Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Đánh giá về sự tuân thủ kê khai thuế qua mạng đối với doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Dương

UBND TỈNH BÌNH DƯƠNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT

LÊ THỊ TÌNH

ĐÁNH GIÁ VỀ SỰ TUÂN THỦ KÊ KHAI THUẾ

QUA MẠNG ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP

TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH DƯƠNG

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH

MÃ NGÀNH: 8340101

LUẬN VĂN THẠC SĨ

BÌNH DƯƠNG - 2021

UBND TỈNH BÌNH DƯƠNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT

LÊ THỊ TÌNH

ĐÁNH GIÁ VỀ SỰ TUÂN THỦ KÊ KHAI THUẾ

QUA MẠNG ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP

TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH DƯƠNG

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH

MÃ NGÀNH: 8340101

LUẬN VĂN THẠC SĨ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC

TS. ĐẶNG BỬU KIẾM

BÌNH DƯƠNG - 2021

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan rằng luận văn “ĐÁNH GIÁ VỀ SỰ TUÂN THỦ KÊ KHAI

THUẾ QUA MẠNG ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH

BÌNH DƯƠNG” là bài nghiên cứu của chính tôi.

Ngoại trừ những tài liệu tham khảo được trích dẫn trong luận văn này, tôi

cam đoan rằng toàn phần hay những phần nhỏ của luận văn này chưa từng được

công bố hoặc được sử dụng để nhận bằng cấp ở những nơi khác.

Không có sản phẩm/nghiên cứu nào của người khác được sử dụng trong

luận văn này mà không được trích dẫn theo đúng quy định.

Luận văn này chưa được nộp để nhận bất kỳ bằng cấp nào tại các trường

đại học hoặc cơ sở đào tạo khác.

Bình Dương, ngày ….. tháng 12 năm 2021

Học viên

Lê Thị Tình

LỜI CẢM ƠN

Luận văn được hoàn thành tại Trường Đại học Thủ Dầu Một. Trong quá

trình làm luận văn tôi đã nhận được rất nhiều sự giúp đỡ để hoàn tất luận văn.

Trước tiên tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành thầy TS. Đặng Bửu Kiếm đã tận tình

hướng dẫn, truyền đạt kiến thức, kinh nghiệm cho tôi trong suốt quá trình thực

hiện luận văn tốt nghiệp này.

Xin gửi lời cảm ơn đến quý thầy cô Khoa Đào tạo Sau Đại Học Trường

Đại học Thủ Dầu Một, những người đã truyền đạt kiến thức quý báu cho tôi trong

thời gian học cao học vừa qua.

Sau cùng xin gửi lời cảm ơn đến gia đình và các bạn học viên lớp Cao học

CH19QT01 đã động viên, giúp đỡ tôi trong quá trình làm luận luận văn. Đồng

thời xin gửi lời cám ơn đến các anh/chị đáp viên đã nhiệt tình tham gia trả lời câu

hỏi khảo sát giúp tôi hoàn thành luận văn tốt nghiệp này.

Bình Dương, ngày …. tháng 12 năm 2021

Học viên

Lê Thị Tình

MỤC LỤC

Trang LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................... i

LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................ ii

MỤC LỤC ............................................................................................................. iii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ............................................................................ vi

DANH MỤC BẢNG BIỂU ................................................................................. vii

DANH MỤC HÌNH ............................................................................................ viii

Chương 1: TỔNG QUAN ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU .............................................. 1

1.1 Lý do chọn đề tài .................................................................................... 1

1.2 Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................... 2

1.3 Câu hỏi nghiên cứu ................................................................................. 3

1.4 Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu ....................................... 3

1.5 Phương pháp nghiên cứu ........................................................................ 4

1.6 Ý nghĩa khoa học và thực tiễn ................................................................ 4

1.7 Khung nghiên cứu ................................................................................... 5

1.8 Bố cục của luận văn ................................................................................ 6

Kết luận Chương 1 ............................................................................................. 6

Chương 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT ........................................................................... 7

2.1 Định nghĩa các khái niệm chính ............................................................. 7

2.1.1 Khái niệm kê khai thuế và kê khai thuế qua mạng ............................. 7

2.1.2 Sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng ................................... 8

2.1.3 Khái niệm về quản lý kê khai thuế điện tử ....................................... 10

2.2 Lý thuyết nền ........................................................................................ 11

2.2.1 Thuyết hành động hợp lý (Theory of Reasoned Action): ................ 11

2.2.1 Mô hình chấp nhận công nghệ ......................................................... 13

2.3 Các nhân tố ảnh hưởng sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng

iii

của các doanh nghiệp ....................................................................................... 15

2.3.1 Quan điểm doanh nghiệp về thuế ..................................................... 15

2.3.2 Chi phí tuân thủ thuế ........................................................................ 15

2.3.3 Nhận thức cơ hội trốn thuế ............................................................... 16

2.3.4 Khả năng ứng dụng công nghệ ......................................................... 16

2.3.5 Khả năng tài chính DN ..................................................................... 17

2.3.6 Kiểm tra thuế .................................................................................... 17

2.3.7 Hình phạt thuế .................................................................................. 17

2.4 Các nghiên cứu liên quan ...................................................................... 18

2.4.1 Các nghiên cứu trong nước .............................................................. 18

2.4.2 Các nghiên cứu nước ngoài .............................................................. 21

2.4.3 Đánh giá các nghiên cứu .................................................................. 22

Kết luận Chương 2 ........................................................................................... 23

Chương 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..................................................... 24

3.1 Quy trình nghiên cứu ............................................................................ 24

3.2 Nghiên cứu định tính ............................................................................ 25

3.2.1 Cách thức thực hiện .......................................................................... 25

3.2.2 Mô hình nghiên cứu và thang đo ...................................................... 26

3.3 Phương pháp nghiên cứu định lượng .................................................... 35

3.3.1 Mẫu nghiên cứu ................................................................................ 35

3.3.2 Xác định kích thước mẫu.................................................................. 35

3.3.3 Phương pháp thu thập thông tin ....................................................... 36

3.3.4 Phương pháp phân tích dữ liệu ......................................................... 36

Kết luận Chương 3 ........................................................................................... 40

Chương 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN .................................... 41

4.1 Tổng quan về kê khai thuế qua mạng tại Bình Dương ......................... 41

4.1.1 Tình hình tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạngcủa doanh

nghiệp .................................................................................................... 41

4.1.2 Kết quả đạt được trong quản lý kê khai thuế qua mạng tại tỉnh Bình

Dương .................................................................................................... 43

4.2 Kết quả nghiên cứu các yếu tố tác động đến sự tuân thủ thuế trong kê

khai thuế qua mạng của các DN trên địa bàn tỉnh Bình Dương ...................... 46

4.2.1 Mẫu nghiên cứu ................................................................................ 46

4.2.2 Kiểm định độ tin cậy thang đo ......................................................... 48

4.2.3 Kiểm định thang đo thông qua phân tích nhân tố khám phá EFA ... 52

4.2.4 Mô hình nghiên cứu sau khi đánh giá thang đo ............................... 56

4.2.5 Kiểm định mô hình nghiên cứu và các giả thuyết ............................ 57

4.2.6 Thảo luận .......................................................................................... 64

Kết luận Chương 4 ........................................................................................... 67

Chương 5: KẾT LUẬN - GIẢI PHÁP ................................................................. 69

5.1 Tóm tắt kết quả nghiên cứu .................................................................. 69

5.2 Giải pháp nâng cao sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng đối

với doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Dương ............................................. 70

5.2.1 Giảm chi phí thuế cho doanh nghiệp ................................................ 70

5.2.2 Gia tăng khả năng ứng dụng công nghệ ........................................... 72

5.2.3 Công tác thanh tra, kiểm tra thuế ..................................................... 72

5.2.4 Tăng cường công tác tuyên truyền pháp luật về thuế ....................... 73

5.2.5 Giải pháp về hình phạt thuế .............................................................. 73

5.2.6 Nâng cao hiệu quả hoạt động của cơ quan thuế ............................... 74

5.3 Kết luận ................................................................................................. 75

5.4 Hạn chế và hướng nghiên cứu tiếp theo ............................................... 76

TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 78

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

CQT: Cơ quan thuế

CNTT: Công nghệ thông tin

CBCC: Cán bộ công chức

CPTT: Chi phí tuân thủ thuế

CHTT: Nhận thức cơ hội trốn thuế

DN: Doanh nghiệp

DNVVN: Doanh nghiệp vừa và nhỏ

GTGT: Giá trị gia tăng

HPT: Hình phạt thuế

KNUDCN: Khả năng ứng dụng công nghệ

KNTC: Khả năng tài chính DN

KTT: Kiểm tra thuế

NN: Nhà nước

NSNN: Ngân sách nhà nước

NNT: Người nộp thuế

QH: Quốc hội

QLRR: Quản lý rủi ro

QLT: Quản lý thuế

QDDNVT: Quan điểm DN về thuế

SME: Doanh nghiệp vừa và nhỏ

TNDN: Thu nhập doanh nghiệp

TTKKT: Sự tuân thủ kê khai thuế qua mạng

DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng 3.1 Thang đo các thành phần ..................................................................... 33

Bảng 4.1: Số lượng doanh nghiệp kê khai thuế qua mạng................................... 42

Bảng 4.2: Số thu Ngân sách Nhà nước của ngành Thuế ...................................... 45

Bảng 4.3: Kết quả công tác kiểm tra doanh nghiệp kê khai thuế qua mạng tại cơ

quan thuế ........................................................................................................ 46

Bảng 4.4: Kết quả kiểm tra tại trụ sở người nộp thuế .......................................... 48

Bảng 4.5 Thông tin mẫu ....................................................................................... 49

Bảng 4.6 Bảng kết quả phân tích Cronbach’s Alpha .......................................... 50

Bảng 4.7 Bảng kết quả phân tích EFA các biến độc lập ...................................... 54

Bảng 4.8 Bảng kết quả phân tích EFA biến phụ thuộc ........................................ 55

Bảng 4.9 Bảng tóm tắt giả thuyết trong mô hình nghiên cứu sau đánh giá thang

đo ................................................................................................................... 56

Bảng 4.10 Kết quả phân tích tương quan Pearson ............................................... 58

Bảng 4.11 Bảng chỉ tiêu đánh giá độ phù hợp của mô hình ................................ 59

Bảng 4.12 Bảng kiểm định độ phù hợp của mô hình ........................................... 60

Bảng 4.13 Bảng thông số thống kê của từng biến trong mô hình hồi quy ........... 61

vii

Bảng 4.14: Tóm tắt kết quả nghiên cứu và kiểm định giả thuyết ........................ 64

DANH MỤC HÌNH

Hình 1.1 Khung nghiên cứu ................................................................................... 6

Hình 2.1: Mô hình tam giác gian lận ................................................................... 11

Hình 3.1 Quy trình nghiên cứu ............................................................................ 26

Hình 3.2 Mô hình nghiên cứu đề xuất.................................................................. 28

Hình 4.1 Tỷ lệ nộp hồ sơ thuế qua mạng của Tổng cục Thuế so với các tổ chức

T-Van trên địa bàn tỉnh Bình Dương ............................................................. 43

viii

Hình 4.2. Biểu đồ phần dư chuẩn hóa .................................................................. 62

Chương 1: TỔNG QUAN ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU

1.1 Lý do chọn đề tài

Hiện nay ngành thuế đang triển khai mạnh mẽ ứng dụng công nghệ thông

tin vào công tác quản lý thuế, dịch vụ thuế điện tử, trong đó kê khai thuế điện tử

là một trong những chương trình trọng điểm của Chiến lược cải cách hệ thống

thuế từ 2011 đến nay.

Mục tiêu ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác quản lý thuế nhằm

đáp ứng yêu cầu quản lý trong xu thế hội nhập của nền kinh tế; giải quyết được

bài toán nguồn nhân lực quản lý thuế có hạn nhưng số lượng người nộp thuế gia

tăng nhanh chóng hàng năm luôn là một thách thức không nhỏ đối với ngành

thuế nói chung và Cục Thuế tỉnh Bình Dương nói riêng.

Kê khai thuế điện tử là việc người nộp thuế kê khai và nộp hồ khai thuế

cho cơ quan thuế thông qua mạng Internet. Thực hiện kê khai thuế điện tử giúp

người nộp thuế có thể kê khai thuế mọi lúc, mọi nơi trong môi trường Internet;

tiết kiệm được thời gian, chi phí quản lý; tạo điều kiện để DN tiếp cận giao dịch

thương mại diện tử; giảm tình trạng quá tải tại cơ quan thuế mỗi khi đến kỳ hạn

nộp hồ sơ khai thuế.

Việc thực hiện kê khai thuế điện tử được Cục Thuế tỉnh Bình Dương triển

khai từ năm 2013 đến nay. Theo Cục Thuế tỉnh Bình Dương, toàn địa bàn tính

đến nay có 42.695 doanh nghiệp (DN) đang hoạt động, trong đó số DN thực hiện

kê khai thuế qua mạng internet chiếm tỷ lệ lên đến 100%. Điều này đã giúp tiết

kiệm chi phí chung cho toàn xã hội và giúp cho ngành Thuế tỉnh Bình Dương

giảm áp lực phải thu nhận hồ sơ giấy, giảm thiểu công việc nhận và nhập thủ

công các hồ sơ thuế. Thêm vào đó, những ưu điểm của hệ thống dịch vụ thuế

điện tử đã mang lại nhiều thuận lợi cho doanh nghiệp như: hỗ trợ nhiều tài khoản

cho các chức danh khác nhau, cho phép thực hiện toàn bộ quy trình dự thảo, phê

duyệt và ký điện tử hồ sơ thuế trên hệ thống, không cần các bước in, ký trên giấy

trước khi ký điện tử. Đặc biệt, hệ thống dịch vụ thuế điện tử thân thiện với người

dùng, tương thích với cách sử dụng các hệ thống khai thuế điện tử, nộp thuế điện

tử, do đó doanh nghiệp không tốn thêm chi phí đào tạo khi chuyển sang hệ thống

mới.

Bên cạnh những kết quả đã đạt được thì trong những năm qua, dù các cơ

quan quản lý đã có rất nhiều nỗ lực trong việc kiểm soát quá trình thực hiện kê

khai thuế điện tử của các đối tượng nộp thuế nhưng tình trạng trốn thuế vẫn diễn

ra phức tạp và tinh vi (Báo cáo các thông tin không đầy đủ và chính xác; khai

gian lận thuế...). Theo báo cáo kết quả công tác thuế năm 2020 của Cục Thuế tỉnh

Bình Dương thì số thuế truy thu và phạt đối với các doanh nghiệp sai phạm gia

tăng với tỷ lệ khá cao 10.25% so năm 2019 (Cục Thuế tỉnh Bình Dương, 2021).

Tình trạng này đã gây ra nhiều tác động tiêu cực như làm gây thất thu cho ngân

sách NN; làm mất bình đẳng trong cạnh tranh và hoạt động kinh doanh; ảnh

hưởng tới vai trò điều tiết vĩ mô của NN thông qua công cụ thuế,...

Trong thời gian qua, để ngăn chặn các hành vi gian lận thuế, chống thất

thu ngân sách, đảm bảo công bằng về nghĩa vụ nộp thuế, tạo môi trường cạnh

tranh lành mạnh trong hoạt động sản xuất kinh doanh, dưới sự chỉ đạo của Tổng

Cục Thuế, Cục Thuế tỉnh Bình Dương đã chú trọng đẩy mạnh công tác thanh tra,

kiểm tra thuế. Và kết quả thu được phần nào đã góp phần nâng cao tính tuân thủ

của người nộp thuế và tăng thu cho Ngân sách Nhà nước. Tuy nhiên, hiệu quả

công tác vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu quản lý của ngành. Do đó để hiểu về sự

tuân thủ thuế kê khai thuế qua mạng của các DN trên địa bàn tỉnh Bình Dương,

từ đó đưa ra những giải pháp phù hợp thì đề tài “Đánh giá về sự tuân thủ kê khai

thuế qua mạng đối với doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Dương” của tác giả

là hết sức cần thiết.

1.2 Mục tiêu nghiên cứu

Mục tiêu tổng quát:

Trên cơ sở đánh giá về sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng đối

với doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Dương, từ đó đề xuất giải pháp để nâng

cao sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng đối với doanh nghiệp trên địa

bàn tỉnh Bình Dương trong thời gian tới.

Mục tiêu cụ thể:

Mục tiêu thứ nhất: sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng đối với

doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Dương cùng các yếu tố tác động.

Mục tiêu thứ hai: Đề xuất giải pháp nâng cao sự tuân thủ thuế trong kê

khai thuế qua mạng đối với doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Dương trong

thời gian tới.

1.3 Câu hỏi nghiên cứu

Nghiên cứu này nhằm trả lời các câu hỏi sau đây liên quan đến sự tuân thủ

thuế trong kê khai thuế qua mạng đối với doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình

Dương như sau:

Câu hỏi thứ nhất: sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng đối với

doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Dương như thế nào và chịu tác động của

những yếu tố nào?

Câu hỏi thứ hai: giải pháp nào giúp nâng cao sự tuân thủ thuế trong kê

khai thuế qua mạng đối với doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Dương?

1.4 Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu:

- Đối tượng nghiên cứu là sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng

của các DN trên địa bàn tỉnh Bình Dương.

- Đối tượng khảo sát là kế toán trưởng, kế toán làm nhiệm vụ kế toán của

doanh nghiệp thuộc Cục Thuế tỉnh Bình Dương quản lý đang thực hiện kê khai

thuế qua mạng.

Phạm vi nghiên cứu:

- Về không gian: nghiên cứu doanh nghiệp kê khai thuế qua mạng thuộc

Cục Thuế tỉnh Bình Dương quản lý.

- Về thời gian: Số liệu sơ cấp được thu thập trong năm 2021.

1.5 Phương pháp nghiên cứu

Phương pháp nghiên cứu định tính: thực hiện thông qua 2 bước chủ yếu:

(1): Nghiên cứu cơ sở lý thuyết và các quy định của pháp luật, dữ liệu thứ

cấp về sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng của các DN để đưa ra bảng

dự thảo câu hỏi.

(2): Sử dụng phương pháp định tính với kỹ thuật thảo luận nhóm và phỏng

vấn chuyên gia, phát phiếu khảo sát thử một số doanh nghiệp thực hiện thủ tục kê

khai thuế qua mạng của các DN.

Phương pháp nghiên cứu định lượng:

Nghiên cứu định lượng được thực hiện với kỹ thuật chọn mẫu thuận tiện

là doanh nghiệp thuộc Cục Thuế tỉnh Bình Dương quản lý đang thực hiện kê khai

thuế qua mạng thông qua bảng câu hỏi khảo sát đã được hiệu chỉnh từ kết quả

nghiên cứu định tính. Dữ liệu thu thập được sử dụng để đánh giá thang đo bằng

công cụ phân tích độ tin cậy (Reliability Analysis) thông qua hệ số Cronbach

‘Alpha, phân tích nhân tố khám phá EFA (Exploratary Factor Analysis), mô hình

hồi quy tuyến tính để kiểm định mô hình và giả thuyết nghiên cứu. Từ kết quả

khảo sát để thu thập và phân tích, đánh giá tác động của các yếu tố.

1.6 Ý nghĩa khoa học và thực tiễn

Ý nghĩa khoa học:

Một là, hệ thống hóa các lý thuyết về các yếu tố tác động đến sự tuân thủ

thuế trong kê khai thuế qua mạng của các DN trên địa bàn tỉnh Bình Dương.

Hai là, phát triển hệ thống thang đo các yếu tố ảnh hưởng đến sự tuân thủ

thuế trong kê khai thuế qua mạng của các DN, bổ sung vào hệ thống thang đo của

các công trình nghiên cứu đã thực hiện tại Việt Nam.

Ý nghĩa thực tiễn:

Đề tài hướng đến mục tiêu sử dụng phân tích định lượng nhằm xác định

đâu là yếu tố tác động và mức độ tác động tới sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế

qua mạng của các DN trên địa bàn tỉnh Bình Dương. Đây là yếu tố quan trọng

ảnh hưởng tới việc nâng cao sự tuân thủ kê khai thuế qua mạng của các DN. Kỳ

vọng rằng kết quả nghiên cứu đạt được có thể được ứng dụng vào thực tiễn nâng

cao sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng của các DN.

1.7 Khung nghiên cứu

Chương 1: Tổng quan nghiên cứu

Các nghiên cứu nước ngoài

Đánh giá các

Các nghiên cứu trong nước

Chương 2: Cơ sở lý thuyết

nghiên cứu

Định nghĩa các khái niệm chính Lý thuyết nền Các nhân tố ảnh hưởng sự tuân thủ kê khai thuế qua mạng của các DN

Chương 3: Phương pháp nghiên cứu

Thiết kế nghiên cứu: định tính và định lượng ➔ Mô hình nghiên cứu và thang đo ➔ Phương pháp xử lý dữ liệu,…

Chương 4: Kết quả nghiên cứu và bàn

luận

Xử lí trên phần mềm SPSS theo trình tự sau: Bước 1: Mã hóa và làm sạch dữ liệu Bước 2: Sử dụng phương pháp thống kê mô tả để mô tả đặc điểm mẫu khảo sát dựa trên dữ liệu sau khi mã hóa và làm sạch Bước 3: Phân tích độ tin cậy Bước 4: Phân tích nhân tố khám phá (EFA). Bước 5: Kiểm định các giả thuyết của mô hình và độ phù hợp tổng thể của mô hình thông qua phân tích tương quan và tiến hành hồi quy bội.

Nhận xét & đánh giá

Chương 5: Kết luận – giải pháp

Hình 1.1 Khung nghiên cứu

1.8 Bố cục của luận văn

Ngoài phần mở đầu, tài liệu tham khảo và các phụ lục, bố cục của nghiên

cứu gồm 05 chương:

Chương 1: Tổng quan đề tài nghiên cứu

Chương 2: Cơ sở lý thuyết

Chương 3: Phương pháp nghiên cứu

Chương 4: Kết quả nghiên cứu và bàn luận

Chương 5: Kết luận – Giải pháp

Kết luận Chương 1

Chương 1 giới thiệu lý do chọn đề tài xuất phát từ thực tiễn. Trong

chương này tác giả đã giới thiệu sơ nét về mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu, đồng

thời giới thiệu sơ nét phương pháp nghiên cứu để cho người đọc có cái nhìn tổng

quan hơn. Các lý thuyết liên quan đến đề tài sẽ được trình trong chương 2.

Chương 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT

2.1 Định nghĩa các khái niệm chính

2.1.1 Khái niệm kê khai thuế và kê khai thuế qua mạng

Khái niệm kê khai thuế:

Là việc người nộp thuế trình bày các số liệu, hồ sơ liên quan đến nghĩa vụ

thuế của người nộp thuế cho cơ quan quản lý thuế.

Kê khai thuế là nghĩa vụ mà tất cả người nộp thuế (tổ chức, cá nhân) có

hoạt động sản xuất kinh doanh phải thực hiện. Theo đó, việc kê khai thuế phải

thực hiện theo quy định của pháp luật về thuế. Người khai thuế phải khai chính

xác, trung thực, đầy đủ các nội dung trong tờ khai thuế theo mẫu do Bộ Tài chính

quy định và nộp đầy đủ các chứng từ, tài liệu quy định trong hồ sơ khai thuế với

cơ quan quản lý thuế.

Khái niệm kê khai thuế qua mạng:

Kê khai thuế qua mạng là hình thức giao dịch điện tử giữa người nộp thuế

và cơ quan thuế, một trong những giao dịch đã được pháp luật quy định, đây là

hình thức giao dịch văn minh, hiện đại.

Theo Jen-Ruei Fu (2005), khai thuế qua mạng là một ứng dụng quan

trọng, bao gồm các quy trình liên kết tự động trong khai thuế nhằm cải thiện hiệu

quả trong thu thập và xử lý thông tin khai thuế. Cải thiện dịch vụ khai thuế đồng

thời giảm chi phí kê khai thuế đối với NNT và CQT.

Tại quan điểm của Việt Nam, kê khai thuế qua mạng internet là việc

doanh nghiệp kê khai thuế trên máy vi tính của mình và gửi bằng mạng internet,

mà không phải gửi qua đường bưu điện hoặc đến nộp trực tiếp hồ sơ bằng giấy

cho CQT. Kê khai thuế qua mạng là hình thức giao dịch điện tử giữa doanh

nghiệp với CQT, một trong những hình thức giao dịch được pháp luật về thuế

quy định, đây là hình thức giao dịch văn minh, hiện đại.

Tóm lại kê khai thuế qua mạng là hoạt động giao dịch trong thủ tục đăng

ký thuế, khai thuế, nộp thuế được thực hiện bằng phương tiện điện tử, trong đó

các chứng từ điện tử trong lĩnh vực thuế là thông điệp dữ liệu điện tử về đăng ký

thuế, khai thuế, nộp thuế được tạo ra, gửi đi, nhận và lưu trữ bằng phương tiện

điện tử trong lĩnh vực thuế nhằm thực hiện đầy đủ nghĩa vụ và quyền lợi của

NNT với CQT.

2.1.2 Sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng

Andreoni và ctg (1998) cho rằng việc tuân thủ thuế nên được định nghĩa là

sự sẵn lòng của người nộp thuế, sự chấp hành pháp luật về thuế để có được trạng

thái cân bằng nền kinh tế của một quốc gia.

Một định nghĩa rộng hơn của việc tuân thủ thuế, được xác định bởi Song

và Yarbrough (1978) hoạt động của hệ thống thuế Hoa Kỳ chủ yếu dựa vào tự

đánh giá và tuân thủ tự nguyện, có thể do quan điểm cho rằng, tuân thủ thuế cần

được xác định như khả năng của người nộp thuế và sẵn sàng thực hiện theo pháp

luật thuế được xác định bởi đạo đức, môi trường pháp lý và yếu tố tình huống

khác tại một thời gian, địa điểm cụ thể.

Tương tự như vậy, tuân thủ thuế cũng được xác định bởi một số cơ quan

thuế như khả năng và sự sẵn sàng của người nộp thuế thực hiện theo quy định

của pháp luật thuế, kê khai thu nhập chính xác trong mỗi năm và nộp thuế đúng

hạn (IRS, 2009).

Việc tuân thủ thuế là hành vi của người nộp tờ khai thuế, kê khai tất cả thu

nhập chịu thuế chính xác và thanh toán tất cả các loại thuế phải nộp trong thời

hạn quy định mà không cần phải chờ đợi, theo dõi hành động từ cơ quan có thẩm

quyền (Singh, 2003).

