cña m« t¬ tíi b¸nh r¨ng dÉn ®éng khëi ®éng vµ lµm t¨ng m« men xo¾n b»ng c¸ch lµm chËm tèc ®é cña m« t¬. Bé truyÒn gi¶m tèc lµm gi¶m tèc ®é quay cña m« t¬ víi tû sè lµ 1/3 - 1/4 vµ nã cã mét li hîp khëi ®éng ë bªn trong.

6. Li hîp khëi ®éng • Li hîp khëi ®éng truyÒn chuyÓn ®éng quay cña m« t¬ tíi ®éng c¬ th«ng qua b¸nh r¨ng chñ ®éng khëp ®éng. • §Ó b¶o vÖ m¸y khëi ®éng khái bÞ háng hãc bëi sè vßng quay cao ®­îc

t¹o ra khi ®éng c¬ ®· ®­îc khëi ®éng ng­êi ta bè trÝ li hîp khëi ®éng nµy. §ã lµ li hîp khëi ®éng lo¹i mét chiÒu cã c¸c con l¨n. 7. B¸nh r¨ng khëi ®éng chñ ®éng vµ then xo¾n

B¸nh r¨ng dÉn ®éng khëi ®éng vµ vµnh r¨ng truyÒn lùc quay tõ m¸y khëi ®éng tíi ®éng c¬ nhê sù ¨n khíp an toµn gi ÷a chóng. B¸nh r¨ng dÉn ®éng khëi ®éng ®­îc v¸t m Ðp ®Ó ¨n khíp ®­îc d Ô dµng. Then xo¾n chuyÓn lùc quay vßng cña m« t¬ thµnh lùc ®Èy b¸nh r¨ng dÉn ®éng khëi ®éng vµ trî gióp cho viÖc ¨n khíp vµ ng¾t sù ¨n khíp cña b¸nh r¨ng dÉn ®éng khëi ®éng víi vµnh r¨ng.

-3-

HÖ thèng khëi ®éng

Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n M¸y khëi ®éng lo¹i gi¶m tèc

Hót vµo

Ho¹t ®éng 1. C«ng t¾c tõ (1) Kh¸i qu¸t C«ng t¾c tõ cã hai chøc n¨ng: • §ãng ng¾t m« t¬ • ¡n khíp vµ ng¾t b¸nh r¨ng khëi ®éng dÉn ®éng khëi ®éng víi vµnh r¨ng. C«ng t¾c tõ nµy còng ho¹t ®éng theo ba b­íc khi m¸y khëi ®éng ho¹t ®éng. • • Gi÷ • Håi vÞ (nh¶ vÒ) H×nh bªn tr¸i d­íi ®©y tãm t¾t nguyªn lý ho¹t ®éng cña c«ng t¾c tõ. Gîi ý khi söa ch÷a: • NÕu cã hë m¹ch trong cuén hót, th× nã kh«ng thÓ hót ®­îc pÝtt«ng vµ do ®ã m¸y khëi ®éng kh«ng thÓ khëi ®éng ®­îc (kh«ng cã tiÕng kªu ho¹t ®éng cña c«ng t¾c tõ).

• NÕu c«ng t¾c chÝnh tiÕp xóc kÐm, th× dßng ®iÖn ®i ®Õn cuén c¶m vµ phÇn øng rÊt khã kh¨n vµ tèc ®é cña m¸y khëi ®éng gi¶m xuèng. • NÕu cã hë m¹ch trong cuén gi÷, th× nã kh«ng thÓ gi÷ ®­îc pÝtt«ng vµ cã thÓ lµm cho pÝtt«ng ®i vµo nh¶y ra mét c¸ch liªn tôc. (1/10)

