
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI
VŨ THỊ HÀ
XÂY DỰNG TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC GIẢNG DẠY STEM
CHO TRẺ MẪU GIÁO 5-6 TUỔI
Ngành: Lý luận và phương pháp dạy học
Mã số: 9140110
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ
LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
Hà Nội - 2025

Công trình được hoàn thành tại:
Đại học Bách khoa Hà Nội
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Văn Hạnh
Phản biện 1:
Phản biện 2:
Phản biện 3:
Luận án được bảo vệ trước Hội đồng đánh giá luận án cấp Đại học
Bách khoa Hà Nội họp tại Đại học Bách khoa Hà Nội
vào hồi giờ ngày tháng năm 2025
Có thể tìm hiểu luận án tại thư viện:
1. Thư viện Tạ Quang Bửu - Đại học Bách khoa Hà Nội
2. Thư viện Quốc gia Việt Nam.

1
CHƯƠNG 1: MỞ ĐẦU
1.1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo theo Nghị quyết 29-
NQ/TW, giáo dục mầm non (GDMN) được xác định là bậc học đặt nền móng hình thành
những yếu tố đầu tiên của nhân cách, chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1 và học tập suốt đời. Chương
trình GDMN nhấn mạnh yêu cầu tổ chức cho trẻ “chơi mà học, học bằng chơi”, được trải
nghiệm, khám phá môi trường xung quanh, chú trọng phát triển tối đa tiềm năng của trẻ.
Ở lứa tuổi mẫu giáo (MG), nội dung phát triển nhận thức gồm: khám phá khoa học,
làm quen các khái niệm sơ đẳng về toán – đều gắn trực tiếp với các lĩnh vực của STEM
(Science, Technology, Engineering, Math). Giáo dục STEM, với đặc trưng học thông qua
làm, tiếp cận liên ngành để giải quyết vấn đề thực tiễn, có khả năng hỗ trợ trực tiếp việc thực
hiện mục tiêu của Chương trình GDMN và Nghị quyết 29, đồng thời góp phần chuẩn bị
nguồn nhân lực đáp ứng công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
Các nghiên cứu trên thế giới chứng minh tầm quan trọng của việc cho trẻ tiếp xúc sớm
với STEM: thúc đẩy phát triển nhận thức, kỹ năng giải quyết vấn đề, nuôi dưỡng tò mò, hứng
thú học tập, hình thành những mầm mống hứng thú nghề nghiệp STEM, và là thành tố của
trải nghiệm mầm non chất lượng cao.
Mặc dù nhiều chiến lược giảng dạy (CLGD) STEM khác nhau đã được áp dụng cho trẻ
MG (5E, EDP, rô-bốt giáo dục, trò chơi giáo dục, vẽ – kể, đóng vai, thí nghiệm khoa học…),
nhưng mỗi CLGD thường chỉ tác động mạnh đến một hoặc một vài nhóm kết quả học tập
(KQHT) STEM (sự hiểu biết, động lực, tư duy bậc cao, hứng thú học tập, hứng thú nghề
nghiệp). Khi sử dụng rời rạc từng CLGD, các KQHT STEM khó được phát triển đồng bộ
trong một chủ đề học tập. Điều này tạo nên khoảng trống về tiến trình tổ chức giảng dạy
(TCGD) STEM cho trẻ MG 5–6 tuổi, trong đó các CLGD STEM được phối hợp có logic
theo con đường phát triển nhận thức STEM của trẻ.
Từ những lý do trên, đề tài “Xây dựng tiến trình TCGD STEM cho trẻ MG 5–6 tuổi”
mang tính cấp thiết cả về lý luận và thực tiễn.
1.2. Mục đích nghiên cứu
Xây dựng một tiến trình TCGD STEM cho trẻ MG 5–6 tuổi trên cơ sở tổng hợp lý luận,
đồng thời kiểm nghiệm tính hiệu quả của tiến trình được xây dựng đối với các KQHT STEM
của trẻ (bao gồm sự hiểu biết STEM, động lực học tập, mức độ tư duy bậc cao, hứng thú học
tập và nghề nghiệp STEM) thông qua thực nghiệm sư phạm.
