Lịch sử 21 năm của "gã
khổng lồ" công nghệ(1)
Hai mươi năm có lẽ là khoảng
thời gian đủ để xây dựng một
công ty thành công, song để
xây dựng một đế chế hùng mạnh thì tưởng như là
không thể. Ấy thế mà toàn thế giới đang chứng kiến và
ngưỡng mộ điều không thể đó với cái tên Microsoft.
Với doanh thu năm vừa qua đạt 40 tỷ USD cùng 84 ngàn
nhân công làm việc tai 85 quốc gia và cùng lãnh thổ,
Microsoft là công ty sản xuất phần mềm lớn nhất thế giới.
Trong hơn 20 năm, dưới bàn tay chèo lái của chủ tịch Bill
Gates, Microsoft đã đi từ hết thành công này đến thành
công khác, trong đó mỗi thành tựu đều ghi lại dấu mốc
trong lịch sử ngành máy tính hiện đại.
1. Thành lập
Microsoft được thành lâp năm 1975 bởi William H. Gates, III
và Paul Allen, hai người bạn từ thời niên thiếu cùng có
chung niềm đam mê đối với lập trình máy tính. Ngày 1-1-
1975, sau khi đọc tờ tạp chí Điện tử phổ thông đăng tin về
việc sản xuất máy tính Altair 8800, Bill Gates - đang là sinh
viên năm thứ hai của trường Harvard - đã gọi cho nhà sản
xuất MIST (Micro Instrumentation and Telemetry Systems)
đề xuất viết ngôn ngữ lập trình BASIC cho máy này.
Gates chẳng có một trình thông dịch cũng như một hệ
thống Altair nào. Anh và Paul đã phải tranh thủ làm việc 8
tuần trên máy tính của trường để hoàn thành bản demo của
BASIC- ngôn ngữ lập trình đầu tiên được viết cho máy tính
cá nhân. Kết quả là bản demo đã chạy tốt và được MIST
chấp nhận. Sau đó, Paul Allen gia nhập MIST, trở thành
giám đốc phần mềm; còn Bill Gates, nhận ra giá trị to lớn
của ngành phát triển phần mềm từ thành công ban đầu đó,
anh hiểu rằng thời cơ của mình đã đến.
Bill quyết định bỏ học và ngày 4-4-1975, Micro-soft (tên
viết tắt của Microcomputer software - Phần mềm cho máy
tính cá nhân) ra đời tại Albuquerque, New Mexico. Không ít
bạn bè, người thân khi đó đã chỉ trích việc bỏ học của Bill,
nhưng cho tới bây giờ , thực tế đã chứng minh được rằng
Bill đã đúng. Nhiều thanh niên Mỹ bắt chước con đường
của Bill, kể cả việc bỏ học giữa chừng.
Ngày 29-10-1975, cái tên Microsoft (không có dấu gạch
ngang) lần đầu tiên xuất hiện trong một bức thư Bill Gates
gửi cho Paul Allen. Ngày 26-10-1976, Microsoft chính thức
được đăng kí thương hiệu như chúng ta biết ngày nay.
Những khách hàng đầu tiên của Microsoft phải kể đến hãng
sản xuất máy tính non trẻ Apple, nhà sản xuất máy tính
PET Commodore và Tandy Corporation chuyên về laọi máy
tính Radio Shack TRS-80. Năm 1977, Microsoft cho ra mắt
sản phẩm ngôn ngữ thứ hai Microsoft Fortran. Cũng trong
năm này, Bill
Gates chính thức
trở thành chủ
tịch của
Microsoft Corp,
còn Paul Allen là
phó chủ tịch.
2. MS-DOS
Năm 1979, Gates và Allen dời công ty tới Bellevue,
Washington (Công ty chuyển tới trụ sở hiện nay ở Ređmon
năm 1986). Năm 1980 IBM chon Microsoft viết hệ điều hành
cho máy tính cá nhân của họ. Dưới áp lực về thới gian,
Microsoft đã mua lại 86-DOS từ một công ty nhỏ tên là
Seattle Computer Products với giá 50000 đola, rồi cải tiến
nó thành MS-DOS (Microsoft Disk Operating System)
Là một phần trong hợp đồng với IBM, Microsoft được phép
cấp phép sử dụng hệ điều hành này cho các công ty khác.
