NGUYÊN LI U S N XU T XÀ PNG
C NGUYÊN LI U H U C Ơ
1.D u m đ ng v t:
D u m đ ng v t ph bi n nh t là m bò, m c u, m l n, dâu cá… ế
M m c u th ng g m các tristearin, tripalmitin 40-60% triolein. ươ
Nhi t đ nóng ch y kho ng 45-50 0C (m bò) và 45-550C (m c u), ch s iot
t 35 đ n 46, ch s phòng t 193 đ n 198, t tr ng 0,86 100 ế ế 0C,
đ ng l ng phòng hóa 285-287.ươ ượ
D u th ng ch a các triglixerit c a axit oleic, stearic, physotolic ườ
i tanh c a trimetilamin. Ch s iot 100-110, ch s phòng 200, đ ng ươ
l ng phòng hóa 280-330.ượ
Ngoài ra đ n u phòng ng i ta còn th ng b t c m t lo i m ườ
đ ng v t nào khác nh m ng a, m trâu, các lo i m u ph th i c a công ư ế
nghi p th c ph m (c a các súc v t ch t do d ch b nh, vì quá trình x lý nhi t ế
s làm ch t m i vi trùng gây b nh) ế
M đ ng v t là nguyên li u r t t t trong công nghi p xà phòng, nh m t o
cho s n ph m m t đ c ng mong mu n; xà phòng t t th ng dùng ph i h p ườ
c d u m đ ng v t và th c v t.
2. D u th c v t:
B t c d u th c nào cũng th ng đ n u phòng, t c lo i d u
không knh d u d a, d u s , d u ve, d u d c, d u h t bông, d u h ngư ướ
d ng, d u l c, d u v ng, d u cám đ n các lo i d u n a khô nh d u h tươ ế ư
cao su, d u khô nh d u lanh, d u tr u, d u lai…Tuy nhiên, trong th c t , ít ư ế
khi ng i ta dùng các lo i d u khô đ n u phòng 2 do: d u khô ườ
nguyên li u quý và hi m dùng trong ngành s n xu t s n, m c in và trong d u ế ơ
khô, m l ng c axit béo không no cao (linoleic và linolenic) d b oxy aượ
trong quá trình ch bi n b o qu n khi n s n ph m mùi hôi, khét nhế ế ế
h ng đ n ch t l ngphòng.ưở ế ượ
c lo i d u th ng dùng trong công nghi p xà phòng nh t là: ườ
D u d a ép t cùi d a (coco nucifera),d u d a t tr ng 0,86-0,90
150C, nhi t đ nong ch y 23-26 0C, ch s xà phòng 250-260, đ ng l ng xà ươ ượ
phòng a 216-225, ch s iot 8-9, ch t không phòng hóa 0,1-0,3%, g m
sterol, tokopherol và squalen. Thành ph n các axit béo trong d u d a nh sau: ư
Caproic 0,5% Palmitoleic 0,2%
Caprilic 8,0% Oleic 6,0%
Capric 7,0% Linoleic 2,3%
Lauric 18,0% Palmitic 9,0%
Miristic 17,0% Stearic 2,0%
Cùi d a ph i khô ch a t i 65% d u. Xà phòng n u b ng d u d a có s c ơ
t y gi t lên b t t t nh t m l ng lauric, mirictic cao (nh ng ch t ượ
t o b tg c ankil g m 11-13 nguyên t C có kh năng t y gi tt o b t
cao nh t).
D u c l y t y c (Flaesis guineenis), tr ng nhi u châu Á, châu Phi
M La Tinh, trong đó riêng Malayxia chi m 40% t ng s n l ng th gi i. ế ượ ế
D u c ép t cùi và nn c a qu c .
