Ngộ độc sắt trên heo con
1. Ngộ độc sắt do chất lượng sắt
- Chất lượng sắt kém: một số sản phẩm sắt không đạt yêu cầu kỹ thuật nên các
phân tử sắt không được gắn kết vào cấu trúc của Dextran, phân tử sắt này ở dạng tự
do rất dễ bị oxy hóa trong quá trình bảo quản sẽ gây ra những tác dụng phụ khi sử
dụng: chất sắt tự lắng tụ tại chỗ, gây xót, mô bị hoại tử, viêm sưng tạo abxe tại chỗ,
heo suy yếu và tiêu chảy sau khi tiêm sắt vài ngày,…
- Trường hợp chất lượng sắt tốt: nhưng sau khi tiêm vẫn có thể xảy ra sự sưng đỏ
tại chỗ tiêm là do một lượng lớn canxi từ máu vận chuyển đến để bao vây chỗ
tiêm.
2. Triệu chứng
Đàn heo đẻ non, đàn có trọng lượng sơ sinh thấp dưới 700g, đàn có nái bị kém sữa
ngay sau khi đẻ, các heo đẹt trong đàn và tuổi càng nhỏ càng dễ có nguy cơ bị ngộ
1
độc khi tiêm sắt.
Trong đàn heo mắc bệnh, mức độ ngộ độc thường không hoàn toàn như nhau, có
con nặng, chết ngay sau khi được tiêm sắt.
+ Ngộ độc cấp tính: ngay sau khi tiêm sắt 15-20 phút heo con sẽ tím bầm vòng
mõm, dần dần tím bầm toàn thân, ói mữa, khó thở, đi lảo đảo, có co giật, không
can thiệp kịp thời sẽ chết.
+ Ngộ độc nhẹ: một số heo con sẽ yếu sau khi tiêm sắt, tiêu chảy do ngộ độc
peroxyt,…
3. Cơ chế gây ngộ độc
Khi tiêm cho heo con chất sắt thường ở dạng kết hợp với Dextran (Fer-Dextran).
Khi tiêm:
- Một phần sắt sẽ ngấm trực tiếp vào máu tại chỗ tiêm thông qua mạch máu tổn
thương.
- Phần lớn sắt được chuyển từ từ vào máu nhờ quá trình đại thực bào của cơ thể.
Sau khi vào máu, hỗn hợp Fer-Dextran bị phá vỡ cấu trúc để tách sắt ra ở dạng tự
do. Sắt tự do này sẽ kết hợp với globulin trong máu để tạo nên dạng sắt kết hợp là
Tranferrin. Sau đó một phần chuyển vào gan dự trữ dưới dạng Ferritin, phần còn
lại chuyển trực tiếp đến các cơ quan để thành lập nhóm Heme của Hemolobin.
- Khi cơ thể heo con thiếu vitamin E: sắt tự do trong máu ở dạng hóa trị 2 nhanh
chóng bị oxy hóa chuyển thành dạng sắt tự do có hóa trị 3. Nhưng sắt có hóa trị 3
không thể kết hợp Globulin để tạo thành dạng Tranferrin, sắt có hóa trị 3 sẽ oxy
hóa chất béo của màng tế bào chất để tạo nên các peroxyt, từ đó heo con sẽ bị ngộ
2
độc bởi các peroxyt. Peroxyt là chất rất độc đối với các loại mô tế bào, nhất là tế
bào cơ tim, gan, thận, lá lách.
- Khi cơ thể heo con thiếu Selenium: khả năng phá hủy các peroxyte có trong tế
bào sẽ kém, sẽ làm cho mức độ ngộ độc càng nặng thêm (selenium có tác dụng phá
hủy peroxyte).
Tóm lại: thức ăn của heo nái đầy đủ vitamin E và selenium sẽ phòng ngừa và hạn
chế tác hại của hiện tượng ngộ độc sắt ở heo con vì:
Vitamin E: giúp chống oxy hóa sắt tự do ở dạng hóa trị 2 thành hóa trị 3 sẽ gián
tiếp ngăn chặn quá trình hình thành chất độc peroxyt gây ngộ độc khi tiêm sắt.
Selenium: giúp phá hủy chất độc peroxyt để hạn chế ngộ độc khi tiêm sắt.
4. Biện pháp can thiệp:
Tiêm vitamin C, kết hợp các thuốc trợ sức như Camphona, truyền dung dịch
Serumglucose.
Tăng cường sức đề kháng bằng hỗn hợp vitamin và acid amin, vitamin C,…
Trường hợp biến chứng tiêu chảy: phải sử dụng kháng sinh để tiêu diệt vi sinh vật
có ở đường tiêu hóa như: Colam P.I....
5. Biện pháp phòng ngừa
Nên tiêm Vitamin E, selenium E cho heo nái.
Tiêm Vitamin E cho đàn heo con yếu, đẻ non trước khi tiêm sắt 1-2 ngày.
3
Nên bổ sung các loại Premix có chứa đầy đủ Vitamin E và Selenium trong khẩu
phần nuôi heo nái mang thai và nuôi con.
Trường hợp heo con tiêu chảy, nên chữa trị hợp lý và chỉ tiêm sắt sau khi heo con
hết tiêu chảy.
Hoài Thu (Theo: Sách hỏi đáp về bệnh heo)
