Lớp Chân thùy
(Scaphopoda)
Hoá thạch tìm thấy của các đại diện thuộc lớp
này xuất hiện muộn hơn (khoảng 450 triệu
năm), lớp này có khoảng 300 loài.
Cơ thể đối xứng 2 bên, vỏ dạng ống nhỏ dần về
phía một đầu và thủng cả 2 đầu.
Chân thùy sống chui rúc trong bùn. Đầu và chân
thò ra ngoài qua lỗ lớn của vỏ, chân có dạng
thùy (lưỡi xẻng). Đầu kém phát triển, không có
mắt, có 2 thùy bên kéo dài, trên mỗi thùy có
nhiều tua bắt mồi hình sợi. Xoang miệng có hàm
và lưỡi gai. Không có mang, nhiệm vụ hô hấp
do vạt áo đảm nhận. Trao đổi nước qua lỗ nhỏ
của ống vỏ. Hệ tuần hoàn tiêu giảm (không có
mạch máu, tâm nhĩ). Thận không thông với
xoang bao tim. Hệ thần kinh đầy đủ các hạch
như não, hạch bên, hạch chân và hạch nội tạng
(hình 6.23A).
Chân thùy sống chui rúc trong bùn, đơn tính, thụ
tinh ngoài, hình thành ấu trùng trochophora sau
đó chuyển thành ấu trùng veliger giống như
động vật chân rìu. Lúc đầu có 2 tấm vỏ, sau đó
2 tấm dính với nhau ở mặt bụng và biến đổi
thành vỏ dạng ống của trưởng thành. Chân thùy
vừa có đặc điểm của động vật chân rìu (ấu trùng
có 2 mảnh vỏ, phần đầu tiêu giảm cùng sơ đồ
hệ thần kinh) lại vừa có đặc điểm của chân bụng
(phần thân cao, tuyến sinh dục lẻ, có lưỡi gai...).
Ở vùng biển Việt Nam 18 loài chân thùy,
phổ biến ở vịnh Bắc Bộ có loài Dentalium
hexagonum dài khoảng 5cm
Hương Thảo (theo giáo trình ĐVKXS)