TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 489 - THÁNG 4 - SỐ 1 - 2020
27
"Impact of Frailty Markers for Unplanned Hospital
Readmission Following Transcatheter Aortic Valve
Implantation".Circ J. 82(8): 2191-2198.
4. Roberto BM, Gloria GG, Elisa VN, Luz M, et al
(2017), "Frailty is a predictive factor of
readmission within 90 days of hospitalization for
acute exacerbations of chronic obstructive
pulmonary disease: a longitudinal study". Ther Adv
Respir Dis, 11(10): 383 - 392.
5. Rockwood K, Song X, MacKnight C (2005),
“A global clinical measure of fitness and frailty in
elderly people”. CMAJ, 173(5): 489 - 95.
6. Sharry K, Jenelle P, Sumit R, et al (2015),
"Association between frailty and 30-day outcomes after
discharge from hospital".CMAJ, 187(11): 799 - 804.
7. Tổ chức người cao tuổi thế giới (2011), "Già
hóa trong thế kỷ 21: Thành tựu và thách thức ",
QuỹDân Số Liên Hiệp Quốc, tr. 20 - 39.
8. Ủy ban Trung Ương Quốc Hội 10 về dân số,
Pháp lệnh số 23/2000: Người cao tuổi 2010, tr. 6.
NGHIÊN CỨU MỘT SỐ YẾU TỐ ĐÁNH GIÁ CHỨC NĂNG THẬN
VÀ MÔI LIÊN QUAN VỚI TỔN THƯƠNG THẬN THEO KDIGO 2012
Ở BỆNH NHÂN CHẾT NÃO DO CHẤN THƯƠNG
Vũ Minh Dương1, Bùi Văn Mạnh1,
Đoàn Thị Hợp1, Mai Xuân Hiên1
TÓM TẮT8
Mục tiêu: Nghiên cứu một số yếu tố đánh giá
chức năng thận ở bệnh nhân chết não do chấn thương
và mối liên quan giữa các yếu tố đó với phân độ tổn
thương thận cấp theo KDIGO 2012. Đối tượng và
phương pháp: Nghiên cứu tiến cứu, mô tả, theo dõi
dọc có phân tích tại Bệnh viện Quân Y 103 và Bệnh
viện Việt Đức từ tháng 01-2012 đến tháng 12 - 2019:
63 bệnh nhân được chẩn đoán xác định chết não do
chấn thương, phân tích, đánh giá các yếu tố lâm sàng,
chỉ số KDPI, chỉ số sinh hóa máu, nước tiểu, siêu âm
DOPLER làm xét nghiệm NGAL. Kết quả: Phân độ tổn
thương thận cấp (AKI) theo KDIGO nặng dần theo
thời gian chết não. Chức năng ống thận và cầu thận
giảm dần theo thời gian chết não, còn ổn định dao
động quanh thời điểm 12 giờ chết não. Kết luận: Có
mối tương quan giữa nồng độ NGAL niệu, nồng độ ure
máu, nồng độ micro albumin niệu với tổn thương thận
theo KDIGO 2012 tại thời điểm 12 giờ chết não.
Keywords:
Chết não, KDIGO, NGAL, KDPI, siêu
âm DOPLER.
SUMMARY
RESEARCH ON A NUMBER OF FACTORS
ASSESSING KIDNEY FUNCTION AND THE
RELATIONSHIP WITH DAMAGE TO KDIGO
2012 IN BRAINDEATH PATIENT'S BY INJURIES
Objectives: To study a number of factors that
evaluate kidney function in patients with traumatic
brain death and their relationship to the degree of
acute kidney damage according to KDIGO 2012.
