Cao §×nh S¬n – Gv L©m nghiÖp (s-u tÇm)
1
Ch-¬ng tr×nh m«n häc
Cao §×nh S¬n, Bé mon L©m nghiÖp
Tªn m«n häc:
TiÕng ViÖt: L©m sinh häc ®« thÞ
TiÕng Anh: urban Silviculture
Tæng sè tiÕt: 60 Sè ®¬n vÞ häc tr×nh: 4
Trong ®ã: Lý thuyÕt: 45 tiÕt
Thùc tËp ngo¹i nghiÖp: 1 tuÇn.
1. VÞ trÝ vµ môc ®Ých yªu cÇu cña m«n häc :
1.1. VÞ trÝ m«n häc: L©m sinh häc ®« thÞ lµ mét m«n häc chuyªn m«n trong ch-¬ng tr×nh
tr×nh ®µo t¹o kü s- ngµnh L©m nghiÖp ®« thÞ.
L©m sinh häc ®« thÞ cã liªn hÖ mËt thiÕt víi c¸c m«n khoa häc kh¸c, nh- sinh th¸i l©m
viªn, m«i tr-êng ®« thÞ, sinh lý thùc vËt, v-ên -¬m c©y xanh ®« thÞ, v.v...
1.2. Môc ®Ých: Cung cÊp cho sinh viªn c¬ së lý thuyÕt vµ kü n¨ng thùc thi c¸c biÖn ph¸p
kü thuËt trång vµ nu«i d-ìng rõng m«i sinh, rõng phong c¶nh.
1.3. Yªu cÇu: Sau khi häc xong ch-¬ng tr×nh, sinh viªn cã kh¶ n¨ng tæ chøc tèt c¸c ho¹t
®éng s¶n xuÊt tõ kh©u thiÕt kÕ, chØ ®¹o thi c«ng: trång, ch¨m sãc, nu«i d-ìng rõng.
2. Ph©n phèi ch-¬ng tr×nh
Sè tiÕt
Ch-¬ng T. sè L.thuyÕt Th.hµnh B.tËp lín
Bµi më ®Çu 1 1 0 0
Ch-¬ng 1: NhËn thøc chung vÒ L©m sinh
häc ®« thÞ 4 4 0 0
Ch-¬ng 2: Nguyªn lý, kü thuËt t¹o rõng 15 15 0 0
Ch-¬ng 3: Nguyªn lý, kü thuËt nu«i d-ìng
rõng 10 10 0 0
Ch-¬ng 4: Phôc håi vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng
rõng ®« thÞ 10 10
Ch-¬ng 5: Kü thuËt thiÕt kÕ trång rõng m«i
sinh vµ rõng c¶nh quan 5 5 0 0
Tæng céng 45 45 0 0
3. Néi dung ch-¬ng tr×nh m«n häc
PhÇn I : lý thuyÕt
Tæng sè tiÕt : 45 tiÕt
Bµi më ®Çu
( Lý thuyÕt: 1 tiÕt)
1. TÇm quan träng cña rõng ®« thÞ
2. Môc ®Ých, yªu cÇu cña m«n häc
3. Quan hÖ cña m«n L©m sinh häc ®« thÞ víi c¸c m«n häc kh¸c
Ch-¬ng 1
nhËn thøc chung vÒ l©m sinh häc ®« thÞ
(Tæng sè tiÕt lý thuyÕt: 4 tiÕt)
1.1. Rõng ®« thÞ
1.1.1. Quan niÖm vÒ rõng ®« thÞ
Rõng b¶o vÖ m«i tr-êng vµ rõng phong c¶nh: ph¶i v× môc ®Ých b¶o vÖ m«i tr-êng lµm s¹ch
kh«ng khÝ lµm ®Ñp m«i tr-êng sèng cña con ng-êi t¨ng c-êng søc khoÎ. B¶o vÖ m«i tr-êng vµ
phong c¶nh ph¶i kÕt hîp víi nhau nh-ng do ®Þa ®iÓm kh¸c nhau mµ cã nh÷ng thiªn lÖch, n¬i d©n
c- ®«ng ®óc « nhiÔm m«i tr-êng nghiªm träng th× nghiªng vÒ b¶o vÖ m«i tr-êng, nh÷ng khu
phong c¶nh ®iÒu d-ìng ngo¹i « thµnh phè n©ng cao m«i tr-êng nghØ ng¬i du lÞch th× nghiªng
nÆng vÒ trång rõng phong c¶nh. VÊn ®Ò ch¨m sãc vµ kinh doanh rõng b¶o vÖ m«i tr-êng vµ rõng
phong c¶nh chiÕm mét ®Þa vÞ cµng ngµy cµng quan träng trong c«ng t¸c L©m NghiÖp cña nhiÒu
Cao §×nh S¬n – Gv L©m nghiÖp (s-u tÇm)
2
n-íc trªn thÕ giíi mét mÆt ®Ó lo¹i trõ « nhiÔm kh«ng khÝ trong c¸c khu c«ng nghiÖp ph¸t triÓn,
mét mÆt ®Ó kh«ng ngõng ®¸p øng nhu cÇu nghØ ng¬i du lÞch cña nh©n d©n thµnh phè vµ ngo¹i «.