Quan điểm rộng hơn của việc tuân thủ thuế đòi hỏi một mức độ trung

thực, kiến thức về thuế đầy đủ và khả năng sử dụng kiến thức này kịp thời, chính

xác, để hồ sơ có thể chuẩn bị đầy đủ hoàn thuế và các giấy tờ liên quan về thuế

Singh và Bhupalan (2001), McBarnet (2001) đề nghị tuân thủ thuế nên được nhìn

nhận trong ba cách:

(i) Tuân thủ một cách tuyệt đối là người nộp thuế tự nguyện nộp thuế

mà không có khiếu nại;

(ii) Tuân thủ có điều kiện là miễn cưỡng nộp thuế;

(iii) Tuân thủ có tính sáng tạo bằng cách thể hiện khả năng có thể áp

dụng các quy định trong luật thuế để xác định lại thu nhập, chi phí chịu thuế.

Ở góc độ chi tiết hơn, Singh (2003) cho rằng tuân thủ thuế là hành động

của một người nộp tờ khai thuế, công khai chính xác tất cả các khoản thu nhập

chịu thuế và thanh toán tất cả các khoản thuế phải nộp trong thời hạn quy định

mà không phải chờ đợi hành động của cơ quan thuế. Trên cơ sở đó, tuân thủ thuế

được tách biệt thành 2 quan điểm: tuân thủ quan điểm về quản lý hành chính và

tuân thủ theo quan điểm hoàn thành chính xác tờ khai thuế. Tuân thủ theo quan

điểm quản lý hành chính bao gồm đăng ký và thông báo với cơ quan thuế tình

trạng của người nộp thuế, nộp tờ khai thuế mỗi năm (nếu cần) và tuân thủ khuôn

khổ về thời gian thanh toán theo yêu cầu (Chow, 2004; Harris, 1989).

Tuân thủ thuế không phải là một quá trình tự thân mà trái lại, nó chịu tác

động từ các yếu tố bên ngoài. Allingham & Sandmo (1972), Spicer & Lundstedt

(1980), Lewis (1982) và Andreoni & Ctg (1998) mô tả các đặc điểm và giải thích

tuân thủ thuế là kết quả của tương quan giữa các biến bao gồm nhận thức về sự

công bằng, hiệu quả và sự tương tác giữa chúng.

Tóm lại, tuân thủ thuế sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng là một

khái niệm rộng và có thể được xem xét từ nhiều khía cạnh khác nhau, bao gồm

tài chính công, kinh tế học, pháp lý và cũng có thể là tâm lý học. Theo đó sự tuân

thủ kê khai thuế là hành vi chấp hành khai thuế, công khai chính xác tất cả các

khoản thu nhập chịu thuế và thanh toán tất cả các khoản thuế phải nộp trong thời

hạn quy định mà không phải chờ đợi hành động của cơ quan thuế.

2.1.3 Khái niệm về quản lý kê khai thuế điện tử

Khái niệm chung về quản lý đó là sự tác động có tổ chức, có định hướng

của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý nhằm đạt được mục tiêu định trước.

Quản lý thuế là một bộ phận của quản lý hành chính nhà nước là hoạt

động tổ chức, điều hành và giám sát của cơ quan thuế nhằm đảm bảo người nộp

thuế chấp hành nghĩa vụ thuế đối với Ngân sách Nhà nước theo quy định của

pháp luật. Như vậy, chủ thể của quản lý thuế là cơ quan thuế các cấp, đối tượng

quản lý thuế là người nộp thuế. Người nộp thuế theo Luật quản lý thuế được hiểu

là: tổ chức, hộ gia đình, cá nhân nộp thuế theo quy định của pháp luật về thuế; tổ

chức, hộ gia đình, cá nhân nộp các khoản thu khác thuộc ngân sách nhà nước (gọi

chung là thuế) do cơ quan quản lý thuế quản lý thu theo quy định của pháp luật;

tổ chức, cá nhân khấu trừ thuế; tổ chức, cá nhân làm thủ tục về thuế thay cho

người nộp thuế. (Quốc Hội, 2006)

Quản lý kê khai thuế là một nội dung của chu trình quản lý thuế là việc cơ

quan thuế thực hiện việc tiếp nhận thông tin, giám sát và kiểm tra việc tính thuế,

khai thuế của người nộp thuế theo quy định của pháp luật. Quản lý kê khai thuế

chính là việc xác định cho đúng và đủ người nộp thuế nào phải tự kê khai thuế,

kê khai các loại thuế nào và kê khai như thế nào, xác định NNT đã thực hiện và

chưa thực hiện các nghĩa vụ kê khai thuế để đôn đốc nhắc nhở NNT kê khai thuế

đúng thời hạn, xác định tính logic, 10 hợp lý của các chỉ tiêu trên hồ sơ khai thuế

và cả những trường hợp nào không tự kê khai thuế mà cơ quan thuế phải tính

thuế, ấn định thuế và thông báo thuế. (Quốc Hội, 2005)

Bản chất của hoạt động quản lý kê khai thuế là hoạt động của của cơ quan

thuế ghi nhận, phản ánh, theo dõi tình hình nộp hồ sơ khai thuế của người nộp

thuế và phân tích, đánh giá tính chính xác, đúng pháp luật của hồ sơ khai thuế

(Quốc Hội, 2005).

Vị trí của công tác quản lý kê khai thuế trong chu trình quản lý thuế được

thể hiện như sau:

Trước khi người nộp thuế nộp tờ khai thuế, cơ quan thuế có nhiệm vụ

tuyên truyền hỗ trợ người nộp thuế: phổ biến chính sách pháp luật thuế trả lời

vướng mắc của NNT về các chính sách thuế, cung cấp phần mềm hỗ trợ kê

khai… Người nộp thuế có trách nhiệm tự tìm hiểu chính sách pháp luật thuế, tự

tính ra số thuế phải nộp, sử dụng phần mềm, công cụ hỗ trợ để lập tờ khai thuế

theo đúng mẫu quy định gửi đến cơ quan thuế.

Khi người nộp thuế nộp hồ sơ khai thuế cho cơ quan thuế, NNT phải chịu

trách nhiệm về tính chính xác, trung thực của số liệu kê khai; cơ quan thuế có

trách nhiệm ghi nhận, xử lý hồ sơ khai thuế, kế toán thuế.

Sau khi tiếp nhận hồ sơ khai thuế của người nộp thuế, cơ quan thuế thực

hiện các chức năng: quản lý nợ, kiểm tra, thanh tra thuế… Người nộp thuế có

nghĩ vụ nộp đủ số tiền thuế theo kê khai; chấp hành các quyết định kiểm tra,

thanh tra thuế và quyết định xử lý về thuế, xử phạt vi phạm hành chính qua thanh

tra, kiểm tra thuế.

2.2 Lý thuyết nền

2.2.1 Thuyết hành động hợp lý (Theory of Reasoned Action):

Thuyết hành động hợp lý của Fishbein và Ajzen (1975) là một mô hình

tâm lý xã hội nhằm xác định những yếu tố quyết định những hành vi dự định có ý

thức của một người. Theo mô hình TRA thì những hành động cụ thể của một

người được xác định dự a trên những hành vi dự định (Behavioral Intention) mà

họ sẽ căn cứ vào đó để thực hiện thành những hành vi cụ thể và các yếu tố quyết

định đó là thái độ của người đó (Attitude) và Chuẩn mực chủ quan (tập tục/

Subjective Norms) (Davis và cộng sự, 1989).

Thái độ về hành vi

Đánh giá hành vi

Ý định hành vi

Hành vi thật sự

Ý kiến của những người tham khảo

Chuẩn chủ quan

Niềm tin về hành vi

Động lực để thực hiện

Hình 2.1: Mô hình Thuyết hành động hợp lý – TRA

(Nguồn: Fisbein và Ajzen, 1975)

Thái độ của một người chính là những niềm tin của họ về kết quả sẽ nhận

được khi thực hiện hành vi và những đánh giá của họ về kết quả của hành vi đó

(Fishbein và Ajzen 1975). Chuẩn chủ quan là những niềm tin về chuẩn mực

chung của một người và động lực để họ thực hiện hay không thực hiện những

chuẩn mực đó dựa trên kỳ vọng của một cá nhân hay nhóm ảnh hưởng nào đó

(Fishbein và Ajzen, 1975).

Hành vi dự định dùng để xác định sức mạnh của ý định thực hiện một

hành vi cụ thể: BI = A + SN (Fishbein và Ajzen, 1975).

2.1.1.1. Thuyết hành vi dự định (Theory of Planned Behavior ):

Thuyết hành vi dự định của Ajzen (1991) là một mô hình mở rộng của mô

hình TRA. Mô hình được đưa ra nhằm giải quyết những giới hạn của mô hình

TRA trong trường hợp mà một người có thể hoàn toàn kiểm soát ý muốn của họ.

Trong mô hình TPB, Ajzen đưa thêm vào yếu tố kiểm soát hành vi cảm nhận

(perception of behavioral control) tác động đến hành vi dự định và cả hành vi cụ

thể của một người.

Thái độ

Niềm tin về hành vi và đánh giá

Hành vi Cụ thể

Hành vi dự định

Chuẩn chủ quan

Niềm tin về chuẩn mực chung và động lực để thực hiện

Niềm tin về sự tự chủ

Nhận thức Kiểm soát hành vi

Hình 2.2: Mô hình thuyết hành vi dự định – TPB

(Nguồn: Ajzen, 1991)

Yếu tố niềm tin về sự tự chủ là niềm tin về sự hiện hữu (hay không hiện

hữu) của những nhân tố mà nó có thể thúc đẩy hay ngăn cản việc thực hiện các

hành vi (Ajzen, 1991). Khi một cá nhân sở hữu nhiều nguồn lực và những trở

ngại mong đợi (hay không mong đợi) mà cá nhân đó gặp phải càng ít thì cá nhân

đó có thể kiểm soát hành vi của mình một cách dễ dàng (Ajzen, 1991). Eagly và

Chaiken (1993) cũng đã khẳng định rằng có mối quan hệ nhân quả giữa PBC và

Hành vi dự định, điều này có nghĩa là một cá nhân chỉ thực hiện hành vi khi họ

tin rằng mình có khả năng đạt được điều đó.

2.2.1 Mô hình chấp nhận công nghệ

Mô hình chấp nhận công nghệ (Theory Acceptance Model –TAM) lý

thuyết rằng ý định sử dụng một ứng dụng công nghệ thông tin của một cá nhân là

chủ yếu được xác định bởi nhận thức về tính hữu ích (perceived usefulness) và

nhận thức tính dễ sử dụng (perceived ease of use). Nhận thức về tính hữu ích

được hiểu là ở mức độ nào đó khi một cá nhân tin rằng việc sử dụng một hệ

thống công nghệ sẽ làm cải thiện kết quả công việc của chính mình (Davis,

1989). Nhận thức về tính dễ sử dụng có nghĩa là ở mức độ nào đó, một cá nhân

tin rằng sử dụng một hệ thống công nghệ mới sẽ không tốn bất kỳ nỗ lực nào

(Davis, 1989). Hai đặc tính này giải thích một lượng đáng kể của phương sai

trong các biến phụ thuộc liên quan chủ yếu đến sự thành công của hệ thống công

nghệ thông tin.

Hình 2.1. Mô hình Chấp nhận công nghệ

Nguồn: Davis, F. D. (1989)

Venkatesh và Davis (2000) phát triển mở rộng mô hình TAM thành

TAM2, trong đó các học giả cho rằng sự ảnh hưởng xã hội đóng vai trò quan

trọng tới nhận thức để thực hiện một hành vi của cá nhân thông qua tiêu chuẩn

chủ quan (subjective norm). Tiêu chuẩn chủ quan được định nghĩa là sự nhận

thức của một cá nhân về vấn đề khi mà những người quan trọng xung quanh nghĩ

là cá nhân đó nên hay không nên thực hiện một hành vi. Venkatesh và Davis

(2000) đặt và kiểm tra giả thuyết rằng tiêu chuẩn chủ quan có tác động tới hành

vi một cá nhân thông qua nhận thức tính hữu ích, kèm theo là sự tự nguyện và

kinh nghiệm của cá nhân đó là biến điều tiết.

Mô hình TAM đã được sử dụng rộng rãi trong nhiều nghiên cứu bởi sự

giải thích đáng kể trong phương sai các biến phụ thuộc, bởi sự thành công trong

dự đoán và lý thuyết hóa việc chấp nhận một ứng dụng công nghệ thông tin, bởi

phương cách dễ hiểu và đơn giản của mô hình (Fu và ctg, 2006; King và Anh,

2006). Burton-Jones và Hubona (2006) đã kiểm tra giả thiết liệu rằng sự hữu

dụng nhận thức và sự dễ dàng sử dụng nhận thức có trung gian ảnh hưởng đến

hành vi của người sử dụng ứng dụng thông qua các yếu tố bên ngoài, nhưng trái

lại kết quả của họ xác định rằng các biến bên ngoài có thể tác động trực tiếp vào

hành vi sử dụng lớn hơn tác động gián tiếp của chính các biến bên ngoài. Tuy

nhiên, các mô hình TAM có vẻ là không hoàn hảo; Fu và cộng sự (2006) lập luận

rằng các mô hình TAM có thể hữu ích bên trong các tổ chức để đánh giá các ứng

dụng hoặc các công nghệ hiện hữu hoặc có ích để thực hiện so sánh giữa các

nhóm người sử dụng và các ứng dụng. King và He (2006) cho rằng tất cả mối

quan hệ trong TAM không được sinh ra đối với tất cả các nghiên cứu; nhiều

nghiên cứu có sự khác biệt rất lớn trong các tác động được dự đoán khi đối tượng

nghiên cứu là các kiểu người sử dụng khác nhau và các loại hệ thống thông tin

khác nhau.

2.3 Các nhân tố ảnh hưởng sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng

của các doanh nghiệp

2.3.1 Quan điểm doanh nghiệp về thuế

Sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng còn phụ thuộc vào yếu tố

quan điểm DN về thuế. Nghiên cứu của Mohamad Ali (2007) cho rằng quan

điểm DN về các sắc thuế, quy định về hệ thống thuế, khả năng tự kê khai và nộp

thuế tác động mạnh đến hành vi người nộp thuế. Nghiên cứu của Lewis (1982),

Singh (2003), Eriksen & Fallan (1996), Palil (2010) cho thấy quan điểm của

ngưởi nộp thuế sẽ giúp người nộp thuế tự kê khai, tự tính thuế và nộp thuế chính

xác. Nghiên cứu của Christina M. Ritsema (2003) cũng kết luận là có mối liên hệ

giữa quan điểm về thuế và sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng.

2.3.2 Chi phí tuân thủ thuế

Thuế suất hay chính là chi phí tuân thủ thuế là một trong những yếu tố cơ

bản trong mỗi sắc thuế tác động đến tuân thủ thuế. James Alm và các cộng sự

(1992) nghiên cứu và kết luận rằng có sự khác biệt về mức độ tuân thủ giữa các

mức thuế suất khác nhau của một sắc thuế. Thuế suất hay chi phí tuân thủ càng

cao dẫn đến việc tuân thủ thuế càng thấp. Điều này được thể hiện thu nhập không

được báo cáo thuế tăng lên khi thuế suất tăng lên hay chính là sự gia tăng sự

không tuân thủ trong kê khai thuế đặc biệt khi thực hiện việc kê khai thuế qua

mạng. Raymond Fisman và Shang-Jin Wei (2004) với cách tiếp cận mới trong

việc đo lường mức độ ảnh hưởng của chi phí tuân thủ thuế đến việc trốn thuế đã

có kết luận rằng khoảng cách trốn thuế có mối tương quan rất cao với chi phí

tuân thủ thuế. Khoảng thuế thất thu càng lớn đối với những sản phẩm có chi phí

tuân thủ thuế cao hơn.

2.3.3 Nhận thức cơ hội trốn thuế

Christina M. Ritsema (2003) chỉ ra cơ hội trốn, tránh thuế có liên quan

một cách rõ ràng đến tuân thủ thuế nói chung và sự tuân thủ kê khai thuế nói

riêng. Nghiên cứu cho thấy sự không tuân thủ tăng lên khi cơ hội để né tránh thuế

tăng. Một số nghiên cứu cho thấy đây là một nhân tố giải thích quan trọng nhất

đối với hành vi không tuân thủ. Tuy nhiên, việc liệu những người dễ có khả năng

không tuân thủ thường tìm những nơi có nhiều cơ hội hơn hay không vẫn còn

chưa rõ ràng (Webley, Paul, 2004).

Cơ hội cho việc không tuân thủ thuế là một yếu tố quyết định đưa đến nạn

tránh thuế hay trốn thuế. Những người có tinh thần và đạo đức thuế không tốt họ

sẽ sẵn sàng trốn thuế khi có cơ hội. Khi các loại thuế được kê khai qua mạng, cơ

hội để trốn thuế sẽ cao hơn (Ri Ekundina, 2018). Bên cạnh đó, các doanh nghiệp

thường có nhiều cơ hội để trốn thuế hơn so với người nộp thuế cá nhân, bởi vì họ

có nhiều hoạt động giao dịch trong nền kinh tế.

2.3.4 Khả năng ứng dụng công nghệ

Việc kê khai thuế qua mạng đòi hỏi người thực hiện kê khai có trình độ tin

học cần thiết để có thể điền các tờ khai thuế theo yêu cầu. Worthington (2006)

lập luận rằng mặc dù các cán bộ thực hiện kê khai thuế có hiểu biết về tài chính,

nhưng nó có thể có những ý nghĩa khác nhau đối với những người khác nhau

trong bối cảnh các doanh nghiệp khác nhau. Elmi và cộng sự (2015) cho rằng khả

năng ứng dụng công nghệ gắn với những bối cảnh doanh nghiệp khác nhau. Theo

Waris và Murangwa (2012) khả năng ứng dụng công nghệ tác động hỗ trợ tích

cực đến việc tuân thủ kê khai thuế qua mạng. Tương tự theo nghiên cứu được

thực hiện bởi Madi và cộng sự (2010) cũng chỉ ra kết quả tương tự.

2.3.5 Khả năng tài chính DN

Khi DN kinh doanh có lợi nhuận, DN thường chấp hành nhanh chóng các

nghĩa vụ thuế, tuân thủ chính sách pháp luật về thuế để tập trung phát triển hoạt

động kinh doanh. Ngược lại khi DN gặp khó khăn về tình hình tài chính, DN sẽ

tập trung tài chính ưu tiên phục vụ sản xuất, kinh doanh, có suy nghĩ muốn giảm

chi phí tuân thủ dẫn đến sự không tuân thủ trong việc kê khai thuế (Bùi Ngọc

Toản, 2017).

2.3.6 Kiểm tra thuế

Để điều tra về tác động của những cuộc điều tra thuế, James Alm và các

cộng sự (1992) đã thực hiện nghiên cứu và kết luận rằng tuân thủ thuế tăng lên

khi tần suất kiểm toán tăng lên. Mối quan hệ giữa ngăn ngừa và sự tuân thủ thuế

cũng đã được kiểm chứng trong các nghiên cứu trong vài thập kỷ qua. Các

nghiên cứu kinh tế của Fischer, Wartick và Mark, (1992) đã tìm thấy rằng khi xác

suất bị phát hiện gian lận gia tăng thì sẽ có tác động tích cực đối với việc tuân thủ

thuế.

Witte & Woodbury (1985) cho rằng kiểm tra thuế là hoạt động kiểm tra

của cơ quan thuế đối với việc kê khai và nộp thuế của doanh nghiệp. Và Witte &

Woodbury (1985) cũng cho rằng người nộp thuế nổ lực tối thiểu hóa nghĩa vụ

nộp thuế của họ bằng cách khai báo thấp số tiền thuế phải nộp. Đồng thời nghiên

cứu của Jackson & Jaouen (1989); Butler (1993); Evan, Carlon & Massey

(2005); Palil & Mustapha (2011) cũng cho thấy rằng hoạt động kiểm tra của cơ

quan thuế đóng vai trò quan trọng trong việc gia tăng tuân thủ thuế tự nguyện. Tỷ

lệ kiểm tra, tính triệt để của cuộc kiểm tra, năng lực của cán bộ kiểm tra thuế đều

có tác động đến hành vi tuân thủ thuế của doanh nghiệp.

2.3.7 Hình phạt thuế

Tác động của những biện pháp ngăn ngừa như phạt tài chính và đe dọa

khởi tố cho thấy đây là các biện pháp khống chế về thời gian đối với hành vi tuân

thủ của NNT. Tuy nhiên, các nghiên cứu cho thấy rằng những người tuân thủ

muốn những người không tuân thủ phải bị trừng phạt. Mức độ ngăn chặn được

dựa trên khái niệm cho rằng nguy cơ phát hiện việc gian lận và các biện pháp

trừng phạt sẽ làm tăng mức độ tuân thủ thuế của doanh nghiệp. Theo cách tiếp

cận này, các DN đóng thuế nhằm thoát khỏi sự sợ hãi bị chính phủ bắt và phạt họ

(Lavoie 2008). Mục đích của việc ngăn ngừa chủ yếu là để ngăn chặn việc trốn

thuế, nhưng khái niệm này cũng bao hàm ý tưởng rằng các hình phạt cũng sẽ làm

giảm nạn trốn thuế trong tương lai. Nghiên cứu của Witte & Woodbury (1985);

Becker, Bunchner & Sleeking (1987); Palil & Mustapha (2011) cho thấy rằng có

mối quan hệ giữa hình phạt với tuân thủ thuế nói chung và sự tuân thủ kê khai

thuế nói riêng. Người nộp thuế sẽ tuân thủ thuế nói chung và sự tuân thủ kê khai

thuế nói riêng nhiều hơn khi họ nhận thức được hình phạt dành cho hành động

không tuân thủ thuế nói chung và sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng

nói riêng của họ càng cao.

2.4 Các nghiên cứu liên quan

2.4.1 Các nghiên cứu trong nước

Hiện tại trong nước có các công trình nghiên cứu về sự tuân thủ thuế như

Văn Công Tuân (2012) đã nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến sự tuân

thủ thuế của doanh nghiệp tại Chi cục Thuế quận 1 Tp. Hồ Chí Minh. Nghiên

cứu thông qua phương pháp định tính và định lượng. Nghiên cứu định tính thông

qua trao đổi với các công chức thuế làm việc tại các bộ phận khác nhau như bộ

phận quản lý, bộ phận tuyên truyền hỗ trợ, bộ phận kiểm tra. Phát phiếu khảo sát

thử một số doanh nghiệp có loại hình, ngành nghề, quy mô và thời gian kinh

doanh khác nhau. Nghiên cứu chính thức định lượng thông các qua khảo sát

doanh nghiệp tại Chi cục Thuế quận 1 Tp. Hồ Chí Minh. Dữ liệu được làm sạch,

thang đo được kiểm định bằng hệ số Cronbach’s alpha, phân tích nhân tố khám

phá EFA, đánh giá mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến sự tuân thủ thuế của

doanh nghiệp bằng phương trình hồi quy tuyến tính bội. Dữ liệu được xử lý bằng

phần mềm SPSS 16. Kết quả nghiên cứu định lượng đã xác định được 6 nhân tố

ảnh hưởng đến sự tuân thủ thuế của DN trên địa bàn gồm: Nhân tố Chính sách

thuế, quản lý thuế; nhân tố Kinh tế; nhân tố Đặc điểm DN; nhân tố Ngành kinh

doanh; nhân tổ Tâm lý; nhân tố Pháp luật xã hội.

Phan Thị Mỹ Dung, Lê Quốc Hiếu (2015) thực hiện nghiên cứu nhằm xác

định các yếu tố ảnh hưởng và mức độ tác động của từng yếu tố đến sự tuân thủ

thuế của người nộp thuế. Kết quả nghiên cứu là cơ sở thực tiển góp phần giúp cơ

quan thuế hoàn thiện chính sách, pháp luật về thuế; tạo điều kiện thuận lợi tối đa

cho người nộp thuế trong việc thực hiện tuân thủ pháp luật thuế. Nghiên cứu sử

dụng phương pháp hỗn hợp được thực hiện trong hai giai đoạn. Giai đoạn 1 là

nghiên cứu định tính nhằm mục đích khám phá các chủ đề nghiên cứu và xây

dựng mô hình nghiên cứu lý thuyết băng kỹ thuật Delphi phỏng vấn sâu nhóm 20

chuyên gia. Giai đoạn 2 là nghiên cứu định lượng nhằm mục đích xác định các

nhân tố ảnh hưởng và đo lường mức độ ảnh hưởng của chúng lên tuân thủ thuế

bằng việc khảo sát quan điểm của 474 người là đại diện các doanh nghiệp, các cơ

sở sản xuất đóng trên địa bàn TP. HCM. Trong nghiên cứu này tác giả tiến hành

đánh giá sơ bộ thang đo lường thông qua hệ số tin cậy Cronbach’s Alpha, phân

tích nhân tố khám phá (EFA), phân tích nhân tố khẳng định (CFA), ước lượng và

kiểm định mối quan hệ nhân quả trong mô hình thông qua phân tích mô hình cấu

trúc tuyến tính (SEM) và cuối cùng, kiểm định Bootstrap để đánh giá độ tin cậy

của ước lượng của mô hình SEM. Kết quả nghiên cứu cho thấy với 7 nhân tố ảnh

hưởng được xây dựng từ mô hình lý thuyết, tác giả đã khẳng định các nhân tố

trong mô hình đều có ảnh hưởng đồng biến đến tuân thủ thuế của doanh nghiệp.

Các nhân tố đó bao gồm (1) cấu trúc hệ thống thuế; (2) đặc điểm doanh nghiệp;

(3) chất lượng quản trị công; (4) chất lượng dịch vụ thuế; (5) ngành nghề kinh

doanh của doanh nghiệp; (6) các chuẩn mực xã hội; (7) các yếu tố kinh tế.

Bùi Ngọc Toản (2017) đã nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi

tuân thủ thuế thu nhập của doanh nghiệp, đặc biệt là tại khu vực thành phố Hồ

Chí Minh. Nghiên cứu được thực hiện bằng phương pháp nghiên cứu định lượng.

