Nghiên cứu chiết tách asiaticoside từ rau má (centella asiatica) và ứng dụng sản xuất trà chức năng từ rau má

B GIÁO DC VÀ ĐÀO TO

ĐI HC ĐÀ NNG

NGUYN TH VÂN ANH

NGHIÊN CU ĐIU KIN CHIT

TÁCH ASIATICOSIDE T RAU MÁ

(CENTELLA ASIATICA) VÀ NG

DNG TRONG SN XUT TRÀ

CHC NĂNG T RAU MÁ

Chuyên ngành: Công ngh Thc phm và Đ ung

Mã s : 60.54.02

TÓM TT LUN VĂN THC SĨ K THUT

CÔNG NGH THC PHM VÀ Đ UNG

Đà Nng – Năm 2010

Công trình ñã ñưc hoàn thành ti

ĐI HC ĐÀ NNG

Ngưi hưng dn khoa hc: TS. Trương Th Minh Hnh

Phn bin 1: PGS. TS. Lê Th Liên Thanh

Phn bin 2: TS. Đng Minh Nht

Lun văn s ñưc bo v ti Hi ñng ch m Lun văn t!t

nghip Thc sĩ Công ngh Th#c ph$m và Đ u!ng hp ti Đi

hc Đà N%ng vào ngày 31 tháng 8 năm 2010.

Có th& tìm hi&u lun văn ti:

- Trung tâm Thông tin – Hc liu, Đi hc Đà N%ng

- Trung tâm Thông tin Tư liu, Đi hc Đà N%ng.

M ĐU

1. Tính cp thit ca ñ tài

Rau má (Centella Asiatica) là loài thân tho mc ph' bi(n ) các

qu!c gia vùng nhit ñi: n Đ, Madagascar, Indonesia, Vit Nam. Ngưi

dân ) các vùng này s* d+ng làm th#c ph$m như mt loi rau. Ngoài ra, do

nó có nhi,u ñc tính quí nên rau má ñưc s* d+ng làm thu!c trong y hc c'

truy,n c-a các nưc n Đ, Đông Nam Á và Trung Qu!c. Rau má có tính

hàn nên thưng ñưc dùng trong nhi,u bài thu!c ch.a bnh: phong, cùi,

cm cúm, s!t, nh/c ñ0u, t1c s.a... Y hc hin ñi ) các nưc phương Tây

cũng ch/ng minh rau má có kh năng ch.a lành v(t thương, giúp ci thin

trí nh, h3 tr vi tu0n hoàn, ch!ng li mt s! bnh ung thư. Tuy nhiên, )

nưc ta rau má vn chưa ñưc các nhà nghiên c/u chú ý.

Ngoài ra, rau má cũng ñưc s* d+ng trong ngành dưc ph$m và

m4 ph$m. Ngưi ta ñã dùng rau má ñ& sn xu t loi kem bôi da, thu!c thú

y . S) dĩ vy là do trong rau má có các hp ch t có hot tính sinh hc cao

như: asiaticoside, madecasside và acid asiatic, acid madecassic (ñc bit là

asiaticoside) và ch t ch!ng oxi hóa phenolic, saponin… Do vy, vic tách

chi(t hp ch t này t5 rau má ñ& có th& b' sung vào th#c ph$m, to ra sn

ph$m mi v5a ñm bo giá tr dinh dư6ng v5a có tác d+ng ngăn ng5a bnh

tt mang li s/c kh7e cho con ngưi là c p thi(t.

8 nưc ta, vùng trng rau má phân b! r t rng t5 B1c vào Nam vi

din tích ñáng k&. Đc bit ) Th5a Thiên Hu( và các t9nh duyên hi mi,n

Trung, nơi khí hu có ñ $m khá cao và thưng có loi ñ t sét pha cát nên

r t thích hp cho loi cây này. Tuy vy, rau má cũng ch9 ñưc s* d+ng làm

loi rau ăn tươi, hoc làm nưc ép gii khát vào mùa hè hoc là phơi khô

s1c làm nưc u!ng ) các h gia ñình. Các th#c ph$m ch( bi(n t5 rau má

ch- y(u mang tính th- công và không ñưc ki&m duyt v, v n ñ, v sinh

và an toàn th#c ph$m. Hin nay, chưa có nhi,u sn ph$m t5 rau má ) qui

mô công nghip.