C©y vïng ven: C¸c c©y ven ®-êng ven s«ng ven lµng ven nhµ mäc thµnh hµng hoÆc mäc linh
tinh nã kh«ng ph¶i thµnh rõng nh-ng cã mét ®Þa vÞ rÊt quan träng trong c«ng t¸c L©m NghiÖp
t-¬ng ®-¬ng víi mét lo¹i rõng. C©y vïng ven võa cã chøc n¨ng s¶n xuÊt phßng hé vµ lµm ®Ñp
c¶nh quan võa chiÕm mét kh«ng gian kh¸ lín cã ¸nh s¸ng ®Çy ®ñ ®iÒu kiÖn ®Êt ph©n kh¸ tèt, cho
nªn tiÒm lùc s¶n xuÊt cña c©y vïng ven rÊt lín. Ng-êi ta tÝnh r»ng trång 2 hµng c©y 2 bªn ®-êng
dµi 1km t-¬ng ®-¬ng víi s¶n l-îng cña 1ha rõng. Nh÷ng khu ®ång b»ng sau khi ®· lµm ruéng
hoÆc thuû lîi ho¸ cã thÓ thùc hiÖn mét m¹ng l-íi rõng b¶o vÖ ®ång ruéng t¨ng thªm s¶n l-îng gç
-u ho¸ ®iÒu kiÖn m«i tr-êng vµ c¶i thiÖn cuéc sèng nh©n d©n.
CÇn chØ râ r»ng viÖc ph©n chia lo¹i rõng cã mét tÝnh t-¬ng ®èi nhÊt ®Þnh. Chøc n¨ng chñ yÕu
cña rõng lµ c¨n cø ®Ó chia lo¹i rõng mµ chøc n¨ng cña mäi lo¹i rõng kh«ng ph¶i ®¬n thuÇn vÝ dô
rõng phßng hé ph¸t huy hiÖu Ých phßng hé lµ chñ yÕu nh-ng ®ång thêi còng cã nh÷ng l-îng gç
nhÊt ®Þnh phôc vô cho s¶n xuÊt cßn cã mét gi¸ trÞ tham quan th-ëng thøc vµ rõng lÊy gç lµ rõng
ch¨m sãc theo môc ®Ých chñ yÕu lµ lÊy gç nh-ng ®· lµ mét quÇn x· rõng th× quÇn x· ®ã ph¶i cã
c©y cao to c¶i thiÖn ®-îc m«i tr-êng sinh th¸i ph¸t huy ®-îc hiÖu Ých phßng hé. Rõng kinh tÕ th×
lÊy qu¶ vµ s¶n phÈm ngoµi gç lµ chñ yÕu nh-ng ph¶i cã t¸c dông phßng hé nhÊt ®Þnh vµ thËm chÝ
cã thÓ më mét ®iÓm tham quan du lÞch. Cho nªn khi x¸c ®Þnh mét lo¹i rõng th× ph¶i ®Æc biÖt chó
ý ®Õn chøc n¨ng chñ yÕu cña nã.
