Mối quan hệ giữa ôzôn tầng mặt với NO, NO2 trong không khí xung quanh - thực nghiệm tại khu vực đô thị của Hà Nội

MỐI QUAN HỆ GIỮA ÔZÔN TẦNG MẶT VỚI NO, NO2<br /> TRONG KHÔNG KHÍ XUNG QUANH - THỰC NGHIỆM<br /> TẠI KHU VỰC ĐÔ THỊ CỦA HÀ NỘI<br /> Dương Thành Nam (1)<br /> Lê Hoàng Anh<br /> Nguyễn Viết Hiệp<br /> <br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Ôzôn (O3) tầng mặt là một chất khí nhà kính ảnh hưởng tiêu cực tới sức khỏe con người, các loài sinh vật,<br /> cây trồng và là một trong những nhân tố dẫn đến tình trạng biến đổi khí hậu, gây ô nhiễm thứ cấp trong môi<br /> trường đô thị. Nghiên cứu đã chứng minh mối quan hệ giữa nồng độ O3 và NO, NO2, NOx (NO + NO2). Kết<br /> quả cho thấy, nồng độ O3 trong ngày đạt tối đa vào thời điểm 13:00-14:00h, sau khi NO đạt đỉnh khoảng 5h và<br /> NO2đạt đỉnh khoảng 2h. Nồng độ O3 cũng có quan hệ với tỷ lệ NO2/NO. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, nồng<br /> độ O3 bị ảnh hưởng bởi cường độ bức xạ mặt trời và các yếu tố khí tượng khác. Các tác nhân này đã dẫn đến<br /> hiện tượng nồng độ các chất ô nhiễm nói chung và O3 nói riêng tăng cao vào mùa đông.<br /> Từ khóa: Ôzôn tầng mặt, không khí xung quanh, đô thị Hà Nội, nghịch nhiệt.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 1. Đặt vấn đề 2. Phương pháp nghiên cứu<br /> Một trong những vấn đề chính gây ra bởi ô nhiễm 2.1. Khu vực nghiên cứu<br /> không khí ở khu vực đô thị là sự có mặt của các chất ôxy Hà Nội - thủ đô của nước Việt Nam có tốc độ đô thị<br /> hóa quang hóa. Ôzôn (O3) và Nitrogen dioxide (NO2) hóa và công nghiệp hóa cao, với 19 khu công nghiệp và<br /> đặc biệt quan trọng vì dễ gây tác động xấu đến sức công nghệ cao, khoảng 8 triệu người với mật độ hơn<br /> khỏe con người. Nồng độ ôzôn tầng mặt hình thành<br /> 2.000 người/1 km2 [11].Do quá trình đô thị hóa và nền<br /> phụ thuộc vào cường độ bức xạ mặt trời, nồng độ của<br /> kinh tế tăng trưởng mạnh trong những năm gần đây<br /> NOx và VOCs (Hợp chất hữu cơ dễ bay hơi). Có nhiều<br /> nên khu vực TP gặp nhiều vấn đề về môi trường. Mật<br /> nghiên cứu đã chỉ ra rằng, trong những ngày ánh nắng<br /> mặt trời cao, nồng độ ôzôn tăng lên cùng với sự gia độ phương tiện giao thông trong TP lớn, việc đốt cháy<br /> tăng của cường bức xạ mặt trời và nhiệt độ, trong khi các nguyên liệu thải ra nhiều các chất gây ô nhiễm môi<br /> đó nồng độ các chất ôxy hóa quang hóa có thể giảm, trường không khí xung quanh.<br /> đó là ôxit nitơ NOx (NO và NO2) và VOCs [1][2][3].<br /> Do đó, nghiên cứu đặt ra mục tiêu tìm hiểu mối quan<br /> hệ giữa O3tầng mặt với NO, NO2 trong khu vực đô thị<br /> của Hà Nội nhằm làm rõ hơn các mối tương quan giữa<br /> các chất ô nhiễm không khí. Đây là một trong những<br /> nội dung nghiên cứu của đề tài khoa học công nghệ<br /> “Nghiên cứu xu hướng biến động nồng độ ôzôn trong<br /> không khí tại một số khu vực của Việt Nam và đề xuất<br /> phương án lồng ghép vào mạng lưới quan trắc môi<br /> trường quốc gia” do Trung tâm Quan trắc môi trường,<br /> Tổng cục Môi trường chủ trì thực hiện.<br /> ▲Hình 1. Vị trí trạm quan trắc không khí tự động<br /> <br /> 1<br /> Trung tâm Quan trắc môi trường, Tổng cục Môi trường<br /> <br /> <br /> 88 Chuyên đề III, tháng 11 năm 2017<br />  KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU KHOA HỌC<br /> VÀ ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ<br /> <br /> <br /> <br /> Dữ liệu thu thập từ trạm quan trắc không khí tự cao vào thời điểm 7:00 -9:00h, cùng với sự gia tăng của<br /> động đặt tại địa chỉ số 556 đường Nguyễn Văn Cừ, cường độ giao thông. Vào buổi trưa, nồng độ các chất<br /> quận Long Biên, TP.Hà Nội (Hình 1) và quản lý, vận này xuống thấp do sự chuyển đổi thành các chất khác,<br /> hành bởi Trung tâm Quan trắc môi trường - Tổng cục trong đó có O3, cũng như có sự vận chuyển của các<br /> Môi trường. chất khí lên tầng cao hơn. Nồng độ của NO, NO2 đạt<br /> 2.2. Thu thập dữ liệu đỉnh lần thứ hai vào giờ cao điểm giao thông 18:00<br /> Dữ liệu thu thập bằng thiết bị đo O3 (model APOA -19:00h. Tuy nhiên, nồng độ O3 thì vẫn tiếp tục giảm<br /> - 370) theo nguyên lý hấp thụ quang phổ hồng ngoại vào ban đêm do sự ổn định các khối khí và do thiếu<br /> không phân tán (NDIR), điều biến dòng khí ngang và ánh sáng mặt trời, giảm các phản ứng ôxi quang hóa.<br /> thiết bị đo NO-NO2-NOx (model APNA - 370) theo Cơ chế chuyển đổi có thể giải thích như sau:<br /> nguyên lý giảm áp suất quang hóa (CLD), điều biến Vào ban ngày, khi có sự ảnh hưởng của các tia mặt<br /> dòng khí ngang của hãng sản xuất Horiba, Nhật Bản. trời (