Thành ph n các axit béotrong d u c nh sau: ư
D u nhân c D u cùi c
Caprilic 3% -
Capric 4% -
Lauric 52% -
Miristic 17% 1%
Palmitic 8% 48%
Stearic 2% 4%
Oleic 13% 38%
Lionleic 1% 9%
Ch s iot 16-23% 44-58%
Ch s xà png 241-255% 196-205%
Ch t không
phònga
0,1% 0,8%
T tr ng 15 0C 0,02 0,87
D u nhân c th ng dùng đ ăn ho c là b nhân t o, còn dàu cùi c dùng ườ ơ
đ n u xà phòng vì hàm l ng axits t do khá l n (15-25%) ượ
D u d c l y t qu c a cây d c (Garcia tonkinensis) m c c t nh mi n
b c n c ta nh Hoàng Liên S n, Vĩnh phú,S n Bình. Qu d c ng đ ướ ư ơ ơ
n u canh, h t ép l y d u n u phòng, khô d u đ bón ru ng. Thành ph n
ch y u c a d u d c là triglixeric c a axit oleic. ế
D u l c l y t nhân l c (Arachis hypogaea), t tr ng 15 0C 0,92, ch
s phòng 185-193, ch s iot 83-95. Thành ph n các axit béo trong d u l c
là:
Palmitic 6,3% Stearic 4,9%
Oleic 60,6% Linoleic 21,6%
Gadoelic 3,3% Lignoseric 2,6%
Ch t không phònga 0,1-1,0%
D u l c th ng dùng đ ăn. Ng i ta ch t n d ng lo i kém ph m ch t, ườ ườ
d u c n thu h i đ n u xà phòng.
D u v ng ép t h t v ng (sesamum indicum), có t tr ng 15 0C là 0,92,
ch s xà phòng 188-193, ch s iot 103-115. Tnh ph n các axit béo trong
d u v ng là:
Palmitic 8,0% Stearic 18,0%
Oleic 49,4% Gadoleic 2,0%
LInoleic 3,7%
D u cám ép t cám g o (Oryza sativa). Lo i t t dùng đ ăn, lo i d u c n
ho c kém ph m ch t dùng đ n u xà phòng. Tnh ph n axit béo c a d u ư
cám nh sau:ư
Miristic 0,4-1,0% Palmitic 12-18%
Stearic 1-3% Oleic 48,2%
Linoleic 29,4%
Ch s xà png 180-195; ch s iot 91-110.
D u s l y t h t y s (Camelia sasanqua Thunb, Thea sasanqua) m c
nhi u Trung Qu c, n Đ , Vi t Nam (Vĩnh Phúc, nh Tr Thiên, S n ơ
nh, Thanh Hóa). D u ch y u là triglixerit c a axit oleic (75-87%), ch s ế
phòng 190-195, ch s iot 85-90, lo i ch t l ng x u dùng đ n u xà png. ượ
D u h t cao su ép t h t y cao su (Hevea brasilliensia). Nhân h t ch a
40-45% d u. Thành ph n các axit béo trong d u g m:
Palmitic 9-12% Stearic 5-12%
Oleic 11,5-29,0% Linolenic 20-26%
Ch t không phònga 183-190; ch s iot 136-145
D u h t cao su thu c lo i d u n a khô, hi n đang đ c s d ng ch y u ượ ế
làm s n d u s n alkit. Tuy nhiên do ta di n tích r ng cao su l n, nênơ ơ
n u khai thác tri t đ th dành m t l ng d u h t cao su đ s n xu t ế ượ
phòng.
D u ve còn g i d u th u d u, d u đu đ tía, l y t h t cây th u d u
(Ricinus communis). T tr ng c a d u 15 0C là 0,96, ch s phòng hóa 177-
187, ch s iot 83-86. Thành ph n các axit béo c a d u là:
Stearic 2% Oleic 7%
Linoleic 4% Rixinoleic 87%
D u ve có nhi u công d ng. D u ve dehidrat hóa là lo i d u n a khô dùng
đ s n xu t s n, d u ve sunfon hóa làm ch t th m t cho công nghi p ơ ướ
nhu m in hoa. Nhi t phân d u ve s thu đ c c s n ph m làm nghuyên ượ
li u s n xu t ch t d o và s i poliamit. Nó còn đ c pha ch thành d u phanh ượ ế
cho ô tô, máy o. Xà phòng t d u ve có tác d ng gi t r a t t.
D u đen ép t qu đen (thuocj chi Cleydiocarpenary Shaw, h Euphoribia-
ceace), m c t p trung Hoàng Liên S n, S n La,Lai Châu, L ng S n. T ơ ơ ơ