1.1.2. Chøc n¨ng cña rõng ®« thÞ
1.1.3. Nh÷ng ®Æc thï cña rõng ®« thÞ
1.2. L©m sinh häc ®« thÞ
1.2.1. §Þnh nghÜa l©m sinh häc ®« thÞ
1.2.2. L-îc sö ph¸t triÓn l©m sinh häc ®« thÞ
1.2.3. Néi dung cña l©m sinh häc ®« thÞ
1.2.4. Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu m«n häc
1.3. Tãm t¾t ch-¬ng
Ch-¬ng 2
Nguyªn lý, kü thuËt t¹o rõng
(Tæng sè tiÕt lý thuyÕt: 15 tiÕt)
2.1. §iÒu kiÖn tù nhiªn n¬i trång rõng
2.1.1. Kh¸i niÖm n¬i trång rõng
2.1.2. C¸c nh©n tè cÊu thµnh n¬i trång rõng
2.1.2.1. §iÒu kiÖn lËp ®Þa cña n¬i trång rõng
- §Þnh nghÜa
- Ph©n chia ®iÒu kiÖn lËp ®Þa
2.1.2.2. Tr¹ng th¸i hoµn c¶nh cña n¬i trång rõng
- §Þnh nghÜa
- Ph©n chia tr¹ng th¸i hoµn c¶nh cña n¬i trång rõng
- B·i cá
- B·i r¸c
- Kho¶ng trèng trong ®« thÞ
- NghÜa trang
- BÕn b·i
(Mçi lo¹i tr¹ng th¸i hoµn c¸nh sÏ tr×nh bµy: nguyªn nh©n h×nh thµnh; ®Æc ®iÓm thùc vËt,
c¸c c«ng tr×nh x©y dùng c¬ b¶n; ®Æc ®iÓm ®Êt ®ai vµ ®¸nh gi¸ nh÷ng thuËn lîi, khã kh¨n
®èi víi c«ng t¸c trång rõng)
2.1.2.3. Quan hÖ gi÷a ®iÒu kiÖn lËp ®Þa, tr¹ng th¸i hoµn c¶nh vµ c«ng t¸c trång rõng
2.2. C¸c biÖn ph¸p kü thuËt trång, ch¨m sãc nu«i d-ìng vµ b¶o vÖ rõng
2.2.1. Chän loµi c©y trång
- ý nghÜa cña chän lo¹i c©y trång
2. C¬ së cña chän loµi c©y trång
Cao §×nh S¬n – Gv L©m nghiÖp (s-u tÇm)
3
N-íc ta cã nguån gièng c©y rÊt phong phó cã h¬n 8000 loµi c©y gç trong ®ã cã h¬n 2000
loµi c©y gç lín vµ h¬n 1000 loµi c©y kinh tÕ ®Æc dông. Dùa vµo c¸c ®Æc tÝnh cña loµi ®Ó chän lo¹i
c©y vÒ thùc chÊt lµ lµm cho ®Æc tÝnh loµi c©y thÝch häp víi tÝnh chÊt cña ®Êt trång rõng. Do tÝnh
®a d¹ng cña loµi vµ tÝnh phøc t¹p cña ®Æc tÝnh ®ã, tÝnh ®a biÕn cña ®iÒu kiÖn t- nhiªn l¹i thªm
nghiªn cøu khoa häc c¬ së sinh vËt vµ nh÷ng tÝch luü tµi liÖu ch-a ®ñ trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Êt
®ai kh¸c nhau cho nªn viÖc chän lo¹i c©y trång rõng vÉn cßn Ýt loµi vµ gÆp nh÷ng khã kh¨n nhÊt
®Þnh.
2.1 §Æc tÝnh sinh vËt häc.
§Æc tÝnh sinh vËt häc cña loµi c©y bao gåm ®Æc tÝnh h×nh th¸i häc, ®Æc tÝnh gi¶i phÉu vµ ®Æc
tÝnh di truyÒn cña loµi. Nh÷ng loµi c©y to yªu cÇu mét kh«ng gian dinh d-ìng lín, s¶n l-îng
cµnh l¸ vµ gç cao, hiÖu qu¶ lµm ®Ñp vµ c¶i thiÖn m«i tr-êng sÏ m¹nh. Nh÷ng khu rõng lÊy gç,
rõng phßng hé, rõng phong c¶nh vµ rõng quèc phßng còng yªu cÇu ®iÒu kiÖn lËp ®Þa kh¸ cao, c¸c
s¶n vËt quang hîp ph©n bè ë trªn c©y cã sù kh¸c nhau chñ yÕu ë th©n c©y th× lµm rõng lÊy gç.
Nh÷ng s¶n vËt quang hîp tËp trung ë cµnh l¸ th× lµm rõng gç cñi; th©n c©y tuy cao to nh-ng t¸n
c©y, cµnh, l¸, vá c©y ®Ñp hoÆc mµu s¾c hoa qu¶ cã thÓ lµm rõng phong c¶nh. Nãi chung lu«n
lu«n ®èi víi nh÷ng ®Æc ®iÓm thÝch hîp víi nh÷ng ®iÒu kiÖn kh« h¹n th× chÝnh ph¶i xuÊt hiÖn phô
ph¶i Ýt yªu cÇu tÇng ®Êt s©u ph¶i chän nh÷ng c©y ph¸t triÓn th× míi thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn kh«
h¹n, mét sè loµi c©y ¸p suÊt thÈm thÊu cña dÞch tÕ bµo cao cã ®Æc tÝnh chèng h¹n vµ chèng mÆn.