Câu hỏi khảo sát được xây dựng, phát triển từ cơ sở lý thuyết và các mô hình

nghiên cứu thực nghiệm trước đây của Nguyễn Thị Lệ Thúy (2009) và Văn Công

Tuân (2012), kết hợp với việc xây dựng mới một số câu hỏi khảo sát nhằm tạo

tính mới của đề tài và phù hợp với thực tiễn về hành vi tuân thủ thuế thu nhập

của các doanh nghiệp trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh. Các biến quan sát

trong mô hình nghiên cứu được xây dựng theo thang đo Likert 5. Cỡ mẫu được

chọn lọc để đưa vào nghiên cứu gồm 198 quan sát, tác giả thu thập trong quá

trình điều tra, phỏng vấn trực tiếp và ngẫu nhiên từ những doanh nghiệp trên địa

bàn thành phố Hồ Chí Minh. Thời gian điều tra từ 20/02/2016 đến ngày

25/3/2016 theo mẫu đã được thiết kế sẵn. Bài nghiên cứu vận dụng phương pháp

phân tích yếu tố khám phá (EFA), phân tích mô hình hồi quy bội nhằm nhận

dạng và đánh giá mức độ tác động của các yếu tố đến hành vi tuân thủ thuế thu

nhập của doanh nghiệp trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh, công cụ được chọn

sử dụng là phần mềm phân tích SPSS. Kết quả cho thấy 7 yếu tố ảnh hưởng gồm

(1) yếu tố đặc điểm của cơ quan thuế; (2) yếu tố pháp luật và chính sách về thuế;

(3) yếu tố đặc điểm tâm lý của doanh nghiệp; (4) yếu tố đặc điểm hoạt động của

doanh nghiệp; (5) yếu tố đặc điểm ngành; (6) yếu tố kinh tế; và (7) yếu tố xã hội.

Đặng Văn Quảng (2019) đã nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến hành

vi tuân thủ thuế của doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Định. Nghiên cứu sử

dụng phương pháp nghiên cứu định lượng. Kết quả nghiên cứu đối với 220 DN

và các đơn vị liên quan được Viện Nghiên cứu Phát triển KT-XH tỉnh thực hiện

năm 2018 đã xác định 5 nhóm nhân tố ảnh hưởng đến hành vi tuân thủ thuế,

gồm: chính sách thuế và quản lý thuế; quy định về xử phạt vi phạm hành chính

về thuế và cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế; các chuẩn mực xã hội;

hoạt động kinh tế - tài chính; nhận thức và tâm lý của người nộp thuế.

Ngô Trung Hòa, Vũ Thị Phương Liên, Trần Thanh Tuấn (2019) đã tìm

hiểu các yếu tố ảnh hưởng đến sự tuân thủ thuế của các doanh nghiệp tại Việt

Nam. Các nhà nghiên cứu đã khảo sát 450 nhà quản lý của các doanh nghiệp.

Thông tin được thu thập qua bản câu hỏi theo thang điểm Likert 5 điểm và 416

mẫu được xử lý. Các nguồn dữ liệu chính được thu thập từ tháng 11 năm 2017

đến tháng 11 năm 2018 tại Đồng Nai, tỉnh Bình Dương và thành phố Hồ Chí

Minh. Kỹ thuật chọn mẫu ngẫu nhiên. Phương pháp nghiên cứu định tính kết hợp

định lượng đã được sử dụng. Kết quả nghiên cứu chỉ ra 3 yếu tố ảnh hưởng đến

sự tuân thủ thuế của các doanh nghiệp tại Việt Nam là Tiền phạt thuế, Kiểm tra

thuế, Kiến thức về thuế.

2.4.2 Các nghiên cứu nước ngoài

P. Fauziati và cộng sự (2016) xem xét tác động của kiến thức về thuế đối

với việc tuân thủ thuế. Nghiên cứu khảo sát được sử dụng để thu thập thông tin.

Tác giả đã gửi đi ba trăm (300) bảng câu hỏi tự trả lời cho các nhà lãnh đạo của

các doanh nghiệp. Số câu hỏi đã hoàn thành và trả về là hai trăm ba mươi bảy

(237), chiếm tỷ lệ trả lời là 79%. Mô hình hồi quy đã được sử dụng để ước tính

mối quan hệ giữa kiến thức về thuế và tuân thủ thuế. Thống kê được sử dụng để

kiểm tra ý nghĩa của các biến nghiên cứu. Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng kiến

thức về thuế ảnh hưởng tích cực đến việc tuân thủ thuế. Tuy nhiên mối liên hệ

này không có ý nghĩa thống kê.

Nghiên cứu của OT Gwaro (2016) nhằm đánh giá sự tuân thủ thuế trong

kê khai thuế qua mạng của các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Nakuru. Các doanh

nghiệp vừa và nhỏ ở khu thương mại Trung tâm Nakuru đã được chọn do thị trấn

Nakuru là thị trấn phát triển nhanh nhất ở Đông và Trung Phi do có nhiều doanh

nghiệp vừa và nhỏ trong thị trấn. Dữ liệu sơ cấp được thu thập bằng bảng câu

hỏi. Quy mô mẫu gồm 100 người trả lời từ các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở

Nakuru đã được sử dụng. Nghiên cứu tìm thấy Khả năng ứng dụng công nghệ có

ảnh hưởng đáng kể đến sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng của các

doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Nakuru.

Ri Ekundina (2018) đã đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến sự tuân thủ

thuế trong kê khai thuế qua mạng của các doanh nghiệp nhỏ ở khu thương mại

trung tâm Nairobi, Kenya. Nghiên cứu với số lượng mẫu là 81 được lấy mẫu

bằng cách áp dụng kỹ thuật lấy mẫu có chủ đích. Dữ liệu sơ cấp được thu thập

thông qua việc sử dụng bảng câu hỏi. Dữ liệu được phân tích bằng SPSS 21.0.

Các kết quả chỉ ra các yếu tố ảnh hưởng đến sự tuân thủ kê khai thuế qua mạng

của các doanh nghiệp nhỏ gồm: Quan điểm về thuế; Chi phí tuân thủ thuế, Nhận

thức cơ hội trốn thuế, Khả năng ứng dụng công nghệ.

Nghiên cứu của W. Newman và M. Nokhu (2018) nhằm đánh giá xem tác

động của sự hiểu biết về thuế đối với sự tuân thủ thuế của các DNVVN ở

Zimbabwe. Nghiên cứu sử dụng phương pháp nghiên cứu định lượng với mẫu

gồm 35 doanh nghiệp vừa và nhỏ và 40 cán bộ thuế. Kết quả cho thấy các doanh

nghiệp vừa và nhỏ ở Zimbabwe có kiến thức thuế cơ bản về thuế nhưng thiếu

hiểu biết sâu hơn như sự khác biệt giữa thuế khoán và thuế dựa trên thu nhập. Và

kết quả nghiên cứu chỉ ra kiến thức về thuế ảnh hưởng tích cực đến sự tuân thủ

thuế đồng thời thuế suất và tham nhũng cũng có tác động đến sự tuân thủ thuế.

Nghiên cứu của N. Hamid và cộng sự (2019) nhằm mục đích xác định các

yếu tố ảnh hưởng đến việc tuân thủ thuế của các Doanh nghiệp vừa và nhỏ

(SME) của Malaysia tham gia vào các hoạt động kinh doanh trực tuyến. Nghiên

cứu sử dụng phương pháp định tính. Dữ liệu được thu thập thông qua các cuộc

phỏng vấn sâu với các chủ sở hữu SME có hoạt động kinh doanh thương mại

điện tử. Kết quả cho thấy kiến thức về thuế đóng một vai trò quan trọng trong

việc ảnh hưởng đến việc tuân thủ thuế giữa các công ty trực tuyến ở Malaysia.

Ngoài ra, những người được hỏi cho rằng các quy tắc và quy định về thuế của

Malaysia quá phức tạp để có thể hiểu được và mức thuế doanh nghiệp hiện tại là

quá cao và nặng nề.

2.4.3 Đánh giá các nghiên cứu

Các nghiên cứu trước trong và ngoài nước đã tổng hợp đánh giá các yếu tố

tác động đến hành vi chấp hành luật thuế nói chung và hành vi chấp hành luật

thuế về việc kê khai thuế qua mạng của các DN nói riêng. Tuy chưa có sự thống

nhất về các yếu tố mà mỗi nghiên cứu phân tích một khía cạnh khác nhau nhưng

kết quả các nghiên cứu chính là nguồn tham khảo vô cùng quan trọng cho tác giả

về cơ sở lý thuyết, mô hình và các nhân tố ảnh hưởng đến hành vi chấp hành luật

thuế về việc sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng của các DN. Bên cạnh

đó, các nghiên cứu trước được thực hiện nghiên cứu lại lựa chọn các phương

pháp nghiên cứu khác nhau, đối tượng nghiên cứu, phạm vi nghiên cứu, không

gian nghiên cứu cũng khác nhau nên không thể áp dụng rập khuôn kết quả

nghiên cứu của những nghiên cứu này vào điều kiện tại Bình Dương. Chính vì

vậy tác giả xây dựng mô hình nghiên cứu trên quan điểm kế thừa và tiếp tục phát

triển nhằm đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế

qua mạng của các DN trên địa bàn tỉnh Bình Dương.

Kết luận Chương 2

Chương 2 tác giả đề cập đến các cơ sở lý luận cơ bản liên quan đến kê

khai thuế và kê khai thuế qua mạng, sự tuân thủ kê khai thuế, các lý thuyết nền

cùng các nhân tố ảnh hưởng sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng của

các DN. Bên cạnh đó nghiên cứu cũng nêu tổng quan các nghiên cứu trước đây

về các nhân tố ảnh hưởng sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng của các

DN. Đây là cơ sở để tác giả tiến hành thực hiện phương pháp nghiên cứu trong

chương tiếp theo.

Chương 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

3.1 Quy trình nghiên cứu

Dựa trên cơ sở lý thuyết ban đầu, đề tài tiến hành nghiên cứu định tính

(thảo luận nhóm), nghiên cứu sơ bộ nhằm xây dựng thang đo, tiếp theo là nghiên

cứu định lượng chính thức được thực hiện thông qua thu thập thông tin từ phía kế

toán trưởng, kế toán làm nhiệm vụ kế toán của doanh nghiệp thuộc Cục Thuế

tỉnh Bình Dương quản lý đang thực hiện kê khai thuế qua mạng với bảng câu hỏi

khảo sát. Từ thông tin thu thập được tiến hành thống kê, phân tích dữ liệu. Quá

trình này, được thực hiện từng bước theo trình tự như quy trình sau:

Mục tiêu nghiên cứu

Cơ sở lý thuyết

Thang đo 1

Nghiên cứu định tính

Điều chỉnh

Thang đo 2

Nghiên cứu định lượng sơ bộ

Thang đo chính thức

Nghiên cứu định lượng

Kiểm định độ tin cậy Cronbach’s Alpha

Phân tích nhân tố khám phá EFA

Phân tích hồi quy, Phân tích kết quả.

Viết báo cáo nghiên cứu

Điều chỉnh

Hình 3.1 Quy trình nghiên cứu

3.2 Nghiên cứu định tính

3.2.1 Cách thức thực hiện

Tiến hành nghiên cứu định tính bằng kỹ thuật thảo luận nhóm tập trung

phỏng vấn chuyên gia (cán bộ quản lý hoạt động kê khai thuế qua mạng thuộc

Cục Thuế tỉnh Bình Dương).

Các đối tượng này được chọn lựa thông qua phương pháp lấy mẫu thuận

tiện, nhưng vẫn tuân theo các tiêu chí chung của đối tượng khảo sát, do đó có thể

phản ánh được đặc trưng của tập hợp mẫu quan sát.

Nội dung thảo luận: Trao đổi về các yếu tố ảnh hưởng đến sự tuân thủ

thuế trong kê khai thuế qua mạng của các DN trên địa bàn tỉnh Bình Dương, và

các phát biểu cho thang đo của các yếu tố trong mô hình.

Quy trình thực hiện:

- Dựa vào các nghiên cứu trước có liên quan để hình thành mô hình

nghiên cứu cho phù hợp với mô hình kê khai thuế qua mạng tại Việt Nam.

- Trên cơ sở đó, tiếp tục thực hiện thảo luận nhóm với các chuyên gia.

Dựa trên ý kiến thu thập được tiến hành điều chỉnh bổ sung các biến quan sát,

đồng thời điều chỉnh các phát biểu cho phù hợp hơn với người trả lời và với mô

hình nghiên cứu. Dựa trên kết quả điều chỉnh, tác giả thiết kế bảng câu hỏi sơ bộ

cho giai đoạn nghiên cứu định lượng.

- Bảng câu hỏi sơ bộ được mang phỏng vấn thử với 30 DN trên địa bàn

tỉnh Bình Dương. Sau khi thực hiện khảo sát thử, tác giả đã nhận được một số

góp ý của người được khảo sát về cách dùng từ, cách đặt câu hỏi và sắp xếp

chúng một cách khoa học.

3.2.2 Mô hình nghiên cứu và thang đo

3.2.2.1 Mô hình nghiên cứu

Tham khảo mô hình nghiên cứu Ri Ekundina (2018), Bùi Ngọc Toản

(2017); Đặng Văn Quảng (2019); OT Gwaro (2016) tác giả xây dựng mô hình

nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến sự tuân thủ kê khai thuế qua mạng của các

DN trên địa bàn tỉnh Bình Dương. Và sau quá trình thảo luận chuyên gia, phỏng

vấn lấy ý kiến về các yếu tố ảnh hưởng đến sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế

qua mạng của các DN trên địa bàn tỉnh Bình Dương, tác giả thu được kết quả

như sau: Các yếu tố ảnh hưởng đến sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng

của các DN trên địa bàn tỉnh Bình Dương bị chi phối bởi 7 thành phần giống Mô

hình nghiên cứu đề xuất đó là: Quan điểm DN về thuế; Chi phí tuân thủ thuế;

Nhận thức cơ hội trốn thuế; Khả năng ứng dụng công nghệ; Khả năng tài chính

DN; Kiểm tra thuế; Hình phạt thuế.

Như vậy mô hình nghiên cứu như sau:

Quan điểm DN về thuế (+)

Chi phí tuân thủ thuế (-)

Nhận thức cơ hội trốn thuế (-)

Khả năng ứng dụng công nghệ (+)

Sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng

Khả năng tài chính DN (+)

Kiểm tra thuế (+)

Hình phạt thuế (+)

Hình 3.2 Mô hình nghiên cứu đề xuất

Giả thuyết nghiên cứu:

Quan điểm DN về thuế

Quan điểm DN về thuế thể hiện qua nhận thức chủ quan của người nộp

thuế về tính công bằng của hệ thống thuế; chất lượng dịch vụ công mà chính phủ

cung cấp; tính công khai, minh bạch của cơ quan thuế. Palil & Mustapha (2011)

chỉ ra Quan điểm DN về thuế có tác động tích cực đế sự tuân thủ. Và đối với sự

tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng Ri Ekundina (2018) cũng chỉ ra kết

quả tương tự. Do đó giả thuyết về Quan điểm DN về thuế được đưa ra như sau:

Giả thuyết H1: Quan điểm DN về thuế có tác động cùng chiều đến sự tuân

thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng.

Chi phí tuân thủ thuế

Chi phí tuân thủ thuế theo nghĩa hẹp gồm chi phí tiền và thời gian để tuân

thủ các nghĩa vụ về thuế (Palil & Mustapha, 2011). Chi phí này phụ thuộc vào hệ

thống thuế và khác nhau giữa các ngành khác nhau, các hình thức kinh doanh

khác nhau, các DN có đặc điểm khác nhau. Tuy nhiên, theo nghĩa rộng, chi phí

tuân thủ còn bao gồm các chi phí khác là hậu quả của trốn thuế. Sự không tuân

thủ của các DN khác có thể dẫn đến nhiều bất lợi trong cạnh tranh đối với các

DN tuân thủ tốt. Chi phí tuân thủ thuế tác động đến sự tuân thủ thông qua hiệu

ứng thu nhập nghĩa là chi phí tuân thủ tăng sẽ cản trở quyết định tuân thủ thuế và

ngược lại. Đối với việc kê khai thuế qua mạng của doanh nghiệp Ri Ekundina

(2018) chỉ ra Chi phí tuân thủ thuế là yếu tố tác động trái chiều đến sự tuân thủ

thuế trong kê khai thuế qua mạng. Do đó giả thuyết về Chi phí tuân thủ thuế

được đưa ra như sau:

Giả thuyết H2: Chi phí tuân thủ thuế có tác động ngược chiều đến Sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng

Nhận thức cơ hội trốn thuế

Cơ hội cho việc không tuân thủ thuế là một yếu tố quyết định đưa đến nạn

tránh thuế hay trốn thuế. Những người có tinh thần và đạo đức thuế không tốt họ

sẽ sẵn sàng trốn thuế khi có cơ hội. Khi các loại thuế không được trả trực tiếp, cơ

hội để trốn thuế sẽ cao hơn. Các doanh nghiệp thường có nhiều cơ hội để trốn

thuế hơn so với người nộp thuế cá nhân, bởi vì họ có nhiều hoạt động giao dịch

trong nền kinh tế (Webley, Paul, 2004). Theo kết quả nghiên cứu cuả Christina

M. Ritsema (2003) cho thấy không tuân thủ tăng lên khi cơ hội để né tránh thuế

tăng. Tương tự đối với việc kê khai thuế qua mạng của doanh nghiệp Ri

Ekundina (2018) chỉ ra Nhận thức cơ hội trốn thuế là yếu tố tác động trái chiều

đến sự tuân thủ kê khai thuế. Do đó giả thuyết về Nhận thức cơ hội trốn thuế

được đưa ra như sau:

Giả thuyết H3: Nhận thức cơ hội trốn thuế có tác động ngược chiều đến

Sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng.

Khả năng ứng dụng công nghệ

Khả năng ứng dụng công nghệ đề cập đến niềm tin rằng người nộp thuế có

khả năng tự chủ trong việc thực hiện kê khai thuế qua mạng (Shuani Anuar và

Radiah Othman, 2010). Để có thể sử dụng phần mềm kê khai thuế qua mạng một

cách nhanh chóng và thuần thục người sử dụng cần có những kiến thức cơ bản về

máy tính sử dụng được các phần mềm kế toán – thuế, sử dụng tốt mạng máy tính.

Khi khả năng về công nghệ của doanh nghiệp hạn chế không sử dụng công nghệ

này hiệu quả dễ dẫn đến những sai sót. Theo kết quả nghiên cứu của Waris và

Murangwa (2012) khả năng ứng dụng công nghệ của doanh nghiệp là yếu tố tác

động tích cực đến việc tuân thủ kê khai thuế qua mạng. Và Madi và cộng sự

(2010) cũng chỉ ra kết quả tương tự. Do đó giả thuyết về Khả năng ứng dụng

công nghệ được đưa ra như sau:

Giả thuyết H4: Khả năng ứng dụng công nghệ có tác động cùng chiều đến

Sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng.

Khả năng tài chính DN

Khả năng tài chính là khả năng đảm bảo nguồn lực tài chính cho hoạt

động của doanh nghiệp nhằm đạt được mục tiêu doanh nghiệp đề ra. Hay hiểu

chính xác, năng lực tài chính chính là khả năng huy động vốn để đáp ứng các

hoạt động của doanh nghiệp và khả năng đảm bảo an toàn tài chính doanh

nghiệp.

Khả năng tài chính có ảnh hương đến việc tuân thủ thuế. Khi đối mặt với

căng thẳng về tài chính, người nộp thuế là DN sẽ phải ưu tiên chi tiêu cho những

nhu cầu ngay lập tức (trả nợ vay đến hạn, lương,...) hơn là nghĩ đến trả tiền thuế.

Khi người nộp thuế đối diện với khó khăn về tài chính sẽ có xu hướng kê khai

thuế không trung thực nhằm mục đích trốn thuế nhiều hơn so với những người ít

gặp khó khăn về tài chính (Mohani và Sheehan, 2004). Palil (2010) cho rằng

căng thẳng về tài chính là yếu tố chính tác động đến hành vi tuân thủ thuế của

người nộp thuế ở Malaysia. Theo Bùi Ngọc Toản (2017) khi DN gặp khó khăn về

tình hình tài chính, DN sẽ tập trung tài chính ưu tiên phục vụ sản xuất, kinh

doanh, có suy nghĩ muốn giảm chi phí tuân thủ dẫn đến sự không tuân thủ trong

việc kê khai thuế. Do đó giả thuyết về Khả năng tài chính DN được đưa ra như

Giả thuyết H5: Khả năng tài chính DN có tác động cùng chiều đến Sự

tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng.

Kiểm tra thuế

Kiểm tra thuế đề cập đến công tác kiểm tra giám sát của cơ quan thuế đối

với các đối tượng nộp thuế (Kunal Sangani, 2016). Nhiệm vụ kiểm tra thuế là

nhiệm vụ quan trọng, cơ quan thuế phải thực hiện thường xuyên, liên tục. Witte

và Woodbury (1985) phát hiện mối quan hệ giữa kiểm tra thuế với tỷ lệ tuân thủ

thuế. Việc kiểm tra thuế có ảnh hưởng đến hành vi trốn thuế, nghĩa là, nếu người

nộp thuế đã được kiểm tra thuế bởi các cơ quan thuế sẽ tuân thủ thuế tốt hơn,

việc kiểm tra thuế rất quan trọng, đóng vai trò trung tâm làm gia tăng tính tuân

thủ (Dubin, 2004).

Đối với việc kê khai thuế qua mạng thì kiểm tra thuế làm thay đổi hành vi

tuân thủ thuế từ tiêu cực sang tích cực (Butler, 1993). Các cuộc kiểm tra thuế sẽ

khuyến khích người nộp thuế thận trọng trong việc hoàn thành tờ khai thuế, báo

cáo đầy đủ thu nhập, khai báo đúng những khoản giảm trừ để xác định thu nhập

chịu thuế. Ngược lại, người nộp thuế chưa từng được kiểm tra thuế có thể tiếp tục

lặp lại hành vi khai báo thấp thu nhập hoặc kê khai sai các khoản giảm trừ.

Andreoni và cộng sự (1998) cho rằng kinh nghiệm có được từ những lần bị kiểm

tra thuế và việc vẫn bị cơ quan thuế quản lý, giám sát có tác dụng làm gia tăng

mức độ tuân thủ nghiêm túc việc kê khai thuế và nộp thuế. Theo Eisenhauer

(2008), kiểm tra thuế là cách thức quan trọng trong việc giảm thiểu hành vi người

nộp thuế không tuân thủ kê khai thuế qua mạng. Trên cơ sở đó giả thuyết về

Kiểm tra thuế được đưa ra như sau:

Giả thuyết H6: Kiểm tra thuế có tác động cùng chiều đến Sự tuân thủ thuế

trong kê khai thuế qua mạng.

Hình phạt thuế

Hình phạt đề cập đến biện pháp cưỡng chế của cơ quan thuế nhằm tước bỏ

hoặc hạn chế quyền, lợi ích của đối tượng nộp thuế khi vi phạm quy định pháp

luật về thuế (Kunal Sangani, 2016).

Allingham và Sandmo (1972) cho rằng hình phạt và nhận thức về việc

phạm tội có ảnh hưởng mạnh đến tuân thủ thuế. Tuân thủ thuế sẽ tăng khi các

hình phạt dùng để xử lý hành vi không tuân thủ tăng. Ý nghĩ sợ hình phạt sẽ ngăn

chặn hành vi khai sai thuế. Xử lý hành vi trốn thuế là giải pháp quan trọng để

tăng cường tuân thủ thuế. Người nộp thuế sẽ tuân thủ thuế tốt hơn nếu hành vi

không tuân thủ tất yếu sẽ bị trừng phạt.

Witte và Woodbury (1985) phát hiện mối quan hệ đáng kể giữa các biện

pháp trừng phạt hình sự và tuân thủ thuế. Grasmick và Scott (1982) cũng chỉ ra

rằng những hành vi không tuân thủ sẽ giảm đi nếu bị phạt nặng. Tương tự với

hình thức kê khai thuế qua mạng Hình phạt thuế là yếu tố tác động tích cực đến

sự tuân thủ của đối tượng nộp thuế (Madi và cộng sự, 2010). Trên cơ sở đó giả

thuyết về Hình phạt thuế được đưa ra như sau:

Giả thuyết H7: Hình phạt thuế có tác động cùng chiều đến Sự tuân thủ

thuế trong kê khai thuế qua mạng.

3.2.2.2 Thang đo

Sau khi thảo luận nhóm với chuyên gia, phỏng vấn doanh nghiệp tác giả

tập hợp lại và thảo luận với ý kiến chuyên gia lần nữa để hiệu chỉnh thang đo.

Tuy nhiên, không có bất kỳ một góp ý nào dẫn đến việc loại bỏ hay bổ sung thêm

câu hỏi. Vì vậy, người viết chỉnh sửa một số lỗi kể trên để hoàn thành bảng câu

hỏi hoàn chỉnh cho giai đoạn nghiên cứu định lượng. Cụ thể, trong nghiên cứu

này sử dụng các khái niệm: Quan điểm DN về thuế; Chi phí tuân thủ thuế; Nhận

thức cơ hội trốn thuế; Khả năng ứng dụng công nghệ; Khả năng tài chính DN;

Kiểm tra thuế; Hình phạt thuế; Sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng.

Trong đó để đo lường các khái niệm có trong mô hình, tác giả sử dụng các

thang đo như sau:

− Các biến quan sát của các khái niệm sẽ được đo bằng thang đo Likert 5

điểm (Hoàn toàn không đồng ý, Không đồng ý, Không ý kiến, Đồng ý, Hoàn

toàn đồng ý).

− Riêng những biến phân loại đối tượng khảo sát như giới tính, độ tuổi,

loại hình doanh nghiệp đang làm việc,...

Bảng 3.1 Thang đo các thành phần

Phát biểu Mã hóa Nguồn

tham khảo

I - Quan điểm DN về thuế

QDDNVT1 Bùi Ngọc

Hệ thống thuế hiện nay công bằng đối với doanh

Toản

nghiệp

(2017); Ri QDDNVT2

Cơ quan thuế làm việc công tâm, trong sạch,

Ekundina

không tham nhũng.

(2018); QDDNVT3

Cơ quan thuế có các chính sách khen thưởng và

Đặng Văn

công nhận hình ảnh vị thế của DN tuân thủ thuế

Quảng

tốt.

(2019)

QDDNVT4

Có các chính sách hỗ trợ giảm thuế cho doanh

nghiệp

II- Chi phí tuân thủ thuế

CPTT1 Bùi Ngọc

Chi phí thuê kế toán làm công tác thuế, chi phí

Toản

tư vấn thuế bên ngoài.

(2017); Ri CPTT2

Chi phí thực hiện các công việc liên quan đến

Ekundina

việc kê khai, bổ sung các thông tin, giải trình

(2018);

theo các yêu cầu của cơ quan thuế.

