Nguồn gốc của Bò sát
(Reptilia)
Điều kiện hình thành bò sát đâu
tiên
Vào cuối kỷ Thạch thán, khí hậu ấm
và ẩm trên quả đất do những quá trình
tạo sơn lớn trở nên khô ráo và nhiều
vùng lớn trên quả đất trở thành sa
mạc. Giới thực vật đầm lầy phong phú
trước đó nay bị tiêu diệt gần hết chỉ để
lại những cây mộc tặc khổng lồ và vài
loại dương xĩ dạng cây.
Những điều kiện sống như trên không
phù hợp với lưỡng cư giáp đầu do đó
đa số luỡng cư cổ bị tiêu diệt vào đầu
kỷ Permi. Tuy nhiên một số lưỡng cư
cổ đã phát sinh vài đặc điểm thích
nghi với điều kiện sống mới sống ở
cạn (da có lớp ngoài hóa sừng tránh
được sự thoát hơi nước, khả năng sinh
sản ở cạn (đặc biệt là cấu tạo trứng),
não bộ phát triển tương đối cao) để
trở thành các bò sát cổ. Sau khi hình
thành, bò sát đã chiếm ưu thế ở ngay
đầu đại trung sinh và tiến hóa theo
nhiều hướng khác nhau: một số trở lại
sống môi trường nước, một số có đời
sống trên không trung. Vì vậy đại
trung sinh được gọi là niên đại bò sát.
Trứng không thấm nước của bò sát
(Trứng có màng ối là sự kiện quan
trọng nhất để bò sát thích nghi với
điều kiện trên cạn): 1. Phôi; 2. Vỏ da;
3. Vỏ trong; 4. Túi niệu; 5. Túi nõan
hoàng; 6. Màng ối
Bò sát cổ xưa nhất
Các loài bò sát cổ thuộc bộ thằn
lằn Sọ đủ (Cotylosauria), từ cuối
kỷ Thạch thán. Thằn lằn Sọ đủ có
thân nặng nề dài từ vài centimet đến
vài mét và mang nhiều đặc điểm
nguyên thủy giống với lớp lưỡng cư
như sọ phủ kín bởi những xương bì,
để hở lổ mũi, mắt và lổ đỉnh (do đó có
tên là sọ đủ). Di tích hóa thạch của
thằn lằn sọ đủ cổ nhất là giống
Seymouria ở kỷ Permi. Cơ thể dài
khoảng 0,5 mét, ngoài những đặc
điểm của bò sát (cột sống, đai chi, đặc
điểm của sọ ...) nó còn giữ nhiều đặc
điểm của lưỡng cư như: cổ không rõ
ràng, răng nhọn dài, sọ giống lưỡng
cư giáp đầu. Vì lẽ đó người ta xếp nó
vào lớp lưỡng cư. Thằn lằn sọ đủ gồm
nhiều loài, ăn thực vật và đa dạng. Có
thể kể Pareiasaurus dài 2 - 3 mét, ăn
thực vật. Ða số thằn lằn sọ đủ bị tiêu
diệt vào cuối kỷ Permi.
Quỳnh Hoa