2.2. §Æc tÝnh sinh th¸i häc
§Æc tÝnh sinh th¸i häc cña loµi c©y lµ chØ loµi c©y ®ã cã kh¶ n¨ng thÝch øng víi ®iÒu kiÖn m«i
tr-êng do tÝnh thÝch øng l©u dµi ®· h×nh thµnh ®Æc tÝnh sinh th¸i häc ®Æc h÷u cña loµi c©y Êy.
Loµi c©y yªu cÇu nh÷ng ®iÒu kiÖn m«i tr-êng chñ yÕu biÓu hiÖn mèi quan hÖ víi ¸nh s¸ng, n-íc,
nhiÖt ®é vµ ®Êt, mèi quan hÖ loµi c©y vµ ¸nh s¸ng biÓu hiÖn chñ yÕu lµ tÝnh chÞu bãng ®Æc tÝnh
quang hîp vµ chu kú ¸nh s¸ng. TÝnh chÞu bãng biÓu hiÖn kh¶ n¨ng sinh tån vµ t¸i sinh d-íi t¸n
rõng, c¨n cø vµo kh¶ n¨ng ®ã chia thµnh 2 lo¹i: c©y -a s¸ng vµ c©y chÞu bãng. Khi chän lo¹i c©y
trång ph¶i c¨n cø vµo ®iÒu kiÖn ¸nh s¸ng cña loµi, ph¶i s¾p xÕp nã trong mét ®iÒu kiÖn lËp ®Þa
thÝch hîp, vÝ dô loµi c©y -a s¸ng lµm c©y tiªn phong trång rõng. C¬ së sinh lý chÞu bãng cña c©y
gç lµ tèc ®é quang hîp vµ c-êng ®é, chu kú ¸nh s¸ng vµ mét sè nh©n tè kh¸c. HiÖn t-îng chu kú
¸nh s¸ng lµ ph¶n ¸nh ban ngµy vµ ban ®ªm cña c©y ¶nh h-ëng chñ yÕu cña chu kú ¸nh s¸ng lµ sù
ra hoa, ®iÒu kiÖn ban ngµy dµi th× ra hoa sÏ nhiÒu, còng cã nh÷ng c©y thuéc vÒ c©y ngµy võa thêi
gian chiÕu s¸ng ®ªm ngµy yªu cÇu kh¸ nghiªm kh¾c. §iÒu ®¸ng tiÕc lµ nghiªn cøu hiÖn t-îng chu
kú ¸nh s¸ng cña c¸c loµi c©y ch-a ®-îc nhiÒu.
Lo¹i c©y kh¸c nhau yªu cÇu nhiÖt l-îng còng kh¸c nhau, nã liªn quan víi ph©n bè n»m
ngang vµ ph©n bè th¼ng ®øng. Nh÷ng c©y ph©n bè ë phÝa B¾c ®é cao mÆt biÓn cao yªu cÇu nhiÖt
l-îng thÊp ng-îc l¹i nh÷ng c©y ë phÝa Nam vµ ®é cao mÆt biÓn thÊp th× yªu cÇu nhiÖt l-îng cao
vµ thuéc vÒ c¸c loµi c©y nhiÖt ®íi.
Do rõng sèng trong mét hÖ sinh th¸i rõng cã quan hÖ víi ®é cao cho nªn khi ®¸nh gi¸, ph¸n
®o¸n vµ chän lo¹i c©y trång ph¶i lÊy quÇn x· rõng hay hÖ sinh th¸i lµm c¬ së, ®iÒu ®ã rÊt quan
träng.