Đặng Văn CPTT3

Chi phí trong các đợt kiểm tra thuế, thanh tra

Quảng

thuế và kháng cáo nộp thuế

(2019)

CPTT4

Các chi phí trang thiết bị và đào tạo cán bộ phục

vụ công tác kế toán: phần mềm kế toán/thuế; chi

phí tham gia các hội thảo về thuế và các khóa

đào tạo,…

CPTT5

Chi phí chữ ký số, phí ngân hàng, chi phí đi lại

liên quan đến việc nộp tờ khai và nộp thuế.

III- Nhận thức cơ hội trốn thuế

CHTT1 Ri

Các tài liệu không cần phải lưu giữ toàn bộ tại

Ekundina

cơ quan thuế, nhân viên của các công ty có thể

(2018)

tự kê khai thuế.

CHTT2

Nếu phát hiện không báo cáo chính xác, công ty

chỉ cần đóng thêm thuế mà không phải chịu bất

cứ hình phạt nào

CHTT3

Xác suất bị phát hiện hành vi trốn thuế hiện nay

là thấp

IV- Khả năng ứng dụng công nghệ

KNUDCN1 OT Gwaro

Phần mềm ứng dụng sử dụng đơn giản

(2016); Ri KNUDCN2

Có thể tự tìm hiểu sử dụng phần mềm ứng dụng

Ekundina

này

(2018)

KNUDCN3

Tự xử lý sự cố khi hệ thống gặp lỗi

KNUDCN4

Thoải mái khi sử dụng phần mềm ứng dụng

KNUDCN5

Có thể sử dụng kê khai thuế khi không có hướng

dẫn

V- Khả năng tài chính DN

Công ty đang có lợi nhuận KNTC1 Đặng Văn

Quảng KNTC2 Dòng tiền dương

(2019); Bùi KNTC3 Lợi nhuận doanh nghiệp ổn định Ngọc Toản

(2017) KNTC4 Tỉ lệ lãi gộp tăng dần qua các năm

KNTC5 Tốc độ tăng trưởng của tài sản nhanh

VI- Kiểm tra thuế

KTT1 Đặng Văn Hoạt động kiểm tra thuế của cơ quan thuế chặt chẽ,

Quảng đảm bảo sự tuân thủ tốt.

(2019); Bùi Mọi mọi hành vi không tuân thủ thuế đều bị phát KTT2

Ngọc Toản hiện trong từng lần kiểm tra thuế.

(2017) Mọi hành vi không tuân thủ thuế đều bị cơ quan KTT3

thuế xử phạt theo đúng quy định của pháp luật.

VII - Hình phạt thuế

Các mức phạt rất thấp và công ty có đủ khả năng HPT1 Đặng Văn

Quảng để trả tiền phạt Các hình phạt thấp hơn mức công ty tiết kiệm do HPT2 (2019) không tuân thủ pháp luật về thuế

Công ty phải chịu hình phạt của pháp luật nếu HPT3

không tuân theo các quy định pháp luật thuế

Pháp luật thuế trong lĩnh vực kinh doanh khá lỏng HPT4

lẻo khiến việc thi hành là rất yếu

VIII - Sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng

Doanh nghiệp luôn khai chính xác giá tính thuế, TTKKT1 Ri

phân loại và xuất xứ hàng hóa. Ekundina

(2018) TTKKT2 Doanh nghiệp luôn chủ động kê khai thuế đúng hạn

Doanh nghiệp sẵn lòng cung cấp đầy đủ thông tin, TTKKT3

chứng từ đảm bảo hiệu quả trong việc kê khai thuế

3.3 Phương pháp nghiên cứu định lượng

3.3.1 Mẫu nghiên cứu

Khung chọn mẫu của đề tài là: những kế toán trưởng, kế toán làm nhiệm

vụ kế toán của doanh nghiệp thuộc Cục Thuế tỉnh Bình Dương quản lý đang thực

hiện kê khai thuế qua mạng.

Phương pháp chọn mẫu thuận tiện.

3.3.2 Xác định kích thước mẫu

Đối với phân tích nhân tố khám phá EFA, dựa theo nghiên cứu của Hair,

Anderson, Tatham và Black (1998) theo đó kích thước mẫu dự kiến tối thiểu gấp

5 lần số lượng câu hỏi trong bảng khảo sát của bài nghiên cứu:

N = 5*m (m là số lượng câu hỏi trong bài)

Đối với phân tích hồi quy đa biến thì mẫu tối thiểu cần có dựa theo nghiên

cứu của Tabachnick và Fidell (1996):

n=50 + 8*m (trong đó m là số biến độc lập của mô hình)

Vậy với nghiên cứu này tác giả chọn mẫu là 300.

3.3.3 Phương pháp thu thập thông tin

Việc thu thập dữ liệu thông qua phỏng vấn bằng bảng câu hỏi. Đối tượng

khảo sát sẽ là: những kế toán trưởng, kế toán làm nhiệm vụ kế toán của doanh

nghiệp thuộc Cục Thuế tỉnh Bình Dương quản lý đang thực hiện kê khai thuế qua

mạng.

Bảng câu hỏi sẽ được tác giả gửi đi với nhiều hình thức: thiết kế bảng câu

hỏi trực tuyến trên Googledocs và gửi địa chỉ để đối tượng khảo sát trả lời trực

tuyến và thông tin trả lời được ghi vào cơ sở dữ liệu, phát bảng câu hỏi đã được

in sẵn trực tiếp đến người được khảo sát và nhận lại kết quả sau khi hoàn tất.

Phạm vi khảo sát: tại các doanh nghiệp thuộc Cục Thuế tỉnh Bình Dương

quản lý đang thực hiện kê khai thuế qua mạng.

3.3.4 Phương pháp phân tích dữ liệu

Dữ liệu nghiên cứu sau khi thu thập sẽ được xử lí trên phần mềm SPSS

theo trình tự sau:

Bước 1: Mã hóa và làm sạch dữ liệu: Bước này nhằm xác định và loại bỏ

những giá trị dị biệt và/hoặc các dữ liệu bị khuyết nhằm đảm bảo tính chính xác

và đại diện của dữ liệu thu được.

Bước 2: Sử dụng phương pháp thống kê mô tả để mô tả đặc điểm mẫu

khảo sát dựa trên dữ liệu sau khi mã hóa và làm sạch

Bước 3: Phân tích độ tin cậy: Tiến hành đánh giá độ tin cậy thang đo bằng

hệ số Cronbach’s Alpha.

Bước 4: Phân tích nhân tố khám phá (EFA).

Bước 5: Kiểm định các giả thuyết của mô hình và độ phù hợp tổng thể của

mô hình thông qua phân tích tương quan và tiến hành hồi quy bội.

Cụ thể:

Kiểm định độ tin cậy của các thang đo:

Đối với thang đo trực tiếp, để đo lường độ tin cậy thì chỉ số độ thống nhất

nội tại thường được sử dụng chính là hệ số Cronbach Alpha (nhằm xem xét liệu

các câu hỏi trong thang đo có cùng cấu trúc hay không). Hệ số Cronbach’s Alpha

càng lớn thì độ nhất quán nội tại càng cao. Sử dụng phương pháp hệ số tin cậy

Cronbach’s Alpha trước khi phân tích nhân tố khám phá EFA để loại các biến

không phù hợp vì các biến này có thể tạo ra các yếu tố giả (Nguyễn Đình Thọ và

Nguyễn Thị Mai Trang, 2007).

Hệ số tin cậy Cronbach’s Alpha chỉ cho biết các biến đo lường có liên kết

với nhau hay không nhưng không cho biết các biến nào cần phải loại bỏ và biến

nào cần được giữ lại. Do đó, kết hợp sử dụng hệ số tương quan biến – tổng để

loại ra những biến không đóng góp nhiều cho khái niệm cần đo (Hoàng Trọng và

Chu Nguyễn Mộng Ngọc, 2008). Các tiêu chí sử dụng khi thực hiện đánh giá độ

tin cậy thang đo gồm:

− Hệ số tin cậy Cronbach Alpha: lớn hơn 0,8 là thang đo lường tốt; từ

0,7 đến 0,8 là sử dụng được; từ 0,6 trở lên là có thể sử dụng trong trường hợp

khái niệm nghiên cứu là mới hoặc là mới trong hoàn cảnh nghiên cứu (Nunnally,

1998; Peterson, 1994; Slater, 1995; dẫn theo Hoàng Trọng và Chu Nguyễn Mộng

Ngọc, 2008). Trong nghiên cứu này, tác giả chọn thang đo có độ tin cậy là từ 0.6

trở lên.

− Hệ số tương quan biến – tổng: các biến quan sát có tương quan biến –

tổng nhỏ (nhỏ hơn 0,3) được xem là biến rác thì sẽ được loại ra và thang đo được

chấp nhận khi hệ số tin cậy Cronbach’s Alpha đạt yêu cầu.

Phân tích nhân tố khám phá EFA:

Phân tích nhân tố được dùng để tóm tắt dữ liệu và rút gọn tập hợp các yếu

tố quan sát thành những yếu tố chính (gọi là các nhân tố) dùng trong phân tích,

kiểm định tiếp theo. Các nhân tố được rút gọn này sẽ có ý nghĩa hơn nhưng vẫn

chứa đựng hầu hết nội dung thông tin của tập biến quan sát ban đầu. Phân tích

nhân tố khám phá được dùng để kiểm định giá trị khái niệm của thang đo.

Cách thực hiện và tiêu chí đánh giá trong phân tích nhân tố khám phá

EFA:

− Phương pháp: đối với thang đo đa hướng, sử dụng phương pháp trích

yếu tố là Principal Axis Factoring với phép quay Promax và điểm dừng khi trích

các yếu tố EigenValues lớn hơn hoặc bằng 1. Phương pháp này được cho rằng sẽ

phản ánh dữ liệu tốt hơn khi dùng Principal Components với phép quay Varimax

(Nguyễn Đình Thọ và Nguyễn Thị Mai Trang, 2007). Đối với thang đơn hướng

thì sử dụng phương pháp trích nhân tố Principal Components. Thang đo chấp

nhận được khi tổng phương sai trích được bằng hoặc lớn hơn 50% (Nguyễn Đình

Thọ và Nguyễn Thị Mai Trang, 2007).

− Tiêu chuẩn: Hệ số tải nhân tố phải lớn hơn hoặc bằng 0.5 để đảm bảo

mức ý nghĩa thiết thực của EFA. Các mức giá trị của hệ số tải nhân tố: lớn hơn

0,3 là mức tối thiểu chấp nhận được; lớn hơn 0,4 là quan trọng; lớn hơn 0,5 là có

ý nghĩa thực tiễn. tiêu chuẩn chọn mức giá trị hệ số tải nhân tố: cỡ mẫu ít nhất là

350 thì có thể chọn hệ số tải nhân tố lớn hơn 0,3; nếu cỡ mẫu khoảng 100 thì nên

chọn hệ số tải nhân tố lớn hơn 0,55; nếu cỡ mẫu khoảng 50 thì hệ số tải nhân tố

phải lớn hơn 0,75.

Từ cơ sở lý thuyết trên, mô hình sử dụng 32 biến quan sát cho phân tích

nhân tố EFA và việc thực hiện tiến hành theo các bước sau:

− Đối với các biến quan sát đo lường các khái niệm thành phần đều là

các thang đo đơn hướng nên sử dụng phương pháp trích nhân tố Principal

Components với phép quay Varimax và điểm dừng khi trích các yếu tố có

EigenValues lớn hơn 1.

− Sau đó tiến hành thực hiện kiểm định các yêu cầu liên quan gồm:

+ Kiểm định Barlett: các biến quan sát có tương quan với nhau trong

tổng thể.

+ Xem xét trị số KMO: nếu KMO trong khoảng từ 0,5 – 1 thì phân tích

nhân tố là thích hợp với các dữ liệu (Hoàng Trọng và Chu Nguyễn Mộng Ngọc,

2008).

+ Để phân tích EFA có giá trị thực tiễn, tiến hành loại các biến quan sát

có hệ số tải nhân tố nhỏ hơn 0,5.

+ Xem lại thông số EigenValues (đại diện cho phần biến thiên được

giải thích bởi mỗi nhân tố) có giá trị lớn hơn 1.

+ Xem xét tổng phương sai trích (yêu cầu lớn hơn hoặc bằng 50%):

cho biết các nhân tố được trích giải thích% sự biến thiên của các biến quan sát.

Phân tích hồi quy đa biến

− Phân tích tương quan:

Các thang đo đã qua đánh giá đạt yêu cầu được đưa vào phân tích tương

quan Pearson. Phân tích tương quan Pearson được thực hiện giữa các biến phụ

thuộc và biến độc lập nhằm khẳng định mối liên hệ tuyến tính giữa các biến này

và khi đó việc sử dụng phân tích hồi quy tuyến tính là phù hợp. Hệ số tương quan

Pearson (r) có giá trị trong khoảng (-1,+1). Giá trị tuyệt đối của r càng tiến đến 1

khi hai biến có mối tương quan tuyến tính chặt chẽ. Giá trị r = 0 chỉ ra rằng hai

biến không có quan hệ tuyến tính (Hoàng Trọng và Chu Nguyễn Mộng Ngọc,

2008).

− Phân tích hồi quy đa biến:

Sau khi kết luận hai biến có mối quan hệ tuyến tính với nhau thì có thể mô

hình hóa mối quan hệ nhân quả này bằng hồi quy tuyến tính (Hoàng Trọng và

Chu Nguyễn Mộng Ngọc, 2008).

Nghiên cứu thực hiện hồi quy đa biến theo phương pháp Enter: tất cả các

biến được đưa vào một lần và xem xét các kết quả thống kê liên quan.

Kiểm định giả thuyết:

Quá trình kiểm định giả thuyết được thực hiện theo các bước sau:

+ Đánh giá độ phù hợp của mô hình hồi quy đa biến thông qua R2 và

R2 hiệu chỉnh.

+ Kiểm định giả thuyết về độ phù hợp của mô hình.

+ Kiểm định giả thuyết về ý nghĩa của hệ số hồi quy từng thành phần.

+ Kiểm định giả thuyết về phân phối chuẩn của phần dư: dựa theo biểu

đồ tần số của phần dư chuẩn hóa; xem giá trị trung bình bằng 0 và độ lệch chuẩn

bằng 1.

+ Kiểm tra giả định về hiện tượng đa cộng tuyến thông qua giá trị của

dung sai (Tolerance) hoặc hệ số phóng đại phương sai VIF (Variance Inflation

Factor). Nếu VIF > 2 thì có hiện tượng đa cộng tuyến (Hoàng Trọng và Chu

Nguyễn Mộng Ngọc, 2008).

+ Xác định mức độ ảnh hưởng của các yếu tố tác động: hệ số beta của

yếu tố nào càng lớn thì có thể nhận xét yếu tố đó có mức độ ảnh hưởng cao hơn

các yếu tố khác trong mô hình nghiên cứu.

Kết luận Chương 3

Chương 3 trình bày chi tiết phần thiết kế nghiên cứu, phương pháp thực

hiện nghiên cứu. Quá trình nghiên cứu được thực hiện qua hai giai đoạn là

nghiên cứu sơ bộ và nghiên cứu chính thức. Nghiên cứu sơ bộ sử dụng phương

pháp định tính thông qua kỹ thuật thảo luận tay đôi giữa người nghiên cứu và đối

tượng tham gia nghiên cứu. Kết quả nghiên cứu định tính giúp chỉnh sửa mô hình

còn lại 32 biến quan sát đo lường cho 8 khái niệm trong mô hình. Nghiên cứu

chính thức được thực hiện bằng phương pháp định lượng thông qua phỏng vấn

với bảng câu hỏi. Chương 3 cũng trình bày các phần liên quan đến quá trình

nghiên cứu như: thông tin cần thu thập, xây dựng thang đo, thiết kế mẫu, giới

thiệu kỹ thuật và yêu cầu cho việc phân tích dữ liệu.

Chương 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN

4.1 Tổng quan về kê khai thuế qua mạng tại Bình Dương

4.1.1 Tình hình tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng của doanh

nghiệp

Từ sau lần triển khai thí điểm thành công ở năm 2013, đến ngày

31/12/2020, hệ thống nhận hồ sơ khai thuế qua mạng của cục thuế tỉnh Bình

Dương đã nâng cấp, bổ sung nhiều lần, hỗ trợ DN kê khai hầu hết các loại tờ khai

phát sinh, tờ khai bổ sung, tờ khai quyết toán của các sắc thuế, các loại thông

báo, báo cáo… của các loại thuế sau: các loại tờ khai thuế GTGT, TNDN, Thuế

Môn bài, Phí và Lệ phí; các thông báo và báo cáo tình hình sử dụng Biên lai; các

thông báo và báo cáo tình hình sử dụng Hóa đơn; các loại báo cáo tài chính của

DN; …

Bảng 4.1: Số lượng doanh nghiệp kê khai thuế qua mạng

Năm 2017 2018 2019 2020

Số lượng DN 30.945 33.985 37.023 42.695

(Nguồn: Cục Thuế tỉnh Bình Dương)

Theo thống kê số lượng DN khai thuế qua mạng ngày càng tăng. Thực

trạng này đặt ra cách thức tổ chức, bố trí nguồn nhân sự thực hiện quản lý

KKTQM phải phù hợp với tốc độ phát triển về số lượng và tính chất phức tạp của

các DN thực hiện KKTQM.

Nhận thức hiệu quả tích cực từ việc xã hội hóa công tác kê khai thuế qua

mạng, các tổ chức cung cấp dịch vụ GTGT trong lĩnh vực thuế tại Bình Dương

hoạt động từ năm 2013. Cụ thể, các tổ chức cung cấp dịch vụ khai thuế qua mạng

thực hiện “sứ mệnh” là đơn vị trung gian giữa NNT và cơ quan thuế, giúp đẩy

nhanh quá trình triển khai mở rộng hệ thống KKTQM trên khắp cả nước. Các tổ

chức này được gọi chung là T-Van. Các tổ chức trung gian cung cấp dịch vụ

KKTQM hiện nay gồm: Tập đoàn Viễn thông Quân đội Viettel, BKAV, VDC,

FPT, Taxonline,...

Hình 4.1 Tỷ lệ nộp hồ sơ thuế qua mạng của Tổng cục Thuế so với các tổ

chức T-Van trên địa bàn tỉnh Bình Dương

Theo số liệu cho thấy tỷ lệ DN trên địa bàn tỉnh tỉnh Bình Dương sử dụng

dịch vụ KKTQM thông qua các tổ chức T-VAN còn thấp so với DN nộp hồ sơ

khai thuế qua hệ thống khai thuế qua mạng của TCT. Nguyên nhân của sự chênh

lệch này vì TVAN được triển khai sau khi TCT đã thực hiện KKTQM được một

thời gian thì những quy định pháp lý mới ra đời thực sự cho phép các tổ chức T-

VAN hoạt động. Bên cạnh đó, khi sử dụng dịch vụ T-VAN, NNT phải trả phí sử

dụng khá cao cho các tổ chức này. Tuy nhiên NNT lại có được các tiện ích mà T-

VAN mang lại như: (1) NNT chỉ mất khoảng 30 phút để đăng ký và có thể làm

bất cứ ngày nào kể cả ngày nghỉ và ngày lễ và nhà cung cấp sẽ làm các thủ tục

còn lại với cơ quan thuế; (2) Đường truyền tốc độ cao, không bị nghẽn mạng vào

các ngày cao điểm; (3) Khi có trục trặc kỹ thuật, NNT có thể liên hệ trực tiếp với

nhà cung cấp để được giải quyết, tiết kiệm thời gian hơn so với liên hệ bộ phận

Tin học của cơ quan thuế; (4) Nhiều hình thức trả thông báo kế quả như trả kết

quả qua mail, qua dịch vụ SMS hoặc khách hàng có thể gọi lên tổng đài hỏi trực

tiếp, kết quả được trả lại trong vòng 24 giờ; (5) Không cần cài đặt các phần mềm

hỗ trợ khai thuế. Sự hoạt động của các tổ chức T-VAN tạo điều kiện hướng tới

thực hiện điện tử hoá việc thực hiện các nghĩa vụ thuế nhằm giảm chi phí, giấy tờ

trong hoạt động kinh doanh của cộng đồng DN, góp phần tích cực thực hiện cải

cách và hiện đại hóa quản lý thuế. Đồng thời phát triển mở rộng diện kê khai thuế

qua mạng, tạo thêm kênh hỗ trợ NNT thực hiện nghĩa vụ kê khai thuế nhanh

chóng, chính xác. Đồng thời, hỗ trợ cơ quan Thuế tiết kiệm chi phí, nhân lực,

tăng cường hiệu quả trong quản lý, xử lý thông tin về thuế. Ngoài ra còn đẩy

mạnh xã hội hóa dịch vụ hỗ trợ NNT nhằm khai thác, tận dụng mọi nguồn lực và

khả năng của các đơn vị, tổ chức, công ty cung cấp các dịch vụ giải pháp công

nghệ thông tin phục vụ NNT.

4.1.2 Kết quả đạt được trong quản lý kê khai thuế qua mạng tại tỉnh Bình

Dương

Cục Thuế tỉnh Bình Dương luôn không ngừng nâng cao về chất lượng,

luôn vận dụng và phát huy tinh thần sáng tạo trong công tác quản lý thuế trên địa

bàn. Số thu Ngân sách Nhà nước của ngành Thuế tỉnh Bình Dương luôn tăng qua

các năm.

Bảng 4.2: Số thu Ngân sách Nhà nước của ngành Thuế

Năm 2017 2018 2019 2020

Số thu NSNN (Tỷ đồng) 26.379 35.321 43.304 48.552

(Nguồn: Cục Thuế tỉnh Bình Dương)

Công tác kiểm tra tại trụ sở cơ quan thuế:

Kiểm tra hồ sơ khai thuế tại trụ sở cơ quan thuế là một trong bốn nội dung

quan trọng của quá trình kiểm tra thuế: một là, sử dụng tiêu chí rủi ro để lựa chọn

cơ sở kinh doanh phải kiểm tra hồ sơ khai thuế; hai là, kiểm tra hồ sơ khai thuế

tại trụ sở CQT; ba là, kiểm tra tại trụ sở NNT; bốn là, tổng hợp báo cáo và lưu

giữ tài liệu kiểm tra thuế.

Kỹ năng kiểm tra phát hiện sai phạm từ hồ sơ khai thuế của NNT là yêu

cầu nghiệp vụ rất quan trọng đối với công chức làm công tác kiểm tra thuế. Công

chức kiểm tra thuế cần trang bị các nghiệp vụ và phương pháp kiểm tra để có thể

phát hiện các sai phạm ngay khi kiểm tra hồ sơ khai thuế tại trụ sở cơ quan thuế.

Những sai phạm được phát hiện từ kiểm tra hồ sơ khai thuế là cơ sở đầu tiên cho

quá trình giám sát việc chấp hành pháp luật thuế của NNT. Theo đó, cơ quan

thuế có căn cứ để tiếp tục yêu cầu NNT giải trình, kiểm tra xác định nội dung vi

phạm đảm bảo cơ sở pháp lý cho việc kiểm tra tại trụ sở NNT.

Bảng 4.3: Kết quả công tác kiểm tra doanh nghiệp kê khai thuế qua mạng

tại cơ quan thuế

Năm Số hồ sơ Số hồ sơ Số hồ sơ Đề nghị Số thuế kê

thực hiện chấp nhận điều chỉnh kiểm tra tại khai bổ sung

kiểm tra doanh và ấn định

nghiệp (Tỷ đồng)

2017 15.413 14.176 680 557 3.221

2018 16.884 15.547 894 443 3.985

2019 17.715 16.545 777 393 4.754

2020 19.640 18.689 850 100 5.596

(Nguồn: Cục Thuế tỉnh Bình Dương)

Các dạng sai phạm chủ yếu trong kiểm tra hồ sơ khai thuế bao gồm:

Nhóm sai phạm về khai thiếu doanh thu và thuế GTGT đầu ra; Nhóm sai phạm

về xác định sai đối tượng chịu thuế và không chịu thuế GTGT; Nhóm sai phạm

về xác định thuế GTGT đầu vào được khấu trừ; Nhóm sai phạm về xác định sai

thuế suất. Công tác kiểm tra tại cơ quan thuế chính là việc kiểm tra sự tuân thủ

của DN trong việc nộp hồ sơ KKTQM hàng tháng/quý/năm theo quy định của

từng sắc thuế cụ thể. Tuy nhiên, do số lượng tờ khai nộp qua mạng quá nhiều,

mỗi DN có thể nộp nhiều loại tờ khai nên công chức thuế không thể kiểm tra tất

cả các hồ sơ khai thuế, dẫn đến nhiều trường hợp bỏ sót DN vi phạm.

Trường hợp DN nộp trễ tờ khai thuế, các bộ phận có liên quan sẽ ban hành

quyết định xử lý hành vi nộp trễ tờ khai theo quy định. Cụ thể nhiệm vụ kiểm tra

của các bộ phận liên quan như sau: (1) Bộ phận Kê khai - Kế toán thuế hàng

ngày sẽ kết xuất các DN nộp trễ tờ khai thuế theo từng sắc thuế, sau dó ban hành

Thông báo yêu cầu NNT giải trình lý do nộp tờ khai trễ hạn và căn cứ theo từng

trường hợp cụ thể để áp dụng các mức phạt theo Luật xử lý vi phạm hành chính

và các văn bản hướng dẫn xử lý vi phạm hành chính thuế; (2) Bộ phận Quản lý

Ấn chỉ sẽ kết xuất các DN nộp trễ các Thông báo về hóa đơn, báo cáo ấn chỉ theo

quý và từng lần phát sinh, sau dó ban hành Thông báo yêu cầu NNT giải trình lý

do nộp báo cáo trễ hạn và căn cứ theo từng trường hợp cụ thể để áp dụng các

mức phạt theo quy định; (3) Bộ phận kiểm tra thuế sẽ theo dõi tình hình kê khai

của DN để quản lý, theo dõi, phân loại, đánh giá các biện pháp quản lý thích hợp

với từng đối tượng ngành nghề kinh doanh. Đối với các DN trên 3 tháng không

nộp hồ sơ KKTQM sẽ đưa vào danh sách kiểm tra tại trụ sở DN.

Công tác kiểm tra tại trụ sở NNT:

Công tác kiểm tra tại trụ sở DN từng bước có sự chuyển hướng tập trung

chuyên sâu vào các chuyên đề giúp nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác kiểm

tra thuế đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính thuế, công khai minh bạch về chính

sách thuế tạo sự công bằng giữa NNT.

