Lịch sử lớp 10 Bài 2

Ộ Ộ Ỷ Ỷ

Bài 2Bài 2 XÃ H I NGUYÊN THU XÃ H I NGUYÊN THU Ọ Ọ

ố ch c th t c, b l c, m i ể

i. I. M C TIÊU BÀI H C Ụ I. M C TIÊU BÀI H C Ụ 1. Ki n th c ứ ế c đ c đi m t ộ ạ ổ ứ ặ ch c xã h i đ u tiên c a loài ng ổ ứ ị ộ ủ - Hi u đ ượ ể quan h trong t ệ ườ

ộ ầ ệ - M c th i gian quan tr ng c a quá trình xu t hi n ủ ấ ố

kim lo i và h qu xã h i c a công c kim lo i. ụ ả ạ ọ ộ ủ ờ ệ

ạ 2. T t ng ư ưở

ự ấ ơ

th i đ i Đ i Đ ng trong văn minh. ờ ạ

ộ ng gi c m chính đáng - xây d ng m t - Nuôi d ưỡ ồ ạ 3. K năng ỹ

ỹ ộ ạ ị ộ ổ ỹ

ệ

ứ ch c Rèn cho Hs k năng phân tích và đánh giá t ổ xã h i th t c, b l c. K năng phân tích và t ng h p v ề ợ ộ ả ủ quá trình ra đ i c a kim lo i - nguyên nhân - h qu c a ạ ch đ t ờ ủ h u ra đ i. ế ộ ư ữ ờ

Ị Ị Ệ Ệ Ế Ế Ạ Ạ Ọ Ọ

II. THI T B , TÀI LI U D Y - H C II. THI T B , TÀI LI U D Y - H C - Tranh nh.ả - M u truy n ng n v sinh ho t c a th t c, b l c. ạ ủ ộ ạ ị ộ ệ ẫ ắ

Ọ Ọ Ứ Ứ Ạ Ạ Ế Ế

ề III. TI N TRÌNH T CH C D Y - H C Ổ III. TI N TRÌNH T CH C D Y - H C Ổ 1. Ki m tra bài cũ ể

 Câu h i 1: L p niên bi u th i gian v quá trình ề ể ấ đ i s ng v t ch t ờ i ? Mô t ả ờ ố ế ậ

ỏ v ti n hoá t ừ ượ và xã h i c a Ng ộ ủ ậ n thành ng ườ i t i c ? ườ ố ổ

ờ ạ ườ ạ

i t i sao nói th i đ i Ng ủ ơ i tinh khôn t h n, đ h n, đ p h n và ơ ẹ ườ ố ơ

 Câu h i 2: t ỏ cu c s ng c a con ng ủ ộ ố vui h n?ơ

2. D n d t bài m i ớ ắ ẫ

ườ ơ ể ự ế

i t ủ

i nguyên thu - m t t ứ

ộ ơ ủ

ự ắ

ộ ổ ứ

ứ ấ

Bài m t cho chúng ta hi u quá trình ti n hoá và t ự ế ể ộ i. S hoàn thi n v vóc dáng và hoàn thi n c a con ng ề ệ ự ệ ủ ấ c u t o c th . S ti n b trong cu c s ng v t ch t. ậ ộ ố ộ ấ ạ t h n - đ h n - đ p h n - Đ i s ng c a con ng ơ ẹ ờ ố ủ ơ ườ ố ơ ầ vui h n. Và trong s phát tri n y ta th y s h p qu n ấ ự ợ ể ấ ự ơ ch c xã h i quá c a b y ng ộ ổ ỷ ườ ầ ủ đ . T ch c y còn mang tính gi n đ n, hoang s , còn ơ ả ộ ổ ứ ấ hoàn thi n c a con đ y d u n b y đàn cùng s t ấ ấ ầ ệ ự ự ầ i. B y đàn phát tri n t o nên s g n k t và đ nh ng ế ị ầ ườ ể ạ ớ ổ i khác h n v i t hình c a m t t ch c xã h i loài ng ẳ ộ ủ ch c b y, đàn. Đ hi u t ch c th c ch t, đ nh hình ị ể ể ổ ầ ứ đ u tiên c a loài ng ủ ầ ườ ự i đó, ta tìm hi u bài hôm nay. ể ườ

3. T ch c các ho t đ ng trên l p ổ ứ ạ ộ ớ

ầ ủ ạ ộ ữ

ả ớ ộ

Nh ng ki n th c ứ ế HS c n n m v ng ầ ữ ắ . Th t c - b l c ộ ạ ị ộ a. Th t c ị ộ

Các ho t đ ng c a th y và trò Ho t đ ng 1: C l p và cá ạ nhân Tr c h t GV g i HS nh l ợ ướ ế ớ ạ i