2.2.1. Khu ph©n bè tù nhiªn
Ph©n bè tù nhiªn cña loµi c©y lµ mét c¨n cø c¬ së ®Ó ph¸n ®o¸n vµ chän c©y trång. Tr-íc hÕt
ph¶i vËn dông nh÷ng tri thøc vÒ lÞch sö ®Þa lý thùc vËt vµ thùc b× tæng hîp ®Ó x¸c ®Þnh khu ph©n
bè tù nhiªn cña loµi. Khu ph©n bè tù nhiªn cã thÓ ph¶n ¸nh kÕt cÊu sinh th¸i cña mét loµi lµ mét
kÕt qu¶ ¶nh h-ëng tæng hîp cña nh©n tè ®ã trong m«i tr-êng vµ c¹nh tranh, ®ång thêi còng ph¶n
¸nh kh¶ n¨ng thÝch øng cña loµi. Khi tiÕn hµnh ph©n tÝch khu ph©n bè tr-íc hÕt ph¶i lµm râ tÝnh
chÊt ®Þa lý cña toµn bé khu ph©n bè, c¸c lo¹i h×nh ph©n bè (khÐp kÝn hay gi¸n ®o¹n), t×nh h×nh
h×nh thµnh d-íi khu ph©n bè (râ rÖt hay xen kÏ) trªn c¬ së nh÷ng tµi liÖu khu ph©n bè cã thÓ gi¶i
®¸p cho chóng ta mét sè vÊn ®Ò liªn quan ®Õn khu ph©n bè: khu ph©n bè trung t©m, khu ph©n bè
lín nhÊt c¸c sè liÖu liªn quan ®Õn loµi nh- ph©n bè b×nh qu©n vµ ph©n bè giíi h¹n vÒ ®é sinh
tr-ëng. §-¬ng nhiªn quan hÖ h×nh thµnh loµi vµ ph©n bè khu vùc kh«ng thÓ chØ gi¶i thÝch ë ®iÒu
kiÖn m«i tr-êng mµ ph¶i gi¶i thÝch qu¸ tr×nh biÕn ®æi trong thêi kú b¨ng hµ tån t¹i ®Õn b©y giê.
VÝ dô c©y Thuû sam lµ loµi c©y quý hiÕm ph©n bè ë vïng T©y B¾c tËp trung chØ 600km
2
sau ®ã
Cao §×nh S¬n – Gv L©m nghiÖp (s-u tÇm)
4
míi trång më réng vµ dÉn gièng thµnh c«ng trong di truyÒn häc ®· gi÷ ®-îc kh¶ n¨ng thÝch øng
réng r·i h¬n.
CÇn chó ý biªn ®é sinh th¸i loµi vµ biªn ®é sinh lý cã sù kh¸c nhau vÝ dô loµi c©y -a s¸ng
nh- Th«ng cã ph¹m vi ph©n bè rÊt réng, tÝnh thÝch øng kh¸ m¹nh cã tÝnh chÞu h¹n h¬n c©y -a
bãng. Nh-ng trong quÇn x· rõng do c¹nh tranh cña loµi biªn ®é sinh lý cña nã l¹i bÞ h¹n chÕ biÓu
hiÖn phaan bè cña Th«ng trong c¸c loµi c©y l¸ réng thÓ hiÖn sù th-a thít mµ trong ®iÒu kiÖn kh«
h¹n do kh«ng c¹nh tranh mµ h×nh thµnh c¸c ®¸m dµy.
2.2.2. Nh÷ng loµi nhËp néi
Nh÷ng c©y nhËp tõ ngoµi vµo gäi lµ c©y ngo¹i lai hay nhËp néi.
Dï lµ c©y b¶n ®Þa cã nh÷ng -u ®iÓm thÝch øng víi m«i tr-êng ë ®ã vµ t¸i sinh tù nhiªn,
nh-ng kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i cã s¶n l-îng cao th©n th¼ng hoÆc phï hîp víi môc ®Ých trång cho
nªn nhËp néi nh÷ng loµi c©y ë ngoµi lµ rÊt cÇn thiÕt. Trong thùc tÕ nhiÒu n-íc trªn thÕ giíi ®Òu
nhËp néi vµ thu ®-îc nh÷ng thµnh c«ng thËm chÝ trong ch¨m sãc rõng ®i¹ ph-¬ng chiÕm mét vÞ
trÝ v« cïng quan träng. VÝ dô rÊt nhiÒu c©y l¸ kim ë bê biÓn T©y Mü ®· nhËp vµo T©y ¢u cïng
mét ®é cao ®· thu ®-îc nh÷ng thµnh c«ng râ rÖt. ë New Zealand ®· nhËp tõ Mü loµi Th«ng bøc
x¹ vµ ®· trë thµnh ngµnh s¶n xuÊt chÝnh cña L©m nghiÖp. ë phÝa B¾c Trung Quèc ®· trång c©y
HoÌ dÉn tõ phÝa Nam vµ ®· biÓu hiÖn rÊt tèt.