1.3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
1.3.1. Khách thể nghiên cứu
Quá trình giảng dạy STEM cho trẻ MG 5-6 tuổi.
1.3.2. Đối tượng nghiên cứu
Hiệu quả của tiến trình TCGD STEM được đề xuất đến các KQHT STEM được mong
đợi của trẻ MG 5-6 tuổi.
1.3.3. Phạm vi nghiên cứu

2
- Về cơ sở dữ liệu: tìm kiếm trong Scopus, ERIC, Google Scholar với chuỗi từ khóa
(“STEM” OR “STEAM”) AND (“Preschool” OR “Early children” OR “Kindergarten”), thời
điểm tháng 3/2023.
- Về giới hạn khái niệm: Luận án tiếp cận khái niệm STEM, không phân tích khái niệm
STEAM.
- Không gian và đối tượng thực nghiệm: 4 lớp MG 5–6 tuổi tại 2 Trường Mầm non
thực hành Hoa Thủy Tiên và Hoa Sen (Trường CĐSP TW), gồm 2 lớp thực nghiệm và 2 lớp
đối chứng, tương đồng về độ tuổi và điều kiện tổ chức giáo dục.
- Nội dung thực nghiệm: một chủ đề STEM “Nước và các hiện tượng tự nhiên” với 3
bài học liên tiếp:
“Khám phá nước sạch và sự nhiễm tạp chất” – tập trung hiểu biết khoa học và toán;
“Chế tạo máy lọc nước” – chú trọng hoạt động thiết kế kỹ thuật và công nghệ;
“Nhà khoa học và kỹ sư làm sạch/xử lý nước” – nuôi dưỡng hứng thú nghề nghiệp
STEM.
- Thời gian và hình thức tổ chức: 3 tuần liên tiếp (4–5/2024), mỗi tuần 1 bài học STEM
60 phút (trong 1–2 buổi), lồng ghép vào kế hoạch giáo dục tuần. Nhóm đối chứng học chủ
đề “Nước sạch và sự nhiễm tạp chất” theo mô hình 5E thường lệ.
1.4. Giả thuyết khoa học
Trẻ MG 5-6 tuổi được dạy theo tiến trình TCGD STEM được đề xuất có sự cải thiện
về KQHT STEM (sự hiểu biết STEM, động lực học tập, mức độ tư duy bậc cao, hứng thú
học tập và nghề nghiệp STEM) so với nhóm trẻ được dạy theo kế hoạch giảng dạy STEM
như thường lệ (áp dụng một CLGD STEM đơn lẻ).
Các giả thuyết cụ thể bao gồm:
Giả thuyết 1: Trẻ MG 5-6 tuổi được dạy theo tiến trình TCGD STEM được đề xuất có
sự cải thiện về sự hiểu biết STEM so với nhóm trẻ được dạy theo kế hoạch giảng dạy STEM
như thường lệ.
Giả thuyết 2: Trẻ MG 5-6 tuổi được dạy theo tiến trình TCGD STEM được đề xuất có
sự cải thiện về động lực học tập so với nhóm trẻ được dạy theo kế hoạch giảng dạy STEM
như thường lệ.
Giả thuyết 3: Trẻ MG 5-6 tuổi được dạy theo tiến trình TCGD STEM được đề xuất có
sự cải thiện về mức độ tư duy bậc cao so với nhóm trẻ được dạy theo kế hoạch giảng dạy
STEM như thường lệ.
Giả thuyết 4: Trẻ MG 5-6 tuổi được dạy theo tiến trình TCGD STEM được đề xuất có
sự cải thiện về hứng thú học tập STEM so với nhóm trẻ được dạy theo kế hoạch giảng dạy
STEM như thường lệ.
Giả thuyết 5: Trẻ MG 5-6 tuổi được dạy theo tiến trình TCGD STEM được đề xuất có
sự cải thiện về hứng thú nghề nghiệp STEM so với nhóm trẻ được dạy theo kế hoạch giảng
dạy STEM như thường lệ.