Tới năm 1984, Microsoft đã cấp phép sử dung MS-DOS
cho 200 nhà sản xuất máy tính cá nhân, biến MS-DOS trở
thành hệ điều hành chuẩn cho máy PC và giúp Microsoft có
bước phát triển vượt bậc trong thập kỉ 80. Năm 1983, Allen
rời khỏi công ty nhưng vẫn có chân trong ban giám đốc tới
năm 2000, và tiếp tục là cổ đông chính của Microsoft.
3. Phần mềm ứng dụng
Cùng với thành công của MS-DOS, Microsoft bắt đầu phát
triển các phần mềm ứng dụng cho máy tính cá nhân. Năm
1982, họ cho ra đời Multiplan, một chương trình bảng tính,
năm tiếp theo là chương trình xử lý văn bản, Microsoft
Word. Năm 1984, Microsoft là một trong số ít các công ty
phần mềm phát triển các ứng dụng cho máy Macintosh -
máy tính các nhân do Apple Computer sản xuất. Những
phần mềm này bao gồm Word, Excel và Work (Một bộ phần
mềm tích hợp) đã đạt được thành công to lớn.
4. Windows
Năm 1985, Microsoft cho ra đời sản phẩm Windows, một
hệ điều hành sử dụng giao diện đồ hoạ người dùng với
những tính năng mở rộng của MS-DOS trong nỗ lực cạnh
tranh với Apple computer. Windows khởi đầu được phát
triển cho những máy tính tương thích với IBM (dựa vào kiến
trúc x86 của Intel), và ngày nay hầu hết mọi phiên bản của
Windows đều được tạo ra cho kiến trúc này (tuy nhiên
Windows NT đã được viết như là một hệ thống xuyên cấu
trúc cho bộ xử lý Intel và MIPS, và sau này đã xuất hiện
trên các cấu trúc PowerPC và DEC Alpha.
Sự phổ biến của Windows đã khiến bộ xử lý của Intel trở
nên phổ biến hơn và ngược lại. Năm 1987, Windows 2.0 ra
đời với cách làm việc được cải tiến và hình thức mới hơn.
Năm 1990 là phiên bản Windows 3.0 mạnh hơn , rồi kế đó
là Windows 3.1 và 3.11. Những phiên bản bày được cài sẵn
trong hầu hết các máy tính cá nhân nên đã nhanh chóng trở
thành đệ điều hành được sử dụng phổ biến nhất. Trong
năm này, Microsoft đã trở thành hãng sản xuất phần
mềm má tính
đầu tiên đạt kỉ
lục 1 tỉ đola
doanh thu
hàng năm.
Khi sự thống trị
của Microsoft
trên thị trường
hệ điều hành cho máy tính cá nhân ngày càng lớn, thì cũng
là lúc công ty này bị buộc tội kinh doanh độc quyền. Năm
1990, Uỷ ban thương mại liên bang (FTC) bắt đầu điều tra
Microsoft với cáo buộc có hành vi độc quyền, nhưng họ
không đi được đến một kết luân cụ thể nào và đành bỏ dở
vụ việc. Tuy nhiên bộ tư pháp Mỹ vẫn âm thầm điều tra.
Năm 1993, Microsoft tung ra sản phẩm Windows NT, một
hệ điều hành cho môi trường kinh doanh. Một năm sau đó,
họ đạt được thoả thuận với bộ tư pháp trong việc thay đổi
cách các hệ điều hành được đăng kí và bán cho các nhà
sản xuất máy tính.