2.3. §Æc tÝnh l©m häc
§Æc tÝnh l©m häc chñ yÕu lµ tæ thµnh kÕt cÊu mËt ®é vµ loµi tõ ®ã h×nh thµnh tÝnh chÊt s¶n
l-îng trªn diÖn tÝch. Do ®Æc tÝnh sinh vËt häc, sinh th¸i häc kh¸c nhau møc ®é kü thuËt ch¨m sãc
còng kh¸c nhau dÉn ®Õn tÝnh chÊt l©m häc cña loµi xuÊt hiÖn tÝnh ®a d¹ng. VÝ dô mét sè loµi c©y
sinh tr-ëng riªng lÎ rÊt tèt s¶n l-îng cña c©y kh¸ cao nh-ng do c-êng ®é ¸nh s¸ng m¹nh cã thÓ
lµm cho mét sè chÊt ®éc d-íi rÔ c©y hoÆc t¸n c©y tiÕt ra mËt ®é trång kh«ng thÓ lín ®-îc kh«ng
thÓ trång tËp trung trªn mét diÖn tÝch lín; mét sè loµi c©y do t¸n c©y khÐp kÝn ®é ®Çy nhá rÊt khã
h×nh thµnh mét m«i tr-êng rõng cã chÊt l-îng cao. Khi chän nh÷ng lo¹i c©y nµy cÇn ph¶i xem
xÐt cÈn thËn.
- C¸c nguyªn t¾c chän lo¹i c©y trång
3. Nguyªn t¾c chän lo¹i c©y trång
Nguyªn t¾c c¬ b¶n chän lo¹i c©y trång rõng cã ba ®iÒu: nguyªn t¾c kinh tÕ häc, nguyªn
t¾c l©m häc vµ nguyªn t¾c sinh th¸i häc. Nguyªn t¾c kinh tÕ häc lµ ph¶i tho¶ m·n c¸c nhu cÇu
cña môc ®Ých trång rõng (bao gåm cgç vµ l©m s¶n ngoµi gç, phßng hé sinh th¸i, lµm ®Ñp c¶nh
quan) nghÜa lµ ph¶i tho¶ m·n yªu cÇu x©y dùng kinh tÕ quèc d©n ®èi víi L©m nghiÖp. Nguyªn t¾c
sinh th¸i häc lµ ®Æc tÝnh loµi c©y cã thÓ thÝch øng víi ®iÒu kiÖn lËp ®Þa cña ®Êt rõng. Hai nguyªn
t¾c ®ã bæ xung cho nhau kh«ng thÓ xem nhÑ mét bªn nµo. Tho¶ m·n nhu cÇu x©y dùng cña nÒn
kinh tÕ quèc d©n nÕu trong trång rõng kh«ng ®¹t ®-îc môc ®Ých ®ã mÆc dï mét tÝnh tr¹ng nµo
®Êy cã thÓ tèt nh-ng ch¼ng ®Ó lµm g× vµ trång nh÷ng loµi cÊy Êy lµ thÊt b¹i nh-ng nÕu ®i ng-îc
l¹i quy luËt c¬ b¶n cña sinh vËt häc chän ®-îc tÝnh -u viÖt cña b¶n th©n loµi ®ã nh-ng trong mét
®iÒu kiÖn nh- vËy còng kh«ng biÓu hiÖn ®-îc ra kh«ng ®¹t ®-îc môc ®Ých trång rõng.
3.1.Nguyªn t¾c kinh tÕ.
Môc ®Ých trång rõng ph¶i g¾n chÆt víi nguyªn t¾c kinh tÕ dï ph¶i c©n nh¾c vµ dù b¸o kü
thuËt kinh tÕ ®-îc sö dông trong thµnh qu¶ ch¨m sãc rõng thuéc vÒ néi dung cña kinh doanh
rõng vµ kinh tÕ L©m nghiÖp nh-ng khi chän lo¹i c©y trång ph¶i cã kiÕn thøc kh«ng thÓ thiÕu
®-îc. §Ó chän lo¹i c©y trång vµ biÖn ph¸p ch¨m sãc rõng chÝnh x¸c ®èi víi rõng lÊy gç th× s¶n
l-îng vµ gi¸ trÞ cña gç lµ chØ tiªu kh¸ch quan nhÊt ®Ó chän. Do c¸c loµi c©y kh¸c nhau, nguån h¹t
gièng kh¸c nhau c¸c biÖn ph¸p ch¨m sãc vµ nu«i c©y con cã mét gi¸ thµnh kh¸c nhau, gi¸ trÞ gç
còng kh¸c nhau do ®ã thu lîi Ých còng kh«ng nh- nhau. Do ®Æc tÝnh cña c©y rõng l©u n¨m míi
