Loét do nằm lâu một chỗ
Loét do đè ép là một tình trạng hay gặp ở những bệnh nhân nằm viện hay
ngoại trú. Loét có thể xảy ra trong vài ngày đầu ở những bệnh nhân hôn mê, chấn
thương, nằm bất động một chỗ...
Các vị trí hay gặp của loét do đè ép
Bà T.T.Đ., 70 tuổi, nhà ở Tân Bình, TP.HCM, nhập viện vì đột nhiên hôn
mê liệt nửa người. Các bác sĩ chẩn đoán xuất huyết não, sau thời gian nằm viện hai
tuần người bệnh tỉnh lại nhưng vẫn liệt nửa người, tiêu tiểu tại chỗ. Sau khi xuất
viện một tuần, bệnh nhân tái khám xuất hiện thêm vết loét ở vùng dưới thắt lưng
rất nặng. Đây là một trường hợp loét vì đè ép vì người nhà chăm sóc bệnh nhân
quá kém.
Loét do đè ép là một loại tổn thương hoại tử da và mô giữa vùng xương và
vật có nền cứng, xảy ra khi nằm hoặc ngồi một tư thế quá lâu khiến mạch máu
nuôi dưỡng bị ép nên không cung cấp đủ máu. Nếu tổn thương nhẹ chỉ gây thay
đổi màu sắc da thâm đen so với vùng xung quanh và loét chưa hình thành. Loét
nông nếu không can thiệp kịp thời có thể trở thành loét sâu, lan đến cơ, xương và
nhiễm trùng. Khi nhiễm trùng lan rộng có thể dẫn đến nhiễm trùng máu nguy hiểm
tính mạng.
Nguyên nhân chính của loét do đè ép là do tì đè, gặp ở bất kỳ ai nằm hoặc
ngồi một chỗ thời gian dài. Một số yếu tố khác góp phần hình thành loét do đè ép
là mất cảm giác, tiếp xúc với môi trường ẩm ướt, tiêu tiểu không tự chủ, mất khả
năng vận động, tổn thương tổ chức che phủ.
Người nhà quyết định
Vai trò của người thân trong nhà với việc phòng bệnh rất quan trọng, nhất
là đối với những bệnh nhân già yếu, liệt, hôn mê... Để tránh loét do đè ép nên hạn
chế người bệnh bị đè ép kéo dài, nhất là ở những vùng cơ thể hay loét. Xoay trở
người bệnh thường xuyên. Giữ cho da khỏe mạnh, khô sạch. Vệ sinh da bằng xà
bông có độ pH trung tính và nước máy. Kiểm tra da hằng ngày xem có thay đổi
màu sắc hay vết loét hay không. Có thể thoa dung dịch chống loét Sanyrene lên
những vùng đè ép mỗi ngày.
Đầu tiên, hiện tượng giãn mạch xuất hiện ở vùng xung quanh tổn thương.
Hiện tượng này có thể hồi phục khi loại bỏ nguyên nhân chèn ép, tì đè. Nếu
nguyên nhân tì đè không bị loại bỏ, tổn thương tổ chức sẽ không hồi phục.
Các vị trí loét do đè ép hay gặp là vùng xương cùng, gót chân, khuỷu, bả
vai, sau ót, tai, mặt ngoài đùi... (xem hình).
Lành sau bốn tuần
Ba điều kiện để một vết loét do đè ép mau lành là giảm áp lực đè ép gây ra
loét giúp tái tưới máu tốt vùng bị đè ép, chăm sóc vết loét làm sạch mô chết, cung
cấp đầy đủ chất dinh dưỡng giúp vết loét chóng khỏi.
Để giảm áp lực đè ép, không nên nằm lên vết loét, dùng nệm hơi hay nệm
nước chống loét, gối chêm, thay đổi tư thế thường xuyên mỗi 1-2 giờ.
Chăm sóc vết loét luôn giữ khô sạch, rửa ít nhất một lần mỗi ngày bằng
nước muối sinh lý, băng hoặc đắp gạc có tẩm dầu mù u trên vết loét. Vì mô chết
làm vết loét lâu lành và dễ bị nhiễm trùng nên chúng cần được làm sạch và cắt lọc
khi cần thiết.
Nếu không cung cấp đầy đủ đạm và chất dinh dưỡng thì vết loét sẽ khó
lành.
Vết loét khi bị nhiễm trùng sẽ lâu lành và lan rộng, nguy hiểm tính mạng.
Cần nhận biết sớm dấu hiệu nhiễm trùng. Đó là: mủ nhiều, hôi, sưng nóng đỏ đau
vùng xung quanh vết loét. Nếu nhiễm trùng lan rộng: sốt lạnh run, lú lẫn kém tập
trung, yếu mệt, tim đập nhanh. Có những trường hợp vết loét xì ra bên ngoài với
một lỗ rất nhỏ nhưng mô chết ăn luồn sâu bên trong, nếu không chú ý để nhiễm
trùng lan rộng sẽ rất nguy hiểm. Cần đi khám ngay khi vết loét có dấu hiệu nhiễm
trùng.
Nếu được chăm sóc tốt, vết loét nhỏ lại từ từ, bề mặt khô sạch, lên mô non.
Nếu diễn tiến tốt vết loét sẽ lành sau 2-4 tuần.