Năm 1995, Windows 95 đã được ra mắt với một giao diện
hoàn toàn mới với nút và menu Start, cho người dùng truy
nhập các chương trình đã cài đặt và nhiều chức năng khác
của hệ điều hành. Hàng triệu bản copy của Windows 95 đã
được bán hết chỉ trong bốn ngày đầu. Vào tháng 9, chính
phủ Trung Quốc đã chọn Windows làm hệ điều hành được
sử dụng ở đất nước này và thảo thuận với Microsoft chuẩn
hoá phiên bản tiếng Trung của hệ điều hành này.
5. Những rắc rối luật pháp
Cuối năm 1997, bộ tư pháp buộc tội Microsoft vi phạm thoả
thuận năm 1994 khi Microsoft buộc các nhà sản xuất máy
tính phải kèm cả Internet Explorer (IE), một trình duyệt
Internet của họ khi cài đặt Windows 95. Chính phủ buộc tội
Microsoft đã lợi dụng một cách bất hợp pháp lợi thế đối với
thị trường hệ điều hành máy tính để dành quyền kiểm soát
thị trường trình duyệt Internet.
Microsoft phản bác lại rằng họ có quyền tăng cường các
chức năng của Windows bằng cách kết hợp các tính năng
cho Internet vào hệ điều hành. Tới cuối năm 1997, Sun
Microsystem đâm đơn kiện Microsoft vi phạm hợp đồng sử
dụng ngôn ngữ lập trình Java của Sun.
Tháng 11-1998, toà án liên bang cấp quận đã xử Microsoft
vì tội chống lại lệnh của toà đưa ra trong vụ kiện của Sun
một năm trước. Lệnh này buộc Microsoft phải sửa lại các
phần mềm của họ để đáp ứng theo những tiêu chuẩn tương
thích của Sun. Cả hai công ty đã giải quyết việc này vào
năm 2001, với việc Microsoft đồng ý trả cho Sun 20 triệu
USD cho việc giới hạn sử dung Java.
Microsoft cũng tạm thời giải quyết vụ chống độc quyền của
Bộ tư pháp hồi đầu năm 1998 bằng cách đồng ý cho phép
các công ty sản xuất máy tính sử dụng phiên bản Windows
95 không kèm theo trình duyệt Internet Explorer. Thế nhưng
tới tháng 5-1998, Bộ tư pháp và 20 bang lại tiến hành khởi
kiện Microsoft với tội danh cản trở cạnh tranh. Vụ kiện buộc
Microsoft phải bán Windows không kèm theo IE mà thay
vào đó là
Navigator của
Nescape
Communicatio
n.
Tháng 11-1999, thẩm phán Thomas Penfield Jackson đã
đưa ra những điều tra của ông về vụ này, trong đó ông
tuyên bố rằng Microsoft đã có hành vi độc quyền trên thị
trường hệ điều hành máy tính cá nhân. Năm 2000, thẩm
phán Jackson buộc Microsoft phải tách làm hai công ty, một
chuyên về hệ điều hành, còn một chuyên về các loại hình
kinh doanh khác như là các phần mềm văn phòng.
Microsoft làm đơn kháng án.
Tháng 6-2001, phiên toà kháng án được tổ chức. Phiên toà
đã bác bỏ phán quyết trước cho rằng Microsoft đã gắn kèm
bất hợp pháp IE vào Windows, trả vụ việc cho một toà án
cấp thấp hơn xử lại theo một chuẩn pháp lý khác. . Toà
kháng án cũng trả vụ Microsoft bị buộc tội vi phạm luật
chống độc quyền cho toà án cấp thấp hơn xem xét.
Phán quyết cuối cùng là yêu cầu Microsoft phải tiết lộ
những thông tin về hệ điều hành Windows cho các đối thủ
cạnh tranh để các phần mềm của họ có thể tương thích với
Windows, đồng thời cho phép các công ty sản xuất máy
tính ẩn đi các biểu tượng kích hoạt các phần mềm ứng
dụng của Windows. Nhờ đó một công ty sản xuất máy tính
có thể sử dụng một trình duyêt khác thay cho IE.