thu ®-îc lîi Ých c¸c tiÒn vèn chi cho ch¨m sãc rõng lµ mét viÖc ®Æc biÖt nh-ng lµ mét vÊn ®Ò
quan träng nghÜa lµ kh«ng chØ c¸c loµi c©y kh¸c nhau s¶n sinh ®-îc gi¸ trÞ kh¸c nhau (biÖn ph¸p
ch¨m sãc mµ thêi gian thu lîi Ých kh¸c nhau ®Ó ®Çu t- gi¸ thµnh. VÝ dô loµi c©y chèng chÞu ®-îc
s©u bÖnh h¹i kh¸c nhau th× chi phÝ phßng trõ kh«ng nh- nhau, nh÷ng chi phÝ ®ã ®Òu ph¶i tÝnh vµo
gi¸ thµnh mÆc dï thu nhËp thùc tÕ cã thÓ kh¸c nhau cã nghÜa lµ viÖc chän mét ph-¬ng ¸n ph¶i
dïng nh÷ng ph-¬ng ph¸p phóc lîi ®Ó tiÕn hµnh so s¸nh còng gièng nh- quü tiÕt kiÖm trong Ng©n
hµng, lîi tøc ®-îc dïng ph¶i tÝnh ®Õn rñi ro ng-êi ®Çu t- ph¶i trong c¸c lo¹i ®Çu t- thu ®-îc lîi
Cao §×nh S¬n – Gv L©m nghiÖp (s-u tÇm)
5
tøc tû lÖ lîi tøc kh«ng nªn bao gåm c¶ lîi tøc tån khái Ng©n hµng do sù bï ®¾p t¨ng hµng ho¸ l-u
th«ng.
3.2. Nguyªn t¾c l©m häc
Nguyªn t¾c l©m häc lµ mét kh¸i niÖm réng nã bao gåm nguån sinh s¶n, møc ®é sinh s¶n,
kÕt cÊu rõng vµ kü thuËt kinh doanh dï c¸c kü thuËt vÒ ph-¬ng ph¸p sinh s¶n vµ ch¨m sãc rõng
cã nh÷ng tiÕn bé vÒ khoa häc kü thuËt hiÖn ®¹i rÊt nhanh, nh-ng khi chän lo¹i c©y trång còng
ph¶i phï hîp víi thùc tÕ s¶n xuÊt hiÖn nay. Møc ®é thµnh thôc cña nguån sinh s¶n (gièng), møc
®é phong phó vµ ph-¬ng ph¸p sinh s¶n trùc tiÕp ¶nh h-ëng ®Õn tèc ®é ph¸t triÓn cña sù nghiÖp
ch¨m sãc rõng. VÝ dô nu«i cÊy m« vµ c«ng nghÖ sinh häc cã thÓ lµm cho vËt sinh s¶n thiÕu vµ
trong mét thêi gian ng¾n lµm phong phó ®-îc øng dông nhiÒu lo¹i biÖn ph¸p cã thÓ lµm cho kü
thuËt truyÒn thèng thay thÕ kü thuËt míi vµ kü thuËt ch¨m sãc rõng ph¸t sinh nhiÒu biÕn ®æi to
lín, vÝ dô nh÷ng loµi gi©m hom khã mäc do nghiªn cøu øng dông nhiÒu lo¹i chÊt ho¸ häc ®·
gi©m thµnh c«ng tõ ®ã mµ thu ®-îc vËt liÖu sinh s¶n lín trong nh÷ng vïng kh« h¹n hµm l-îng
n-íc thÊp ng-êi ta ®· nghiªn cøu c¸c kü thuËt tÝch n-íc t-íi n-íc tiÕt kiÖm vµ øng dông ®· më
réng thµnh c«ng. §-¬ng nhiªn xem xÐt vÊn ®Ò kü thuËt ph¶i liªn quan ®Õn vÊn ®Ò kinh tÕ, ®Çu t-,
øng dông kü thuËt míi ph¶i cã mét tû lÖ thÝch øng víi nhu cÇu hiÖu Ých.
3.3. Nguyªn t¾c sinh th¸i häc
Trong toµn bé qu¸ tr×nh trång vµ ch¨m sãc rõng ph¶i kiªn tr× nguyªn t¾c sinh th¸i häc, cã
nghÜa lµ rõng lµ mét hÖ sinh th¸i. Nh÷ng loµi c©y trång rõng lµ bé phËn tæ thµnh quan träng cña
nã, cho nªn chän lo¹i c©y trång ph¶i xem xÐt toµn diÖn c¸c bé phËn tæ thµnh cña hÖ sinh th¸i.