T5 nh.ng lý do trên, chúng tôi nhn th y rau má là mt loi dưc-

th#c ph$m quí ñưc trng nhi,u ) nưc ta. Nhưng vic tách chi(t hp ch t

có hot tính sinh hc cao asiaticoside vn chưa ñưc các nhà nghiên c/u

trong nưc chú ý nhi,u. Ngay c ) các nghiên c/u ngoài nưc, k(t qu công

b! v, ñi,u kin tách chi(t cũng khác nhau, thm chí trái ngưc nhau. Do vy,

ñ& tn d+ng ch t dinh dư6ng cũng như các dưc tính quí c-a rau má, góp

ph0n ña dng hóa các sn ph$m, nâng cao giá tr thương mi c-a rau má

nh:m mang li li ích cho ngưi nông dân, chúng tôi quy(t ñnh chn ñ, tài:

"Nghiên cu ñiu kin chit tách asiaticoside t rau má (Centella asiatica)

và ng dng trong sn xut trà chc năng t rau má”.

2. M!c ñích nghiên c"u

- Thu nhn asiaticoside dng thô t5 rau má

- Nghiên c/u ñi,u kin chi(t ñ& thu ñưc asiaticoside cao nh t trên

b Soxhlet ) qui mô phòng thí nghim

- Sn xu t trà rau má túi lc có b' sung asiaticoside (trà ch/c năng)

3. Đi tư$ng và ph%m vi nghiên c"u

Đ!i tưng nghiên c/u c-a ñ, là rau má (Centella asiatica) l y t5 làng

rau má Phưc Yên, huyn Qung Đi,n, t9nh Th5a Thiên Hu(. Trong phm vi

nghiên c/u, chúng tôi ch9 chi(t tách hot ch t sinh hc trong rau má asiticoside

và sn xu t trà rau má túi lc ch/c năng ) qui mô phòng thí nghim.

4. Phương pháp nghiên c"u

Phương pháp vt lý

- Phương pháp ñnh tính và ñnh lưng asiaticoside b:ng s1c kí

l7ng cao áp vi detector diod array.

- Xác ñnh ñ $m

- Xác ñnh hàm lưng tro toàn ph0n

Phương pháp hóa sinh hc

- Phương pháp cm quan

- Phương pháp vi sinh

Phương pháp x lý s liu

5. Ý nghĩa khoa h(c và thc ti)n ca ñ tài

5.1.Ý nghĩa khoa hc ca ñ tài

- Xác ñnh thành ph0n hóa hc và hàm lưng mt s! ch t có trong

cây rau má ) vùng Phưc Yên, huyn Qung Đi,n, t9nh Th5a Thiên Hu(

- Xác ñnh ñi,u kin chi(t tách asiaticoside t5 rau má.

- Xác ñnh ñưc lưng asiasiticoside b' sung vào quy trình ch( bi(n

trà ch/c năng t5 rau má ) qui mô phòng thí nghim.

5.2. Ý nghĩa thc tin ca ñ tài

- Góp ph0n ñưa rau má Phưc Yên, Qung Đi,n, Th5a Thiên Hu(

thành sn ph$m công nghip ñng thi ña dng hóa sn ph$m t5 rau má.

- Tăng ngun li cho ngưi trng rau má

- Đưa ra ngun th#c ph$m ch/c năng h3 tr s/c kh7e cho ngưi s* d+ng.

6. Cu trúc lu*n văn

Lun văn gm 81 trang, ngoài ph0n m) ñ0u, k(t lun, tài liu tham

kho và các ph+ l+c còn có các chương sau:

Chương 1: T'ng quan tài liu, gm 23 trang.

Chương 2: Đ!i tưng và phương pháp nghiên c/u, gm 11 trang.

Chương 3: K(t qu nghiên c/u và tho lun, gm 27 trang.