(2) Nguyªn lý ho¹t ®éng <1> KÐo (Hót vµo) Khi bËt kho¸ ®iÖn lªn vÞ trÝ START, dßng ®iÖn cña ¾c qui ®i vµo cuén gi÷ vµ cuén kÐo. Sau ®ã dßng ®iÖn ®i tõ cuén kÐo tíi phÇn øng qua cuén c¶m lµm quay phÇn øng víi tèc ®é thÊp. ViÖc t¹o ra lùc ®iÖn tõ trong c¸c cuén gi÷ vµ cuén kÐo sÏ lµm tõ ho¸ c¸c lâi cùc vµ do vËy pÝtt«ng cña c«ng t¾c tõ bÞ kÐo vµovµo lâi cùc cña nam ch©m ®iÖn. Nhê sù kÐo nµy mµ b¸nh r¨ng dÉn ®éng khëi ®éng bÞ ®Èy ra vµ ¨n khíp víi vµnh r¨ng b¸nh ®µ ®ång thêi ®Üa tiÕp xóc sÏ bËt c«ng t¾c chÝnh lªn. H×nh bªn tr¸i d­íi ®©y s Ï tãm t¾t chiÒu dßng ®iÖn trong m¹ch ë b­íc k Ðo vµo Gîi ý khi söa ch÷a: §Ó duy tr× ®iÖn ¸p kÝch ho¹t c«ng t¾c tõ, mét sè xe cã r¬le khëi ®éng ®Æt gi÷a kho¸ ®iÖn vµ c«ng t¾c tõ. (2/10)

-4-

HÖ thèng khëi ®éng

Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n M¸y khëi ®éng lo¹i gi¶m tèc

Ho¹t ®éng <2> Gi÷ Khi c«ng t¾c chÝnh ®­îc bËt lªn, th× kh«ng cã dßng ®iÖn ch¹y qua cuén gi÷, cuén c¶m vµ cuén øng nhËn trùc tiÕp dßng ®iÖn tõ ¾c qui. Cuén d©y phÇn øng sau ®ã b¾t ®Çu quay víi vËn tèc cao vµ ®éng c¬ ®­îc khëi ®éng. ë thêi ®iÓm nµy pÝtt«ng ®­îc gi÷ nguyªn t¹i vÞ trÝ chØ nhê lùc ®iÖn tõ cña cuén gi÷ v× kh«ng cã lùc ®iÖn tõ ch¹y qua cuén hót. H×nh bªn tr¸i d­íi ®©y cho ta biÕt dßng ®iÖn ch¹y trong m¹ch ë b­íc "gi÷".

(3/10)

<3> Nh¶ håi vÒ Khi kho¸ ®iÖn ®­îc xoay tõ vÞ trÝ START sang vÞ trÝ ON, dßng ®iÖn ®i tõ phÝa c«ng t¾c chÝnh tíi cuén gi÷ qua cuén kÐo. ë thêi ®iÓm nµy v× lùc ®iÖn tõ ®­îc t¹o ra bëi cuén kÐo vµ cuén gi÷ triÖt tiªu lÉn nhau nªn kh«ng gi÷ ®­îc pÝtt«ng. Do ®ã pÝtt«ng bÞ kÐo l¹i nhê lß xo håi vÞ vµ c«ng t¾c chÝnh bÞ ng¾t lµm cho m¸y khëi ®éng dõng l¹i. H×nh bªn tr¸i d­íi ®©y cho ta biÕt dßng ®iÖn ch¹y trong m¹ch ë b­íc nh¶ vÒ.

(4/10)

-5-

HÖ thèng khëi ®éng

Ho¹t ®éng 2. Li hîp m¸y khëi ®éng

Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n M¸y khëi ®éng lo¹i gi¶m tèc

(5/10)

1) Ho¹t ®éng <1> Khi ®éng c¬ quay khëi ®éng Khi b¸nh r¨ng li hîp (bªn ngoµi) quay nhanh h¬n trôc then (bªn trong) th× con l¨n li hîp bÞ ®Èy vµo chç hÑp cña r·nh vµ do ®ã lùc quay cña b¸nh r¨ng li hîp ®­îc truyÒn tíi trôc then. <2> Sau khi khëi ®éng ®éng c¬ Khi trôc then (bªn trong) quay nhanh h¬n b¸nh r¨ng li hîp (bªn ngoµi), th× con l¨n li hîp b Þ ®Èy ra ch ç réng cña r ·nh lµm cho b¸nh r¨ng li hîp quay kh«ng t¶i. Gîi ý khi söa ch÷a: NÕu ly hîp mét chiÒu ho¹t ®éng nh­ khi li hîp m¸y khëi ®éng tr­ît th× ®éng c¬ kh«ng thÓ quay mÆc dï m¸y khëi ®éng ®ang lµm viÖc. (6/10)

