Lịch sử Điện từhọc
(Phần 6)
1800 – 1819
Thếkỉ19 bắtđầu với một phát minh ngoạn mục: chiếc pin đầu tiên, sáng
kiến của nữthần báo ứng của Luigi Galvani, Alessandro Volta. Nhiềuđột phá khoa
họcđã xuất hiện trong những thập niên sau đó là ứng dụng, cải tiến hoặc thậm chí
là những khám phá được truyền cảm hứng bởi dụng cụcủa Volta.
Vinh quang của Volta có thể được ghi nhận, một phần, nhờsựthất bại của
Galvani. Trước hết, nghi ngờlí thuyết của Galvani về “điện sinh vật” là sai, và sau
đó tin chắc vào điềuđó, Volta đã bác bỏlí thuyếtđó một cách dứt khoát với phát
minh ra cột volta. Volta nhận ra rằng khi hơiẩm có mặt giữa hai kim loại khác
nhau, thì dòng điện có thể được dẫn. Và ông nhận ra rằng bạn càng có nhiều lớp,
thì bạn có thểlàm phát ra điện nhiều hơn. Cột của ông gồm các lớp bạc và kẽm, với
các miếng giấy tẩm nước muốiởgiữa.
“Cơquan điện nhân tạo” này, nhưnhà phát minh ra nó gọi nó, là thiết bị đầu
tiên tạo ra và duy trì dòng điện và tạo ra dòng điện qua một phảnứng hóa học. Là
một tiến bộlớn so với các máy phát tĩnh điện, nó đã mởra cánh cửa cho tất cả
những loạiứng dụng khác. Thuật ngữvolt, một số đo của dòng điện, đượcđặt tên
để ghi nhận thành tựu của Volta.
Chỉhai năm sau thành tựu của Volta, nhà triết học người Italy Gian
Domenico Romagnosi đang làm thí nghiệm với chiếc pin mới thì ông thấy nó làm
lệch một cái kim từtính. Mặc dù ông đã nhận ra bản chấtđáng kinh ngạc của khám
phá của ông – một liên hệgiữađiện và từ- và một tờbáo Italy đã báo cáo nó,
nhưng tin tức chẳng hiểu sao đã thất bại không gây được sựchú ý của cộng đồng
khoa học. Tuy vậy, 17 năm sau, một ngườiĐan Mạch sẽcó mặt cùng khám phá đó,
và đi vào lịch sửnhờkhám phá đó.
Các nhà phát minh hăng hái làm việc tìm kiếm các ứng dụng cho dòng điện
mà Volta vừa khai thác được. Một trong những phương tiệnứng dụng đầu tiên là
bóng đèn, và từ đầuđến giữa thếkỉ19, hai loạiđènđiện, đèn hồquang và đèn
nóng sáng, đã được phát triển. Đèn hồquang cấp nguồn bằng pin xuất hiện trước,
và nhà hóa học người Anh Humphry Davy đã chứng minh được một nguyên mẫu
sơkhai cho Viện Hoàng gia London vào năm 1810. Tuy vậy, những bóng đèn này
không trởthành thực tiễn cho đến khi máy phát điện xuất hiện, và bịlấn át bởi sự
thống trịcủa các đèn nóng sáng.
1800 - 1819
18
00
Nhà vật lí Italy Alessandro Volta công bốtrước
Hội Hoàng gia London phát minh của ông ra nguồn
điện liên tụcđầu tiên và là tiền thân của pin, cột
volta, ông chếtạo bằng cách xếp xen kẽcác lớp bạc,
giấy bìa cứng ẩm, và kẽm và nối lớp bạc và lớp kẽm
đặtởhai đầuđối diện của cột với một dây dẫn.
18
00
Không bao lâu sau công bốcủa Volta vềcột
volta, nhà hóa học William Nicholson và nhà phẫu
thuật Anthony Carlisle đã chếtạođược phiên bản
Anh đầu tiên của dụng cụvà phát hiện thấy dòng điện
mà nó tạo ra có thểphân tách nước thành hai chất
khí, hydrogen và oxygen.
18
02
Johann Wilhelm Ritter, nhà vật lí Đức, phát
minh ra pin khô, không bao lâu sau đó là pin dựtrữ
điện (1803).
18
02
Luigi Valentino, một học trò của Alessandro
Volta, lầnđầu tiên sửdụng cột volta để mạ điện.
18
02
ỞItaly, Gian Domenico Romagnosi phát hiện ra
một mối liên quan giữađiện và từkhi ông quan sát
thấy một cột volta àm lệch một kim từtính. Lời giải
thích cho khám phá của ông xuất hiện trên một tờ
báo Italy nhưng không đượcđa sốcộng đồng khoa
học chú ý tới.
18
06
Nhà hóa học Anh Humphry Davy khẳng định
chắc chắn trong một bài giảng rằng hiện tượng điện
phân có thểsửdụng để phá vỡtất cảcác hợp chất
thành các nguyên tốcủa chúng và sau đó sửdụng quá
trình đó tách thành công được natri, kali và các kim
loại kiềm thổ.
18
10
Humphry Davy trình diễnđèn hồquang điện
carbon trước các thành viên của Viện Hoàng gia
London, một dạng đènđiện không trởthành thực
tiễn cho công dụng phổbiến mãi cho đến hơn nửa
thếkỉsau này.
18
13
Nhà khoa học Pháp Siméon-Denis Poisson công
bốphương trình của ông cho điện thế, là một sựhiệu
chỉnh của một phương trình phát triển trướcđó bởi
ngườiđồng bào của ông, Pierre-Simon LaPlace và
vạch ra mối liên hệgiữa sựphân bố điện tich và điện
thế.