CHƯƠNG 1

T-NG QUAN

1.1. T-NG QUAN V. CÂY RAU MÁ

Rau má là loài rau di mc tương ñ!i ph' bi(n ) các vùng ñ t nhit

ñi ñc bit là ) Châu Á. Nó ñưc bi(t ñ(n vi nhi,u tên gi khác nhau như:

Tích tuy(t tho (Trung Qu!c), Phanok (Lào), Trachiek-kranh (Miên), và Gotu-

kola (SriLanka), Pegagan (Indonesia), Takip-kohol (Philippine), hay Bua-bok

(Thái Lan), Gotu kola (n Đ). Tên khoa hc là Centella asiatica (L.) Urb.

(Hydrocotyle asiatica L. Trisanthus cochinensis Lour) thuc h Hoa tán

Apiaceae (Umbelliferae) và có nhi,u tác d+ng t!t ñ!i vi con ngưi.

1.1.1. V/ trí phân lo%i

Theo phân loi khoa hc:

Gii: Plantae B: Apiales

H : Apiaceae Phân h : Mackinlayoideae

Chi : Centella Loài : C. asiatica

1.1.2. Đ0c ñi1m phân b

Rau má Centella asiatica là loài th#c vt mc bò lan trên mt ñ t

có lá trông gi!ng như nh.ng ñng ti,n tròn ñưc x(p n!i ti(p nhau nên còn

gi là Liên ti,n tho, thích hp mc ) nh.ng nơi $m ưt như thung l-ng,

b mương, rung thuc nh.ng vùng ñ t nhit ñi.

1.1.3. Đ0c ñi1m hình thái

1.1.4. Thành ph2n hóa h(c

Mt s! nghiên c/u phân tích cho th y thành ph0n hóa hc c-a rau

má gm r t phong phú (bng 1.1).

STT

Tên thành ph0n hóa hc

Đơn v Hàm lưng

1 Nưc % kh!i lưng

88,20

2 Protein % ch t khô 3,20

3 Cacbonhydrat % ch t khô 1,80

4 Cellulose % ch t khô 4,50

5 Vitamin C mg% 3,70

6 Vitamin B1 mg% 0,15

7 Calcium mg% 2,29

8 Phosphorus mg% 2,00

9 iron mg% 3,10

10 β-caroten mg% 1,30

Ngoài ra trong rau má còn ch/a mt s! acid béo và hp ch t

saponin, ñc bit là nhóm terpenoid. Đây là nhóm nh.ng hot ch t ñưc

nghiên c/u khá nhi,u trong lĩnh v#c y dưc nh:m ph+c v+ vic ch.a bnh

cho con ngưi.

1.1.5. Tác d!ng dư$c lý và công d!ng ca cây rau má

Rau má là loi rau tương ñ!i ph' bi(n thưng thu hái loi c lá và

dây. Nó ñưc dùng như th#c ph$m và thu!c trong dân gian. Theo y hc c'

truy,n, rau má là v thu!c mát, v ngt, hơi ñ1ng, tính bình, không ñc vào

Can, Tỳ V có tác d+ng dư6ng âm, thanh nhit, nhun gan, gii ñc, li

ti&u. Rau má thưng dùng ñ& làm thu!c b' dư6ng, sát trùng, ch.a th'

huy(t, t l=, khí hư, bch ñi, m+n nht, rôm s$y.

Y hc hin ñi b1t ñ0u nghiên c/u v, rau má t5 nh.ng năm 60 c-a th( k9

trưc. Nh.ng nghiên c/u lâm sàng v, tác d+ng ch.a bnh c-a dch chi(t rau má

và các hp ch t trong rau má ñưc ch/ng minh và công b!.

Rau má có tác d+ng t!t ñ!i vi th0n kinh, tim mch, da và bnh

ung thư.

1.2. T-NG QUAN V. HOT CH3T SINH HC ASIATICOSIDE

1.2.1. Khái nim v asiaticoside

Theo nhi,u ngun tài liu nghiên c/u thì rau má có ch/a r t nhi,u

hot ch t sinh hc có li cho con ngưi trong ñó asiaticoside ñưc xem

mt ch t ñi&n hình vi nhi,u công d+ng.

Asiaticoside có công th/c phân t*: C

Kh!i lưng phân t*: 959,12 g/mol

C u trúc phân t* ñưc cho ) hình 1.3.

