Người cao tuổi ăn uống cần
kiêng gì?
Người cao tuổi các cơ quan chức năng đã bắt đầu bị lão hóa, suy giảm khả
năng miễn dịch, do vậy chế độ ăn uống cần phải hợp lý thì mới đảm bảo sức
khỏe và hạn chế được bệnh tật. Dưới đây là một số kiêng kị mà người cao tuổi
cần phải chú ý!
Cơ thể người cao tuổi (NCT) khác với người trẻ, bộ máy tiêu hóa suy giảm về chức
năng, khả năng tiêu hóa, hấp thu và chuyển hóa thức ăn giảm nhiều, nếu ăn uống
không biết kiêng kỵ sẽ phát sinh nhiều loại bệnh tật.
NCT kiêng ăn phủ tạng của lợn
NCT khi thận đã suy, tỳ vị đã hư, khí huyết sinh hóa không đủ, cần phải có điều
tiết trong ăn uống. Các nhà y học thời xưa cho rằng NCT ăn uống ngọt và nhạt là
gốc của 5 vị, tự tác để dưỡng tạng, chủ trương cấm thịt, họ cho rằng: “Khi thịt
thắng thì làm trệ khí của ngũ cốc, khí của ngũ cốc thắng thì làm trệ nguyên khí.
Nguyên khí lưu thông thì thọ, nguyên khí trệ thì chết non”. Nội tạng của lợn tuy
giá trị dinh dưỡng tương đối cao, chứa nhiều năng lượng, nhưng hàm lượng
cholesterol cũng cao. Nếu ăn nội tạng lợn thường xuyên thì hàm lượng cholesterol
trong máu quá cao, chúng sẽ lắng đọng trên thành động mạch, gây ra xơ cứng động
mạch, tăng huyết áp và các bệnh về động mạch vành tim. Hai loại bệnh này thường
là nguyên nhân quan trọng gây tử vong cho NCT, nên điều hết sức quan trọng là
khống chế lượng mỡ động vật và các thức ăn có lượng cholesterol cao đưa vào cơ
thể.
NCT kiêng ăn các thức béo
Thức ăn béo nói chung rất nhiều mỡ. Loại thức ăn này tuy giá trị dinh dưỡng tương
đối cao, nhưng vì hàm lượng mỡ rất cao, dễ làm NCT béo ra, mỡ trong máu cao,
gây ảnh hưởng chức năng tim mạch. Nếu thường xuyên ăn quá nhiều các thức dầu
mỡ ngậy béo và uống rượu mạnh, thì dễ trợ thấp, sinh đờm và có thể gây ra dương
của gan lên cao, phong của gan làm động bên trong sinh ra chứng như đái tháo
đường. Đồng thời ăn uống quá nhiều thức dầu mỡ, đối với NCT tỳ vị đã hư suy,
năng lực tiêu hóa hấp thu yếu, còn có thể tăng thêm gánh nặng cho tỳ vị, gây ra
tình trạng công năng tỳ vị mất điều hòa, dẫn tới tiêu hóa không tốt, làm ảnh hưởng
đến sự hấp thu bình thường các thành phần dinh dưỡng trong ăn uống của NCT,
bất lợi cho sức khỏe, vì vậy NCT cần kiêng ăn quá nhiều chất béo.
NCT kiêng ăn quá cay
Các thức ăn cay như: hành, gừng, tỏi, ớt, hạt tiêu, phần nhiều tính ôn nhiệt, có tác
dụng phát tán và hành khí, ăn ít thì có thể thông dương hỏa dạ dày, thích hợp với
NCT bị tháo tỏng, đau dạ dày mà tỳ vị hư hàn. Nhưng vì chúng có tính cay, tán, ôn
nhiệt, không thể ăn nhiều, ăn nhiều dễ sinh đờm động hỏa, sinh phong, hại mắt. Mà
NCT phần nhiều có biểu hiện công năng tạng phủ suy thoái, âm dương không cân
bằng, trong đó số đông là âm hư, huyết hư, khi ăn các thức ăn cay rất dễ làm tổn
thương âm và động huyết. Nhất là đối với người âm hư, dương cao, đầu váng, mắt
hoa, trong lòng phiền nhiệt, họng khô lưỡi táo, ra mồ hôi trộm về ban đêm cần phải
kiêng dùng. Ăn quá nhiều thức cay còn có thể làm tinh thần không phấn chấn,
đúng như sách Nội kinh đã nói: “Vị mà quá cay thì gân mạch bì chùn, tinh thần tàn
lụi”, “ăn quá nhiều chất cay thì gân rút mà móng khô”. Điều đó nói rõ, ăn quá
nhiều vị cay có thể làm cho âm của gan và thận hư, dương của gan lên cao, nghiêm
trọng thì có thể xuất hiện các biến chứng của bệnh phong của gan làm động bên
trong, gân mạch bị thương tổn.