3. C¬ cÊu ¨n khíp vµ nh¶ (1) Kh¸i qu¸t C¬ cÊu ¨n khíp / nh¶ cã hai chøc n¨ng. • ¡n khíp b¸nh r¨ng dÉn ®éng khëi ®éng víi vµnh r¨ng b¸nh ®µ. • Ng¾t sù ¨n khíp gi÷a b¸nh r¨ng dÉn ®éng khëi ®éng víi vµnh r¨ng b¸nh ®µ. (7/10)

-6-

HÖ thèng khëi ®éng

Ho¹t ®éng (2) C¬ cÊu ¨n khíp

Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n M¸y khëi ®éng lo¹i gi¶m tèc

Khi c¸c mÆt ®Çu cña b¸nh r¨ng dÉn ®éng khëi ®éng vµ vµnh r¨ng ®i vµo ¨n khíp víi nhau nhê t¸c ®éng kÐo cña c«ng t¾c tõ vµ Ðp lß xo dÉn ®éng l¹i. Sau ®ã c«ng t¾c chÝnh ®­îc bËt lªn vµ lùc quay cña phÇn øng t¨ng lªn. Mét phÇn lùc quay ®­îc chuyÓn thµnh lùc ®Èy b¸nh r¨ng dÉn ®éng khëi ®éng nhê then xo¾n. Nãi c¸ch kh¸c b¸nh r¨ng dÉn ®éng khëi ®éng ®­îc ®­a vµo ¨n khíp víi vµnh r¨ng b¸nh ®µ nhê lùc hót cña c«ng t¾c tõ vµ lùc quay cña phÇn øng vµ lùc ®Èy cña then xo¾n. (8/10)

Gîi ý: B¸nh r¨ng dÉn ®éng khëi ®éng vµ vµnh r¨ng ®­îc v¸t mÐp ®Ó viÖc ¨n khíp ®­îc dÔ dµng.

(9/10)

(3) C¬ cÊu nh¶ khíp

Khi b¸nh r¨ng dÉn ®éng khëi ®éng lµm quay vµnh r¨ng th× xuÊt hiÖn ¸p lùc cao trªn bÒ mÆt r¨ng cña hai b¸nh r¨ng. V× tèc ®é quay cña ®éng c¬ (vµnh r¨ng) trë nªn cao h¬n so víi b¸nh r¨ng dÉn ®éng khëi ®éng khi khëi ®éng ®éng c¬, nªn vµnh r¨ng lµm quay b¸nh r¨ng dÉn ®éng. Mét phÇn cña lùc quay nµy ®­îc chuyÓn thµnh lùc ®Èy däc trôc nhê then xo¾n ®Ó ng¾t sù ¨n khíp gi ÷a b¸nh r¨ng dÉn ®éng khëi ®éng vµ vµnh r¨ng. C¬ cÊu li hîp m¸y khëi ®éng ng¨n kh«ng cho lùc quay cña m¸y khëi ®éng truyÒn tíi b¸nh r¨ng dÉn ®éng khëi ®éng tõ vµnh r¨ng b¸nh ®µ. KÕt qu¶ lµ ¸p lùc gi ÷a c¸c bÒ mÆt r¨ng cña hai b¸nh r¨ng gi¶m xuèng vµ b¸nh r¨ng dÉn ®éng ®­îc kÐo ra khái sù ¨n khíp mét c¸ch dÔ dµng. V× lùc hót cña c«ng t¾c tõ b Þ mÊt ®i nªn lß xo håi v Þ ®ang bÞ nÐn sÏ ®Èy b¸nh r¨ng dÉn ®éng khëi ®éng l¹i vÒ vÞ trÝ cò vµ hai b¸nh r¨ng sÏ kh«ng cßn ¨n khíp n÷a. (10/10)

-7-

HÖ thèng khëi ®éng

Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n M¸y khëi ®éng th«ng th­êng

C¸c cÊu t¹o kh¸c cña m¸y khëi ®éng Lo¹i th«ng th­êng 1. Sù kh¸c nhau vÒ cÊu t¹o gi÷a m¸y khëi ®éng th«ng th­êng vµ lo¹i

gi¶m tèc (h×nh bªn tr¸i)