ầ ủ ạ ộ ữ

ứ Nh ng ki n th c ế HS c n n m v ng ữ ắ ầ

ế ữ

ờ ườ

ườ

ỷ

ộ ổ ứ ạ

ườ

ừ ườ

ướ ế ệ ồ ị ộ

ứ

ằ

ứ ọ

Các ho t đ ng c a th y và trò nh ng ti n b , s hoàn thi n ệ ộ ự c a con ng ạ i trong th i đ i ủ ư i tinh khôn. Đi u đó đ a Ng ề i nguyên đ n xã h i b y ng ườ ầ ộ ế ch c h p qu n và thu , m t t ầ ợ sinh ho t theo t ng gia đình ừ i cũng trong hình th c b y ng ứ ầ khác đi. S dân đã tăng lên. ố i cũng đông T ng nhóm ng đúc, m i nhóm có h n 10 gia ơ ỗ c g p 2-3 đình (đông h n tr ấ l n) g m 2, 3 th h già tr ẻ ầ chung dòng máu (cid:222) ọ ợ H h p ch c xã h i ch t thành m t t ặ ộ ổ ộ ch h n, g n bó h n, có t ổ ơ ắ ẽ ơ ứ ổ ứ ấ ch c y ch c h n. Hình th c t ứ ơ g i là th t c - nh ng ng ườ i ữ ị ộ ọ ự ch c th c "cùng h ". Đây là t ổ ch t và đ nh hình đ u tiên c a ủ ị ầ ấ i.ườ loài ng

ế

ệ ố

- Th t c là nhóm h n 10 gia đình và ơ có chung dòng máu. ị - Quan h trong th ệ t c công b ng, bình ộ cùng làm, đ ng, ẳ ẻ ng. L p tr cùng h ớ ưở tôn kính cha m , ông ẹ ẹ ề bà và cha m đ u yêu th ng chăm ươ t c con cháu sóc t ấ ả c a th t c. ị ộ ủ GV nêu câu h i: ỏ Th nào là ị th t c? M i quan h trong th ị ộ t c?ộ

HS nghe và đ c SGK tr l ọ HS khác b sung. Cu i cùng ả ờ ố ổ

GV nh n xét và ch t ý. ậ ố

ạ ộ ủ ầ ữ

Các ho t đ ng c a th y và trò ứ Nh ng ki n th c ế HS c n n m v ng ữ ắ ầ

+ Th t c là nhóm ng

ườ ồ

i có ị ộ kho ng h n 10 gia đình, g m 2- ả ơ và có chung 3 th h già tr ẻ ế ệ dòng máu.

ọ

ả

ủ ị ộ

ạ ổ ệ

(cid:222) h

ầ ộ

ủ

ộ

ạ ể ả ứ ợ

+ Trong th t c, m i thành ị ộ ư viên đ u h p s c, chung l ng ợ ứ ề đ u c t, ph i h p ăn ý v i nhau ớ ố ợ ấ ậ ồ ượ đ tìm ki m th c ăn. R i đ c ứ ế ể ng th b ng nhau, công h ụ ằ ưở b ng. Trong th t c, con cháu ị ộ ằ tôn kính ông bà cha m vàẹ ng ạ i. B o đ m nuôi d y c l ượ ạ ả t c con cháu c a th t c. t ấ ả ể GV phân tích b sung đ nh n m nh khái ni m h p tác ợ ấ ụ ằ ng th b ng lao đ ng ưở ộ nhau - c ng đ ng. Công vi c ệ ồ ộ ườ ng lao đ ng hàng đ u và th ứ xuyên c a th t c là ki m th c ị ộ ế ăn đ nuôi s ng th t c. Lúc ố ể ị ộ ổ v i công vi c săn đu i b y gi ệ ờ ớ ấ và săn b y các con thú l n, thú ớ ẫ i không ch y nhanh, con ng ườ ọ th lao đ ng riêng r , bu c h ẽ ộ ph i cùng h p s c thành m t ộ vòng vây, hò hét, ném đá, ném