NCT kiêng ăn quá mặn
Nghiên cứu của các nhà y học cho rằng ăn muối có tác dụng như một chất xúc tác
làm tăng huyết áp, nếu ăn mặn quá nhiều sẽ làm tích tụ muối trong tế bào, phá hoại
bộ máy thăng bằng trong tế bào thần kinh và mạch máu, làm cho mạch máu hẹp
lại, huyết áp tăng cao. Có thống kê cho biết, những người thích ăn mặn nguy cơ
mắc bệnh ung thư đường ăn uống cao hơn người bình thường 12 lần.
NCT kiêng ăn quá nhiều chất ngọt
Các thức ngọt có tác dụng bồi bổ cơ thể, điều hòa tỳ vị, làm hòa hoãn các chứng
cấp tính và làm khỏi đau, nếu ăn uống thích hợp sẽ giúp cho sự tiêu hóa của tỳ vị,
bảo vệ tạng gan, nới lỏng can khí; nhưng vì các thức này thành phần của nó chứa
rất nhiều đường, sinh ra nhiệt lượng cũng rất cao, ăn nhiều có hại cho sức khỏe,
đặc biệt là NCT càng cần kiêng ăn uống các thức quá ngọt. Ăn quá nhiều đồ ngọt
làm cho nhiệt lượng của cơ thể tăng, nếu thường xuyên ăn uống như vậy thì sẽ hóa
nhiệt sinh hỏa, hỏa và nhiệt lại dễ tàn dịch, dẫn tới dịch hao, nhiệt thịnh, sẽ gây ra
các biến chứng như ung nhọt lở độc. Sách Nội kinh đã nói: “Biến của cao lương,
đủ sinh đinh nhọt lớn”. Ý nói: Ăn nhiều các thức vị ngọt dễ sinh các bệnh ngoại
khoa như đinh nhọt lớn, ung nhọt, ghẻ lở, nhất là công năng tuyến tụy của NCT có
xu hướng giảm sút, ăn nhiều các thức ăn ngọt dễ gây ra bệnh đái tháo đường. Nếu
NCT đã bị bệnh đái tháo đường càng phải kiêng ăn, nếu không thì các chứng ung
nhọt ghẻ lở dễ sinh ra mà khó lành.
NCT kiêng ăn quá no
Các nhà y học cho rằng tỳ vị là cơ quan “coi kho”, là “bể chứa” đồ ăn thức uống, là
gốc của hậu thiên, là nguồn sinh hóa ra khí huyết. Tất cả mọi vật chất làm cho cơ
thể sinh trưởng phát triển đều nhờ sự cung cấp của tỳ vị. Trong quá trình tiêu hóa
thì dạ dày có tác dụng dung nạp và nhào trộn thức ăn, còn tỳ có tác dụng tiêu hóa,
hấp thu và chuyên chở các vật chất dinh dưỡng tới toàn thân. Vì tỳ vị của NCT bắt
đầu bị suy nhược, công năng giảm sút, nếu ăn quá no thì tỳ vị không đủ sức tiêu
hóa, hấp thu quá nhiều thức ăn, những thức ăn dư thừa sẽ làm ảnh hưởng và nặng
thêm sự gánh vác của tỳ vị, làm ảnh hưởng đến công năng vốn đã suy nhược của tỳ
vị và làm cho sự hoạt động của bản thân NCT bị ảnh hưởng. Cho nên những nhà
dinh dưỡng học thời xưa chủ trương ăn ít một chút, đừng ăn no, họ cho rằng “thà
ít, đừng nhiều thì cơ thể trừ khử được bệnh tật”. Nếu NCT ăn quá no, năng lượng
đưa vào quá nhiều, làm tăng nhanh sự lão hóa thì dễ dẫn đến nguy cơ đường và mỡ
trong máu tăng cao. Thêm nữa, mỗi bữa ăn đều quá no, làm cho huyết dịch phải
tập trung vào ruột và dạ dày, còn những cơ quan quan trọng như tim và não thì
thiếu máu lâu dài, dẫn đến tinh thần mệt mỏi, tư tưởng không thể tập trung cao độ
làm giảm năng suất làm việc. Những NCT có bệnh về động mạch vành dễ sinh ra
cơn đau thắt ngực. Vì vậy, ăn ít, ăn nhiều bữa chẳng những không gây ra béo phì
mà còn có ích cho tim. Ngược lại ăn no thường xuyên sẽ làm cho con người chưa
già đã suy, làm giảm tuổi thọ.