2. Sù ¨n khíp/ nh¶ khíp cña b¸nh r¨ng dÉn ®éng (1) C«ng t¾c tõ CÊu t¹o cña c«ng t¾c tõ cña m¸y khëi ®éng lo¹i th«ng th­êng vÒ c¬ b¶n gièng nh­ c«ng t¾c tõ cña m¸y khëi ®éng lo¹i gi¶m tèc. Tuy nhiªn lo¹i nµy kÐo pÝtt«ng ®Ó ®­a b¸nh r¨ng dÉn ®éng vµo ¨n khíp vµ nh¶ khíp trong khi m¸y khëi ®éng lo¹i gi¶m tèc ®Èy pÝtt«ng ®Ó thùc hiÖn thao t¸c nµy. (2) CÇn ®Èy dÉn ®éng CÇn ®Èy dÉn ®éng khëi ®éng truyÒn chuyÓn ®éng cña c«ng t¾c tõ tíi b¸nh r¨ng dÉn ®éng khëi ®éng. Nhê chuyÓn ®éng nµy b¸nh r¨ng dÉn ®éng ®­îc ®­a vµo ¨n khíp vµ nh¶ khíp víi vµnh r¨ng. (3) Lß xo dÉn ®éng Lß xo dÉn ®éng ®­îc ®Æt trong cÇn ®Èy dÉn ®éng hoÆc trong c«ng t¾c tõ. Lß xo dÉn ®éng cña m¸y khëi ®éng lo¹i th«ng th­êng ho¹t ®éng gièng nh­ lß xo håi vÞ cña m¸y khëi ®éng lo¹i gi¶m tèc. 3. C¬ cÊu gi¶m tèc V× m¸y khëi ®éng lo¹i th«ng th­êng cã thÓ t¹o ra m« men ®ñ lín ®Ó cã thÓ khëi ®éng ®éng c¬ nhê phÇn øng lín, nªn lo¹i nµy kh«ng cÇn c¬ cÊu gi¶m tèc. V× lý do nµy nªn phÇn øng ®­îc nèi trùc tiÕp víi b¸nh r¨ng dÉn ®éng khëi ®éng. (1/6)

4. C¬ cÊu phanh (1) Kh¸i qu¸t chung Mét sè m¸y khëi ®éng lo¹i th«ng th­êng ®­îc trang bÞ mét c¬ cÊu phanh ®Ó dõng m« t¬ l¹i nÕu ®éng c¬ kh«ng khëi ®éng ®­îc. C¬ cÊu phanhcòng ®­îc dïng ®Ó ®iÒu khiÓn tèc ®é cao cña m« t¬ ngay sau khi ®éng c¬ khëi ®éng. Tham kh¶o: Mét sè m¸y khëi ®éng lo¹i th«ng th­êng vµ lo¹i gi¶m tèc kh¸c kh«ng cã c¬ cÊu phanh lµ v× nh÷ng lý do sau ®©y: • PhÇn øng cã khèi l­îng nhá vµ lùc qu¸n tÝnh nhá. • Lùc Ðp cña chæi than lín. • Bé truyÒn gi¶m tèc t¹o ra lùc ma s¸t. Tuy nhiªn cã mét sè m¸y khëi ®éng c ì lín (lo¹i 24 V) cã trang b Þ c¬ cÊu phanh b»ng ®iÖn. (2) Ho¹t ®éng Lß xo phanh vµ vµ ®Üa phanh h·m ®Èy phÇn øng tú vµo khung ë ®Çu cæ gãp ®Ó t¹o ra lùc h·m.

M¸y khëi ®éng lo¹i hµnh tinh: 1. Sù kh¸c nhau vÒ cÊu t¹o gi÷a m¸y khëi ®éng lo¹i hµnh tinh, m¸y khëi ®éng lo¹i gi¶m tèc, m¸y khëi ®éng lo¹i th«ng th­êng (h×nh bªn tr¸i)

2. Sù ¨n khíp / nh¶ khíp cña b¸nh r¨ng chñ ®éng (1) Lß xo dÉn ®éng Lß xo dÉn ®éng ®­îc ®Æt trong c«ng t¾c tõ. Lß xo dÉn ®éng ho¹t ®éng gièng nh­ lß xo dÉn ®éng cña m¸y khëi ®éng lo¹i gi¶m tèc vµ m¸y khëi ®éng lo¹i th«ng th­êng. Gîi ý: C«ng t¾c tõ vµ cÇn ®Èy dÉn ®éng ho¹t ®éng gièng nh­ c«ng t¾c tõ vµ cÇn ®Èy dÉn ®éng cña m¸y khëi ®éng lo¹i th«ng th­êng. (3/6)