Uỷ ban Châu Âu cũng tiến hành điều tra và ra phán quyết
phạt Microsoft vì tội lạm dụng độc quyền và buộc Microsoft
phải phát hành hai phiên bản Windows tại thị trường Châu
Âu, trong đó một bản không kèm Windows Media Player.
Toà cũng đòi Microsoft phải chia sẻ mã nguồn của Windows
cho các đối thủ cạnh tranh.
6. Những phát triển gần đây
Bất chấp những rắc rối trên pháp đình, Microsoft vẫn tiếp
tục những bước đường kinh doanh thành công của mình.
Tới giữa thập kỉ 90, Microsoft đã bắt đầu mở rộng sang
các lĩnh vực giải trí, truyền hinh và truyền thông.. Năm
1995, Microsoft thành lập Microsoft Network chuyên cung
cấp thông tin, tin tức, giải trí và thư điện tử cho người dùng
máy tính cá nhân.
Năm 1996, Microsoft liên kết với hãng truyền thông NBC
cho ra đời MSNBC. Cũng trong năm này, Microsoft giơí
thiệu sản phẩm Windows CE dành cho PDA. Năm 1997,
Microsoft trả 425 triệu đola để mua WebTV Networks, nhà
cung cấp các thiết bị kết nối TV vơi Internet giá rẻ. Microsoft
cũng đầu tư 1 tỉ USD vào Comcast Corporation, nhà điều
hành truyền hình cáp ở Mỹ như một phần trong nỗ lực mở
rộng khả năng kết nôi
Internet tốc độ cao.
Tháng 6-1998, Microsoft
tung ra phiên bản
Windows 98 có kết hợp
các tính năng hỗ trợ
Internet.
Năm 1999, Microsoft trả 5 tỉ USD cho công ty truyền thông
AT&T Corp để sử dụng hệ điều hành Windows CE cho các
thiết bị cung cấp cho khách hàng với truyền hình cáp, điện
thoại và các dịch vụ Internet tốc độ cao. Cũng năm 1999
công ty phát hành Windows 2000, phiên bản cuối cùng của
Windows NT. Tháng một năm 2000, Bill Gates chuyển giao
vai trò điều hành cho Steve Ballmer. Bản thân Bill Gates
vẫn giữ ghế chủ tịch, đồng thời là kiến truc sư trưởng
chuyên phát triển các sản phẩm và công nghệ mới.
Năm 2001 Microsoft phát hành Windows XP, hệ diều hành
cho người tiêu dùng đầu tiên không dựa trên MS-DOS.
Cũng trong năm này Microsoft giới thiệu Xbox, thiết bị Video
game của công ty. Trong chiến lược công ty cũng có sự
chuyển hướng khi tuyên bố một chiến lược mới mang tên
.Net (Dot Net). Chiến lược này tìm kiếm khả năng cho phép
các thiêt bị đa dạng như PC, PDA, điện thoại di động kết nối
với nhau qua Internet, đồng thời tự động hoá các chức
năng của máy tính.
Trong thế kỉ 21, Microsoft sẽ phát triển các chương trình
kinh doanh bao gồm các phiên bản mới của Microsoft
Network, kết nối không dây cho Internet. Năm 2003, công ty
bắt đầu chú trọng vào "máy tính đáng tin cậy" đòi hỏi các
lập trìh viên phải cải thiện khả nămg bảo vệ của phần mềm
trước sự tấn công của virus và các phần mềm gián điệp.
Tóm lại, trong thế kỉ 21, với đà phát triển hiện nay,
Microssoft sẽ vẫn tiếp tục giữ vững vị thế của một đế chế
hùng mạnh nhất, vừa tạo động lực cho sự phát triển của
ngành công nghiệp phần mềm và Internet thế giới, vừa tiếp
tục là tâm điểm cho những cuộc tranh cãi về độc quyền hay
cạnh tranh lành mạnh. Một chu kì mới lại đang băt đầu.