Hình 1.3. C u trúc phân t* c-a asiaticoside

Asiaticoside tan t!t trong cn, sn ph$m tinh th& hình kim màu

tr1ng, nhit ñ nóng chy là 230÷233

1.2.2. Tác d!ng dư$c h(c ca asiaticoside

Nhóm hp ch t có hot tính sinh hc n'i bt nh t trong rau má là

nhóm terpene. Asiaticoside là mt triterpene glycoside chi(m hàm lưng

nhi,u nh t. Asiaticoside là 1-O-acyl-D-glucose pyranose ñưc tìm th y

trong t# nhiên, nó là trisacharide ester c-a acid asiatic. Ngưi ta cho r:ng,

trong cơ th& asiaticoside th-y phân thành ñưng và asiatic acid- sn ph$m

trao ñ'i ch t chu trách nhim trong vic ch.a bnh.

Asiaticoside có kh năng kháng khu$n và hot tính dit n m ch!ng li

ñưc m0m bnh và n m.

T5 nh.ng năm 1940, y hc hin ñi b1t ñ0u nghiên c/u nh.ng tác

d+ng c-a rau má. Nh.ng hp ch t chính có giá tr ) rau má là asiaticoside,

madecassoside và asiatic acid ñã ñưc phát hin, nghiên c/u và /ng d+ng.

Asiaticoside giúp ch.a lành v(t thương nhanh chóng nh vào cơ ch( kích

thích to collagen và s# t'ng hp glycosaminoglycan.

Hot ch t asiaticoside cũng ñã ñưc /ng d+ng trong ñi,u tr bnh

phong và bnh lao. Ngưi ta cho r:ng trong nh.ng bnh này, vi khu$n

ñưc bao ph- b)i mt màng ngoài gi!ng như sáp khi(n cho h kháng

nhi>m c-a cơ th& không th& ti(p cn. Ch t asiaticoside trong dch chi(t rau

má có th& làm tan lp màng bao này ñ& h th!ng mi>n dch c-a cơ th& tiêu

dit chúng.

Năm 1990, Maquart và cng s# ñã công b! công trình nghiên c/u

v, kh năng làm lành v(t thương b l) loét c-a asiaticoside. Dưc tính ñáng

k& c-a hot ch t này là gim bt kích thưc c-a vùng v(t thương trên da )

lưng chut sau 9 ngày th* nghim.

Theo nghiên c/u c-a Inhee và cng s# (1999) cho th y, các dn

xu t c-a ch t asiaticoside có kh năng bo v th0n kinh, ch!ng li ñc t! β-

amyloid gây hi ñ!i vi nơtron th0n kinh..

Asiaticoside kích thích h reticuloendothelial nên s/c mi>n nhi>m

c-a cơ th& ñưc mnh hơn. Asiaticoside giúp t( bào da ch!ng oxy hóa,

phát tri&n mô liên k(t, nên làm mnh t( bào da, mô da căng tr?, và giúp cho

v(t m', v(t loét mau lành.

Trong k(t qu nghiên c/u c-a Boiteau và cng s# (2001), tác d+ng

c-a asiaticoside ñưc tìm th y ñó là ti,m năng làm gim tr0m cm ) chut.

K(t qu th* nghim cho th y r:ng asiaticoside có hot ñng gi!ng như ch t

ch!ng tr0m cm, giúp chut hot ñng, nhn và x* lý thông tin nhanh hơn.

Nghiên c/u c-a Mahato (2000) và cng s# ñã thí nghim tác d+ng

c-a asiaticoside trên ch/ng bnh sưng phù và viêm khp. Asiaticoside có

trong dch chi(t ñã làm gim bt bàn chân phình c-a chut th* nghim. Cơ

ch( tích c#c c-a asiaticoside có th& liên quan ñ(n vic ngăn chn s# tăng

nhanh c-a bch c0u.

1.3. T-NG QUAN V. CHI4T TÁCH HOT CH3T SINH HC

1.3.1. Khái nim

Tách chi(t còn gi là trích ly là quá trình tách mt hay mt s! ch t

tan trong ch t l7ng hay ch t r1n b:ng mt ch t l7ng khác còn gi là dung

môi.

