Luận án Tiến sĩ Luật Kinh tế: Hợp đồng chuyển giao quyền tác giả, quyền liên quan theo pháp luật Việt Nam

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế và sự phát triển của nền kinh tế tri thức, quyền tác giả (QTG) và quyền liên quan (QLQ) ngày càng khẳng định vai trò then chốt trong việc thúc đẩy sáng tạo và đổi mới. Hợp đồng chuyển giao QTG, QLQ là công cụ pháp lý quan trọng để khai thác các quyền này. Tuy nhiên, pháp luật Việt Nam về lĩnh vực này vẫn còn nhiều hạn chế và bất cập, đặc biệt trước tác động của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và thực tiễn thi hành còn gặp nhiều vướng mắc.

Luận án hướng đến các nhà hoạch định chính sách, luật sư, chuyên gia pháp lý, chủ sở hữu quyền tác giả và quyền liên quan, doanh nghiệp trong ngành công nghiệp sáng tạo và văn hóa, cũng như các nhà nghiên cứu và sinh viên luật quan tâm đến lĩnh vực sở hữu trí tuệ tại Việt Nam.

Luận án tiến sĩ này cung cấp một cái nhìn toàn diện và hệ thống về pháp luật hợp đồng chuyển giao quyền tác giả (QTG) và quyền liên quan (QLQ) tại Việt Nam trong bối cảnh chịu tác động mạnh mẽ của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Nghiên cứu bắt đầu bằng việc tổng quan tình hình nghiên cứu trong nước và quốc tế, xác định các khoảng trống cần tiếp tục nghiên cứu và xây dựng cơ sở lý luận vững chắc, phân tích bản chất pháp lý và kinh tế của QTG, QLQ, cùng các hình thức chuyển giao quyền phổ biến giữa các hệ thống pháp luật lớn trên thế giới như Anh-Mỹ và châu Âu lục địa, bao gồm chuyển nhượng và cấp phép.Luận án sau đó đi sâu vào thực trạng pháp luật hiện hành và thực tiễn thi hành hợp đồng chuyển giao QTG, QLQ tại Việt Nam, chỉ ra những hạn chế, vướng mắc liên quan đến chủ thể hợp đồng (như việc xác định chủ sở hữu hợp pháp, đặc biệt với tác phẩm đồng tác giả hay tác phẩm do AI tạo ra), nội dung hợp đồng (phạm vi chuyển giao chưa rõ ràng, tiêu chuẩn tiền bản quyền chưa cụ thể, thiếu quy định về chấm dứt hợp đồng và hậu quả pháp lý với bên thứ ba), hình thức hợp đồng (yêu cầu văn bản chưa linh hoạt với công nghệ số, hiệu lực pháp lý khi vi phạm hình thức) và các phương thức giải quyết tranh chấp (thẩm quyền tòa án, thời gian giải quyết kéo dài, khó khăn trong lựa chọn luật áp dụng với yếu tố nước ngoài).Trên cơ sở phân tích sâu sắc các bất cập, luận án đề xuất các định hướng và giải pháp toàn diện nhằm hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực thi. Các giải pháp tập trung vào việc sửa đổi các quy định pháp luật liên quan đến chủ thể, nội dung, hình thức hợp đồng chuyển giao QTG, QLQ, cũng như hoàn thiện cơ chế giải quyết tranh chấp. Đặc biệt, luận án nhấn mạnh việc ứng dụng công nghệ blockchain và hợp đồng thông minh để tăng cường tính minh bạch, hiệu quả trong quản lý quyền, giảm thiểu rủi ro và tranh chấp, đồng thời đề xuất xây dựng các nền tảng trực tuyến và nâng cao nhận thức cộng đồng về pháp luật QTG, QLQ trong kỷ nguyên số. Mục tiêu cuối cùng là bảo vệ quyền lợi các nhà sáng tạo, thúc đẩy nền kinh tế sáng tạo và hội nhập quốc tế của Việt Nam.