1.5. Nhiệm vụ nghiên cứu
Nghiên cứu này đặt ra 3 nhiệm vụ chính là:

3
(1) Nghiên cứu tổng quan: Tiến hành tổng quan có hệ thống các công trình trong và
ngoài nước về hiệu quả của các CLGD STEM đến các KQHT STEM cho trẻ MG 5–6 tuổi,
và từ đó xác định khoảng trống nghiên cứu và cơ sở thực tiễn cho đề tài.
(2) Nghiên cứu lý luận: Phân tích, hệ thống hóa các cơ sở lý luận về giảng dạy STEM
cho trẻ MG; phân tích cơ sở lý thuyết và đề xuất tiến trình TCGD STEM cho trẻ MG 5–6
tuổi theo con đường phát triển nhận thức STEM.
(3) Nghiên cứu thực nghiệm sư phạm: Tổ chức thực nghiệm sư phạm nhằm kiểm
nghiệm tính hiệu quả của tiến trình TCGD STEM được đề xuất đối với các KQHT STEM
của trẻ MG 5–6 tuổi; thu thập và phân tích thống kê dữ liệu định lượng, thảo luận kết quả và
rút ra kết luận.
1.6. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu
1.6.1. Cách tiếp cận
Luận án vận dụng ba cách tiếp cận: (1) tổng quan có hệ thống (scoping review với lưu
đồ PRISMA); (2) mô hình hóa lý thuyết để xây dựng mô hình tiến trình; (3) thực chứng để
kiểm nghiệm bằng dữ liệu định lượng.
1.6.2. Các phương pháp nghiên cứu
Ba phương pháp chính: tổng quan có hệ thống thông qua đánh giá phạm vi (scoping
review), phân tích – tổng hợp lý luận, nghiên cứu bán thực nghiệm chỉ hậu kiểm (post-test
only), kết hợp quan sát video lớp học và ghi chép hiện trường.
1.7. Những luận điểm cần bảo vệ trong luận án
Mỗi CLGD STEM (5E, EDP, trò chơi, rô-bốt, vẽ – kể, đóng vai, lập luận, thí nghiệm…)
có ưu thế riêng đối với các KQHT STEM, nhưng khi dùng rời rạc sẽ khó phát triển đầy đủ
các kết quả mong đợi.
Cần xây dựng tiến trình TCGD STEM phối hợp nhiều CLGD theo mạch phát triển
nhận thức STEM (từ hiểu biết khoa học–toán → hoạt động kỹ thuật–công nghệ → phản tư –
hứng thú nghề nghiệp).
Về thực tiễn, thông qua thực nghiệm, tiến trình 3 giai đoạn được đề xuất mang lại hiệu
quả cao hơn so với các bài học STEM rời rạc dựa trên một CLGD đơn lẻ như 5E, thể hiện
qua sự phát triển toàn diện 5 nhóm KQHT STEM của trẻ.
1.8. Đóng góp mới của luận án
- Bổ sung và hệ thống hóa cơ sở lý luận về hiệu quả của các CLGD STEM đối với các
kết quả học tập STEM được mong đợi ở trẻ MG 5–6 tuổi.
- Xây dựng một tiến trình TCGD STEM dành cho trẻ MG 5-6 tuổi dựa trên con đường
phát triển nhận thức STEM.
- Xây dựng các bài dạy minh họa được thiết kế và triển khai theo tiến trình TCGD
STEM đã đề xuất.
- Xây dựng bộ công cụ đánh giá hiệu quả của tiến trình TCGD STEM cho trẻ MG 5-6
tuổi đối với các kết quả học tập STEM của trẻ, bao gồm mức độ tư duy bậc cao, động lực
học tập, hứng thú học tập, và hứng thú nghề nghiệp STEM.
- Kết quả thực nghiệm sư phạm tại 4 lớp MG 5–6 tuổi (gồm 92 trẻ) của Trường Mầm
non thực hành Hoa Thủy Tiên và Hoa Sen, trực thuộc Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương
cho thấy tiến trình TCGD STEM được đề xuất có hiệu quả tích cực hơn đối với các kết quả

