ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT
VÕ NGUYÊN PHƯƠNG
PHÁP LUẬT VỀ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH CỦA
CÁC ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÔNG LẬP QUA THỰC TIỄN
TẠI BỆNH VIỆN TRUNG ƯƠNG HUỂ
Ngành: Luật Kinh tế
Mã số: 8380107
TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT KINH TẾ
THỪA THIÊN HUẾ, năm 2023
Công trình được hoàn thành tại:
Trường Đại học Luật, Đại học Huế
Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Thị Châu
Phản biện 1: ........................................:..........................
Phản biện 2: ...................................................................
Luận văn sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận văn
thạc sĩ họp tại: Trường Đại học Luật
Vào lúc...........giờ...........ngày...........tháng ........ năm...........
Trường Đại học Luật, Đại học Huế
MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU .................................................................................................. 1
1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài .......................................................... 1
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài ........................................................ 3
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................... 5
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ..................................................................... 6
5. Cơ sở phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu ..................................... 6
6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn ........................................................................... 7
7. Bố cục của luận văn .......................................................................................... 7
CHƯƠNG 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN PHÁP LUẬT TỰ CHỦ TÀI
CHÍNH TRONG ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÔNG LẬP ..................................... 7
1.1. Khái quát về tự chủ tài chính trong đơn vị sự nghiệp công lập .............. 7
1.1.1. Khái niệm và đặc điểm của đơn vị sự nghiệp công lập .............................. 7
1.1.2. Phân loại đơn vị sự nghiệp công lập ........................................................... 8
1.1.3. Khái niệm và đặc điểm của tự chủ tài chính trong đơn vị sự nghiệp công lập .. 8
1.1.4. Sự cần thiết của tự chủ tài chính trong đơn vị sự nghiệp công lập ............. 9
1.2. Khái quát pháp luật về tự chủ tài chính trong đơn vị sự nghiệp công lập ..9
1.2.1. Khái niệm pháp luật về tự chủ tài chính trong đơn vị sự nghiệp công lập . 9
1.2.2. Nội dung pháp luật điều chỉnh về tự chủ tài chính trong đơn vị sự nghiệp
công lập ............................................................................................................... 10
1.2.2.1. Các quy định về nguồn tài chính và sử dụng nguồn tài chính tại các đơn
vị sự nghiệp công lập .......................................................................................... 10
1.2.2.2. Các quy định về phạm vi và mức độ tự chủ của các đơn vị sự nghiệp công
lập trong công tác quản lý tài chính .................................................................... 10
1.2.2.3. Các quy định về tổ chức thực hiện tự chủ tài chính của các đơn vị sự
nghiệp công lập ................................................................................................... 11
1.2.2.4. Các quy định về thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm và giải quyết tranh
chấp phát sinh trong hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập .................... 11
1.2.3. Vai trò của pháp luật về tự chủ tài chính trong đơn vị sự nghiệp công lập ..... 11
1.3. Các yếu tố tác động đến việc thực thi pháp luật về tự chủ tài chính trong
đơn vị sự nghiệp công lập ................................................................................. 12
1.3.1. Các yếu tố khách quan .............................................................................. 12
1.3.2. Các nhân tố chủ quan lập .......................................................................... 12
Tiểu kết chương 1 ................................................................................................ 13
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VỀ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH
TRONG ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÔNG LẬP VÀ THỰC TIỄN THỰC HIỆN
TẠI BỆNH VIỆN TRUNG ƯƠNG HUẾ ........................................................ 13
2.1. Thực trạng pháp luật về tự chủ trong đơn vị sự nghiệp công lập ......... 13
2.1.1. Các quy định về nguồn tài chính và sử dụng nguồn tài chính tại các đơn vị
sự nghiệp công lập ............................................................................................... 13
2.1.2. Các quy định về phạm vi và mức độ tự chủ của các đơn vị sự nghiệp công
lập trong công tác quản lý tài chính .................................................................... 14
2.1.3. Các quy định về tổ chức thực hiện tự chủ tài chính của các đơn vị sự nghiệp
công lập ............................................................................................................... 14
2.1.4. Các quy định về thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm và giải quyết tranh chấp
phát sinh trong hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập ............................ 15
2.1.5. Đánh giá các quy định của pháp luật hiện hành về tự chủ tài chính trong
đơn vị sự nghiệp công lập hiện nay ..................................................................... 15
2.2. Thực tiễn thực hiện pháp luật về tự chủ tài chính trong đơn vị sự nghiệp
công lập tại Bệnh viện Trung ương Huế ......................................................... 16
2.2.1. Khái quát đặc điểm tình hình Bệnh viện Trung ương Huế ....................... 16
2.2.2. Kết quả đạt được trong việc thực hiện pháp luật về tự chủ tài chính tại Bệnh
viện Trung ương Huế .......................................................................................... 17