Tr-íc hÕt t×nh h×nh nhiÖt ®é, ®é Èm, ¸nh s¸ng, ®é ph× cña lËp ®Þa lµ nh÷ng yªu cÇu sinh
th¸i cã tho¶ m·n víi loµi c©y hay kh«ng. Thø hai b¶o vÖ tÝnh ®a d¹ng sinh vËt lµ mét nhiÖm vô
quan träng trong viÖc trång vµ ch¨m sãc rõng, chän lo¹i c©y trång ph¶i kiªn tr× nguyªn t¾c tÝnh
®a d¹ng. §iÒu kiÖn lËp ®Þa cµng tèt th× chän sè loµi c©y cµng nhiÒu, rõng cµng phøc t¹p vÒ kÕt cÊu
dinh d-ìng míi ph¸t huy ®-îc tiÒm lùc s¶n xuÊt vµ hiÖu Ých sinh th¸i.
Ngoµi ra chän lo¹i c©y trång ph¶i xem xÐt ®Õn mèi quan hÖ lÉn nhau gi÷a c¸c loµi c©y
trong quÇn x· sinh vËt trong ®ã bao gåm c¶ nh÷ng loµi c©y nhËp néi quan hÖ víi nh÷ng loµi c©y
trong thùc b× tù nhiªn, còng bao gåm c¶ quan hÖ lÉn nhau gi÷a loµi c©y ®-îc chän bëi v× trong
rõng hçn giao c¸c loµi c©y cã nh h-ëng vµ t¸c dông lÉn nhau, chän lo¹i c©y ph¶i xem xÐt ®Õn
møc ®é æn ®Þnh vµ ph-¬ng h-íng ph¸t triÓn cña rõng trång vµ ®iÒu tiÕt c¸c mèi quan hÖ gi÷a c¸c
loµi còng rÊt cÇn thiÕt. §-a viÖc chän läc loµi trë thµnh c¸c tµi liÖu di truyÒn trªn quy m« lín lµ
rÊt quan träng.
+ Nguyªn t¾c kiÕn tróc - c¶nh quan sinh th¸i
+ Nguyªn t¾c sinh vËt
+ Nguyªn t¾c kinh tÕ
- C¨n cø vµo môc ®Ých kinh doanh ®Ó chän lo¹i c©y trång
+ Ph©n lo¹i rõng theo môc ®Ých sö dông
+ Tiªu chuÈn lùa chän loµi c©y trång
5 Chän lo¹i c©y rõng phßng hé m«i tr-êng vµ rõng c©y c¶nh.
Ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm m«i tr-êng sinh th¸i vµ yªu cÇu lôc ho¸ c«ng viªn vµ ®Æc tÝnh
cña loµi ph¶i xem xÐt tæng hîp c¸c chøc n¨ng chñ yÕu nh- ë xung quanh má vµ x-ëng m¸y ph¶i
cã nh÷ng loµi c©y chèng h¬i ®éc nh- (SO
2
, HF, Cl) nh÷ng loµi c©y ®ã ph¶i hÊp thu khÝ bÞ «
nhiÔm. C¨n cø vµo yªu cÇu chän lo¹i c©y trång ph¶i yªu cÇu ®Êt nµo c©y Êy. Hai c¸i ®ã ph¶i nhÊt
trÝ víi nhau. tuú theo ý thøc vÒ m«i tr-êng sinh th¸i cña con ng-êi dÇn dÇn t¨ng lªn mµ viÖc
nghiªn cøu vÒ mÆt nµy cµng ngµy cµng nhiÒu, tÝnh chèng chÞu víi h¬i ®éc cña c©y cã sù kh¸c
nhau râ rÖt cã thÓ cung cÊp viÖc chän lo¹i rõng b¶o vÖ m«i tr-êng (biÓu 2..4).
BiÓu 2-4 BiÓu ph©n cÊp tÝnh chèng chÞu víi khÝ ®éc h¹i cña c¸c loµi c©y
Lo¹i khÝ
®éc h¹i Chèng chÞu m¹nh Chèng chÞu võa Chèng chÞu yÕu
SO
2
Dinh h-¬ng, d©u, hoµ gai,
xÊu hæ, b¸ch, tróc dµo,c¸ng
lß,si, såi, liÔu, xoan, Ng«
®ång Ph¸p
B¹ch l¹p hoÌ, hoµng liªn,
sau sau, d-¬ng, l·nh
sam,long n·o,nho
Pawlonia,thuû sam, ãc
chã
HF §inh h-¬ng, xÊu hæ,anh DÎ,sau sau, hoÌ, nguyÖt Th«ng vá tr¾ng, ®ç