Công tác kiểm tra tại trụ sở NNT được thực hiện từ nhiều nguồn: (1) Các

DN có dấu hiệu rủi ro sau khi được công chức thuế kiểm tra hồ sơ khai thuế tại

cơ quan thuế được chuyển kiểm tra; (2) Các DN được lựa chọn theo tiêu chí đánh

giá rủi ro để lập kế hoạch kiểm tra hàng năm; (3) Các DN giải thể, sát nhập, mua

bán, phá sản... (4) Các DN có đơn đề nghị được kiểm tra thuế; (5) Các DN phải

thực hiện kiểm tra theo yêu cầu đột xuất của cơ quan thuế cấp trên hoặc theo đề

nghị của Cơ quan cảnh sát điều tra tội phạm kinh tế.

Bảng 4.4: Kết quả kiểm tra tại trụ sở người nộp thuế

Năm STT Chỉ tiêu 2017 2018 2019 2020

1 Số DN theo kế hoạch 1.450 2140 2.550 3.553

2 Số DN thực tế kiểm tra 1.945 2.771 3.184 3.790

3 Số thuế truy thu và phạt (tỷ đồng) 207 260 244 269

4 Giảm lỗ (tỷ đồng) 325 452 550 621

5 Giảm khấu trừ thuế GTGT (tỷ 52 53 77 78

đồng)

(Nguồn: Cục Thuế tỉnh Bình Dương)

Công tác kiểm tra thuế trong giai đoạn 2017 - 2020 tăng về số lượng

nhưng số truy thu và phạt qua thanh tra, kiểm tra tăng, nguyên nhân chính là do

Cục Thuế tăng cường chỉ đạo thực hiện thanh tra, kiểm tra sau hoàn thuế GTGT

và các DN giải thể từng bước tăng hiệu quả công tác kiểm tra thuế. Tuy nhiên

vẫn còn các doanh nghiệp chưa tuân thủ kê khai thuế đầy đủ.

4.2 Kết quả nghiên cứu các yếu tố tác động đến sự tuân thủ thuế trong kê

khai thuế qua mạng của các DN trên địa bàn tỉnh Bình Dương

4.2.1 Mẫu nghiên cứu

Mẫu được thu thập theo phương pháp thuận tiện dưới hình thức bảng câu

hỏi khảo sát đối với những kế toán trưởng, kế toán làm nhiệm vụ kế toán của

doanh nghiệp thuộc Cục Thuế tỉnh Bình Dương quản lý đang thực hiện kê khai

thuế qua mạng. Sau khi loại bỏ những bảng trả lời không hợp lệ (do thiếu các

thông tin quan trọng hoặc không phù hợp với điều kiện khảo sát), còn lại 210

bảng hợp lệ được tổng hợp và đưa vào phân tích định lượng. Những thông tin

này được tóm tắt trong bảng sau:

Bảng 4.5 Thông tin mẫu

Nhân tố Đặc điểm Tần số Tỷ lệ%

31,9 67 Nam Giới tính 68,1 143 Nữ

100% 210 Tổng

21,4 45 Dưới 5 năm

23,8 50 Từ 5 – dưới 10 năm Thời gian làm

việc 33,8 71 Từ 10 – dưới 15 năm

21,0 44 Trên 15 năm

210 100% Tổng

Trong 210 đối tượng khảo sát, theo giới tính thì Nam chiếm 30,9%, Nữ

chiếm 68,1%.

Về Thời gian làm việc thì nhóm Dưới 5 năm chiếm 21.4%; Từ 5 – dưới 10

năm chiếm 23,8%; Từ 10 – dưới 15 năm chiếm 33,8%; Trên 15 năm chiếm

21,0%.

▪ Về đặc điểm doanh nghiệp

Theo loại hình doanh nghiệp thì nhóm Công ty TNHH chiếm 28,6%;

Công ty cổ phần chiếm 28,6%; Công ty tư nhân chiếm 20,0%; Công ty nhà nước

chiếm 14,3%; nhóm loại hình sở hữu doanh nghiệp khác chiếm 8,6%;

Theo Quy mô doanh nghiệp theo nguồn vốn nhóm Dưới 25 tỷ đồng chiếm

13,3%; Từ 25 tỷ đồng đến dưới 50 tỷ đồng chiếm 17,6%; Từ 50 tỷ đồng đến dưới

75 tỷ đồng chiếm 29,0%; nhóm Từ 75 tỷ đồng đến dưới 100 tỷ đồng chiếm

26,7%; Trên 100 tỷ đồng chiếm 13,3%

Theo Thời gian hoạt động kinh doanh nhóm Dưới 5 năm chiếm 13,3%; Từ

5 - dưới 10 năm chiếm 21,4%; Từ 10 dưới 15 năm chiếm 33,8%; nhóm Từ 15 -

dưới 20 năm chiếm 22,9%; Trên 20 năm chiếm 8,6%

Theo Hiệu quả kinh doanh nhóm DN khó khăn về tài chính chiếm 13,8%;

DN hòa vốn chiếm 41,9%; DN có lợi nhuận và không ổn định chiếm 25,2%;

nhóm DN có lợi nhuận thấp chiếm 14,3%; DN có lợi nhuận cao và ổn định chiếm

4,8%.

4.2.2 Kiểm định độ tin cậy thang đo

Độ tin cậy thang đo được kiểm định với kết quả như sau:

Bảng 4.6 Bảng kết quả phân tích Cronbach’s Alpha

Nhân tố Biến quan Giá trị Độ lệch Tương Cronbach

sát chuẩn quan biến Alpha nếu trung

bình tổng biến bị loại

0,719 QDDNVT1 2,97 1,071 0,471

0,690 QDDNVT2 2,97 1,200 0,529

Quan điểm 0,655 QDDNVT3 3,00 1,051 0,591 DN về thuế

0,671 QDDNVT4 2,92 1,102 0,560

Hệ số Cronbach Alpha của nhân tố: 0,743

0,817 CPTT1 3,10 1,106 0,704

0,830 CPTT2 3,28 1,154 0,652

0,815 CPTT3 3,09 1,176 0,709 Chi phí tuân

thủ thuế 0,822 CPTT4 3,17 1,076 0,686

0,843 CPTT5 3,22 1,108 0,599

Hệ số Cronbach Alpha của nhân tố: 0,855

Nhận thức cơ CHTT1 2,97 1,186 0,530 0,559

hội trốn thuế CHTT2 3,09 1,228 0,464 0,645

CHTT3 2,92 công nghệ 1,148 0,514 0,580

Hệ số Cronbach Alpha của nhân tố: 0,688

KNUDCN1 2,84 1,108 0,581 0,768

KNUDCN2 2,72 1,226 0,609 0,759

Khả năng KNUDCN3 2,70 1,171 0,698 0,730

ứng dụng KNUDCN4 2,66 1,110 0,444 0,807

công nghệ KNUDCN5 2,83 1,156 0,611 0,758

Hệ số Cronbach Alpha của nhân tố: 0,804

KNTC1 1,055 0,758 3,91 0,853

KNTC2 1,048 0,720 3,95 0,862

KNTC3 1,039 0,687 3,97 0,869 Khả năng tài

chính DN KNTC4 1,106 0,726 3,84 0,861

KNTC5 1,021 0,729 3,88 0,860

Hệ số Cronbach Alpha của nhân tố: 0,886

KTT1 1,155 0,684 3,00 0,640

KTT2 1,162 0,538 3,10 0,793 Kiểm tra thuế KTT3 1,233 0,650 3,05 0,676

Hệ số Cronbach Alpha của nhân tố: 0,783

HPT1 1,100 0,455 2,59 0,580

HPT2 1,112 0,507 2,48 0,541 Hình phạt

thuế HPT3 0,930 0,360 2,60 0,640

HPT4 1,045 0,437 2,48 0,592

Hệ số Cronbach Alpha của nhân tố: 0,658

0,673 TTKKT1 1,085 0,603 3,90

0,699 TTKKT2 1,086 0,579 3,91 Sự tuân thủ

KKTQM 0,674 TTKKT3 1,105 0,601 3,79

Hệ số Cronbach Alpha của nhân tố: 0,763

Kết quả cho thấy các nhân tố đều có ý nghĩa thống kê vì hệ số Cronbach’s

Alpha lớn hơn 0,6. Cụ thể:

− Thành phần Quan điểm DN về thuế gồm 4 biến quan sát:

QDDNVT1, QDDNVT2, QDDNVT3, QDDNVT4. Hệ số Cronbach’s Alpha =

0,743 (lớn hơn 0.6) nên thang đo thành phần Quan điểm DN về thuế đều đạt độ

tin cậy. Cả 4 biến quan sát này đều có hệ số tương quan biến - tổng cao (thấp

nhất là 0,529) và lớn hơn 0,3, mặt khác nếu loại bỏ 1 biến quan sát nào đó thì hệ

số Cronbach’s Alpha đều nhỏ hơn 0,743 nên các biến quan sát này đều được sử

dụng trong phân tích nhân tố EFA tiếp theo.

− Thành phần Chi phí tuân thủ thuế gồm 5 biến quan sát: CPTT1,

CPTT2, CPTT3, CPTT4, CPTT5. Hệ số Cronbach’s Alpha = 0,855 (lớn hơn 0.6)

nên thang đo thành phần Chi phí tuân thủ thuế đến đạt độ tin cậy. Cả 5 biến

quan sát này đều có hệ số tương quan biến - tổng cao (thấp nhất là 0,599) và lớn

hơn 0.3, mặt khác nếu loại bỏ 1 biến quan sát nào đó thì hệ số Cronbach’s Alpha

đều nhỏ hơn 0,855 nên các biến quan sát này đều được sử dụng trong phân tích

nhân tố EFA tiếp theo.

− Thành phần Nhận thức cơ hội trốn thuế gồm 3 biến quan sát:

CHTT1, CHTT2, CHTT3. Hệ số Cronbach’s Alpha = 0,688 (lớn hơn 0,6) nên

thang đo thành phần Nhận thức cơ hội trốn thuế đạt độ tin cậy. Cả 3 biến quan

sát này đều có hệ số tương quan biến - tổng cao (thấp nhất là 0,464) và lớn hơn

0.3, mặt khác nếu loại bỏ 1 biến quan sát nào đó thì hệ số Cronbach’s Alpha đều

nhỏ hơn 0,688 nên các biến quan sát này đều được sử dụng trong phân tích nhân

tố EFA tiếp theo.

− Thành phần Khả năng ứng dụng công nghệ gồm 5 biến quan sát:

KNUDCN1, KNUDCN2, KNUDCN3, KNUDCN4, KNUDCN5. Hệ số

Cronbach’s Alpha = 0,804 (lớn hơn 0,6) nên thang đo thành phần Khả năng ứng

dụng công nghệ đạt độ tin cậy. Cả 5 biến quan sát này đều có hệ số tương quan

biến - tổng cao (thấp nhất là 0,444) và lớn hơn 0,3, mặt khác nếu loại bỏ biến

quan sát KNUDCN4 thì hệ số Cronbach’s Alpha là 0,807 lớn hơn 0,804, tuy

nhiên mức độ chênh lêch không đáng kể nên biến quan sát này đều được sử dụng

trong phân tích nhân tố EFA tiếp theo.

− Thành phần Khả năng tài chính DN gồm 5 biến quan sát: KNTC1,

KNTC2, KNTC3, KNTC4, KNTC5. Hệ số Cronbach’s Alpha = 0,886 (lớn hơn

0.6) nên thang đo thành phần Khả năng tài chính DN đạt độ tin cậy. Cả 5 biến

quan sát này đều có hệ số tương quan biến - tổng cao (thấp nhất là 0,687) và lớn

hơn 0,3, mặt khác nếu loại bỏ 1 biến quan sát nào đó thì hệ số Cronbach’s Alpha

đều nhỏ hơn 0,886 nên các biến quan sát này đều được sử dụng trong phân tích

nhân tố EFA tiếp theo.

− Thành phần Kiểm tra thuế gồm 3 biến quan sát: KTT1, KTT2, KTT3.

Hệ số Cronbach’s Alpha = 0,783 (lớn hơn 0.6) nên thang đo thành phần Kiểm

tra thuế đạt độ tin cậy. Cả 3 biến quan sát này đều có hệ số tương quan biến -

tổng cao (thấp nhất là 0,538) và lớn hơn 0,3, mặt khác nếu loại bỏ biến quan sát

KTT2 thì hệ số Cronbach’s Alpha 0,793 lớn hơn 0,783, tuy nhiên mức độ chênh

lêch không đáng kể nên biến quan sát này đều được sử dụng trong phân tích nhân

tố EFA tiếp theo.

− Thành phần Hình phạt thuế gồm 4 biến quan sát: HPT1, HPT2,

HPT3, HPT4. Hệ số Cronbach’s Alpha = 0,658 (lớn hơn 0,6) nên thang đo thành

phần Hình phạt thuế đạt độ tin cậy. Cả 4 biến quan sát này đều có hệ số tương

quan biến - tổng cao (thấp nhất là 0,360) và lớn hơn 0,3, mặt khác nếu loại bỏ 1

biến quan sát nào đó thì hệ số Cronbach’s Alpha đều nhỏ hơn 0,658 nên các biến

quan sát này đều được sử dụng trong phân tích nhân tố EFA tiếp theo.

− Thành phần Sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng gồm 3

biến quan sát: TTKKT1, TTKKT2, TTKKT3. Hệ số Cronbach’s Alpha = 0,763

(lớn hơn 0,6) nên thang đo thành phần Sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế

qua mạng đạt độ tin cậy. Cả 4 biến quan sát này đều có hệ số tương quan biến -

tổng cao (thấp nhất là 0,579) và lớn hơn 0,3, mặt khác nếu loại bỏ 1 biến quan sát

nào đó thì hệ số Cronbach’s Alpha đều nhỏ hơn 0,763 nên các biến quan sát này

đều được sử dụng trong phân tích nhân tố EFA tiếp theo.

Như vậy, sau khi đánh giá độ tin cậy thang đo thì mô hình bao gồm 8 nhân

tố là: Quan điểm DN về thuế; Chi phí tuân thủ thuế; Nhận thức cơ hội trốn thuế;

Khả năng ứng dụng công nghệ; Khả năng tài chính DN; Kiểm tra thuế; Hình phạt

thuế; Sự tuân thủ kê khai thuế qua mạng. Các nhân tố này sẽ được đưa vào phân

tích nhân tố khám phá EFA.

4.2.3 Kiểm định thang đo thông qua phân tích nhân tố khám phá EFA

4.2.3.1 Phân tích nhân tố khám phá (EFA) cho biến độc lập

Mô hình sau khi đánh giá độ tin cậy gồm 7 biến độc lập là: Quan điểm DN

về thuế; Chi phí tuân thủ thuế; Nhận thức cơ hội trốn thuế; Khả năng ứng dụng

công nghệ; Khả năng tài chính DN; Kiểm tra thuế; Hình phạt thuế với 32 biến

quan sát có ý nghĩa về mặt thống kê. Các biến độc lập này sẽ tiếp tục được đưa

vào kiểm định thang đo thông qua phân tích nhân tố khám phá EFA.

Phân tích EFA cho 7 biến độc lập được thực hiện với giả thuyết H0: Các

biến quan sát không có sự tương quan nhau trong tổng thể. Kết quả phân tích thu

được tóm tắt như sau:

Xoay nhân tố lần 1 loại biến quan sát KNUDCN4 vì vi phạm điều kiện về

hệ số tải nhân tố.

Xoay nhân tố lần 2:

▪ Kiểm định Barlett: Sig = 0,000 < 5%: Bác bỏ giả thuyết H0, các biến quan

sát trong phân tích EFA có tương quan với nhau trong tổng thể.

▪ Hệ số KMO = 0,775 > 0,5: phân tích nhân tố là cần thiết cho dữ liệu.

▪ Có 7 nhân tố được rút trích từ phân tích EFA với:

+ Giá trị EigenValues của các nhân tố đều > 1: đạt yêu cầu.

+ Giá trị tổng phương sai trích = 63,785% (> 50%): phân tích nhân tố

khám phá đạt yêu cầu. Như vậy, 7 nhân tố được rút trích này giải

thích cho 63,785% biến thiên của dữ liệu.

+ Khác biệt về hệ số tải nhân tố của các biến quan sát giữa các nhân

tố đều > 0,3 cho thấy các nhân tố có giá trị phân biệt cao.

Bảng 4.7 Bảng kết quả phân tích EFA các biến độc lập

Rotated Component Matrixa

Component

1 2 3 4 5 6 7

QDDNVT1 0,655

QDDNVT2 0,727

QDDNVT3 0,710

QDDNVT4 0,749

CPTT1 0,773

CPTT2 0,712

CPTT3 0,809

CPTT4 0,806

CPTT5 0,711

CHTT1 0,812

0,709 CHTT2

0,795 CHTT3

KNUDCN1 0,654

KNUDCN2 0,802

KNUDCN3 0,821

KNUDCN5 0,731

KNTC1 0,854

KNTC2 0,831

KNTC3 0,796

KNTC4 0,817

KNTC5 0,821

0,670 KTT1

0,769 KTT2

0,698 KTT3

0,693 HPT1

0,733 HPT2

0,548 HPT3

0,700 HPT4

Extraction Method: Principal Component Analysis.

Rotation Method: Varimax with Kaiser Normalization.

a. Rotation converged in 6 iterations.

4.2.3.2 Phân tích nhân tố khám phá (EFA) cho biến phụ thuộc Sự tuân thủ thuế

trong kê khai thuế qua mạng

Thang đo về Sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng bao gồm 3 biến

quan sát. Kết quả phân tích EFA cho thấy:

▪ 3 biến quan sát được nhóm thành 1 nhân tố. Hệ số tải nhân tố (Factor

loading) đều > 0,5 nên chúng có ý nghĩa thiết thực.

▪ Mỗi biến quan sát có sai biệt về hệ số tải nhân tố đều ≥ 0,3 nên đảm bảo

sự phân biệt giữa các nhân tố.

▪ Hệ số KMO = 0,696 > 0,5 phân tích nhân tố là cần thiết cho dữ liệu.

▪ Thống kê Chi-square của Kiểm định Bartlett đạt giá trị mức ý nghĩa là

0,000. Do vậy, các biến quan sát có tương quan với nhau xét trên phạm vi

tổng thể. Phương sai trích đạt 67,847% thể hiện rằng 1 nhân tố rút ra giải

thích được 67,847% biến thiên của dữ liệu nên thang đo rút ra được chấp

nhận. Rút trích nhân tố với Eigenvalue = 2,035 đạt yêu cầu.

Bảng 4.8 Bảng kết quả phân tích EFA biến phụ thuộc

Component Matrixa

Component

TTKKT1 0,829

TTKKT2 0,813

TTKKT3 0,828

Extraction Method: Principal

Component Analysis.

a. 1 components extracted.

Kết quả phân tích các nhân tố khám phá (EFA) mô hình lý thuyết:

Dựa vào kết quả phân tích EFA, các nhân tố rút trích ra của các giả thuyết

nghiên cứu chính đều đạt yêu cầu. Do đó, mô hình nghiên cứu gồm 7 biến thành

phần Quan điểm DN về thuế; Chi phí tuân thủ thuế; Nhận thức cơ hội trốn thuế;

Khả năng ứng dụng công nghệ; Khả năng tài chính DN; Kiểm tra thuế; Hình phạt

thuế dùng để đo lường cho biến Sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng

được chấp nhận.

4.2.4 Mô hình nghiên cứu sau khi đánh giá thang đo

Như kết quả phân tích ở trên thì không có sự thay đổi trong thành phần

ảnh hưởng đến Sự tuân thủ kê khai thuế qua mạng. Mô hình nghiên cứu sẽ gồm 7

biến độc lập: Quan điểm DN về thuế; Chi phí tuân thủ thuế; Nhận thức cơ hội

trốn thuế; Khả năng ứng dụng công nghệ; Khả năng tài chính DN; Kiểm tra thuế;

Hình phạt thuế và 1 biến phụ thuộc là Sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua

mạng.

Bảng 4.9 Bảng tóm tắt giả thuyết trong mô hình nghiên cứu sau đánh giá

thang đo

Giả thuyết Nội dung

Quan điểm DN về thuế có tác động cùng chiều đến Sự tuân thủ H1 thuế trong kê khai thuế qua mạng

Chi phí tuân thủ thuế có tác động ngược chiều đến Sự tuân thủ H2 thuế trong kê khai thuế qua mạng

Nhận thức cơ hội trốn thuế có tác động ngược chiều đến Sự tuân H3 thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng

Khả năng ứng dụng công nghệ có tác động cùng chiều đến Sự H4 tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng

Khả năng tài chính DN có tác động cùng chiều đến Sự tuân thủ H5 thuế trong kê khai thuế qua mạng

Kiểm tra thuế có tác động cùng chiều đến Sự tuân thủ thuế trong H6 kê khai thuế qua mạng

Hình phạt thuế có tác động cùng chiều đến Sự tuân thủ thuế H7 trong kê khai thuế qua mạng

4.2.5 Kiểm định mô hình nghiên cứu và các giả thuyết

4.2.5.1 Phân tích tương quan

Phân tích tương quan được thực hiện giữa biến phụ thuộc Sự tuân thủ thuế

trong kê khai thuế qua mạng và các biến độc lập như: Quan điểm DN về thuế;

Chi phí tuân thủ thuế; Nhận thức cơ hội trốn thuế; Khả năng ứng dụng công

nghệ; Khả năng tài chính DN; Kiểm tra thuế; Hình phạt thuế. Đồng thời cũng

phân tích tương quan giữa các biến độc lập với nhau nhằm phát hiện những mối

tương quan chặt chẽ giữa các biến độc lập. Vì những tương quan như vậy có thể

ảnh hưởng lớn đến kết quả của phân tích hồi quy như gây ra hiện tượng đa cộng

tuyến.

Kết quả phân tích tương quan Pearson

Bảng 4.10 Kết quả phân tích tương quan Pearson

Correlations

Chi phí

Nhận

Sự tuân

Quan

Khả

Kiểm

Hình

tuân

thức cơ

thủ thuế

điểm

năng

tra

phạt

thủ

hội

trong kê

DN về

tài

ứng

thuế

trốn

khai

thuế

chính

dụng

thuế

thuế qua

công

mạng

nghệ

Sự tuân

Pearson

thủ thuế

Correlatio

trong kê

khai

Sig. (2-

thuế qua

tailed)

mạng

210

Quan

Pearson

0,344**

điểm

Correlatio

DN về

thuế

Sig. (2-

0,000

tailed)

210

Chi phí

Pearson

-0,543**

-0,144*

tuân thủ

Correlatio

thuế

Sig. (2-

0,000

0,036

tailed)

210

Nhận

Pearson

-0,356**

-0,168*

0,227**

thức cơ

Correlatio

hội trốn

thuế

Sig. (2-

0,000

0,015

0,001

tailed)

210

Pearson

Khả

0,571**

0,210**

-0,336**

-0,155*

Correlatio

năng

ứng

dụng

Sig. (2-

0,000

0,002

0,000

0,025

công

tailed)

nghệ

210

Khả

Pearson

0,571**

0,254**

-0,328**

-0,273**

0,478**

năng tài

Correlatio

chính

Sig. (2-

0,000

tailed)

210

Kiểm tra

Pearson

0,559**

0,151*

-0,358**

-0,173*

0,428**

0,609**

thuế

Correlatio

Sig. (2-

0,000

0,028

0,000

0,012

0,000

tailed)

210

Pearson

Hình

0,204**

0,031

-0,018

0,008

0,092

0,010

0,154*

Correlatio

phạt

thuế

Sig. (2-

0,003

0,650

0,790

0,912

0,186

0,888

0,026

tailed)

210

**. Correlation is significant at the 0,01 level (2-tailed).

*. Correlation is significant at the 0,05 level (2-tailed).

Theo kết quả, các biến độc lập đều có tương quan tuyến tính khá mạnh với

biến phụ thuộc, các hệ số tương quan đều có ý nghĩa thống kê (p<0,01).

Như vậy, việc phân tích hồi quy tuyến tính là phù hợp. Tuy nhiên, kết quả

phân tích tương quan cũng cho thấy hệ số tương quan giữa các biến độc lập ở

mức tương quan mạnh nên cần quan tâm đến hiện tượng đa cộng tuyến khi phân

tích hồi quy đa biến.

4.2.5.2 Phân tích hồi quy

Phân tích hồi quy được tiến hành với 7 biến độc lập là Quan điểm DN về

thuế; Chi phí tuân thủ thuế; Nhận thức cơ hội trốn thuế; Khả năng ứng dụng công

nghệ; Khả năng tài chính DN; Kiểm tra thuế; Hình phạt thuế và 1 biến phụ thuộc

là Sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng. Phương trình hồi quy tuyến tính

đa biến có dạng:

TTKKT = β1* QDDNVT + β2* CPTT + β3* CHTT + β4* KNUDCN +

β 5* KNTC + β6* KTT + β7* HPT +ei

Kết quả hồi quy đa biến (Phụ lục)

❖ Đánh giá độ phù hợp của mô hình:

Bảng 4.11 Bảng chỉ tiêu đánh giá độ phù hợp của mô hình

R R2 R2 điều Độ lệch Hệ số Mô

hình chỉnh chuẩn Durbin-

Watson

1 0,792a 0,627 0,614 0,55502 1,853

Như kết quả phân tích thì mô hình nghiên cứu có R2 hiệu chỉnh là 0,614

nghĩa là 61,4% sự biến thiên của Sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng

được giải thích bởi sự biến thiên của các thành phần như: Quan điểm DN về

thuế; Chi phí tuân thủ thuế; Nhận thức cơ hội trốn thuế; Khả năng ứng dụng công

nghệ; Khả năng tài chính DN; Kiểm tra thuế; Hình phạt thuế.

❖ Kiểm định giả thuyết về sự phù hợp của mô hình

Bảng 4.12 Bảng kiểm định độ phù hợp của mô hình

Mô hình Tổng bình Df Bình phương F Mức ý

phương trung bình nghĩa

1 Hồi quy 104,551 7 14,936 48,486 0,000

Phần dư 62,225 202 0,308

Tổng 166,776 209

Với giả thuyết H0: β1=β2=β3=β4=β5=β6=β7=0 (tất cả hệ số hồi quy bằng 0)

▪ Giá trị Sig(F) = 0,000 < mức ý nghĩa 5%: giả thuyết H0 bị bác bỏ. Điều

đó có ý nghĩa là sự kết hợp của các biến độc lập hiện có trong mô hình có thể giải

thích được sự biến thiên của biến phụ thuộc. Mô hình hồi quy tuyến tính đã xây

dựng là phù hợp với tập dữ liệu hiện có.