-8-

HÖ thèng khëi ®éng

Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n M¸y khëi ®éng lo¹i th«ng th­êng

C¸c t¹o kh¸c cña m¸y khëi ®éng 3. C¬ cÊu gi¶m tèc (1) CÊu t¹o

CÇn dÉn cña bé truyÒn hµnh tinh cã ba b¸nh r¨ng hµnh tinh. C¸c b¸nh r¨ng hµnh tinh ¨n khíp víi b¸nh r¨ng mÆt trêi ë phÝa trong vµ b¸nh r¨ng hµnh tinh ¨n khíp víi b¸nh r¨ng bao ë phÝa ngoµi. Th«ng th­êng b¸nh r¨ng bao ®­îc cè ®Þnh. (2) §Æc tÝnh

TØ sè truyÒn gi¶m cña bé truyÒn hµnh tinh lµ 1 :5 vµ phÇn øng nhá h¬n vµ tèc ®é cña nã nhanh h¬n so víi m¸y khëi ®éng lo¹i gi¶m tèc. §Ó bé truyÒn ho¹t ®éng ªm ng­êi ta th­êng chÕ t¹o b¸nh r¨ng bao b»ng chÊt dÎo. M¸y khëi ®éng lo¹i hµnh tinh cã thiÕt b Þ hÊp thô m« men thõa ®Ó tr¸nh cho b¸nh r¨ng bao bÞ háng. (4/6)

(3) Ho¹t ®éng

Khi b¸nh r¨ng mÆt trêi ®­îc phÇn øng dÉn ®éng, b¸nh r¨ng hµnh tinh quay xung quanh b¸nh r¨ng bao vµ lµm cho cÇn dÉn quay. KÕt qu¶ lµ tèc ®é cña cÇn dÉn cïng víi c¸c b¸nh r¨ng hµnh tinh gi¶m xuèng lµm cho m« men xo¾n truyÒn tíi b¸nh r¨ng dÉn ®éng khëi ®éng t¨ng lªn. (5/6)

-9-

HÖ thèng khëi ®éng

Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n M¸y khëi ®éng lo¹i th«ng th­êng

C¸c cÊu t¹o kh¸c cña m¸y khëi ®éng Tham kh¶o: ThiÕt bÞ hÊp thô m« men: B»ng c¸ch lµm quay b¸nh r¨ng bao, ®Üa ly hîp ¨n khíp víi b¸nh r¨ng bao bÞ tr­ît vµ do ®ã hÊp thô m« men thõa.

(6/6)

M¸y khëi ®éng PS (M« t¬ gi¶m tèc hµnh tinh- r«to thanh dÉn) 1. Cuén c¶m

Tham kh¶o

Thay v× sö dông c¸c cuén c¶m nh­ trong m¸y khëi ®éng th«ng th­êng, m¸y khëi ®éng lo¹i PS sö dông hai lo¹i nam ch©m vÜnh cöu: Nam ch©m chÝnh vµ nam ch©m ®Æt gi÷a c¸c cùc. Nam ch©m chÝnh vµ nam ch©m ®Æt gi ÷a c¸c cùc ®­îc x¾p xÕp xen k Ï nhau trong v á m¸y khëi ®éng. Tõ c¸ch s¾p ®Æt nµy lµm cho tõ th«ng ®­îc t¹o ra gi÷a c¸c nam ch©m chÝnh vµ nam ch©m ®Æt gi÷a c¸c cùc bæ sung cho nhau t¹o nªn tõ th«ng t æng lín h¬n. Ngoµi viÖc t¨ng l­îng tõ th«ng, cÊu tróc nµy cßn rót ng¾n ®­îc chiÒu dµi t æng céng cña vá m¸y khëi ®éng. (1/2)