Subjects and methods: Research description,
longitudinal, analysis at Military Hospital 103 and Viet
Duc Hospital from January 2012 to December 2019:
1Bệnh viện Quân y 103
Chịu trách nhiệm chính: Vũ Minh Dương
Email: bsminhduonghscc103@gmail.com
Ngày nhận bài: 22/1/2020
Ngày phản biện khoa học: 15/2/2020
Ngày duyệt bài: 5/3/2020
63 patients were diagnosed with traumatic brain
death; analysis, evaluating clinical factors, KDPI index,
blood and urine biochemical indices, DOPLER
ultrasound for NGAL testing. Results: The severity of
acute renal injury (AKI) by KDIGO worsened with
brain death. Tubular and glomerular function
decreases with time of brain death, while stability
fluctuates around the time of brain death 12 hours.
Conclusion: There is a correlation between the
concentration of NGAL in urine, blood urea level, micro
albumin in urine and kidney damage according to
KDIGO 2012 at the time of brain death 12 hours.
Keywords:
Brain death, KDIGO, NGAL, KDPI,
DOPLER ultrasound.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Bệnh nhân chết não là nguồn cung cấp thận
ghép tiềm năng. Hiện nay, luật hiến, lấy và ghép
mô – bộ phận cơ thể người được Quốc hội thông
qua ngày 29/11/2006 và có hiệu lực thi hành từ
1/7/2007[1], [2].
Ghép thận là phương pháp điều trị thay thế
thận tốt nhất ở các bệnh nhân bệnh thận giai
đoạn cuối. Ở Việt Nam hiện nay ghép thận đã là
một phẫu thuật thường quy tại một số trung tâm
phẫu thuật lớn, tuy nhiên nguồn thận ghép chủ
yếu là người cho sống. Nhu cầu bệnh nhân được
ghép thận ngày càng tăng, nhưng khó khăn về
nguồn thận ghép làm hạn chế số lượng bệnh
nhân được ghép thận[3]. Hiện nay, ở Việt Nam
chưa có nhiều nghiên cứu về chức năng thận ở
bệnh nhân chết não, đặc biệt là diễn biến về
chức năng thận theo thời gian chết não.
Để phân tích, đánh giá, làm rõ mối liên quan
giữa các yếu tố đánh giá chức năng thận với
phân độ tổn thương thận cấp theo KDIGO 2012
ở bệnh nhân chết não sau chấn thương:“nghiên
cứu một số yếu tố đánh giá chức năng thận ở
bệnh nhân chết não do chấn thương và mối liên
vietnam medical journal n01 - APRIL - 2020
28
quan với phân độ tổn thương thận cấp theo
KDIGO 2012”.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
1. Đối tượng nghiên cứu. 63 bệnh nhân
được chẩn đoán xác định chết não do chấn
thương, phân tích, đánh giá các yếu tố lâm sàng,
chỉ số KDPI, chỉ số sinh hóa máu, nước tiểu, siêu
âm DOPLER làm xét nghiệm NGAL
*Tiêu chuẩn lựa chọn: - Được chẩn đoán
xác định chết não theo tiêu chuẩn của Bộ y tế.
- Được theo dõi các chỉ số lâm sàng, cận lâm
sàng liên tục 6 giờ 1 lần cho đến khi ngừng tuần hoàn.
2. Phương pháp nghiên cứu
- Thiết kế nghiên cứu: nghiên cứu tiến cứu,
mô tả, theo dõi dọc có phân tích.
- Siêu âm thận trên máy siêu âm màu 4D E-
CUBE 9 Hàn Quốc, các thông số thu thập: các
chỉ số tốc độ đỉnh tâm thu, tốc độ cuối tâm
trương, chỉ số trở - kháng tại động mạch nhánh
liên thùy thận.
- Phân tích chức năng ống thận nồng độ ure,
creatinine máu, microalbumin niệu, mức lọc cầu
thận. Chức năng cầu thận: nồng độ NGAL
(Neutrophil Gelatinase Associated Lipocalin) niệu.
Tiêu chí đánh giá theo tiêu chuẩn của sách Hóa
sinh lâm sàng - Học viện Quân y.