▪ Sig(β1), Sig(β2), Sig(β3), Sig(β4), Sig(β5), Sig(β6), Sig(β7) < mức ý

nghĩa 5% nên các biến độc lập tương ứng là Quan điểm DN về thuế; Chi phí tuân

thủ thuế; Nhận thức cơ hội trốn thuế; Khả năng ứng dụng công nghệ; Khả năng

tài chính DN; Kiểm tra thuế; Hình phạt thuế có hệ số hồi quy có ý nghĩa về mặt

thống kê ở mức ý nghĩa 5%.

❖ Phương trình hồi quy và ý nghĩa các hệ số hồi quy

Bảng 4.13 Bảng thông số thống kê của từng biến trong mô hình hồi quy

Coefficientsa

Mô hình Hệ số không chuẩn hóa Giá trị t Mức ý nghĩa Thống kê đa cộng tuyến Hệ số chuẩn hóa

Beta B VIF Độ lệch chuẩn Dung sai

1 (Constant) 1,077 0,374 2,878 0,004

0,147 0,044 0,151 3,356 0,001 0,913 1,096 Quan điểm DN về thuế

-0,269 0,046 -0,281 -5,867 0,000 0,804 1,244 Chi phí tuân thủ thuế

thức cơ -0,121 0,036 -0,152 -3,347 0,001 0,895 1,117 Nhận hội trốn thuế

0,297 0,060 0,252 4,928 0,000 0,707 1,414 Khả năng ứng dụng công nghệ

tài 0,181 0,063 0,170 2,874 0,004 0,529 1,892 Khả năng chính DN

Kiểm tra thuế 0,210 0,068 0,176 3,077 0,002 0,567 1,764

Hình phạt thuế 0,134 0,041 0,143 3,259 0,001 0,959 1,043

a. Dependent Variable: Sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng

Phương trình hồi quy rút ra được:

TTKKT = 0,151* QDDNVT – 0,281* CPTT – 0,152* CHTT + 0,252*

KNUDCN + 0,170* KNTC + 0,176* KTT + 0,143* HPT +ei

Để xác định tầm quan trọng của các biến trong mô hình ta sử dụng hệ số

Beta. Theo kết quả bảng thông số thống kê của từng biến trong mô hình hồi quy

cho thấy tầm quan trọng của các biến này trong mô hình đối với Sự tuân thủ thuế

trong kê khai thuế qua mạng như sau: Nhân tố Chi phí tuân thủ thuế có hệ số

Beta là -0,281 nên có tầm quan trọng nhất đối với Sự tuân thủ thuế trong kê khai

thuế qua mạng. Điều này cho thấy thì chi phí để thực hiện việc tuân thủ thuế

đang là yếu tố quyết định Sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng của

doanh nghiệp gia tăng. Thấp nhất là nhân tố Hình phạt thuế với hệ số Beta là

0,143 và có tác động cùng chiều với Sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua

mạng.

4.2.5.3 Dò tìm các vi phạm giả định cần thiết

▪ Kiểm định phân phối chuẩn của phần dư:

Hình 4.2. Biểu đồ phần dư chuẩn hóa

Từ biểu đồ phần dư chuẩn hóa có trị trung bình (Mean) = -7,83*10-16 ≅ 0

và độ lệch chuẩn = 0,983 ≅ 1: phân phối phần dư có dạng gần chuẩn, thỏa yêu

cầu giả định về phân phối chuẩn của phần dư.

▪ Kiểm định đa cộng tuyến:

Theo kết quả Giá trị VIF của các biến độc lập từ [1,046 – 1,892] đều <2

nên hiện tượng đa cộng tuyến của các biến độc lập không ảnh hưởng đến kết quả

giải thích của mô hình.

▪ Kiểm định tính độc lập của sai số

Hệ số Durbin-Watson là d = 1,853 cho thấy thấy cho thấy 1 < d < 3 ➔

mô hình không có tự tương quan có nghĩa là các phần dư gần nhau không có tự

tương quan.

4.2.5.4 Kiểm định các giả thuyết

Theo giả thuyết ban đầu, tất cả các biến độc lập đều có tác động tích cực

đến Sự tuân thủ kê khai thuế qua mạng. Kết quả phân tích mô hình hồi quy cho

thấy rằng các giả thuyết ban đầu của nghiên cứu là hoàn toàn chính xác. Các hệ

số β của các biến đều lớn hơn 0.

Bên cạnh đó, mức ý nghĩa của các biến độc lập đều nhỏ hơn 0,05. Điều đó

cho thấy, các biến độc lập này đều có tác động tích cực đến Sự tuân thủ thuế

trong kê khai thuế qua mạng ở mức ý nghĩa 5%.

Bảng 4.14: Tóm tắt kết quả nghiên cứu và kiểm định giả thuyết

Ước Giả Ảnh hưởng Kết luận lượng thuyết

Quan điểm Sự tuân thủ thuế trong ➔ 0,151*** H1 Chấp nhận DN về thuế kê khai thuế qua mạng

Chi phí tuân Sự tuân thủ thuế trong ➔ -0,281*** H2 Chấp nhận thủ thuế kê khai thuế qua mạng

Nhận thức cơ Sự tuân thủ thuế trong ➔ -0,152*** H3 Chấp nhận hội trốn thuế kê khai thuế qua mạng

Khả năng ứng Sự tuân thủ thuế trong

➔ dụng công kê khai thuế qua mạng 0,252*** H4 Chấp nhận

nghệ

Khả năng tài Sự tuân thủ thuế trong ➔ 0,170*** H5 Chấp nhận chính DN kê khai thuế qua mạng

Sự tuân thủ thuế trong Kiểm tra thuế ➔ 0,176*** H6 Chấp nhận kê khai thuế qua mạng

Hình phạt Sự tuân thủ thuế trong ➔ 0,143*** H7 Chấp nhận thuế kê khai thuế qua mạng

Ghi chú: (**) P<0.05; (*) P<0.1; (***) P<0.01

Nguồn: Kết quản phân tích dữ liệu SPSS, 2021.

4.2.6 Thảo luận

Theo kết quả của mô hình nghiên cứu tại bảng 4.14, có 7 biến tác động

đến Sự tuân thủ kê khai thuế qua mạng có ý nghĩa thống kê ở mức 5% là biến

Quan điểm DN về thuế; Chi phí tuân thủ thuế; Nhận thức cơ hội trốn thuế; Khả

năng ứng dụng công nghệ; Khả năng tài chính DN; Kiểm tra thuế; Hình phạt

thuế.

Kết quả hồi quy các biến độc lập đúng với mô hình kỳ vọng dấu ban đầu,

và đây là kết quả phản ánh đúng thực trạng của vấn đề cần nghiên cứu. Biến

Quan điểm DN về thuế; Khả năng ứng dụng công nghệ; Khả năng tài chính DN;

Kiểm tra thuế; Hình phạt thuế mang dấu dương trùng với giả thiết ban đầu. Biến

Chi phí tuân thủ thuế; Nhận thức cơ hội trốn thuế mang dấu âm trùng với giả

thiết ban đầu và là các yếu tố tác động làm giảm Sự tuân thủ thuế trong kê khai

thuế qua mạng của doanh nghiệp nếu biến này tăng lên một đơn vị trong điều

kiện các biến còn lại không thay đổi. Kết quả phân tích hồi quy của từng biến

được chi tiết như sau:

Quan điểm DN về thuế có hệ số sig. = 0,001 được xem là có mức ý nghĩa

thống kê ở mức 5%. Mức độ tác động đến biến phụ thuộc mạnh thứ 6 trong 7

biến có ý nghĩa thống kê. Hệ số hồi quy của biến Quan điểm DN về thuế β =

0,151 mang dấu dương, quan hệ đồng biến với biến phụ thuộc, thỏa kỳ vọng của

mô hình nghiên cứu. Kết quả này tương đồng với nghiên cứu của Ri Ekundina

(2018). Theo kết quả phân tích ở bảng 4.13 nhận thấy nếu các điều kiện khác

không thay đổi, yếu tố Quan điểm DN về thuế tăng thì Sự tuân thủ thuế trong kê

khai thuế qua mạng gia tăng. Điều này có nghĩa là sự tuân thủ kê khai thuế qua

mạng của doanh nghiệp chịu ảnh hưởng rất lớn bởi Quan điểm DN về thuế, lý do

là khi các doanh nghiệp nhận thấy hệ thống thuế hiện nay công bằng, cơ quan

thuế làm việc công tâm, trong sạch, không tham nhũng bên cạnh đó có các chính

sách hỗ trợ giảm thuế cho doanh nghiệp,… thì Sự tuân thủ thuế trong kê khai

thuế qua mạng của doanh nghiệp gia tăng. Như vậy, mô hình ước lượng đã xác

định yếu tố Quan điểm DN về thuế có tác động đến Sự tuân thủ thuế trong kê

khai thuế qua mạng.

Chi phí tuân thủ thuế có hệ số sig. = 0,000 được xem là có mức ý nghĩa

thống kê ở mức 5%. Mức độ tác động đến biến phụ thuộc mạnh nhất trong 7 biến

có ý nghĩa thống kê. Hệ số hồi quy của biến Chi phí tuân thủ thuế β = -0,281

mang dấu âm, quan hệ nghịch biến với biến phụ thuộc, thỏa kỳ vọng của mô hình

nghiên cứu. Kết quả này tương đồng với nghiên cứu của Ri Ekundina (2018).

Theo kết quả phân tích ở bảng 4.13 nhận thấy nếu các điều kiện khác không thay

đổi, yếu tố Chi phí tuân thủ thuế tăng thì khả năng Sự tuân thủ thuế trong kê khai

thuế qua mạng sẽ giảm. Điều này có nghĩa là chi phí tuân thủ càng cao thì hành

vi tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng của doanh nghiệp càng thấp. Như

vậy, mô hình ước lượng đã xác định yếu tố Chi phí tuân thủ thuế có tác động đến

Sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng của doanh nghiệp.

Nhận thức cơ hội trốn thuế có hệ số sig. = 0,001 được xem là có mức ý

nghĩa thống kê ở mức 5%. Mức độ tác động đến biến phụ thuộc mạnh thứ 5 trong

7 biến có ý nghĩa thống kê. Hệ số hồi quy của biến Nhận thức cơ hội trốn thuế β

= -0,152 mang dấu âm, quan hệ nghịch biến với biến phụ thuộc, thỏa kỳ vọng của

mô hình nghiên cứu. Kết quả này tương đồng với nghiên cứu của Ri Ekundina

(2018). Theo kết quả phân tích ở bảng 4.13 nhận thấy nếu các điều kiện khác

không thay đổi, yếu tố Nhận thức cơ hội trốn thuế tăng thì khả năng Sự tuân thủ

thuế trong kê khai thuế qua mạng của doanh nghiệp sẽ giảm. Điều này có nghĩa

là khi các chủ doanh nghiệp càng nhận thấy được mình có nhiều cơ hội để gian

lận thuế và cố tình tận dụng cơ hội, cụ thể hoàn cảnh đưa đến cơ hội trốn thuế thì

việc không tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng của doanh nghiệp sẽ tăng.

Do đó, yếu tố nhận thức về hành vi trốn thuế càng cao thì khả năng Sự tuân thủ

thuế trong kê khai thuế qua mạng của doanh nghiệp càng giảm. Như vậy, mô

hình ước lượng đã xác định yếu tố Nhận thức cơ hội trốn thuế có tác động đến Sự

tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng của doanh nghiệp.

Khả năng ứng dụng công nghệ có hệ số sig. = 0,000 được xem là có mức

ý nghĩa thống kê ở mức 5%. Mức độ tác động đến biến phụ thuộc mạnh thứ 2

trong 7 biến. Hệ số hồi qui của biến Khả năng ứng dụng công nghệ β = 0,252

mang dấu dương, quan hệ đồng biến với biến phụ thuộc, thỏa kỳ vọng của mô

hình nghiên cứu. Kết quả này tương đồng với nghiên cứu của OT Gwaro (2016);

Ri Ekundina (2018). Theo kết quả phân tích ở bảng 4.13 nhận thấy nếu các điều

kiện khác không thay đổi, yếu tố Khả năng ứng dụng công nghệ tăng thì sự tuân

thủ kê khai thuế qua mạng của doanh nghiệp cũng tăng lên. Điều này có nghĩa là

doanh nghiệp có khả năng ứng dụng công nghệ hiện đại càng cao thì Sự tuân thủ

thuế trong kê khai thuế qua mạng của doanh nghiệp sẽ càng tăng cao. Như vậy,

mô hình ước lượng đã xác định yếu tố Khả năng ứng dụng công nghệ có tác động

đến Sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng của doanh nghiệp.

Khả năng tài chính DN có hệ số sig. = 0,004 được xem là có mức ý nghĩa

thống kê ở mức 5%. Mức độ tác động đến biến phụ thuộc mạnh thứ 4 trong 7

biến. Hệ số hồi qui của biến Khả năng tài chính DN β = 0,170 mang dấu dương,

quan hệ đồng biến với biến phụ thuộc, thỏa kỳ vọng của mô hình nghiên cứu.

Theo kết quả phân tích ở bảng 4.13 nhận thấy nếu các điều kiện khác không thay

đổi, yếu tố Khả năng tài chính DN tăng thì sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế

qua mạng của doanh nghiệp cũng tăng lên. Kết quả này tương đồng với nghiên

cứu của Đặng Văn Quảng (2019); Bùi Ngọc Toản (2017). Điều này có nghĩa là

tiềm lực tài chính của doanh nghiệp càng cao thì sự tuân thủ thuế trong kê khai

thuế qua mạng sẽ càng tăng cao. Do đó, Khả năng tài chính DN càng cao thì sự

tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng của doanh nghiệp càng lớn. Như vậy,

mô hình ước lượng đã xác định yếu tố Khả năng tài chính DN có tác động đến Sự

tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng của doanh nghiệp.

Kiểm tra thuế có hệ số sig. = 0,002 được xem là có mức ý nghĩa thống kê

ở mức 5%. Mức độ tác động đến biến phụ thuộc mạnh thứ 3 trong 7 biến có ý

nghĩa thống kê. Hệ số hồi quy của biến Kiểm tra thuế β = 0,176 mang dấu dương,

quan hệ đồng biến với biến phụ thuộc, thỏa kỳ vọng của mô hình nghiên cứu. Kết

quả này tương đồng với nghiên cứu của Đặng Văn Quảng (2019); Bùi Ngọc

Toản (2017). Theo kết quả phân tích ở bảng 4.13 nhận thấy nếu các điều kiện

khác không thay đổi, yếu tố Kiểm tra thuế tăng thì Sự tuân thủ thuế trong kê khai

thuế qua mạng của doanh nghiệp sẽ tăng. Điều này có nghĩa là khi công tác kiểm

tra, quản lý thuế càng hiệu quả thì mức độ Sự tuân thủ kê khai thuế qua mạng của

doanh nghiệp sẽ càng tăng cao. Như vậy, mô hình ước lượng đã xác định yếu tố

Kiểm tra thuế có tác động đến sự tuân thủ kê khai thuế qua mạng của doanh

nghiệp.

Hình phạt thuế có hệ số sig. = 0,001 được xem là có mức ý nghĩa thống kê

ở mức 5%. Mức độ tác động đến biến phụ thuộc thấp nhất trong 7 biến. Hệ số hồi

qui của biến Hình phạt thuế β = 0,143 mang dấu dương, quan hệ đồng biến với

biến phụ thuộc, thỏa kỳ vọng của mô hình nghiên cứu. Kết quả này tương đồng

với nghiên cứu của Bùi Ngọc Toản (2017). Theo kết quả phân tích ở bảng 4.13

nhận thấy khi doanh nghiệp phải chịu các hình phạt khắt khe cũng như giá trị tiền

phạt cao nếu bị phát hiện có hiện tượng gian lận thuế thì sẽ khiến Sự tuân thủ

thuế trong kê khai thuế qua mạng của doanh nghiệp tăng. Do đó, yếu tố Các

khoản tiền phạt và hình phạt càng cao thì Sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua

mạng của doanh nghiệp càng tăng. Như vậy, mô hình ước lượng đã xác định yếu

tố Hình phạt thuế có tác động đến Sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng

của doanh nghiệp.

Kết luận Chương 4

Chương 4 đã trình bày thông tin về mẫu khảo sát, đánh giá độ tin cậy

Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá EFA, phân tích hồi quy đa biến,

khảo sát các biến thành phần.

Thông tin mẫu cho thấy đối tượng khảo sát là các kế toán trưởng, kế toán

làm nhiệm vụ kế toán của doanh nghiệp thuộc Cục Thuế tỉnh Bình Dương quản

lý đang thực hiện kê khai thuế qua mạng.

Qua đánh giá độ tin cậy Cronbach’s Alpha và phân tích nhân tố EFA,

phân tích tương quan, hồi quy đa biến cho thấy mô hình nghiên cứu lý thuyết là

hoàn toàn phù hợp với dữ liệu thị trường. Trong đó 7 nhân tố thành phần tác

động dương đến Sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng có ý nghĩa thống

kê ở mức 5% là biến Quan điểm DN về thuế; Khả năng ứng dụng công nghệ;

Khả năng tài chính DN; Kiểm tra thuế; Hình phạt thuế. Còn lại biến Chi phí tuân

thủ thuế; Nhận thức cơ hội trốn thuế là thành phần tác động âm đến Sự tuân thủ

thuế trong kê khai thuế qua mạng.

Chương 5: KẾT LUẬN - GIẢI PHÁP

5.1 Tóm tắt kết quả nghiên cứu

Nghiên cứu đánh giá về sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng đối

với doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Dương được thực hiện với 2 mục tiêu

trọng tâm là: (1) Xác định, đánh giá mức độ ảnh hưởng và chiều tác động các yếu

tố ảnh hưởng đến sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng đối với doanh

nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Dương, (2) Đưa ra những giải pháp nâng cao sự

tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng đối với doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh

Bình Dương trong thời gian tới. Nghiên cứu được tiến hành qua hai giai đoạn là

nghiên cứu định tính và nghiên cứu định lượng.

Nghiên cứu định tính xác định được 7 nhân tố ảnh hưởng đến sự tuân thủ

thuế trong kê khai thuế qua mạng của các DN trên địa bàn tỉnh Bình Dương bao

gồm: Quan điểm DN về thuế; Chi phí tuân thủ thuế; Nhận thức cơ hội trốn thuế;

Khả năng ứng dụng công nghệ; Khả năng tài chính DN; Kiểm tra thuế; Hình phạt

thuế. Kết quả nghiên cứu định tính cũng hoàn chỉnh cho mối liên hệ của các yếu

tố trong mô hình, đồng thời điều chỉnh lại thang đo dễ hiểu hơn, rõ nghĩa hơn và

phù hợp với bối cảnh nghiên cứu về sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng

đối với doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Dương.

Nghiên cứu định lượng được thực hiện thông qua việc khảo sát thu thập ý

kiến doanh nghiệp với bảng câu hỏi khảo sát, sử dụng phân tích hồi quy đa biến

thông qua phần mềm SPSS với cỡ mẫu là 210 quan sát.

Qua đánh giá độ tin cậy Cronbach’s Alpha và phân tích yếu tố EFA tiến

hành phân tích tương quan, hồi quy bội cho thấy mô hình nghiên cứu lý thuyết

hoàn toàn phù hợp với dữ liệu thị trường. Trong đó, các yếu tố ảnh hưởng đến sự

tuân thủ kê khai thuế qua mạng đối với doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình

Dương bao gồm: Quan điểm DN về thuế; Khả năng ứng dụng công nghệ; Khả

năng tài chính DN; Kiểm tra thuế; Hình phạt thuế mang dấu dương trùng với giả

thiết ban đầu. Biến Chi phí tuân thủ thuế; Nhận thức cơ hội trốn thuế mang dấu

âm trùng với giả thiết ban đầu và là các yếu tố tác động làm giảm sự tuân thủ

thuế trong kê khai thuế qua mạng của doanh nghiệp.

Thực trạng cho thấy hành vi không tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua

mạng đối với doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Dương vẫn còn tồn tại và ngày

càng gia tăng. Vì vậy, Cục thuế tỉnh Bình Dương có thể tận dụng kết quả nghiên

cứu này để tạo ra chiến lược hoạt động phù hợp. Nghiên cứu hỗ trợ cơ quan thuế

tìm hiểu những cách tác động nhằm nâng cao sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế

qua mạng đối với doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Dương. Các giải pháp

được trình bày ở mục tiếp theo sau.

Như vậy, so với các nghiên cứu trước đây, tác giả đã chứng minh tác động

của các yếu tố đến sự tuân thủ kê khai thuế qua mạng đối với doanh nghiệp trên

địa bàn tỉnh Bình Dương.

5.2 Giải pháp nâng cao sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng đối

với doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Dương

5.2.1 Giảm chi phí thuế cho doanh nghiệp

Chi phí tuân thủ thuế có tác động ngược chiều đến sự tuân thủ thuế trong

kê khai thuế qua mạng. Trong bối cảnh ảnh hưởng của dịch Covid-19 trong năm

2021 diễn biến hết sức phức tạp đã và đang tiếp tục ảnh hưởng nghiêm trọng,

nặng nề tới hoạt động của doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp có quy mô nhỏ

và vừa. Bộ Tài chính đang dự thảo Nghị định quy định chi tiết thi hành Nghị

quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành một số giải pháp nhằm hỗ trợ

doanh nghiệp, người dân chịu tác động của dịch COVID-19. Theo đó, có 4 giải

pháp hỗ trợ về thuế gồm:

Một là, giảm 30% số thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp của năm 2021

đối với trường hợp người nộp thuế thu nhập doanh nghiệp theo quy định của Luật

Thuế thu nhập doanh nghiệp có tổng doanh thu năm 2021 không quá 200 tỷ đồng

và tổng doanh thu năm 2021 giảm so với tổng doanh thu năm 2020.

Hai là, miễn thuế thu nhập cá nhân, thuế giá trị gia tăng và các loại thuế

khác phải nộp phát sinh từ hoạt động sản xuất kinh doanh của các tháng trong

quý III và quý IV năm 2021 đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh trong

mọi ngành nghề, địa bàn, các hình thức, phương pháp khai thuế, nộp thuế.

Ba là, giảm thuế giá trị gia tăng kể từ ngày 1/10/2021 đến hết ngày

31/12/2021 đối với doanh nghiệp, tổ chức hoạt động kinh doanh trong các lĩnh

vực, bao gồm: vận tải (vận tải đường sắt, vận tải đường thủy, vận tải hàng không,

vận tải đường bộ khác); dịch vụ lưu trú; dịch vụ ăn uống; hoạt động xuất bản;

hoạt động điện ảnh, sản xuất chương trình truyền hình, ghi âm và xuất bản âm

nhạc; hoạt động của các đại lý du lịch, kinh doanh tua du lịch và các dịch vụ hỗ

trợ, liên quan đến quảng bá và tổ chức tua du lịch; hoạt động sáng tác, nghệ thuật

và giải trí; hoạt động của thư viện, lưu trữ, bảo tàng và các hoạt động văn hóa

khác; hoạt động thể thao, vui chơi và giải trí. Cụ thể, doanh nghiệp, tổ chức có

hoạt động kinh doanh trong các lĩnh vực này thực hiện nộp thuế giá trị gia tăng

theo phương pháp khấu trừ được giảm 30% mức thuế suất thuế giá trị gia tăng;

doanh nghiệp, tổ chức nào thực hiện nộp thuế giá trị gia tăng theo phương pháp

tỷ lệ phần trăm (%) trên doanh thu được giảm 30% mức tỷ lệ % để tính thuế giá

trị gia tăng.

Bốn là, miễn tiền chậm nộp thuế, tiền chậm nộp tiền sử dụng đất, tiền

chậm nộp tiền thuê đất phát sinh trong năm 2020 và năm 2021 đối với doanh

nghiệp, tổ chức (bao gồm cả đơn vị phụ thuộc, địa điểm kinh doanh) phát sinh lỗ

trong năm 2020, không áp dụng với các trường hợp đã nộp tiền chậm nộp.

Việc nhà nước kịp thời đưa ra các chính sách thuế về chi phí tuân thủ thuế

trong giai đoạn các doanh nghiệp hiện nay đang chịu ảnh hưởng nghiêm trọng

bởi dịch bệnh covid-19 sẽ góp phần hỗ trợ các doanh nghiệp vượt qua giai đoạn

khó khăn và góp phần nâng cao sự tuân thủ kê khai thuế qua mạng của các doanh

nghiệp.

5.2.2 Gia tăng khả năng ứng dụng công nghệ

Khả năng ứng dụng công nghệ có tác động cùng chiều đến sự tuân thủ

thuế trong kê khai thuế qua mạng. Do vậy CQT cần thường xuyên tổ chức tuyên

truyền, hướng dẫn NNT về phương pháp kê khai các loại hồ sơ khai thuế trên các

ứng dụng hỗ trợ; tổ chức tập huấn khi triển khai mới các hệ thống, phần mềm

dành cho NNT thực hiện các thủ tục về thuế điện tử, phân công trách nhiệm cụ

thể cho các đơn vị hướng dẫn, hỗ trợ NNT sử dụng qua nhiều hình thức. Thành

lập đội ngũ nhóm cán bộ được phân công nhiệm vụ hỗ trợ giải đáp, tháo gỡ các

vướng mắc về ứng dụng kê khai thuế để hỗ trợ kịp thời cho NNT. Khi sử dụng

thành thạo và quen thuộc thì mức tuân thủ kê khai thuế qua mạng của DN càng

cao. Ngoài ra nghành thuế cũng cần xây dựng phần mềm đa dụng, tạo hiệu quả

sử dụng cao, hạn chế được những rủi ro khi khai thuế, bảo mật thông tin cao để

tạo niềm tin cho DN khi kê khai.

5.2.3 Công tác thanh tra, kiểm tra thuế

Kiểm tra thuế có tác động cùng chiều đến sự tuân thủ thuế trong kê khai

thuế qua mạng. Công tác kiểm tra, thanh tra định kỳ hàng quý, hàng năm đã được

các cấp triển khai thực hiện thường xuyên và phát hiện, xử lý nhiều trường hợp

sai phạm. Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là công tác kiểm tra thanh tra làm thế nào để

đạt được mục tiêu ngăn chặn sớm, truy thu kịp thời, đảm bảo việc thu đúng, thu

đủ số thuế phải nộp NSNN, vừa có sức răn đe đối với DN có ý định không tuân

thủ thuế. Để nâng cao sự tuân thủ kê khai thuế qua mạng cần:

− Tăng cường kiểm tra hồ sơ thuế của các doanh nghiệp đã từng vi

phạm; DN thuộc diện nhạy cảm, trị giá lớn, thuế suất cao; DN thường hay có

hành vi khai bổ sung, hủy tờ khai do khai trùng lắp,...