ữ ầ ủ ạ ộ

ứ Nh ng ki n th c ế HS c n n m v ng ữ ắ ầ

ồ

ấ

ệ ả

ậ

ế

ườ ệ ườ

ọ

ẽ

ở ộ

ướ ớ

ầ

ặ

ừ ố ự ệ ả

ầ ấ

ệ ạ ờ

ệ ị

Các ho t đ ng c a th y và trò ỉ lao, b n cung tên, d n thú ch ắ còn m t con đ ng ch y duy ạ ườ ộ ầ nh t, đó là h b y. Yêu c u ố ẫ c a công vi c và trình đ th i ộ ờ ủ ề đó bu c ph i h p tác nhi u ợ ộ ủ ả ị ộ i, th m chí c a c th t c. ng Vi c tìm ki m th c ăn không ứ ng xuyên, không nhi u. th ề ể Khi ăn, h cùng nhau ăn (k chuy n… Qua b c tranh v trên ứ ệ ấ hang đ ng, ta th y: vách đá Sau khi đi săn thú v , h cùng ề ọ ị nhau n ng th t r i ăn th t ị ồ c chia ng v i rau c đã đ n ượ ủ ướ thành các kh u ph n đ u nhau. ề ẩ ể c đ Ho c có n i th c ăn đ ượ ứ ơ i b c trên tàu lá r ng t ng ng ườ ố ừ ộ ể t n vì không có ,nhi u đ ăn t ề ăn t do tho i mái). Vi c chia kh u ph n ăn, ta th y ngay ẩ trong th i hi n đ i này khi phát ở hi n th t c Tasađây ộ Philippines. Tính công b ng - cũng đ ượ

ằ c th hi n r t rõ. ể ệ ấ GV có th k thêm câu ể ể chuy n m nh v i t ng c a nhà ả ặ ủ ệ ả

ữ ầ ủ ạ ộ

ứ Nh ng ki n th c ế HS c n n m v ng ữ ắ ầ

ổ ộ ọ

Các ho t đ ng c a th y và trò dân t c h c v i th dân Nam ớ M .ỹ

ắ

ị ộ

ậ

ờ ộ

ươ ẫ

ạ ồ

ồ

ệ

ộ ướ

ố ạ i: Qua câu chuy n, GV ch t l ệ Nguyên t c vàng trong xã h i ộ ệ th t c là c a chung, vi c ủ ở chung, làm chung, th m chí là chung m t nhà. Tuy nhiên đây ộ là m t đ i đ ng trong th i kỳ ạ ồ ư mông mu i, khó khăn nh ng ộ ng lai chúng ta v n có trong t th xây d ng đ i đ ng trong ự ể ộ ạ ồ th i văn minh - m t đ i đ ng ờ mà trong đó con ng i có trình ườ ệ đ văn minh cao và quan h ộ c ng đ ng làm theo năng l c và ộ ự ng theo ,nhu c u. Đi u đó h ầ ề ưở c chúng ta có th th c hi n đ ượ ể ự c m chính đáng mà - m t ơ i h i. ng t loài ng ườ ướ ớ

ộ ệ b. B l cộ ạ

Ho t đ ng 2: Làm vi c cá ạ nhân

ế ặ - GV nêu câu h i: ỏ Ta bi t đ c đi m c a th t c. D a trên ự ị ộ ể ủ hi u bi t đó, hãy: ể ế - Đ nh nghĩa th nào là b ị ộ ế

ạ ộ ủ ầ ữ

Các ho t đ ng c a th y và trò ứ Nh ng ki n th c ế HS c n n m v ng ữ ắ ầ

l c?ạ

ố ể - Nêu đi m gi ng và đi m

khác gi a b l c và th t c? ộ ạ

ể ữ ộ ạ HS đ c SGK và tr ọ ổ ị ộ l ả ờ ậ

i. HS khác b sung. GV nh n xét và ch t ý.ố ồ ộ

tiên. ợ

ộ ạ ố ệ ữ

ớ

ồ

ợ - B l c là t p h p ậ m t s th t c s ng ố ộ ố ị ộ c nh nhau và có ạ cùng m t ngu n g c ố t ổ - Quan h gi a các ộ ạ th t c trong b l c ị ộ là g n bó giúp đ ỡ ắ nhau.

ứ

ộ ố + B l c là t p h p m t s ậ ọ th t c, s ng c nh nhau, có h ạ ị ộ ộ hàng v i nhau và có chung m t ngu n g c t tiên. ố ổ + Đi m gi ng: Cùng có chung ố ể m t dòng máu. ộ + Đi m khác: T ch c l n ớ ể h n (g m nhi u th t c) ồ ơ ề

ệ

ổ ị ộ M i quan h trong ỡ ệ ứ

ố b l c là s g n bó, giúp đ ự ắ ộ ạ nhau, ch không có quan h h p s c lao đ ng ki m ăn. ộ ợ ứ ế

