Lịch sử Điện từhọc
(Phần 5)
1775 - 1799
Cuộc cách mạng công nghiệp, sau này lan ra khắp Bắc Mĩvà phần còn lại của
châu Âu, bắtđầu diễn ra ởnước Anh trong khoảng thời gian này. Phong trào đã tạo
ra một nhu cầu lớnđối với những những công nghệvà phát minh mới, những tiến
bộnền tảng trong ngành khoa học hàng năm.
Nhưng phần nào đó vì điện và từhọc chưađược hiểu biết trọn vẹn, cho nên
nhiều ý tưởng mà chúng ta xem là lạlẫm ngày nay tiếp tục sinh sôi. Bác sĩngười
Đức Anton Mesmer khẳng định ông có thểchữa nhiều chứng bệnh với một kiểu
chữa vết thương bằng từtính. (Các bác sĩ đã sửdụng sốcđiệnđể điều trịcho bệnh
nhân trong nhiều năm) Mặc dù công việc của ông bịlột trần bởi Benjamin Franklin
và những người khác, nhưng sức hấp dẫnởlí thuyết của ông tiếp tục tồn tại, làm
phát sinh nhiều năm sau đó thuật thôi miên cũng nhưnhững phương pháp chữa
lành vết thương bằng từtính khác.
Bất chấp sựbuộc tội thường xuyên của các lang băm, các nhà khoa học tiếp
tục thực hiện những bước nhảy lớn. Đáng lưu ý nhất là một kĩsưquân đội Pháp,
người năm 1785 đã kết hợp một phát minh tài trí và việc sửdụng toán họcđể định
lượng lựcđiện, nhờ đó chứng minh khẳng định của Joseph Priestley về định luật
nghịch đảo bình phương của lựcđiện và lực từ, cái cân xoắn của Augustin de
Coulomb gồm một thanh cách điện treo lơlửng dưới một sợi dây, ởmỗiđầu của nó
là một quảcầu. Trong các thí nghiệm của ông, Coulomb làm tích điện một trong các
quảcầu, và sau đó mang cùng lượng điện tích cho quảcầu thứba. Khi ông đặt quả
cầu thứba này ởgần quảcầu nhiễmđiện kia, thì quảcầu này nhiễmđiện sẽbị đẩy
ra. Khi đó Coulomb có thể đo khoảng cách mà quảcầu bị đẩy dịch chuyển. Bằng
cách này, ông đã thiết lập một công thức tính lực giữa hai điện tích bất kì cách
nhau một khoảng nào đó.Đơn vịcủa lực tĩnh điện này đượcđặt tên ông.
Khoảng thời gian đó, một giáo sưphẫu thuật người Italy đang làm thí
nghiệm với những cái chân ếch cắt ra (đồng thời với tửthi người), khảo sát một
hiện tượng ông gọi là “điện sinh vật”. Qua một lần tình cờtrong phòng thí nghiệm,
Luigi Galvani chú ý thấy mộtđầu que kim loại khi chạm vào cơchân củaếch cắt ra
làm cho chân ếch co giật. Sau khi loại trừlinh cảm ban đầu của ông rằng hành
trạng này là do thời tiết, Galvani xem nó là một bằng chứng của một loại “chất
lỏng” điện riêng biệt bẩm sinh ở động vật. (Nghiên cứu của ông đã truyền cảm
hứng cho tác phẩmFrankenstein nổi tiếng của Mary Shelley)
Tất nhiên Galvani đã sai lầm. Chân ếch không tạo ra điện, mà dẫn nó giữa
một loại kim loại mà chân đó tiếp xúc với loại kim loại kia ở đầu que nhọn. Nhưng
sai lầm của ông rất có lợi, vì nó đưađến khám phá rằng các dây thần kinh mang
xung điện và khai sinh ra lĩnh vựcđiện hóa học. Nó cũng đã kích động Alessandro
Volta, một ngườiđồng hữu người Italy bịthuyết phục rằng Galvani không đúng,
chứng minh ông ta đã sai. Ông đã chứng minh điều này rõ ràng nhất với việc phát
minh ra cột volta.