2.2.2.1. Thực hiện tự chủ các nguồn thu của Bệnh viện ..................................... 17
2.2.2.2. Thực hiện tự chủ về các khoản chi theo quy chế chi tiêu nội bộ ........... 17
2.2.2.3. Thực hiện cơ chế kiểm tra, kiểm soát tài chính ..................................... 18
2.2.3. Đánh giá thực trạng thực hiện tự chủ về tài chính tại Bệnh viện Trung ương
Huế và những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế ...... 18
Tiểu kết chương 2 ................................................................................................ 19
CHƯƠNG 3. ĐỊNH HƯỚNG, GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN VÀ NÂNG CAO
HIỆU QUẢ THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ TỰ CHỦ TRONG ĐƠN VỊ SỰ
NGHIỆP CÔNG LẬP ....................................................................................... 20
3.1. Định hướng hoàn thiện pháp luật về tự chủ trong đơn vị sự nghiệp công lập .. 20
3.1.1. Bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng, vai trò của các tổ chức chính trị và các cơ
quan nhà nước nhằm tổ chức thực hiện pháp luật về tự chủ tài chính trong đơn vị
sự nghiệp công lập ............................................................................................... 20
3.1.2. Đảm bảo sự thống nhất, đồng bộ của các quy định pháp luật ................... 20
3.1.3. Hoàn thiện hệ thống tổ chức các đơn vị sự nghiệp công lập .................... 21
3.1.4. Tăng cường giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho các đơn vị sự nghiệp
công lập và nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của các đơn vị sự nghiệp
công lập và giảm áp lực tài chính cho ngân sách nhà nước ................................ 21
3.2. Giải pháp hoàn thiện pháp luật về tự chủ trong đơn vị sự nghiệp công lập . 21
3.2.1. Nghiên cứu, ban hành sửa đổi Nghị định khung về cơ chế tự chủ ........... 21
3.2.2. Cần quy định rõ về quyền sở hữu đối với các nguồn lực tài chính của các
đơn vị sự nghiệp. ................................................................................................. 21
3.2.3. Hoàn thiện các quy định về thanh toán các khoản chi và thực hiện kiểm soát chi .... 22
3.2.4. Pháp luật cần có những quy định cụ thể nhằm hoàn thiện công tác cán bộ
trong các đơn vị sự nghiệp công lập. ................................................................... 22
3.3. Giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về tự chủ trong đơn vị
sự nghiệp công lập nói chung và tại Bệnh viện Trung ương Huế nói riêng 22
3.3.1. Giải pháp chung ......................................................................................... 22
3.3.2. Giải pháp đối với Bệnh viện Trung ương Huế .......................................... 23
Tiểu kết chương 3 ................................................................................................ 23
KẾT LUẬN ........................................................................................................ 24
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................... 25
1
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài
Trong quá trình hội nhập kinh tế, chuyển từ nền kinh tế kế hoạch hóa tập
trung quan liêu bao cấp sang nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ
nghĩa đã tác động trực tiếp lên các lĩnh vực đời sống - kinh tế xã hội. Một trong
những nội dung quan trọng của hoàn thiện thể chế đó là cải cách nền tài chính
công trong đó cải cách cơ chế quản lý tài chính đối với các cơ quan hành chính và
đơn vị sự nghiệp công. Trong đó đối với Y tế là một lĩnh vực quan trọng liên quan
đến toàn bộ đời sống của mọi người trong xã hội.
Ở Việt Nam, đơn vị sự nghiệp có nhiều loại. Đó là, các đơn vị sự nghiệp tự
bảo đảm toàn bộ chi phí hoạt động thường xuyên, đơn vị sự nghiệp tự bảo đảm
một phần chi phí hoạt động thường xuyên và đơn vị sự nghiệp không có thu hoặc
có số thu không đáng kể. Đơn vị sự nghiệp công lập có vai trò rất quan trọng trong
việc cung ứng dịch vụ sự nghiệp công và thực hiện chính sách an sinh xã hội ở
nước ta nhưng cũng đang là gánh nặng cho ngân sách nhà nước. Mục đích hoạt
động chính của các đơn vị sự nghiệp công lập tuy không phải là lợi nhuận, nhưng
đứng trước tác động của nền kinh tế thị trường, hình thức tiền tệ được sử dụng để
làm thước đo tính toán hiệu quả hoạt động và chịu sự chi phối của các quan hệ
cung cầu, vì vậy để tồn tại phát triển, đòi hỏi các đơn vị sự nghiệp công lập cần
phải đổi mới để thích nghi. Trong đó vấn đề quan trọng nhất là tự chủ tài chính.
Tự chủ tài chính và những nguyên tắc, quy định của pháp luật liên quan đến việc
tự chủ tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập là một vấn đề bức thiết trong giai
đoạn hiện nay, khi mà chúng ta thực hiện nghị quyết của Đảng về tiếp tục đổi mới
hệ thống tổ chức và quản lý, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của đơn
vị sự nghiệp công lập.
Những năm qua, cùng với sự phát triển của nền kinh tế – xã hội, Nhà nước
ta đã ban hành các chính sách nhằm từng bước đổi mới cơ chế hoạt động của các
đơn vị sự nghiệp công lập nói chung và ở trong lĩnh vực y tế nói riêng; đồng thời
xây dựng chính sách ưu đãi thu hút các đơn vị thuộc các thành phần kinh tế khác
tham gia cung cấp dịch vụ sự nghiệp công. Quá trình triển khai thực hiện đổi mới
hệ thống tổ chức và quản lý, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của các đơn
vị sự nghiệp công lập đã đạt được những kết quả bước đầu quan trọng. Việc thực
hiện tự chủ tài chính đã làm tăng tính cạnh tranh giữa các đơn vị sự nghiệp công
lập về chất lượng, giá cả và phong cách phục vụ. Tự chủ cũng thúc đẩy việc đổi
mới tư duy quản lý tài chính, phương thức hoạt động cũng như văn hóa ứng xử,
tạo sự hài lòng cho người dân. Theo báo cáo của Bộ Nội vụ, số lượng đơn vị
SNCL đến tháng 3/2020 thuộc các bộ, ngành là 1.045 đơn vị, số lượng đơn vị
SNCL thuộc các địa phương là 49.445 đơn vị, có 3,45% số đơn vị SNCL tự bảo
đảm chi thường xuyên, chi đầu tư và tự bảo đảm chi thường xuyên (trên 2.000
đơn vị); 22,36% số đơn vị tự bảo đảm một phần chi thường xuyên (gần 13.000