-10-

HÖ thèng khëi ®éng

Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n Tham kh¶o

M¸y khëi ®éng PS (M« t¬ gi¶m tèc hµnh tinh- r«to thanh dÉn) 2. PhÇn øng Thay v× sö dông d©y dÉn d¹ng trßn nh­ trong m¸y khëi ®éng lo¹i th«ng th­êng m¸y khëi ®éng lo¹i PS sö dông d©y dÉn h×nh vu«ng. ë cÊu tróc nµy c¸c d©y dÉn h×nh vu«ng cã thÓ ®¹t ®­îc c¸c ®iÒu kiÖn gièng nh­ khi cuèn c¸c d©y dÉn h×nh trßn nh­ng kh«ng lµm t¨ng khèi l­îng. KÕt qu¶ lµ m« men xo¾n cao lªn ®ång thêi cuén øng còng trë nªn gän h¬n. V× bÒ mÆt cña d©y dÉn h×nh vu«ng lµm cæ gãp nªn chiÒu dµi tæng céng cña lo¹i PS ®­îc rót ng¾n.

(2/2)

KiÓm tra

KiÓm tra ®iÖn ¸p cña ¾c qui Khi m¸y khëi ®éng ho¹t ®éng ®iÖn ¸p ë cùc cña ¾c qui gi¶m xuèng do c­êng ®é dßng ®iÖn ë trong m¹ch lín. ThËm chÝ ngay c¶ khi ®iÖn ¸p ¾c qui b×nh th­êng tr­íc khi ®éng c¬ khëi ®éng, mµ m¸y kh«ng thÓ khëi ®éng b×nh th­êng trõ khi mét l­îng ®iÖn ¸p ¾c qui nhÊt ®Þnh tån t¹i khi m¸y khëi ®éng b¾t ®Çu lµm viÖc. Do ®ã cÇn ph¶i ®o ®iÖn ¸p cùc cña ¾c qui sau ®©y khi ®éng c¬ ®ang quay khëi ®éng. 1. KiÓm tra ®iÖn ¸p cùc cña ¾c qui. BËt kho¸ ®iÖn ®Õn vÞ trÝ START vµ tiÕn hµnh ®o ®iÖn ¸p gi÷a c¸c cùc cña ¾c qui. §iÖn ¸p tiªu chuÈn: 9.6 V hoÆc cao h¬n NÕu ®iÖn ¸p ®o ®­îc thÊp h¬n 9.6 V th× ph¶i thay thÕ ¾c qui. Gîi ý: • NÕu m¸y khëi ®éng kh«ng ho¹t ®éng hoÆc quay chËm, th× tr­íc hÕt ph¶i kiÓm tra xem ¾c qui cã b×nh th­êng kh«ng.

• ThËm chÝ ngay c¶ khi ®iÖn ¸p ë cùc cña ¾c qui ®o ®­îc lµ b×nh th­êng, th× nÕu c¸c cùc cña ¾c qui bÞ mßn hoÆc rØ còng cã thÓ lµm cho viÖc khëi ®éng khã kh¨n v× ®iÖn trë t¨ng lªn lµm gi¶m ®iÖn ¸p ®Æt vµo m« t¬ khëi ®éng khi bËt kho¸ ®iÖn ®Õn vÞ trÝ START. (1/2)

-11-

HÖ thèng khëi ®éng

2. KiÓm tra ®iÖn ¸p ë cùc 30 Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n

BËt kho¸ ®iÖn ®Õn vÞ trÝ START tiÕn hµnh ®o ®iÖn ¸p gi÷a cùc 30 vµ ®iÓm tiÕp m¸t. §iÖn ¸p tiªu chuÈn: 8.0 V hoÆc cao h¬n

NÕu ®iÖn ¸p thÊp h¬n 8.0 V, th× ph¶i söa ch ÷a hoÆc thay thÕ c¸p cña m¸y khëi ®éng.

Gîi ý: VÞ trÝ vµ kiÓu d¸ng cña cùc 30 cã thÓ kh¸c nhau tuú theo lo¹i m« t¬ khëi ®éng nªn ph¶i kiÓm tra vµ x¸c ® Þnh ®óng cùc nµy theo tµi liÖu h­íng dÉn söa ch÷a. 3. KiÓm tra ®iÖn ¸p cùc 50 BËt kho¸ ®iÖn ®Õn vÞ trÝ START, tiÕn hµnh ®o ®iÖn ¸p gi÷a cùc 50 cña m¸y khëi ®éng víi ®iÓm tiÕp m¸t. §iÖn ¸p tiªu chuÈn 8.0 V hoÆc cao h¬n. NÕu ®iÖn ¸p thÊp h¬n 8.0 V ph¶i kiÓm tra cÇu tr× , kho¸ ®iÖn, c«ng t¾c khëi ®éng sè trung gian, r¬le m¸y khëi ®éng, r¬le khëi ®éng li hîp,...ngay lóc ®ã. Tham kh¶o s¬ ®å m¹ch ®iÖn, söa ch÷a hoÆc thay thÕ c¸c chi tiÕt háng hãc. Gîi ý: • M¸y khëi ®éng cña xe cã c«ng t¾c khëi ®éng ly hîp kh«ng ho¹t ®éng trõ