Xem lạiPhần 1 |Phần 2 |Phần 3 |Phần 4
1775 - 1799
775
Nhà hóa học và vật lí người Anh Henry Cavendish phát
triển khái niệmđiện dung và điện trở, mặc dù phần nhiều
nghiên cứu của ông về điện không được công bốmãi cho đến
cuối thếkỉ19.
775
Nhà vật lí người Italy Alessandro Volta phát minh ra máy
phát tĩnh điện mà ông gọi là máy tích điện. Tên gọi này cũng áp
dụng cho một thiết bịtương tựdo Johannes Wilcke sáng chếra
trướcđó một thập kỉ.
777
Giáo sưngườiĐức Georg Christoph Lichtenberg khám
phá ra những hình ảnhkhác thường, sau này được gọi là hình
Lichtenberg, có thẻtạo ra bằng cách làm nhiễmđiện các bào tử
dương xỉhoặc những chất bột mịn khác và sau đó quét chúng
lên trên một bề ặt mang điện tích trái dấu.
778
Anton Mesmer, một bác sĩngườiĐức, đưa ra phương
pháp chữa lành vết thương bằng từtính dựa trên lí thuyết của
ông vềtừsinh vậtởParis sau khi bịcấm hành nghề ở Vienna.
781
Nhà hóa học lừng danh Antoine-Laurent Lavoisier của
nước Pháp chứng minh được sựchuyểnđổi của chất lỏng hoặc
chất rắn thành chất khí mang lại sựnhiễmđiện.
785
Nhà vật lí Pháp Charles-Augustin de Coulomb chếtạo ra
một cái cân xoắn và mang lại bằng chứng định lượng củađịnh
luật nghịch đảo bình phwng của lựcđiện và lưc từdo Joseph
Priestley lí thuyết hóa trướcđấy 20 năm.
785
Martin Van Marum người Hà Lan chếtạo ra một máy
phát tĩnh điện cải tiến lớn, mạnh hơn nhiều, chưa từng được
chếtạo ra trướcđó và đã tiến hành nhiều thí nghiệmđa dang
vớiđiện.
787
Giáo sĩAbraham Bennet trình bày hai thiết bịquan trọng
trên tờKỉyếu Triết học, một dùng để phát hiện ra điện (điện
nghiệm lá vàng) và một dùng để tăng cường điện tích qua sự
cảmứng (bộnhân điện).
791
Giáo sưnối tiếng ởtrường Đại học Bologna, Luigi Galvani,
báo cáo những quan sát của ông thực hiện trong tiến trình hơn
11 năm trời vềtác dụng củađầu nhọn kim loại lên cơchân của
con ếch cắt ra trong bài báo De Viribus Electricitatis in Motu
Musculari Commentarius (“Bàn vềtác dụng củaĐiện lên chuyển
động cơ”). Ông đã gán sai lầm cho sựco giật cơmà ông nhìn
thấy là một lực bẩm sinh ông đặt tên là điện sinh vật.
796
Khi thực hiện các thí nghiệm với các kim loạiđặt trong
miệng của ông tương tựnhưcác thí nghiệm của Johann Sulzer,
nhà vật lí Italy Alessandro Volta ban đầu tin rằng ông đang trải
nghiệm tác động củađiện sinh vật, nhưng sau đó ông nhận thấy
ông có thểtạo ra dòng điện trong sựvắng mặt của mô động vật
bằng cách sửdụng một miếng bìa cứng tẩm nước muối thay
cho lưỡi của ông. Vì vậy, ông suy ra rằng hiệuứng đó được kích
thích bởi sựtiếp xúc hai kim loại khác nhau với một vậtẩm.