- Phân tích nồng độ NGAL niệu trên bộ NGAL
ELISA Kit- hãng Sigma – Mỹ Đọc tín hiệu quang
ở bước sóng 450nm bằng máy DTX 880
(Multimode Detector, Beckman Coulter).
- Tính chỉ số KDPI theo bộ y tế Hoa Kỳ [4].
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN
1. Thời gian chấn thương ở bệnh nhân
chết não
Bảng 1: Thời gian chấn thương trước khi
chết não
Thời gian chấn
thương (giờ)
SL
TL
(%)
Min - Max
0 - 12 giờ
31
49,2
0,1 - 11,5
>12 - 24 giờ
16
25,4
13,25 - 23,73
>24 - 48giờ
07
11,1
26,5 - 47,83
>48 -72 giờ
03
4,8
52 - 63,25
>72giờ
06
9,5
74 - 257,22
Tổng
63
100
0,1 - 11,5
X
± SD
2,08 ± 1,54
+ Bệnh nhân có thời gian chấn thương chủ
yếu từ 0-12giờ, có 31/63 bệnh nhân chiếm 49,2%.
2. Đặc điểm diễn biến chức năng thận ở bệnh nhân chết não do chấn thương
Bảng 2: Các chỉ số siêu âm Doppler tại động mạch liên thùy thận
Chỉ tiêu
X
p
0 giờ
12 giờ
Thận phải
Vs(cm/s)
40,38 ± 3,26
38,38 ± 3,26
<0,001
Vd(cm/s)
20,02 ± 2,67
19,02 ± 2,67
<0,001
RI
0,6 ± 0,02
0,57 ± 0,02
<0,001
Thận trái
Vs(cm/s)
40,53 ± 3,17
38,53 ± 3,17
<0,001
Vd(cm/s)
20,55 ± 3,55
19,55 ± 3,55
<0,001
RI
0,6 ± 0,03
0,57 ± 0,03
<0,001
Các chỉ số siêu âm DOPLER tại động mạch liên thùy thận không thay đổi nhiều từ thời điểm 0 giờ
chết não đến 12 giờ chết não.
Bảng 3: Phân độ tổn thương thận cấp theo KDIGO
Thời điểm
Không AKI N(%)
AKI N(%)
Tổng N(%)
0 giờ
51(81)
12(19)
63(100)
12 giờ
35(55,6)
28(44,4)
63(100)
Tỷ lệ tổn thương thận cấp tăng dần theo thời gian chết não. Ở thời điểm 0 giờ, không AKI chiếm
81%, đến 12 giờ, tỷ lệ này chỉ còn 55,6%.
Bảng 4: Diễn biến các chỉ số đánh giá chức năng thận
Thời điểm
N
Min - Max
Trung vị (25% - 75%)
Số lượng
Tỷ lệ %
Nồng độ creatinin máu (µmol/L)
Tăng sCr cơ sở ≥ 26,5 µmol/L
0 giờ
63
32 - 224
91 (77 - 112)
12
19
12 giờ
63
35,33 - 362,14
93,7 (66,79 - 117,57)
28
44,4
p0g giờ- 12 giờ<0,001
Mức lọc cầu thận (ml/phút/1,73m2)
Giảm ≤ 60 ml/phút/1,73m2
0 giờ
63
48,38 - 282,92
112,62 (89,35 - 128,82)
02
3,2
12 giờ
63
35,33 - 362,14
93,7 (66,79 - 117,57)
10
15,9
p0g giờ- 12 giờ<0,001
Nồng độ ure máu (mmol/L)
Tăng > 7,5 mmol/L
0 giờ
63
1,8 - 14,9
5,5 (4,6 - 7,1)
13
20,6
12 giờ
63
1,4 - 15,3
7 (5,7 - 8,6)
24
38,1
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 489 - THÁNG 4 - SỐ 1 - 2020
29
p0g giờ- 12 giờ<0,001
Nồng độ micro albumin niệu (mg/24h)
Tăng ≥ 30 mg/24h
0 giờ
63
0,95 - 428,68
33,26 (15,21 - 61,74)
34
54
12 giờ
63
1,12 - 183,55
34,51 (5,89 - 63,43)
24
38,1
p0g giờ- 12 giờ=0,617
Nồng độ NGAL niệu (ng/L)
0 giờ
63
0,02 - 77,68
0,81 (0,19 - 6,2)
12 giờ
63
2,01 - 86,92
12,63 (4,66 - 32,72)
p0g giờ- 12 giờ<0,001
Chỉ số KDPI (%)
0 giờ
63
15 - 97
46 (37 - 64)
12 giờ
63
13 - 99
50 (39 - 70)
