ỦY BAN NHÂN DÂN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SÀI GÒN
ĐẶNG THỊ THÚY HẰNG
PHÁT TRIỂN VĂN HÓA CHẤT LƯỢNG
TRONG CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
CÔNG LẬP TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Thành phố Hồ Chí Minh, năm 2025
Công trình được hoàn thành tại Trường Đại học Sài Gòn
Người hướng dẫn: PGS.TS Đỗ Đình Thái
Luận án đã được đánh giá trước Hội đồng đánh giá luận án cấp
Trường tại Trường Đại học Sài Gòn vào ngày 23/7/2025.
1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Nâng cao chất lượng giáo dục (CLGD) đáp ứng yêu cầu hội nhập
quốc tế luôn là thách thức đối với các cơ sở giáo dục (CSGD) ở tất cả các bậc
học của mỗi đất nước. Hiện nay, Việt Nam cũng đang tiến hành đổi mới căn
bản và toàn diện giáo dục, trong đó các hoạt động bảo đảm chất lượng (BĐCL)
giáo dục được Đảng, Nhà nước và ngành giáo dục quan tâm, triển khai suốt
những năm qua.
Để đảm bảo CLGD, các CSGD cần phát triển văn hóa chất lượng
(VHCL). VHCL là yếu tố then chốt cho mọi hoạt động BĐCL. VHCL trong
giáo dục ở Việt Nam trong thời gian qua hầu như chỉ được nhắc đến trong giáo
dục ĐH qua các bài viết, hội thảo, hội nghị khoa học từ khi BĐCL bắt đầu xuất
hiện tại Việt Nam từ thập kỷ 1990.
Đối với giáo dục phổ thông, hoạt động BĐCL được triển khai từ năm
2012 với Thông tư số 42/2012/TT-BGDĐT ngày 23 tháng 11 năm 2012 của
Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) ban hành Quy định về tiêu chuẩn
đánh giá CLGD và quy trình, chu kỳ kiểm định CLGD phổ thông nên công tác
này còn khá mới mẻ đối với cán bộ quản lý (CBQL), giáo viên (GV) và các
bên liên quan trong nhà trường, đặc biệt ở cấp trung học cơ sở (THCS).
Hoạt động kiểm định CLGD cấp THCS tại Thành phố Hồ Chí Minh
(TP.HCM) đã được triển khai từ năm 2012 đến nay. Mặc dù kết quả kiểm định
các trường THCS khả quan nhưng nhận thức về chất lượng của CBQL, GV
chưa được nâng cao. Hệ thống giáo dục Việt Nam nói chung, từng CSGD nói
riêng đang chuyển đổi từ quản lý theo phương thức hành chính tập trung sang
quản trị theo phương thức tự chủ BĐCL. Như vậy, đồng nghĩa với việc phải
chuyển từ văn hóa quản lý tập trung, thụ động, giáo điều sang trao quyền,
hình thành VHCL để thực hiện BĐCL cho hệ thống giáo dục, cũng như của
từng CSGD và chất lượng của chính quá trình quản lý. Trong quá trình hình
thành và xây dựng môi trường chất lượng, CSGD sẽ thực hiện sứ mạng, mục
tiêu mà ngành giáo dục đặt ra, nhằm khuyến khích tất cả mọi người làm việc
và học tập, cống hiến sức lực và trí tuệ của bản thân cho CSGD.
Mục tiêu của chương trình giáo dục phổ thông 2018 khẳng định:
2
“Giáo dục THCS nhằm củng cố và phát triển kết quả của giáo dục tiểu học;
bảo đảm cho HS có học vấn phổ thông nền tảng, hiểu biết cần thiết tối thiểu
về kỹ thuật và hướng nghiệp để tiếp tục học trung học phổ thông hoặc chương
trình giáo dục nghề nghiệp”. Chương trình giáo dục phổ thông 2018 đặt ra
cho các trường THCS những yêu cầu, thách thức mới với tinh thần trách
nhiệm cao hơn trong tổ chức, quản lí các hoạt động giáo dục trong đó có phát
triển VHCL trong trường THCS.