1.3.2. M!c ñích ca quá trình chit tách

1.3.3. Yêu c2u ca dung môi trong trích ly

1.3.4. Các yu t 5nh hư6ng ñn quá trình chit tách

1.3.4.1. Nng ñ ca dch trích ly

Khi nng ñ các ch t hòa tan trong dung môi th p thì lưng ch t

trích ly t5 nguyên liu tăng, thi gian trích ly gim. Vì vy ñ& ñm bo quá

trình trích ly t!t ngưi ta thưng th#c hin tăng t@ l dung môi so vi

nguyên liu.

1.3.4.2. Đc ñim ca nguyên liu

1.3.4.3. Nhit ñ

1.3.4.4.Thi gian

1.3.4.5. Khuy trn

1.3.5. M7t s phương pháp chit xut dư$c liu

1.3.5.1. Phân loi phương pháp chit xut

1.3.5.2. Mt s phương pháp chit xut ñin hình

1.4. MT S NGHIÊN C8U TRONG VÀ NGOÀI NƯ9C V. TÁCH CHI4T

ASIATICOSIDE TRONG RAU MÁ

Vic nghiên c/u quá trình chi(t ñ& thu nhn asiaticoside có trong

rau má ñã ñưc khá nhi,u nhà nghiên c/u ) nưc ngoài ti(n hành và công

b!. Tuy nhiên, ) Vit Nam v n ñ, nghiên c/u v, rau má và tách chi(t

asiaticoside chưa vn chưa ñưc chú trng.

Nh.ng nghiên c/u v, tách chi(t asiaticoside ñươc mt s! tác gi

nghiên c/u nh.ng k(t qu vn chưa th!ng nh t.Tóm li, vic l#a chn

dung môi t!i ưu cho quá trình chi(t asiaticosiie vn chưa th!ng nh t.

Bên cnh các nghiên c/u v, s# nh hư)ng c-a các y(u t! trong quá

trình chi(t mt s! nhà nghiên c/u cũng ñã ti(n hành nghiên c/u hàm lưng

asiticoside trong rau má ) các b phn khác nhau. Năm 2003 Kim Tae và

các ñng s# ñã công b! k(t qu v, ñ, tài này vi hàm lưng asiaticoside )

ph0n lá chi(m 82,6%, ph0n r> 1,5%, ph0n cu!ng lá 15,9% còn các m u )

thân 0% so vi hàm lưng asiaticoside t'ng s!. Qua k(t qu này thì các

ông ñã kh ñnh hàm lưng asiaticoside trong ph0n lá chi(m t9 l cao nh t

so vi các ph0n khác. Năm 2008 mt k(t qu tương t# do nhà nghiên c/u

Zainol N.A. và cng s# ti(n hành cũng ñã ñưc công b!.

Ngoài ra, s# nh hư)ng c-a các khu v#c trng khác nhau ti s#

tích lũy c-a asiaticoside trong rau má cũng ñã ñưc nhóm nghiên c/u c-a

Denis Randriamampionoma th#c hin ) Madagascar. Các k(t qu ñưa ra

cho th y ) các vùng có khí hu khác nhau thì hàm lưng asiaticoside tích

lũy trong rau má s khác nhau. Theo các tác gi này thì ) nh.ng vùng có

nhit ñ và ñ $m ln, hàm lưng asiaticoside trong rau má cao hơn các

vùng có nhit ñ và ñ $m th p.

Trái ngưc vi các tác gi nưc ngoài, s# quan tâm c-a các nhà

khoa hc trong nưc ñ!i vi rau má còn r t ít. Ch9 có mt vài nghiên c/u

phân tích hàm lưng vitamin trong rau má và nghiên c/u /ng d+ng rau má

làm dưc ph$m. Vic sn xu t rau má như loi th#c ph$m ch/c năng, th#c

ph$m b' sung vn chưa ñưc chú ý. Mc dù rau má ñưc trng hoc mc

hoang g0n như trên toàn lãnh th' nưc ta, nhưng giá tr c-a nó hình như

chưa ñưc bi(t ñ(n.