− Tăng cường kiểm soát công tác phân công, phân nhiệm, tránh trường

hợp chỉ một hoặc một số CBCC quản lý thuế đối với một DN nhất định, không

để hình thành đường dây, ổ nhóm, hạn chế cơ hội cho DN và CBCC móc nối,

thông đồng.

− Ngoài ra, cần xây dựng lực lượng thanh tra có trình độ chuyên môn sâu

về chế độ chính sách thuế, công tác quản lý thuế, công tác kế toán và cần có

phẩm chất đạo đức tốt, đảm bảo việc thực thi pháp luật được hiệu quả.

5.2.4 Tăng cường công tác tuyên truyền pháp luật về thuế

Quan điểm DN về thuế có tác động cùng chiều đến sự tuân thủ thuế trong

kê khai thuế qua mạng. Trên thực tế, DN có xu hướng cho rằng sự tuân thủ thuế

cần được thực hiện trên cơ sở tự nguyện, khi NNT nhận thức được sự tuân thủ kê

khai thuế qua mạng là quyền và nghĩa vụ của NNT, phù hợp với việc áp dụng cơ

chế tự khai, tự nộp thuế là một phương thức QLT được CQT xây dựng dựa trên

nền tảng là sự tuân thủ tự nguyện của NNT. Để đạt được mục tiêu này, CQT cần:

− Cần tăng cường công tác tuyên truyền pháp luật về thuế, trong đó tập

trung tuyên truyền giáo dục ý thức tự giác chấp hành pháp luật, tuyên truyền về

các hình thức xử lý và những hệ quả xấu từ việc thực hiện hành vi gian lận thuế

của người nộp thuế, người khai thuế như: bị phạt, bị truy thu, bị nộp gấp nhiều

lần số tiền thuế đã gian lận.

− Tuyên truyền để DN hiểu rõ được lợi ích khi chấp hành tốt pháp luật

thuế, nâng cao uy tín trong cộng đồng doanh nghiệp, giải quyết thủ tục nhanh

chóng, giảm thiểu phát sinh các chi phí, tăng doanh thu, tăng lợi nhuận, nâng cao

năng lực cạnh tranh; hàng năm tổ chức tuyên dương khen thưởng các doanh

nghiệp tuân thủ và chấp hành tốt chính sách thuế trong đó có tuân thủ tốt việc kê

khai thuế qua mạng.

5.2.5 Giải pháp về hình phạt thuế

Hình phạt thuế là yếu tố có ảnh hưởng đến sự tuân thủ thuế trong kê khai

thuế qua mạng đối với doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Dương. Do đó, để

nâng cao sự tuân thủ kê khai thuế qua mạng đối với doanh nghiệp trên địa bàn

tỉnh Bình Dương thì cần xây dựng hệ thống pháp lý hỗ trợ thực thi pháp luật thuế

như các khoản tiền phạt và hình phạt phải được soạn thảo, ban hành rõ ràng, đầy

đủ, thống nhất, minh bạch;… và phải được hướng dẫn nhất quán trong việc chế

tài xử lý trong trường hợp NNT sai phạm. Nhằm giảm thiểu rủi ro trong việc kê

khai và nộp thuế có hiệu quả cần phải hoàn thiện khuôn khổ pháp luật về hình

phạt đối với hành vi gian lận về thuế. Có như vậy, hệ thống pháp luật về thuế mới

phát huy được tính răn đe, quy định rõ các biện pháp chế tài cưỡng chế đối với

hành vi gian lận về thuế đảm bảo thực hiện pháp luật thuế nhanh chóng, chủ

động và minh bạch, tạo niềm tin cho DN và các nhà đầu tư tiến hành các hoạt

động sản xuất kinh doanh.

5.2.6 Nâng cao hiệu quả hoạt động của cơ quan thuế

Nhận thức cơ hội trốn thuế có tác động ngược chiều đến sự tuân thủ thuế

trong kê khai thuế qua mạng. Để nâng cao sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế

qua mạng đối với doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Dương thì cần n âng cao

hiệu quả hoạt động của cơ quan thuế:

5.2.6.1 Phát triển hệ thống thông tin hỗ trợ

Ứng dụng CNTT đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong công tác QLRR

nói chung cũng như trong công tác quản lý sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế

qua mạng đối với doanh nghiệp nói riêng. Việc tổ chức hệ thống thông tin dữ liệu

tốt sẽ giúp cho việc cập nhật, thu thập, xử lý, cung cấp thông tin dữ liệu trong quá

trình đo lường, đánh giá sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng đối với

doanh nghiệp, cùng với đó việc phát triển các phần mềm giúp cho việc theo dõi,

phân tích hoạt động của doanh nghiệp, đánh giá tuân thủ pháp luật của doanh

nghiệp... giúp cho cơ quan thuế phát hiện và ứng phó kịp thời đối với các nguy

cơ không tuân thủ kê khai thuế qua mạng đối với doanh nghiệp. Để nâng cao chất

lượng, hiệu quả đo lường, đánh giá sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng

đối với doanh nghiệp cần:

− Tăng cường thêm các chức năng cho hệ thống tự động trong kiểm tra,

tiếp nhận kê khai thuế qua mạng đối với doanh nghiệp.

− Trang bị hệ thống máy móc, trang thiết bị công nghệ thông tin phù

hợp, nâng cấp đường truyền mạng lớn hơn, máy tính tốc độ xử lý cao, đảm bảo

công tác tra cứu thông tin và cập nhật dữ liệu, đảm bảo phục vụ công tác quản lý

rủi ro đạt hiệu quả cao hơn.

5.2.6.2 Tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng, bố trí cán bộ chuyên sâu về thuế

Hiện nay, với quy định đặc thù của ngành thuế về công tác điều động, luân

chuyển định kỳ, thường xuyên tuy hạn chế được phần nào việc hình thành đường

dây, ổ nhóm, móc nối với cơ quan thuế nhưng hạn chế ngược lại là đối với công

tác thuế cần phải có CBCC chuyên sâu, có trình độ chuyên môn nghiệp vụ vững

vàng, có kinh nghiệm trong công tác, có khả năng đánh giá, nhận định và phân

tích tốt mới có thể đảm bảo đủ khả năng đấu tranh với các đối tượng có hành vi

cố tình khai sai, lách luật của doanh nghiệp.

Do đó, cần thường xuyên mở các lớp đào tạo, tập huấn về công tác chuyên

môn và có chế độ riêng đối với các CBCC chuyên trách này trong vấn đề luân

chuyển, điều động theo quy định.

5.3 Kết luận

Luận văn đã đáp ứng được những mục tiêu nghiên cứu đề ra ở Chương 1

như sau:

Dựa vào các công trình nghiên cứu có liên quan trước đây như Ri

Ekundina (2018), Bùi Ngọc Toản (2017); Đặng Văn Quảng (2019); OT Gwaro

(2016), mô hình nghiên cứu ban đầu đề xuất 7 nhân tố ảnh hưởng đến sự tuân thủ

thuế trong kê khai thuế qua mạng đối với doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình

Dương bao gồm: Quan điểm DN về thuế; Chi phí tuân thủ thuế; Nhận thức cơ

hội trốn thuế; Khả năng ứng dụng công nghệ; Khả năng tài chính DN; Kiểm tra

thuế; Hình phạt thuế.

Qua nghiên cứu sơ bộ đã hoàn chỉnh cho mối liên hệ của các yếu tố trong

mô hình, đồng thời điều chỉnh lại thang đo dễ hiểu hơn, rõ nghĩa hơn và phù hợp

với bối cảnh nghiên cứu về sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng đối với

doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Dương.

Nghiên cứu định lượng khảo sát người tiêu dùng bàng các bảng câu hỏi

gởi thông qua các kênh trực tuyến và phát bản hỏi trực tiếp. Dữ liệu nghiên cứu

thu thập được 210 bảng khảo sát hoàn thiện, hợp lệ và được xử lý bằng phần

mềm SPSS.

Kiểm định độ tin cậy của thang đo và phân tích nhân tố khám phá EFA,

kết quả không loại nhân tố nào, các biến quan sát còn lại dựa vào phân tích hồi

quy nhóm thành 08 nhân tố. Mô hình nghiên cứu và các giả thuyết ban đầu được

giữ nguyên.

Kiểm định mô hình, cho thấy: sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua

mạng chịu tác động bởi 7 yếu tố là Quan điểm DN về thuế; Chi phí tuân thủ thuế;

Nhận thức cơ hội trốn thuế; Khả năng ứng dụng công nghệ; Khả năng tài chính

DN; Kiểm tra thuế; Hình phạt thuế và có ý nghĩa thống kê.

Kết quả cho thấy việc xây dựng mô hình là phù hợp, giả thuyết được chấp

nhận, tuy nhiên, với tập dữ liệu mẫu của nghiên cứu này thì vẫn chưa đo lường

được hết những biến thiên của sự tuân thủ kê khai thuế qua mạng đối với doanh

nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Dương.

Dựa trên kết quả nghiên cứu này tác giả đề xuất các kiến nghị giúp nâng

cao sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng đối với doanh nghiệp trên địa

bàn tỉnh Bình Dương bao gồm: Giảm chi phí thuế cho DN; gia tăng khả năng ứng

dụng công nghệ; công tác thanh tra, kiểm tra thuế, tăng cường công tác tuyên

truyền pháp luật về thuế; giải pháp về hình phạt thuế; nâng cao hiệu quả hoạt

động của cơ quan thuế.

5.4 Hạn chế và hướng nghiên cứu tiếp theo

Do hạn chế về thời gian và các điều kiện nghiên cứu, nghiên cứu này có

một số hạn chế:

Thứ nhất, kết quả nghiên cứu thuộc phạm vi hẹp, dừng lại ở việc phân tích

tác động của các yếu tố ảnh hưởng đến sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua

mạng đối với doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Dương.

Thứ hai, giới hạn về thời gian và kinh phí thực hiện nên chỉ nghiên cứu

trên địa bàn tỉnh Bình Dương.

Từ hạn chế của đề tài đã chỉ ra một số điểm cần khắc phục và gợi ý cho

quá trình nghiên cứu tiếp theo có những đóng góp thiết thực hơn cần:

Các nghiên cứu sau nên tập trung vào việc nghiên cứu sâu hơn về sự tuân

thủ kê khai thuế qua mạng đối với doanh nghiệp tại Việt Nam, mở rộng trên

phạm vi toàn quốc.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tiếng Việt

Cục Thuế tỉnh Bình Dương (2018), Báo cáo Kết quả công tác thuế năm 2017,

Phương hướng, nhiệm vụ công tác thuế năm 2018.

Cục Thuế tỉnh Bình Dương (2019), Báo cáo Kết quả công tác thuế năm 2018,

Phương hướng, nhiệm vụ công tác thuế năm 2019.

Cục Thuế tỉnh Bình Dương (2020), Báo cáo Kết quả công tác thuế năm 2019,

Phương hướng, nhiệm vụ công tác thuế năm 2020.

Cục Thuế tỉnh Bình Dương (2021), Báo cáo Kết quả công tác thuế năm 2020,

Phương hướng, nhiệm vụ công tác thuế năm 2021.

Quốc Hội (2013), Luật số: 21/2012/QH13- LUẬT SỬA ĐỔI, BỔ SUNG MỘT

SỐ ĐIỀU CỦA LUẬT QUẢN LÝ THUẾ, thông qua ngày 20 tháng 11

năm 2012.

Bùi Ngọc Toản (2017), Các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi tuân thủ thuế thu nhập

của doanh nghiệp – Nghiên cứu thực nghiệm trên địa bàn thành phố Hồ

Chí Minh, Tạp chí Khoa học – Đại học Huế, ISSN 2588–1205, Tập 126,

Số 5A, 2017, Tr. 77–88.

Đặng Văn Quảng (2019), Nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến hành vi tuân

thủ thuế của doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Định, Viện Nghiên cứu

phát triển kinh tế - xã hội.

Hoàng Trọng – Chu Nguyễn Mộng Ngọc (2008). Phân tích dữ liệu nghiên cứu

với SPSS. Nhà xuất bản Hồng Đức.

Nguyễn Đình Thọ & Nguyễn Thị Mai Trang, 2007, Nghiên cứu thị trường,

TPHCM, NXB ĐH Quốc gia TPHCM.

Phan Thị Mỹ Dung, Lê Quốc Hiếu (2015), Các yếu tố ảnh hưởng đến tuân thủ

thuế của các doanh nghiệp, Tạp chí Tài chính – Tháng 7/2015.

Văn Công Tuân (2012), Các nhân tố ảnh hưởng đến sự tuân thủ thuế của doanh

nghiệp (tình huống nghiên cứu tại Chi cục Thuế quận 1 Tp. Hồ Chí Minh).

Luận văn thạc sỹ kinh tế, chuyên ngành Kinh tế tài chính – Ngân hàng.

Trường Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh.

Tiếng Anh

Andreoni, J., Erard, B., & Feinstein, J. (1998), Tax compliance, Journal of

economic literature, pp. 818-860.

Allingham, M. G., & Sandmo, A. (1972). Income Tax Evasion: A Theoretical

Analysis. Journal of Public Economics, 1(1972), 323-338.

Becker, G. S. (1968). Crime and Punishment: An Economic Approach, Journal

of Political Economy, vol. 76, num. 2, pp. 168-217.

Blackwell C. (2007): ‘A Meta-Analysis of Tax Compliance Experiments’,

International Center for Public Policy Working Paper Series at Andrew

Young School of Policy Studies, Georgia State University.

Chow, C. Y. (2004). Gearing up for the self assessment tax regime for

individuals. TaxNasional (2nd quarter), 20-23.

Cressey, D.R. (1953), Other People’s Money: A Study in the Social Psychology

of Embezzlement. Glencore, IL, The Free Press

Christina M. Ritsema, Deborah W. Thomas, Gary D. Ferrier (2003). Economic

and behavioral determinants of tax compliance; Evidence from the 1997

Arkansas tax penalty amnesty program, Presented at the 2003 IRS

Research Conference, June 2003, USA.

Eriksen, K. And L. Fallan: 1996, Tax Knowledge and Attitudes towards

Taxation: A Report on a Quasi-Experiment, Journal of Economic

Psychology 17, 387–402.

Fisman, Raymond and Wei, Shang-Jin, Tax Rates and Tax Evasion: Evidence

from Missing Imports in China. Journal of Political Economy, Vol. 112,

pp. 471-96, April 2004, Available at SSRN:

https://ssrn.com/abstract=515103.

Hair J.F, Anderson, R.E., Tatham, R.L., & Black, W.C. (1998). Multivariate data

analysis with readings. 5th ed. Prentice-Hall, New Jersey.

Harris, T. D. (1989). The effect of tax knowledge on individuals’ perceptions of

fairness and compliance with federal income tax system: An empirical

study. Unpublished manuscript, University of South Carolina, South

Carolina.

Hashimzade N., Myles G.D. and Tran-Nam B. (2012), Application of

behavioural economics to tax evasion, Journal of Economic Surveys,

Online Version, doi:10.1111/j.1467-6419.2012.00733.x.

IRS (2009), Individual Income Tax Returns 2009, Department Of the Treasury

Internal Revenue Service, Publication 1304 (Rev. 07-2011).

James Alm (1992), Institutional Uncertainty and Taxpayer Compliance,

American Economic Review 82(4):1018-26.

Jen-Ruei Fu, Wen-Pin Chao and Cheng-Kiang Farn (2005). Acceptance of

electronic tax filing: A study of taxpayer intentions. Information &

Management 43 (2006) 109–126.

Lewis (1982), The social psychology of taxation, British Journal of Social

Psychology, 151-158.

McKerchar, M., & Evans, C. C. (2009). Sustaining growth in developing

economies through improved taxpayer compliance: Challenges for policy

makers and revenue authorities. eJournal of Tax Research, 7(2), 171-201.

McBarnet D. (2001), When compliance is not the solution but the problem: From

changes in law to changes in attitude. Australian National University,

Center for Tax System Integrity; Canberra.

Ngo Trung Hoa, Vu Thi Phuong Lien, Tran Thanh Tuan (2019), Determinants

Affecting Tax Compliance: A Case of Enterprises In Vietnam, Academy

of Accounting and Financial Studies Journal, Vol: 23, Issue: 3.

N. Hamid (2019), FACTORS AFFECTING TAX COMPLIANCE AMONG

MALAYSIAN SMES IN E-COMMERCE BUSINESS, International

Journal of Asian Social Science, Vol. 9, No. 1, 74-85.

Ngo Trung Hoa, Vu Thi Phuong Lien, Tran Thanh Tuan (2019), Determinants

affecting tax compliance: A case of enterprises in Vietnam, Academy of

Accounting and Financial Studies Journal, Volume 23, Issue 3, 2019.

OT Gwaro (2016), Influence of Online Tax Filing on Tax Compliance among

Small and Medium Enterprises in Nakuru Town, Kenya, IOSR Journal of

Business and Management (IOSR-JBM), e-ISSN: 2278-487X, p-ISSN:

2319-7668. Volume 18, Issue 10. Ver. II (October. 2016), PP 82-92.

Palil, M.R. (2010), Tax Knowledge and Tax Compliance Determinants in Self

Assessment System in Malaysia. PhD Thesis, University of Birmingham,

Birmingham.

P. Fauziati, A. F. Minovia, R. Y. Muslim and R. Nasrah (2016), The Impact of

Tax Knowledge on Tax Compliance Case Study in Kota Padang,

Indonesia, Journal of Advanced Research in Business and Management

Studies, ISSN (online): 2462-1935 | Vol. 2, No. 1. Pages 22-30, 2016.

Ri Ekundina (2018), Factors influencing online tax returns on tax compliance in

Kenya. (A case study of small businesses in central business district

nairobi city county), IOSR Journal of Business and Management

18(10):82-92.

Snavely, K. (1990). Governmental Policies To Reduce Tax Evasion: Coerced

Behavior Versus Service and Values Development. Policy Science, 23(1),

57-72.

Singh, V., & Bhupalan, R. (2001). The Malaysian self-assessment system of

taxation: Issues and challenges. Tax Nasional, 3, 12-17.

Singh, V. (2003). Tax compliance and ethical decision making: Malaysian

perspective. Malaysia: Longman.

Song YD, Yarbrough TE (1978). Tax Ethics and Taxpayer Attitude: A Survey

Public, Administration Review, September-October: 442-452.

Spicer, M. W., & Becker, L. A. (1980). Fiscal inequity and tax evasion: An

experimental approach. National Tax Journal, 171-175.

Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (1996). Using Multivariate Statistics (3rd ed.).

New York: Harper Collins.

W. Newman và M. Nokhu (2018), Evaluating the impact of tax knowledge on tax

compliance among small medium enterprises in a developing country,

Academy of Accounting and Financial Studies Journal, Volume 22, Issue

6, 2018.

Yitzhaki, Shlomo, 1974. Income tax evasion: A theoretical analysis, Journal of

Public Economics, Elsevier, vol. 3(2), pages 201-202, May.

Dàn bài phỏng vấn những cán bộ quản lý tại Cục Thuế tỉnh Bình Dương:

Cỡ mẫu thu thập: n = 10.

Cách thức thu thập: phỏng vấn trực tiếp.

Phụ lục I: DÀN BÀI CÂU HỎI PHỎNG VẤN NGHIÊN CỨU ĐỊNH TÍNH

A. Giới thiệu:

Xin chào anh/chị:

Tôi tên là Lê Thị Tình, hiện tôi đang thực hiện Luận văn với đề tài “ĐÁNH GIÁ

VỀ SỰ TUÂN THỦ KÊ KHAI THUẾ QUA MẠNG ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP

TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH DƯƠNG”. Tôi rất hân hạnh được thảo luận với anh/chị

về vấn đề này. Các ý kiến đóng góp của anh/chị là thông tin hữu ích cho nghiên cứu.

B. Phần gạn lọc thông tin đáp viên

Các thông tin dưới đây dùng để xác định đối tượng thảo luận có phù hợp với

mục tiêu nghiên cứu sơ bộ hay không. Khi đối tượng được thảo luận có 1 đặc điểm rơi

vào các đối tượng không phù hợp yêu cầu, thì sẽ không sử dụng đối tượng này để thực

hiện nghiên cứu sơ bộ.

Các câu hỏi để gạn lọc thông tin gồm:

Anh/chị vui lòng cho biết anh/chị có phải là cán bộ quản lý tại Cục Thuế tỉnh Bình

Dương?

Có



➔ Tiếp tục



Không

➔ Ngưng

C. Nội dung thảo luận 1. Phần nội dung khái quát xoay quanh các vấn đề như:

(1) Theo anh/chị yếu tố nào ảnh hưởng đến sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế

qua mạng của các DN trên địa bàn tỉnh Bình Dương?

(2) Theo anh/chị Quan điểm DN về thuế có ảnh hưởng đến sự tuân thủ thuế

trong kê khai thuế qua mạng của các DN trên địa bàn tỉnh Bình Dương? Tại sao?

(3) Theo anh/chị Chi phí tuân thủ thuế có ảnh hưởng đến sự tuân thủ thuế trong

kê khai thuế qua mạng của các DN trên địa bàn tỉnh Bình Dương? Tại sao?

(4) Theo anh/chị Nhận thức cơ hội trốn thuế có ảnh hưởng đến sự tuân thủ

thuế trong kê khai thuế qua mạng của các DN trên địa bàn tỉnh Bình Dương? Tại sao?

(5) Theo anh/chị Khả năng ứng dụng công nghệ có ảnh hưởng đến sự tuân thủ

thuế trong kê khai thuế qua mạng của các DN trên địa bàn tỉnh Bình Dương? Tại sao?

(6) Theo anh/chị Khả năng tài chính DN có ảnh hưởng đến sự tuân thủ thuế

trong kê khai thuế qua mạng của các DN trên địa bàn tỉnh Bình Dương? Tại sao?

(7) Theo anh/chị Kiểm tra thuế có ảnh hưởng đến sự tuân thủ thuế trong kê

khai thuế qua mạng của các DN trên địa bàn tỉnh Bình Dương? Tại sao?

(8) Theo anh/chị Hình phạt thuế có ảnh hưởng đến sự tuân thủ thuế trong kê

khai thuế qua mạng của các DN trên địa bàn tỉnh Bình Dương? Tại sao?

2. Phần nội dung về đánh giá thang đo

Sử dụng các câu hỏi cùng với các phát biểu nhằm tìm hiểu ý kiến của người

được phỏng vấn:

I. Quan điểm DN về thuế

thủ thuế tốt.

1. Hệ thống thuế hiện nay công bằng đối với doanh nghiệp 2. Cơ quan thuế làm việc công tâm, trong sạch, không tham nhũng. 3. Cơ quan thuế có các chính sách khen thưởng và công nhận hình ảnh vị thế của DN tuân

i) Anh/chị hiểu được nội dung của từng câu hỏi? Nếu không hiểu, vui lòng cho biết lý do? Nếu hiểu thì câu hỏi đó nói lên điều gì? ii) Anh/chị các câu hỏi này đã tốt chưa? Nếu chưa nên thay đổi như thế nào cho phù hợp? iii) Với từng hạng mục, có cần bổ sung hoặc loại bỏ câu hỏi nào không?

4. Có các chính sách hỗ trợ giảm thuế cho doanh nghiệp. Với các câu hỏi này, xin Anh/chị cho biết:

II. Chi phí tuân thủ thuế

trình theo các yêu cầu của cơ quan thuế.

5. Chi phí thuê kế toán làm công tác thuế, chi phí tư vấn thuế bên ngoài. 6. Chi phí thực hiện các công việc liên quan đến việc kê khai, bổ sung các thông tin, giải

toán/thuế; chi phí tham gia các hội thảo về thuế và các khóa đào tạo,…

7. Chi phí trong các đợt kiểm tra thuế, thanh tra thuế và kháng cáo nộp thuế 8. Các chi phí trang thiết bị và đào tạo cán bộ phục vụ công tác kế toán: phần mềm kế

thuế.

Với các phát biểu này, xin Anh/chị cho biết:

i) Anh/chị hiểu được nội dung của từng phát biểu? Nếu không hiểu, vui lòng cho biết lý

9. Chi phí chữ ký số, phí ngân hàng, chi phí đi lại liên quan đến việc nộp tờ khai và nộp

do? Nếu hiểu thì phát biểu đó nói lên điều gì? ii) Anh/chị các phát biểu này đã tốt chưa? Nếu chưa nên thay đổi như thế nào cho phù hợp? iii) Với từng hạng mục, có cần bổ sung hoặc loại bỏ phát biểu nào không?

III. Nhận thức cơ hội trốn thuế

thể tự kê khai thuế.

10. Các tài liệu không cần phải lưu giữ toàn bộ tại cơ quan thuế, nhân viên của các công ty có

chịu bất cứ hình phạt nào

11. Nếu phát hiện không báo cáo chính xác, công ty chỉ cần đóng thêm thuế mà không phải

i) Anh/chị hiểu được nội dung của từng phát biểu? Nếu không hiểu, vui lòng cho biết lý do? Nếu hiểu thì phát biểu đó nói lên điều gì? ii) Anh/chị các phát biểu này đã tốt chưa? Nếu chưa nên thay đổi như thế nào cho phù hợp? iii) Với từng hạng mục, có cần bổ sung hoặc loại bỏ phát biểu nào không?

12. Xác suất bị phát hiện hành vi trốn thuế hiện nay là thấp. Với các phát biểu này, xin Anh/chị cho biết:

IV. Khả năng ứng dụng công nghệ

13. Phần mềm ứng dụng sử dụng đơn giản 14. Có thể tự tìm hiểu sử dụng phần mềm ứng dụng này 15. Tự xử lý sự cố khi hệ thống gặp lỗi 16. Thoải mái khi sử dụng phần mềm ứng dụng 17. Có thể sử dụng kê khai thuế khi không có hướng dẫn Với các phát biểu này, xin Anh/chị cho biết:

V. Khả năng tài chính DN

Với các phát biểu này, xin Anh/chị cho biết:

18. Công ty đang có lợi nhuận 19. Dòng tiền dương 20. Lợi nhuận doanh nghiệp ổn định 21. Tỉ lệ lãi gộp tăng dần qua các năm 22. Tốc độ tăng trưởng của tài sản nhanh.

VI. Kiểm tra thuế

23. Hoạt động kiểm tra thuế của cơ quan thuế chặt chẽ, đảm bảo sự tuân thủ tốt. 24. Mọi mọi hành vi không tuân thủ thuế đều bị phát hiện trong từng lần kiểm tra thuế.

pháp luật.