p0g giờ- 12 giờ<0,001
Tại thời điểm 12 giờ; nồng độ creatinin cao
nhất là 309µmol/L và thấp nhất là 25µmol/L; có
28 bệnh nhân tăng creatinin máu cơ sở trên
26,5µmol/L. Đến thời điểm 12 giờ, 44,4% bệnh
nhântăng nồng độ creatinin máu cơ sở >
26,5µmol/L. Nồng độ creatinin máu tăng có ý
nghĩa so với nồng độ creatinin máu ở thời điểm
trước đó với p < 0,05. Tại thời điểm 12 giờ; mức
lọc cầu thận cao nhất là 362,14 ml/phút/1,73m2
và thấp nhất là 35,33ml/phút/1,73m2. Có 10/53
bệnh nhân giảm mức lọc cầu thận.Mức lọc cầu
thận tại các thời điểm giảm có ý nghĩa so với
mức lọc cầu thận ở thời điểm trước đó với p <
0,05. Nồng độ NGAL nước tiểu qua các thời điểm
tăng có ý nghĩa với p < 0,05.Chỉ số KDPI qua các
thời điểm tăng có ý nghĩa với p < 0,05.
Nghiên cứu diễn biến chức năng thận xuyên
suốt các giai đoạn hồi sức bệnh nhân chết não,
Đào Thị Kim Dung (2019) nhận thấy nồng độ
creatinin máu đều bình thường trừ giai đoạn sau
48 giờ thì mức creatinin cao hơn mức bình
thường là 158,80 ± 103,31.
3. Tương quan giữa các chỉ số đánh giá chức năng thận với tổn thương thận cấp theo
KDIGO 2012
Bảng 5: Mối tương quan giữa các chỉ sốđánh giá chức năng thận với tổn thương thận
cấp theo KDIGO 2012
Thời điểm
Không AKI (1)
AKI (2)
N
Min - Max
Trung vị(25% - 75%)
N
Min-Max
Trung vị(25%-75%)
Thời gian chấn thương
0 giờ
51
0,26 - 257,21
13,74 (6,66 - 33,5)
12
0,09 - 80
11,12 (3,83 - 21,74)
12 giờ
35
0,26 - 257,21
16 (6 - 47,83)
28
0,09 - 80
10,35 (6,16 - 18,87)
p0 giờ(1-2) =0,779; p12 giờ(1-2) =0,148
Nồng độ ure máu
0 giờ
51
1,8 - 14,9
5,2 (4,4 - 7)
12
5,5 - 12,5
7,3 (6,8 - 9,55)
12 giờ
35
1,4 - 12,7
5,9 (4,3 - 7,1)
28
2 - 15,3
8,05(7 - 10,49)
p0 giờ(1-2)<0,001; p12 giờ(1-2)=0,357
Nồng độ micro albumin niệu
0 giờ
51
0,95 - 152,82
33,26 (15,6 - 54,37)
12
9,91-428,68
35,67 (13,95 - 88,56)
12 giờ
35
1,12 - 183,55
27,07 (2,45 - 49,96)
28
1,88 - 172,5
38,78 (16,07-109,36)
p 0 giờ(1-2)=0,889; p 12 giờ(1-2)=0,232
Nồng độ NGAL niệu
0 giờ
51
0,02 - 39,8
0,68 (0,13 - 1,26)
12
7,16 - 77,68
49,5 (38,9 - 66,07)
12 giờ
35
2,01 - 86,92
7,7 (3,51 - 11,81)
28
3,37 - 86,92
31,9 (21,15 - 70,53)
p 0 giờ(1-2)<0,001; p 12 giờ(1-2)=0,765
Chỉ số KDPI
0 giờ
51
15 - 97
43 (36 - 60)
12
45 - 96
62,5 (50,5 - 83,5)
12 giờ
35
13 - 87
43 (36 - 61)
28
34 - 99
60,5 (45,5 - 72,75)
p 0 giờ(1-2)<0,05; p 12 giờ(1-2)=0,840
Theo nghiên cứu của Federica Civiletti và
cộng sự năm 2019 về mối liên quan giữa nồng
độ NGAL nước tiểu với tổn thương ống thận ở
người cho chết não do chấn thương sọ não. Qua
nghiên cứu các tác giả đã nhận thấy nồng độ
micro albumin nước tiểu trong 48 giờ đầu chết
não trong khoảng 25 đến 76 mg/L, trung bình là
38,4 mg/mL[6].