ạ ộ ệ ầ

Ho t đ ng 3: Làm vi c theo nhóm

ỗ ụ GV nêu: T ch con ng ừ ế  Bu i đ u c a ủ ổ th i đ i kim khí ờ ạ a. Quá trình tìm và s d ng kim lo i. ử ụ ạ

ườ i t ch t o công c đá và ngày bi ế ạ ụ ọ càng c i ti n đ công c g n ế ả ể ệ h n, s c h n, s d ng có hi u ử ụ ơ ơ ắ các qu h n. Không d ng l ừ ả ơ i ạ ở

ữ ầ ủ ạ ộ

ứ Nh ng ki n th c ế HS c n n m v ng ữ ắ ầ

ỗ

ườ

ạ

ế ạ ộ ạ

ể

ườ ờ

i tìm và ạ

ả con ng sao l ạ

ướ ạ ư ế ệ ự

ả

Các ho t đ ng c a th y và trò công c đá, x ng, tre g mà ụ ươ ng i ta phát hi n ra kim lo i, ạ ệ ồ dùng kim lo i đ ch t o đ ể dùng và công c lao đ ng. Quá ụ ử trình tìm th y kim lo i - s ấ ệ d ng nó nh th nào và hi u ụ ư ế qu c a nó ra sao, chia nhóm ả ủ đ tìm hi u. ể Nhóm 1: Tìm m c th i gian ố i tìm th y kim lo i? Vì ườ ấ i cách xa nhau nh th ? Nhóm 2: S xu t hi n công ấ c b ng kim lo i có ý nghĩa ạ ụ ằ nh th nào đ i v i s n xu t? ố ớ ả

ả ổ ệ ế

- Con ng s d ng kim lo i: ử ụ + Kho ng 5500 năm tr c đây - đ ng đ . ỏ ồ + Kho ng 4000 năm ồ c đây - đ ng tr ướ thau. + Kho ng 3000 năm c đây - s t. tr ướ ắ

ậ ố

ư ế ấ HS đ c SGK, trao đ i th ng ố ọ nh t ý ki n. Đ i di n nhóm ạ ấ trình bày. Các nhóm khác góp ý. ố Cu i cùng GV nh n xét và ch t ý:

i tìm và

ườ Kho ngả ạ c đây, ng ườ ồ

c đây, t dùng + Quá trình con ng s d ng kim lo i: ử ụ i Tây 5500 năm tr ướ Á và Ai C p s d ng đ ng s m ớ ậ ử ụ nh t (đ ng đ ). ồ ỏ ấ Kho ng 4000 năm tr ả c dân ề ở ư nhi u n i đã bi ơ ướ ế

ạ ộ ủ ầ ữ

Các ho t đ ng c a th y và trò ứ Nh ng ki n th c ế HS c n n m v ng ữ ắ ầ

ả ướ

ế ồ ắ

ể

ệ ề

ệ

b. H quệ ả - Năng su t lao đ ng ộ ấ tăng. - Khai thác thêm đ tấ đai tr ng tr t. ọ ồ - Thêm nhi u ngành ề ngh m i. ề ớ ặ ườ

ố

ụ

ồ ồ ắ ổ

ụ

ạ

đ ng thau. ồ c đây, Kho ng 3000 năm tr c dân Tây Á và Nam Châu Âu ư t đúc và dùng đ s t. đã bi ấ GV có th phân tích và nh n m nh: Con ng i tìm th y các ấ ườ ạ kim lo i kim khí cách r t xa ấ ạ nhau b i lúc đó đi u ki n còn ở r t khó khăn, vi c phát minh ấ m i v k thu t là đi u không ề ậ ớ ề ỹ d . M c d u con ng i đã ầ ễ b ừ c sang th i đ i kim khí t ờ ạ ướ 5500 năm tr ư c đây nh ng ướ ạ trong su t 1500 năm, kim lo i ọ (đ ng) còn r t ít, quý nên h ấ ồ m i dùng ch t o thành trang ế ạ ớ s c, vũ khí mà công c lao ứ ồ đ ng ch y u v n là đ đá, đ ủ ế ẫ ộ g . Ph i đ n th i kỳ đ s t con ờ ả ế ỗ ế i m i ch t o ph bi n ng ế ạ ớ ườ thành công c lao đ ng. Đây là nguyên nhân c b n t o nên m t s bi n đ i l n lao trong cu c s ng con ng ộ ơ ả ổ ớ i. ườ