Với các phát biểu này, xin Anh/chị cho biết:

25. Mọi hành vi không tuân thủ thuế đều bị cơ quan thuế xử phạt theo đúng quy định của

VII. Hình phạt thuế

thuế

26. Các mức phạt rất thấp và công ty có đủ khả năng để trả tiền phạt 27. Các hình phạt thấp hơn mức công ty tiết kiệm do không tuân thủ pháp luật về thuế 28. Công ty phải chịu hình phạt của pháp luật nếu không tuân theo các quy định pháp luật

Với các phát biểu này, xin Anh/chị cho biết:

29. Pháp luật thuế trong lĩnh vực kinh doanh khá lỏng lẻo khiến việc thi hành là rất yếu.

VIII. Sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng

kê khai thuế.

Với các phát biểu này, xin Anh/chị cho biết:

Xin chân thành cảm ơn các Anh/chị đã dành thời gian để tham gia thảo luận và

cung cấp những ý kiến quý báu cho nghiên cứu này. Kính chúc Anh/chị mạnh khỏe,

hạnh phúc và thành công!

30. Doanh nghiệp luôn khai chính xác giá tính thuế, phân loại và xuất xứ hàng hóa. 31. Doanh nghiệp luôn chủ động kê khai thuế đúng hạn 32. Doanh nghiệp sẵn lòng cung cấp đầy đủ thông tin, chứng từ đảm bảo hiệu quả trong việc

Phụ lục II: BẢNG CÂU HỎI KHẢO SÁT

Kính chào Anh/chị Tôi tên là Lê Thị Tình, hiện tôi đang thực hiện Luận văn với đề tài “ĐÁNH GIÁ VỀ SỰ TUÂN THỦ KÊ KHAI THUẾ QUA MẠNG ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH DƯƠNG”. Tôi rất hân hạnh được thảo luận với anh/chị về vấn đề này. Các ý kiến đóng góp của anh/chị là thông tin hữu ích cho nghiên cứu. Anh/chị vui lòng đánh dấu chéo (x) vào ô thích hợp với chọn lựa: A) Phần gạn lọc Anh/chị vui lòng cho biết anh/chị là kế toán trưởng, kế toán làm nhiệm vụ kế toán của doanh nghiệp thuộc Cục Thuế tỉnh Bình Dương quản lý đang thực hiện kê khai thuế qua mạng?

 Không (ngưng)

 Có (tiếp tục) B) Nội dung nghiên cứu:

I. Đặc điểm của doanh nghiệp

1. Mã số thuế (hoặc tên doanh nghiệp): ...................................................................................

2. Loại hình doanh nghiệp

 Công ty tư nhân  Công ty TNHH

 Công ty nhà nước  Công ty cổ phần  Khác

3. Quy mô doanh nghiệp theo nguồn vốn

 Từ 25 tỷ đồng đến dưới 50 tỷ đồng  Từ 75 tỷ đồng đến dưới 100 tỷ đồng

 Dưới 25 tỷ đồng  Từ 50 tỷ đồng đến dưới 75 tỷ đồng  Trên 100 tỷ đồng

4. Thời gian hoạt động kinh doanh

 Từ 5 - dưới 10 năm  Từ 15 - dưới 20 năm

 Dưới 5 năm  Từ 10 dưới 15 năm  Trên 20 năm 5. Hiệu quả kinh doanh

 DN có lợi nhuận thấp  DN hòa vốn

 DN có lợi nhuận cao và ổn định  DN có lợi nhuận và không ổn định  DN khó khăn về tài chính

Dưới đây là các phát biểu, Anh/chị vui lòng cho biết mức độ đồng ý của mình đối với các phát biểu sau:

Phát biểu

Đồng ý

Không đồng ý

Bình thường

Rất đồng ý

Hoàn toàn không đồng ý

II. Quan điểm DN về thuế 6. Hệ thống thuế hiện nay công bằng

 1

 2

 3

 4

 5

đối với doanh nghiệp

 1

 2

 3

 4

 5

7. Cơ quan thuế làm việc công tâm, trong sạch, không tham nhũng. 8. Cơ quan thuế có các chính sách

 1

 2

 3

 4

 5

khen thưởng và công nhận hình ảnh vị thế của DN tuân thủ thuế tốt. 9. Có các chính sách hỗ trợ giảm thuế

 1

 2

 3

 4

 5

cho doanh nghiệp

III. Chi phí tuân thủ thuế

 1

 2

 3

 4

 5

10. Chi phí thuê kế toán làm công tác thuế, chi phí tư vấn thuế bên ngoài.

11. Chi phí thực hiện các công việc

 1

 2

 3

 4

 5

liên quan đến việc kê khai, bổ sung các thông tin, giải trình theo các yêu cầu của cơ quan thuế.

12. Chi phí trong các đợt kiểm tra thuế,

 2

 3

 4

 5

thanh tra thuế và kháng cáo nộp thuế  1

 1

 2

 3

 4

 5

13. Các chi phí trang thiết bị và đào tạo cán bộ phục vụ công tác kế toán: phần mềm kế toán/thuế; chi phí tham gia các hội thảo về thuế và các khóa đào tạo,…

 1

 2

 3

 4

 5

14. Chi phí chữ ký số, phí ngân hàng, chi phí đi lại liên quan đến việc nộp tờ khai và nộp thuế.

IV. Nhận thức cơ hội trốn thuế

 1

 2

 3

 4

 5

15. Các tài liệu không cần phải lưu giữ toàn bộ tại cơ quan thuế, nhân viên của các công ty có thể tự kê khai thuế.

 1

 2

 3

 4

 5

16. Nếu phát hiện không báo cáo chính xác, công ty chỉ cần đóng thêm thuế mà không phải chịu bất cứ hình phạt nào

17. Xác suất bị phát hiện hành vi trốn

 1

 2

 3

 4

 5

thuế hiện nay là thấp

V. Khả năng ứng dụng công nghệ 18. Phần mềm ứng dụng sử dụng đơn

 1

 2

 3

 4

 5

giản

19. Có thể tự tìm hiểu sử dụng phần

 1

 2

 3

 4

 5

mềm ứng dụng này

20. Tự xử lý sự cố khi hệ thống gặp lỗi  1 21. Thoải mái khi sử dụng phần mềm  1

 2  2

 3  3

 4  4

 5  5

ứng dụng

22. Có thể sử dụng kê khai thuế khi

 1

 2

 3

 4

 5

không có hướng dẫn

 1  1  1  1

 2  2  2  2

 3  3  3  3

 4  4  4  4

 5  5  5  5

VI. Khả năng tài chính DN 23. Công ty đang có lợi nhuận 24. Dòng tiền dương 25. Lợi nhuận doanh nghiệp ổn định 26. Tỉ lệ lãi gộp tăng dần qua các năm 27. Tốc độ tăng trưởng của tài sản

 1

 2

 3

 4

 5

nhanh

 1

 2

 3

 4

 5

VII. Kiểm tra thuế 28. Hoạt động kiểm tra thuế của cơ quan thuế chặt chẽ, đảm bảo sự tuân thủ tốt. 29. Mọi mọi hành vi không tuân thủ

 1

 2

 3

 4

 5

thuế đều bị phát hiện trong từng lần kiểm tra thuế.

 1

 2

 3

 4

 5

30. Mọi hành vi không tuân thủ thuế đều bị cơ quan thuế xử phạt theo đúng quy định của pháp luật.

 1

 2

 3

 4

 5

 1

 2

 3

 4

 5

VIII. Hình phạt thuế 31. Các mức phạt rất thấp và công ty có đủ khả năng để trả tiền phạt 32. Các hình phạt thấp hơn mức công ty tiết kiệm do không tuân thủ pháp luật về thuế

 1

 2

 3

 4

 5

33. Công ty phải chịu hình phạt của pháp luật nếu không tuân theo các quy định pháp luật thuế

 1

 2

 3

 4

 5

34. Pháp luật thuế trong lĩnh vực kinh doanh khá lỏng lẻo khiến việc thi hành là rất yếu

IX. Sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng

 1

 2

 3

 4

 5

35. Doanh nghiệp luôn khai chính xác giá tính thuế, phân loại và xuất xứ hàng hóa.

36. Doanh nghiệp luôn chủ động kê

 1

 2

 3

 4

 5

khai thuế đúng hạn

 1

 2

 3

 4

 5

37. Doanh nghiệp sẵn lòng cung cấp đầy đủ thông tin, chứng từ đảm bảo hiệu quả trong việc kê khai thuế

C) Thông tin nhân khẩu học: (dùng cho việc thống kê phân loại, tác giả đảm bảo

tính bảo mật thông tin) 1. Giới tính:

 Nữ

 Nam 2. Thời gian làm việc:

 Dưới 5 năm  Từ 10 – dưới 15 năm

 Từ 5 – dưới 10 năm  Trên 15 năm

PHỤ LỤC III : KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

III.1. Thống kê mô tả mẫu

Giới tính

Cumulative

Frequency

Percent

Valid Percent

Percent

Valid

Nam

31.9

Nữ

143

68.1

100.0

Total

210

100.0

68.1 100.0

Thời gian làm việc

Cumulative

Frequency

Percent

Valid Percent

Percent

Valid

Dưới 5 năm

21.4

Từ 5 – dưới 10 năm

23.8

45.2

Từ 10 – dưới 15 năm

33.8

79.0

Trên 15 năm

21.0

100.0

Total

210

100.0

21.0 100.0

Loại hình doanh nghiệp

Cumulative

Frequency

Percent

Valid Percent

Percent

Valid

Công ty nhà nước

14.3

Công ty tư nhân

20.0

34.3

Công ty cổ phần

28.6

62.9

Công ty TNHH

28.6

91.4

Khác

8.6

100.0

Total

210

100.0

8.6 100.0

Quy mô doanh nghiệp theo nguồn vốn

Cumulative

Frequency

Percent

Valid Percent

Percent

Valid

Dưới 25 tỷ đồng

13.3

Từ 25 tỷ đồng đến dưới 50

17.6

31.0

tỷ đồng

Từ 50 tỷ đồng đến dưới 75

29.0

60.0

tỷ đồng

Từ 75 tỷ đồng đến dưới 100

26.7

86.7

tỷ đồng

Trên 100 tỷ đồng

13.3

100.0

Total

210

100.0

13.3 100.0

Thời gian hoạt động kinh doanh

Cumulative

Frequency

Percent

Valid Percent

Percent

Valid

Dưới 5 năm

13.3

Từ 5 - dưới 10 năm

21.4

34.8

Từ 10 dưới 15 năm

33.8

68.6

Từ 15 - dưới 20 năm

22.9

91.4

Trên 20 năm

8.6

100.0

Total

210

100.0

8.6 100.0

Hiệu quả kinh doanh

Cumulative

Frequency

Percent

Valid Percent

Percent

Valid

DN khó khăn về tài chính

13.8

DN hòa vốn

41.9

55.7

DN có lợi nhuận và không

25.2

81.0

ổn định

DN có lợi nhuận thấp

14.3

95.2

DN có lợi nhuận cao và ổn

4.8

100.0

định

Total

210

100.0

III.2. Kiểm định độ tin cậy thang đo

1. Quan điểm DN về thuế

Reliability Statistics

Cronbach's

Alpha

N of Items

.743

Item Statistics

Mean

Std. Deviation

QDDNVT1

2.97

1.071

210

QDDNVT2

2.97

1.200

210

QDDNVT3

3.00

1.051

210

2.92

1.102

210

QDDNVT4

Item-Total Statistics

Corrected Item-

Cronbach's

Scale Mean if

Scale Variance

Total

Alpha if Item

Item Deleted

if Item Deleted

Correlation

Deleted

8.89

7.218

.471

.719

QDDNVT1

8.90

6.420

.529

.690

QDDNVT2

8.86

6.745

.591

.655

QDDNVT3

8.94

6.676

.560

.671

QDDNVT4

2. Chi phí tuân thủ thuế

Reliability Statistics

Cronbach's

Alpha

N of Items

.855

Item Statistics

Mean

Std. Deviation

CPTT1

3.10

1.106

210

CPTT2

3.28

1.154

210

CPTT3

3.09

1.176

210

CPTT4

3.17

1.076

210

3.22

1.108

210

CPTT5

Item-Total Statistics

Corrected Item-

Cronbach's

Scale Mean if

Scale Variance

Total

Alpha if Item

Item Deleted

if Item Deleted

Correlation

Deleted

CPTT1

12.77

13.165

.704

.817

CPTT2

12.59

13.229

.652

.830

CPTT3

12.78

12.708

.709

.815

CPTT4

12.70

13.465

.686

.822

CPTT5

12.65

13.866

.599

.843

3. Nhận thức cơ hội trốn thuế

Reliability Statistics

Cronbach's

Alpha

N of Items

.688

Item Statistics

Mean

Std. Deviation

CHTT1

2.97

1.186

210

CHTT2

3.09

1.228

210

2.92

1.148

210

CHTT3

Item-Total Statistics

Corrected Item-

Cronbach's

Scale Mean if

Scale Variance

Total

Alpha if Item

Item Deleted

if Item Deleted

Correlation

Deleted

CHTT1

6.01

3.923

.530

.559

CHTT2

5.89

4.021

.464

.645

CHTT3

6.06

4.106

.514

.580

4. Khả năng ứng dụng công nghệ

Reliability Statistics

Cronbach's

Alpha

N of Items

.804

Item Statistics

Mean

Std. Deviation

KNUDCN1

2.84

1.108

210

KNUDCN2

2.72

1.226

210

KNUDCN3

2.70

1.171

210

KNUDCN4

2.66

1.110

210

2.83

1.156

210

KNUDCN5

Item-Total Statistics

Corrected Item-

Cronbach's

Scale Mean if

Scale Variance

Total

Alpha if Item

Item Deleted

if Item Deleted

Correlation

Deleted

KNUDCN1

10.91

12.829

.581

.768

KNUDCN2

11.02

11.995

.609

.759

KNUDCN3

11.05

11.705

.698

.730

KNUDCN4

11.09

13.776

.444

.807

KNUDCN5

10.91

12.366

.611

.758

5. Khả năng tài chính DN

Reliability Statistics

Cronbach's

Alpha

N of Items

.886

Item Statistics

Mean

Std. Deviation

KNTC1

3.91

1.055

210

KNTC2

3.95

1.048

210

KNTC3

3.97

1.039

210

KNTC4

3.84

1.106

210

3.88

1.021

210

KNTC5

Item-Total Statistics

Corrected Item-

Cronbach's

Scale Mean if

Scale Variance

Total

Alpha if Item

Item Deleted

if Item Deleted

Correlation

Deleted

KNTC1

15.65

12.344

.758

.853

KNTC2

15.61

12.612

.720

.862

KNTC3

15.59

12.865

.687

.869

KNTC4

15.72

12.232

.726

.861

KNTC5

15.68

12.716

.729

.860

6. Kiểm tra thuế

Reliability Statistics

Cronbach's

Alpha

N of Items

.783

Item Statistics

Mean

Std. Deviation

KTT1

3.00

1.155

210

KTT2

3.10

1.162

210

KTT3

3.05

1.233

210

Item-Total Statistics

Corrected Item-

Cronbach's

Scale Mean if

Scale Variance

Total

Alpha if Item

Item Deleted

if Item Deleted

Correlation

Deleted

KTT1

6.14

4.219

.684

.640

KTT2

6.04

4.730

.538

.793

KTT3

6.09

4.054

.650

.676

7. Hình phạt thuế

Reliability Statistics

Cronbach's

Alpha

N of Items

.658

Item Statistics

Mean

Std. Deviation

HPT1

2.59

1.100

210

HPT2

2.48

1.112

210

HPT3

2.60

.930

210

HPT4

2.48

1.045

210

Item-Total Statistics

Corrected Item-

Cronbach's

Scale Mean if

Scale Variance

Total

Alpha if Item

Item Deleted

if Item Deleted

Correlation

Deleted

HPT1

7.56

5.205

.455

.580

HPT2

7.66

4.952

.507

.541

HPT3

7.55

6.172

.360

.640

HPT4

7.66

5.469

.437

.592

8. Sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng

Reliability Statistics

Cronbach's

Alpha

N of Items

.763

Item Statistics

Mean

Std. Deviation

TTKKT1

3.90

1.085

210

TTKKT2

3.91

1.086

210

3.79

1.105

210

TTKKT3

Item-Total Statistics

Corrected Item-

Cronbach's

Scale Mean if

Scale Variance

Total

Alpha if Item

Item Deleted

if Item Deleted

Correlation

Deleted

TTKKT1

7.70

3.618

.603

.673

TTKKT2

7.69

3.688

.579

.699

TTKKT3

7.82

3.556

.601

.674

III.3. Phân tích nhân tố khám phá EFA

1. Phân tích nhân tố khám phá EFA các biến độc lập

Xoay nhân tố lần 1

KMO and Bartlett's Test

Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy.

.779

Bartlett's Test of Sphericity

Approx. Chi-Square

2483.316

406

Sig.

.000

Total Variance Explained

Extraction Sums of Squared

Rotation Sums of Squared

Initial Eigenvalues

Loadings

% of

Cumulative

% of

Cumulative

% of

Cumulative

Component

Total

Variance

Total

Variance

Total

Variance

5.850

20.171

5.850

20.171

3.503

12.079

3.662

12.628

32.799

3.662

12.628

32.799

3.400

11.724

23.803

2.365

8.154

40.953

2.365

40.953

2.903

10.011

33.814

8.154

2.181

7.519

48.472

2.181

48.472

2.418

8.337

42.151

7.519

1.678

5.787

54.260

1.678

54.260

2.081

7.175

49.326

5.787

1.344

4.635

58.894

1.344

58.894

1.972

6.801

56.127

4.635

1.099

3.791

1.099

62.685

1.902

6.559

62.685

3.791

.919

3.168

.876

3.022

.830

2.862

.759

2.616

.713

2.459

62.685 65.854 68.875 71.738 74.354 76.813

.677

2.334

.636

2.193

.577

1.988

.539

1.858

.497

1.713

.454

1.566

.440

1.518

.422

1.455

.379

1.307

.367

1.265

.332

1.145

.304

1.047

.272

.939

.268

.925

.204

.705

.184

.633

.173

.596

79.147 81.339 83.327 85.185 86.898 88.465 89.982 91.438 92.745 94.010 95.155 96.202 97.141 98.066 98.771 99.404 100.000

Extraction Method: Principal Component Analysis.

Rotated Component Matrixa

Component

QDDNVT1

QDDNVT2

QDDNVT3

QDDNVT4

CPTT1

CPTT2

CPTT3

CPTT4

CPTT5

CHTT1

.811

CHTT2

.710

.760 .697 .793 .818 .703

CHTT3

.795

KNUDCN1

KNUDCN2

KNUDCN3

KNUDCN4

.361

.653 .727 .713 .749

KNUDCN5

.650 .792 .815 .518 .734

KNTC1

KNTC2

KNTC3

KNTC4

KNTC5

.854 .831 .797 .816 .821

KTT1

KTT2

KTT3

HPT1

.306

HPT2

HPT3

.327

.657 .765 .689

HPT4

.689 .735 .548 .700

Extraction Method: Principal Component Analysis.

Rotation Method: Varimax with Kaiser Normalization.

a. Rotation converged in 6 iterations.

Xoay nhân tố lần 2

KMO and Bartlett's Test

Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy.

.775

Bartlett's Test of Sphericity

Approx. Chi-Square

2402.192

378

Sig.

.000

Total Variance Explained

Extraction Sums of Squared

Rotation Sums of Squared

Initial Eigenvalues

Loadings

% of

Cumulative

% of

Cumulative

% of

Cumulative

Component

Total

Variance

Total

Variance

Total

Variance

5.658

20.206

5.658

20.206

20.206 3.499

12.497

3.662

13.079

33.284

3.662

13.079

33.284 3.344

11.944

24.441

2.272

8.116

41.400

2.272

8.116

41.400 2.645

9.448

33.889

2.167

7.740

49.140

2.167

7.740

49.140 2.408

8.601

42.490

1.664

5.942

55.082

1.664

5.942

55.082 2.085

7.446

49.936

1.344

4.800

59.882

1.344

4.800

59.882 1.978

7.064

57.000

1.093

3.904

1.093

3.904

6.786

63.785

.919

3.281

.869

3.102

.775

2.768

63.785 1.900

.714

2.549

63.785 67.067 70.169 72.937 75.487

.689

2.461

.642

2.292

.579

2.070

.539

1.926

.511

1.824

.497

1.774

.454

1.622

.423

1.509

.405

1.448

.370

1.323

.343

1.223

.304

1.084

.274

.977

.269

.961

.205

.731

.186

.664

.175

.625

77.948 80.240 82.309 84.235 86.060 87.833 89.455 90.965 92.412 93.735 94.959 96.043 97.020 97.981 98.712 99.375 100.000

Extraction Method: Principal Component Analysis.

Rotated Component Matrixa

Component

QDDNVT1

QDDNVT2

QDDNVT3

QDDNVT4

CPTT1

CPTT2

CPTT3

CPTT4

CPTT5

CHTT1

.812

CHTT2

.709

.773 .712 .809 .806 .711

CHTT3

.795

KNUDCN1

KNUDCN2

KNUDCN3

KNUDCN5

.655 .727 .710 .749

.654 .802 .821 .731

KNTC1

.854

KNTC2

KNTC3

KNTC4

KNTC5

KTT1

KTT2

KTT3

HPT1

HPT2

HPT3

.831 .796 .817 .821

.670 .769 .698

HPT4

.693 .733 .548 .700

Extraction Method: Principal Component Analysis.

Rotation Method: Varimax with Kaiser Normalization.

a. Rotation converged in 6 iterations.

2. Phân tích nhân tố khám phá EFA biến phụ thuộc

KMO and Bartlett's Test

Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy.

.696

Bartlett's Test of Sphericity

Approx. Chi-Square

155.245

Sig.

.000

Total Variance Explained

Initial Eigenvalues

Extraction Sums of Squared Loadings

Component

Total

% of Variance

Cumulative %

Total

% of Variance

Cumulative %

2.035

67.847

2.035

67.847

.502

16.734

.463

15.419

67.847 84.581 100.000

Extraction Method: Principal Component Analysis.

Component Matrixa

Component

TTKKT1

.829

TTKKT2

.813

TTKKT3

.828

Extraction Method:

Principal Component

Analysis.

a. 1 components

extracted.

III.4. Phân tích tương quan Pearson

Correlations

Sự tuân

thủ thuế

Nhận

Khả

trong kê

Quan

Chi phí

thức cơ

Khả năng

năng tài

Hình

khai thuế

điểm DN

tuân thủ

hội trốn

ứng dụng

chính

Kiểm

phạt

qua mạng

về thuế

thuế

công nghệ

tra thuế

thuế

Sự tuân

Pearson

.344**

-.543**

-.356**

.571**

.559**

.204**

thủ thuế

Correlation

trong kê

Sig. (2-

.000

.003

khai thuế

tailed)

qua mạng

210

Quan

Pearson

.344**

-.144*

-.168*

.210**

.254**

.151*

.031

điểm DN

Correlation

về thuế

.036

.015

.002

.000

.028

.650

Sig. (2-

.000

tailed)

210

Chi phí

Pearson

-.543**

-.144*

.227**

-.336**

-.328**

-.358**

-.018

tuân thủ

Correlation

thuế

.000

.001

.000

.790

Sig. (2-

.036

tailed)

210

Nhận thức

Pearson

-.356**

-.168*

.227**

-.155*

-.273**

-.173*

.008

cơ hội trốn

Correlation

thuế

.000

.015

.025

.000

.012

.912

Sig. (2-

.001

tailed)

210

Khả năng

Pearson

.571**

.210**

-.336**

-.155*

.478**

.428**

.092

ứng dụng

Correlation

công nghệ

Sig. (2-

.000

.002

.000

.186

.025

tailed)

210

Khả năng

Pearson

.571**

.254**

-.328**

-.273**

.478**

.609**

.010

tài chính

Correlation

Sig. (2-

.000

.888

.000

tailed)

210

Kiểm tra

Pearson

.559**

.151*

-.358**

-.173*

.428**

.609**

.154*

thuế

Correlation

Sig. (2-

.000

.028

.000

.012

.000

.026

.000

tailed)

210

Hình phạt

Pearson

.204**

.031

-.018

.008

.092

.010

.154*

thuế

Correlation

Sig. (2-

.003

.650

.790

.912

.186

.888

.026

tailed)

210

**. Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).

*. Correlation is significant at the 0.05 level (2-tailed).

III.5. Phân tích hồi quy

Model Summaryb

Adjusted R

Std. Error of the

Model

R Square

Square

Estimate

Durbin-Watson

.792a

.627

.614

.55502

1.853

a. Predictors: (Constant), Hình phạt thuế , Nhận thức cơ hội trốn thuế, Quan điểm DN về

thuế, Chi phí tuân thủ thuế , Khả năng ứng dụng công nghệ, Kiểm tra thuế , Khả năng tài

chính DN

b. Dependent Variable: Sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng

ANOVAa

Model

Sum of Squares

Mean Square

Sig.

Regression

104.551

48.486

.000b

Residual

62.225

14.936 .308

Total

166.776

202 209

a. Dependent Variable: Sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng

b. Predictors: (Constant), Hình phạt thuế , Nhận thức cơ hội trốn thuế, Quan điểm DN về thuế, Chi

phí tuân thủ thuế , Khả năng ứng dụng công nghệ, Kiểm tra thuế , Khả năng tài chính DN

Coefficientsa

Unstandardized

Standardized

Coefficients

Sig.

Collinearity Statistics

Std.

Error

Model

Beta

Tolerance

VIF

(Constant)

1.077

.374

2.878

.004

Quan điểm DN

.147

.044

.151

.913

1.096

3.356

.001

về thuế

Chi phí tuân

-.269

.046

-.281

-5.867

.000

.804

1.244

thủ thuế

Nhận thức cơ

-.121

.036

-.152

-3.347

.001

.895

1.117

hội trốn thuế

Khả năng ứng

.297

.060

.252

4.928

.000

.707

1.414

dụng công

nghệ

Khả năng tài

.181

.063

.170

2.874

.004

.529

1.892

chính DN

Kiểm tra thuế

.210

.068

.176

3.077

.002

.567

1.764

Hình phạt thuế

.134

.041

.143

3.259

.001

.959

1.043

a. Dependent Variable: Sự tuân thủ thuế trong kê khai thuế qua mạng

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập – Tự do – Hạnh phúc NHẬN XÉT LUẬN VĂN THẠC SĨ

Tên đề tài: Đánh giá về sự tuân thủ kê khai thuế qua mạng đối với các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Dương. Họ và tên học viên: Lê Thị Tình Người viết nhận xét: Võ Đức Toàn Cơ quan công tác: Trường Đại học Sài Gòn