Trong những năm gần đây, công tác phát triển VHCL trong nhà
trường đã được Nhà nước và ngành giáo dục quan tâm, chú trọng qua việc
ban hành một số văn bản pháp lí như Quyết định số 1299/QĐ- TTg ngày
3/10/2018 của Thủ tướng chính phủ phê duyệt Đề án “Xây dựng văn hóa ứng
xử trong trường học giai đoạn 2018 - 2025”; Thông tư số 06/ TT- BGDĐT của
Bộ GD&ĐT Quy định quy tắc ứng xử trong CSGD mầm non, CSGD phổ
thông và CSGD thường xuyên.
Theo đó, hiệu trưởng (HT) trường phổ thông nói chung và trường
THCS nói riêng tại TP.HCM đã quan tâm đến hoạt động quản lý VHCL phù
hợp với điều kiện thực tế của nhà trường nhằm từng bước nâng cao CLGD,
đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông theo Thông tư số
32/2018/TT-BGDĐT ngày 26 tháng 12 năm 2018 của Bộ GD&ĐT. Tuy nhiên
trước yêu cầu đổi mới giáo dục, các trường THCS tại TP.HCM còn những hạn
chế trong công tác phát triển VHCL, chưa chú trọng đến công tác nâng cao
chất lượng trong lập kế hoạch phát triển VHCL; công tác triển khai thực hiện
phát triển VHCL; kiểm tra và đánh giá thực hiện phát triển VHCL và cải tiến
kế hoạch phát triển VHCL trong các trường THCS. Do vậy, đòi hỏi cần có
những nghiên cứu để đề xuất được những biện pháp phát triển VHCL trong
các trường THCS công lập tại TP.HCM.
Từ những lý do trên, tác giả chọn vấn đề: Phát triển VHCL trong các
trường THCS công lập tại TP.HCM làm đề tài luận án tiến sĩ nhằm góp phần
nâng cao CLGD ở các trường THCS tại TP.HCM.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở lý luận về phát triển VHCL trong trường THCS và khảo
sát, đánh giá thực trạng phát triển VHCL trong trường THCS công lập tại
3
TP.HCM, luận án đề xuất các biện pháp phát triển VHCL trong các trường
THCS công lập tại TP.HCM góp phần đảm bảo chất lượng giáo dục ở trường
THCS.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
VHCL trong các trường học.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Phát triển VHCL trong các trường THCS công lập tại TP.HCM.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Xây dựng cơ sở lí luận về phát triển VHCL trong trường THCS.
- Khảo sát, đánh giá thực trạng phát triển VHCL trong các trường
THCS công lập tại TP.HCM.
- Đề xuất các biện pháp phát triển VHCL trong các trường THCS công
lập tại TP.HCM.
- Thực nghiệm về sự cần thiết của VHCL, tầm quan trọng của phát
triển VHCL và biện pháp đề xuất để khẳng định hiệu quả.
5. Giả thuyết nghiên cứu
Trước yêu cầu đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục Việt Nam, mục
tiêu nâng cao chất lượng đào tạo, hội nhập quốc tế luôn là thách thức đối với
các CSGD ở tất cả các bậc học. Trong đó, hoạt động kiểm định chất lượng giáo
dục bậc THCS tại TP.HCM đã được triển khai từ năm 2012 đến nay. Mặc dù
kết quả kiểm định các trường THCS khả quan, nhưng nhận thức về chất lượng
của cán bộ, giáo viên chưa được nâng cao. Do vậy, luận án đặt ra các giả thuyết
sau: 1. Có sự khác biệt về nhận thức chất lượng giữa cán bộ quản lý và giáo
viên trong các trường THCS công lập tại TP.HCM.
2. Mô hình phát triển VHCL trong các trường THCS công lập tại
TP.HCM được thực hiện theo sự phát triển của văn hóa nhà trường.
3. Cơ chế, chính sách và tài chính ảnh hưởng đến sự phát triển VHCL
trong các trường THCS công lập tại TP.HCM.
4. Nếu xây dựng được hệ thống lí luận về phát triển VHCL trong
trường THCS và làm sáng tỏ thực trạng phát triển VHCL trong các trường