ộ ự ế ộ ố ụ + S phát minh ra công c ự kim khí đã có ý nghĩa l n lao ớ

ữ ầ ủ ạ ộ

ứ Nh ng ki n th c ế HS c n n m v ng ữ ắ ầ

ộ

ộ ố ộ

ớ ẫ

ớ ườ

ừ

Các ho t đ ng c a th y và trò trong cu c s ng lao đ ng: Năng t xa th i đ i su t lao đ ng v ờ ạ ượ ấ ấ đ đá, khai thác nh ng vùng đ t ữ ồ đai m i, cày sâu cu c b m, x ẻ ố g đóng thuy n, x đá làm lâu ẻ ề ỗ đài; và đ c bi ừ t quan tr ng là t ọ ệ ặ ỗ ủ ố i ch đ s ng ch b p bênh, t ỗ ấ i làm ra m t i con ng ti n t ộ ế ớ ườ ng ng s n ph m th a th l ẩ ả ượ xuyên.

ạ ộ ệ ả ự ấ

Ho t đ ng 4: Làm vi c c l p và cá nhân ớ ữ

Tr ợ ướ  S xu t hi n t ệ ư h u và xã h i có ộ giai c pấ

c tiên GV g i nh l ệ

ộ

ằ

ẳ ư

ạ

ả

ớ ạ i quan h xã h i nguyên thu . ỷ ộ ỷ ự Trong xã h i nguyên thu , s công b ng và bình đ ng là "nguyên t c vàng" nh ng lúc ắ i trong c ng đ ng y, con ng ồ ấ ộ ườ ờ d a vào nhau vì tình tr ng đ i ự ắ ầ s ng còn quá th p. Khi b t đ u ấ ố có s n ph m th a thì l i không ả ừ ẩ có đ đem chia đ u cho m i ọ ể ề ẩ i. Chính l ng s n ph m ng ượ ườ c các thành viên có th a đ ừ i ch huy ch c ph n nh n (ng ỉ ườ ứ ượ ậ ậ

ữ ầ ủ ạ ộ

Các ho t đ ng c a th y và trò i chuyên trách l ầ ườ

ặ

(cid:222) ườ ề ủ ị ộ t

ứ Nh ng ki n th c ế HS c n n m v ng ữ ắ i d ng i l - Ng ụ ợ ch c quy n chi m ế ề ứ ư ữ h u c a chung ủ xu t hi n. ệ ấ

ậ

ợ ụ ầ ừ

ễ dân binh, ng nghi, ho c đi u hành các công ộ ạ vi c chung c a th t c, b l c) ệ qu n lý và đem ra dùng chung, ả ế i d ng ch c ph n chi m sau l ứ m t ph n s n ph m th a khi ẩ ả ộ chi cho các công vi c chung. ệ

ệ

ộ ẩ

ủ ậ

ộ

GV nêu câu h i: ỏ Vi c chi m ế ố s n ph m th a c a m t s ừ ả i có ch c ph n đã tác ng ứ ườ ỷ đ ng đ n xã h i nguyên thu ế ộ nh th nào? ư ế HS đ c SGK tr ọ l ả ờ

ồ - Gia đình ph hụ ệ thay gia đình m uẫ h .ệ

i, các HS khác góp ý r i GV nh n xét và ậ ch t ý.ố

ả ườ ộ ủ

ộ

- Xã h i phân chia ộ giai c p.ấ

ạ ư ữ ồ

ườ i + Trong xã h i có ng i ít c a c i. C a ủ nhi u, ng ề ố th a t o c h i cho m t s ạ ơ ộ ừ i dùng th đo n chi m ng ế ủ ườ ấ làm c a riêng. T h u xu t ủ hi n trong c ng đ ng bình ộ ệ ủ ả ắ ầ đ ng, không có c a c i b t đ u ẳ b phá v . ỡ ị

+ Trong gia đình cũng thay đ i. Đàn ông làm công vi c ệ ổ ồ n ng, cày b a t o ra ngu n ặ ừ ạ

ạ ộ ủ ầ ữ

Các ho t đ ng c a th y và trò ứ Nh ng ki n th c ế HS c n n m v ng ữ ắ ầ

(cid:222) ng xuyên ườ ệ ấ

th c ăn chính và th ứ Gia đình ph h xu t hi n. ụ ệ ỗ + Kh năng lao đ ng c a m i ủ ả ộ

ﬁ gia đình cũng khác nhau. Giàu nghèo (cid:222) giai c p ra ấ

đ i.ờ

(cid:222)

ỡ ư Công xã th t c r n v đ a ị ộ ạ c sang th i đ i ạ ờ ờ ổ

i b con ng ườ ướ có giai c p đ u tiên - th i c ầ ấ đ i.ạ

4. S k t bài h c ọ ơ ế

 Th nào là th t c - b l c? ộ ạ ị ộ ế