1.5. SƠ LƯ:C V. TRÀ DƯ:C

T5 xa xưa dân gian ñã bi(t s* d+ng các loi tho mc ñ& u!ng )

dng nưc s1c hay trà ñ& ch.a bnh. Nhi,u bài thu!c có thành ph0n chính

t5 g5ng, s, lá l!t, lá mơ, rau má, rau ngót…ch.a cm mo, sưng viêm, sót

nhau, gii ñc…

Ngày nay, ngưi ta s* d+ng các loi dưc tho như ch t b' sung

vào th#c ph$m nh:m h3 tr phòng ch!ng và ñi,u tr bnh. Nhi,u nhóm

th#c ph$m ch/c năng ñã ra ñi: th#c ph$m ch/c năng h3 tr tim mch, h3i

tr ñi,u tr ung thư, h3 tr bênh ñái tháo ñưng, h3 tr gim cân (hình

1.5.)… Tuy nhiên, v n ñ, s* d+ng th#c ph$m ch/c năng, ñc bit là trà

ch/c năng ) Vit Nam vn còn chưa ph' bi(n. Hơn n.a, r t ít b:ng ch/ng

lâm sàng v, tác d+ng c-a trà ch/c năng.

CHƯƠNG 2

ĐI TƯ:NG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C8U

2.1. ĐI TƯ:NG NGHIÊN C8U

2.1.1. Rau má

Đ!i tưng nghiên c/u c-a chúng tôi là cây rau má (Centella

asiatica L.) ñưc trng ) làng Phưc Yên, xã Qung Th, huyn Qung

Đi,n, t9nh Th5a Thiên Hu(.

2.1.2. Thit b/, d!ng c! và hóa cht trong quá trình nghiên c"u

2.1.2.1. Thit b, dng c s dng trong quá trình nghiên cu

2.1.3.2. Hóa cht s dng trong quá trình nghiên cu

2.1.3. Qui trình s5n xut trà rau má túi l(c

2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C8U

2.2.1. Phương pháp hóa lý

2.2.1.1. Phương pháp ñnh tính và ñnh lưng asiaticoside bng HPLC

(sc kí l ng cao áp)

Sơ ñ nguyên lí c-a máy s1c kí l7ng cao áp ñưc cho ) hình 2.9.

Hình 2.9. Sơ ñ nguyên lí c-a máy s1c kí l7ng cao áp

Mu sau khi chi(t ñưc x* lý qua các công ñon s ti(n hành ñnh

tính và ñnh lưng asiaticoside b:ng HPLC pha ngưc.

Đi,u kin chy HPLC như sau: ct C

(150×4.6mm), pha ñng

methanol:nưc (1%TFA) = 60:40, t!c ñ dòng 1,5ml/phút, ñ h p th+

quang ñưc ño ) bưc sóng 220nm, nhit ñ ct là nhit ñ phòng. Mu

asiaticoside chu$n có nng ñ 0,496 mg/ml pha trong methanol.

Mu ñưc phân tích trên h th!ng HPLC LC-20 Prominence c-a

Shimadzu (Nht Bn) Vi detector diod array (DAD), s* d+ng ph0n m,m

LC- Solution. Hóa ch t ñ& chy s1c kí HPLC là hóa ch t c-a Merck (Đ/c)

và ch t chu$n c-a hãng Sigma (Singapore).

Đ/nh tính asiaticoside: S# tn ti c-a asiaticoside trong mu ñưc

ghi nhn khi thi gian lưu và hình dng ph' tương ñng vi thi gian lưu

và hình dng ph' c-a asiaticoside chu$n (hình 2.11).

Hình 2.11. Hình dng không gian ba chi,u c-a ph' asiaticoside chu$n

Đ/nh lư$ng asiaticoside: Hàm lưng asiaticoside (X) c-a mu

s ñưc tính d#a vào nng ñ c-a asiaticosdie chu$n thông qua din tích

peak chu$n và din tích peak ghi nhn ñưc c-a mu công th/c sau:

Trong ñó:

: din tích peak c-a asiaticoside chu$n.

Luận văn:Nghiên cứu điều kiện chiết tách asiaticoside từ rau má (centella asiatica) và ứng dụng trong sản xuất trà chức năng từ rau má

Chủ đề:

Tài liệu liên quan

Tài liêu mới

AI tóm tắt

Giới thiệu tài liệu

Đối tượng sử dụng

Từ khoá chính

Nội dung tóm tắt

Hỗ trợ

Phương thức thanh toán

Theo dõi chúng tôi