vietnam medical journal n01 - APRIL - 2020
30
Theo nghiên cứu của Bộ y tế Hoa Kỳ, thời
gian chết não càng cao, nồng độ creatinin càng
lớn càng làm tăng chỉ số KDPI. Mặt khác hầu hết
các bệnh nhân có chỉ số KDPI dưới 50% hầu hết
có khả năng duy trì thận ghép đến 10 năm[4].
V. KẾT LUẬN
+ Kích thước thận và các chỉ số siêu âm
doppler mạch chưa thấy sự biến đổi trong thời
gian chết não.
+ Thời gian chấn thương ở nhóm AKI thấp
hơn ở nhóm không AKI, thời gian chấn thương
càng ngắn, tỷ lệ tổn thương thận cấp càng cao.
+ Thời gian chết não càng dài, creatinin máu,
ure máu, chỉ số KDPI, NGAL niệu, micro albumin
niệu càng tăng, mức lọc cầu thận càng giảm.
+ Qua các thời điểm, ở nhóm AKI, các chỉ số,
creatinin máu, ure máu, chỉ số KDPI, NGAL niệu,
micro albumin niệu cao hơn ở nhóm không AKI
và ngược lại ở mức lọc cầu thận với p < 0,05.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bộ Y tế, (2007) "Tiêu chuẩn lâm sàng, cận lâm
sàng và các trường hợp không áp dụng tiêu chuẩn
lâm sàng để xác định chết não" (Ban hành kèm
theo Quyết định số 32/2007/QĐ-BYT ngày 15
tháng 8 năm 2007 của Bộ trưởng Bộ Y tế.
2. Quốc hội (2006) Luật hiến, lấy, ghép mô, bộ phận
cơ thể người và hiến, lấy xác.
3. Hội ghép tạng Việt Nam (2017), Hiến thận từ người
hiến đã chết. Hướng dẫn ghép thận Việt Nam: 15-23.
4. KDPI Calculator, Organ Procurement and
Transplantation Network (2019). https:// optn.
transplant.hrsa.gov/resources/allocation-
calculators/kdpi-calculator/.
5. E. Kwiatkowska, L. Domanski, J. Bober, et al.
(2017). Clinical and Biochemical Characteristics of
Brain-Dead Donors as Predictors of Early- and
Long-Term Renal Function After Transplant. Exp
Clin Transplant, 15(4): 387-393.
6. Federica Civiletti, Barbara Assenzio, Anna
Teresa Mazzeo, et al. (2019). Acute Tubular
Injury is Associated With Severe Traumatic Brain
Injury: in Vitro Study on Human Tubular Epithelial
Cells. Scientific Reports, 9(1): 6090.