khi bµn ®¹p ly hîp ®­îc ®¹p hÕt hµnh tr×nh.

• Trong c¸c xe cã hÖ thèng chèng trém, nÕu hÖ thèng bÞ kÝch ho¹t th× cã mét sè lo¹i m¸y khëi ®éng sÏ kh«ng ho¹t ®éng, v× r¬le cña m¸y khëi ®éng ë tr¹ng th¸i ng¾t ngay c¶ khi kho¸ ®iÖn ë vÞ trÝ START. (2/2)

-12-

HÖ thèng khëi ®éng Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n

Bài tập

Hãy sử dụng các bài tập này để kiểm tra mức hiểu biết của bạn về các tài liệu trong chương này. Sau khi trả lời mỗi bài tập, bạn có thể dùng nút tham khảo để kiểm tra các trang liên quan đến câu hỏi về câu hỏi đó. Khi các bạn có câu trả lời đúng, hãy trở về văn bản để duyệt lại tài liệu và tìm câu trả lời đúng. Khi đã trả lời đúng mọi câu hỏi, bạn có thể chuyển sang chương tiếp theo.

-13-

HÖ thèng khëi ®éng Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n

Câu hỏi- 1 Hãy trọn câu trả lời đúng (từ a đến d) cho mỗi loại máy khởi động sau đây (từ 1 đến 4).

Loại giảm tốc Loại thông thường 1. 2.

Loại hành tinh Loại PS (Mô tơ giảm tốc hành tinh-rôto đoạn dẫn) 3. 4.

a) Loại này không có cần đẩy dẫn động.

b) Loại này dùng nam châm vĩnh cửu thay vì cuộn cảm.

c) Loại này không có cơ cấu giảm tốc.

d) Bộ truyền hành tinh giảm tốc của phần ứng. Cuộn cảm và cuộn ứng được mắc nối tiếp với nhau.

Trả lời: 1. 2. 3. 4.

Câu hỏi- 2 Những câu nào sau đây liên quan đến đặc tính của mô tơ khởi động một chiều là đúng?

1.

Khi tốc độ mô tơ tăng lên, thì mô men xoắn cũng tăng lên. Khi cường độ dòng điện tăng lên, thì mô men xoắn giảm xuống. 2.

3. Mô men xoắn cực đại có được khi mô tơ bắt đầu quay. Khi mô tơ quay nhanh hơn thì cường độ dòng điện tăng lên. 4.

Câu hỏi- 3

Hãy chọn câu trả lời đúng (từ a tới d) cho mỗi cụm chi tiết sau đây (từ 1 tới 4).

Công tắc từ Phần ứng 1. 2.

Vỏ máy khởi động Bộ truyền giảm tốc/ bộ truyền hành tinh 3. 4.

a) Nó giảm tốc độ quay của phần ứng để tăng mô men xoắn.

b) Nó là công tắc chính để cho dòng điện đi tới mô tơ.

c) Nó có các cuộn cảm ở bên trong.

d) Nó tự quay để quay bánh răng chủ động.

2. 3. 4.

Trả lời: 1.

-14-

HÖ thèng khëi ®éng Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n

Câu hỏi- 4

Những câu nào sau đây về nguyên lý hoạt động công tắc từ là sai?

1.

2.

3. Kéo vào Nhả về Giảm tốc Giữ 4.

Câu hỏi- 5

Những câu nào sau đây về cấu tạo của máy khởi động loại hành tinh là sai?

1.

2.

3. Công tắc từ đẩy bánh răng chủ động ra nhờ đòn dẫn động. Loại này có li hợp máy khởi động. Loại này sử dụng bộ truyền hành tinh để giảm tốc độ. Loại này có bộ phận hãm 4.

-15-