KHẢO SÁT MỐI LIÊN QUAN GIỮA THIẾU CƠ VỚI TÁI NHẬP VIỆN Ở
BỆNH NHÂN CAO TUỔI CÓ BỆNH TIM MẠCH NỘI VIỆN
Nguyễn Văn Tân1,2, Trần Đăng Khương1
TÓM TẮT9
Mục tiêu: khảo sát mối liên quan giữa thiếu cơ với
biến cố tái nhập viện ở bệnh nhân cao tuổi có bệnh lý
tim mạch nội viện. Phương pháp nghiên cứu: cắt
ngang và theo dõi dọc ở khoa Nội tim mạch và khoa
Tim mạch cấp cứu – can thiệp ở bệnh viện Thống
Nhất TP Hồ Chí Minh. Khối lượng cơ được ước lượng
bằng công thức sinh trắc đã được chuẩn hóa. Sức cơ
được đo bằng công cụ handgrip và khả năng hoạt
động của cơ được đánh giá qua bài test tốc độ đi bộ
bình thường trên quãng đường 10m. Thiếu cơ được
định nghĩa theo khuyến cáo của nhóm các chuyên gia
châu Á về thiếu cơ (AWGS). Thông tin tái nhập viện
được thu thập qua điện thoại tại thời điểm 5 tháng
sau xuất viện. Kết quả: 251 bệnh nhân (tuổi trung
bình: 73,6 ± 8,6 tuổi) đã được đưa vào nghiên cứu.
86 bệnh nhân (34,3%) được chẩn đoán thiếu cơ. Tỉ lệ
thiếu cơ ở nam và nữ tương đương nhau lần lượt là
36,2% và 31,3% (P=0,427). Sau 5 tháng theo dõi, 81
bệnh nhân tái nhập viện. Tỉ lệ tái nhập viện ở bệnh
nhân có thiếu cơ cao hơn có ý nghĩa thống kê so với
nhóm không có thiếu cơ với tỉ lệ lần lượt là 50,0% và
27,9% (P<0,01). Sau khi hiệu chỉnh với tuổi, giới, suy
tim và các biến số khác, thiếu cơ là yếu tố dự đoán
1Đại học Y Dược TP.HCM
2Bệnh viện Thống Nhất, TP. HCM
Chịu trách nhiệm chính: Nguyễn Văn Tân
Email: nguyenvtan10@ump.edu.vn
Ngày nhận bài: 9/2/2020
Ngày phản biện khoa học: 6/3/2020
Ngày duyệt bài: 18/3/2020
độc lập biến cố tái nhập viện sau 5 tháng (HR = 2,3;
KTC 95%: 1,1–4,3; P = 0,023). Kết luận: Thiếu cơ,
được chẩn đoán bằng việc kết hợp công thức sinh trắc
ước lượng khối lượng cơ, lực nắm tay và tốc độ đi bộ,
có giá trị trong việc dự đoán biến cố tái nhập viện ở
bệnh nhân cao tuổi có bệnh lý tim mạch tại thời điểm
5 tháng sau xuất viện.
Từ khóa:
Thiếu cơ, cao tuổi, bệnh tim mạch, tái
nhập viện.
SUMMARY
THE ASSOCIATIONS BETWEEN
SARCOPENIA AND READMISSION IN
HOSPITALIZED ELDERLYPATIENTS WITH
CARDIOVASCULAR DISEASE
Objectives: To investigate the associations
between sarcopenia and and readmission in a
population of elderly inpatients with cardiovascular
diseases. Methods:We conducted a prospective
observational study in the cardiology department of
Thong Nhat hospital at Ho Chi Minh city. The muscle
mass was estimated according to a previously
validated anthropometric equation. Handgrip strength
was measured with a handheld dynamometer, and
physical performance was measured via a 10 m
walking test. Sarcopenia was defined according to the
recommended diagnostic algorithm of the Asia
Working Group for Sarcopenia (AWGS). Readmission
information was obtained via telephone interviews at
5 months following the baseline investigation.
Results: Two hundred and fifty-one participants
(mean age: 73.6 ± 8.6 years) were included. Eighty -