NH P MÔN BÁO TR C TUY NẬ Ự Ế
Trình bày: ThS. PHAN VĂN TÚ
BÀI 1: T NG QUAN BÁO TR C TUY NỔ Ự Ế
I. M t s v n đ lý lu nộ ố ấ ề ậ
1. Khái lý c v internet và truy n thông tr c tuy n:ợ ề ề ự ế
1.1. Internet
S ra đ i c a m t lo i hình báo chí g n li n v i nh ng phát minh công nghự ờ ủ ộ ạ ắ ề ớ ữ ệ
- Phát minh ra máy in c a Gutenberg vào th k XV đánh d u s phát tri n c a báo in; ủ ế ỷ ấ ự ể ủ
- Phát minh ra máy đi n báo và d ch v tin t c qua đý ng dây thép; ệ ị ụ ứ ờ
- Nhi p nh ra đ i cu i th k 19;ế ả ờ ố ế ỷ
- Radio ra đ i đ u th k 20; ờ ầ ế ỷ
- Truy n hình ra đ i vào nh ng năm 1930; phát tri n m nh t nh ng năm 1970;ề ờ ữ ể ạ ừ ữ
- Internet ra đ i vào cu i th k 20 tr thành n n t ng cho m t hình th c truy n thôngờ ố ế ỷ ở ề ả ộ ứ ề
m i: báo tr c tuy n;ớ ự ế
M t s đi m m c trong quá trình ra đ i c a internetộ ố ể ố ờ ủ
- Năm 1957, t ng th ng Eisenhower (M ) thành l p C quan các d án nghiên c u caoổ ố ỹ ậ ơ ự ứ
c p (Advanced Research Projects Agency/ARPA); ấ
- Năm 1969, ARPANET ra đ i ;ờ
- Năm 1972, APRANET l n đ u tiên ra m t công chúng và đ i tên thành DARPA -ầ ầ ắ ổ
Cu i năm 1980, Internet ra đ i t s t ng h p t các m ng ARPANET, NSFNET,ố ờ ừ ự ổ ợ ừ ạ
USENET, BITNET, Compuserve , American Online
Internet là gì?
Internet là m ng thông tin di n r ng bao trùm toàn c u, hình thành trên c s k t n iạ ệ ộ ầ ơ ở ế ố
các máy tính đi n t , cho phép liên k t con ng i l i b ng thông tin và k t n i ngu nệ ử ế ườ ạ ằ ế ố ồ
tri th c đã tích lu đ c c a toàn nhân lo i trong m t m ng l u thông th ng nh t. Quyứ ỹ ượ ủ ạ ộ ạ ư ố ấ
mô, ph m vi nh h ng c a thông tin trên m ng Internet r ng l n h n nhi u so v iạ ả ưở ủ ạ ộ ớ ơ ề ớ
các ph ng ti n thông tin thông th ng khác. V i Internet, m i ng i có kh năng vàươ ệ ườ ớ ọ ườ ả
đi u ki n r t thu n l i trong vi c ti p c n tr c ti p v i các ngu n thông tin trên thề ệ ấ ậ ợ ệ ế ậ ự ế ớ ồ ế
gi i ớ
1.2. Internet m t th c th truy n thông m i:ộ ự ể ề ớ
- Truy n thông và truy n thông đ i chúngề ề ạ
- Mô th c truy n thông internetứ ề
- Truy n thông liên cá nhânề
- Truy n thông t p thề ậ ể
- Truy n thông đ i chúngề ạ
2. Khái ni m báo tr c tuy nệ ự ế
Hi u m t cách chung nh t, báo tr c tuy n là lo i hình báo chí phát hành trên m ngể ộ ấ ự ế ạ ạ
Internet, s d ng công ngh world wide web, v i ngôn ng HTML, dành cho côngử ụ ệ ớ ữ
chúng s d ng Internet.ử ụ
3. V tên g i lo i hình báo chí phát hành trên m ng Internet Vi t Nam:ề ọ ạ ạ ở ệ
- Báo đi n tệ ử
1
- Báo online
- Báo m ngạ
- Báo m ng đi n tạ ệ ử
- Báo tr c tuy nự ế
Xác đ nh m t s tiêu chí nh n di n báo tr c tuy n: ị ộ ố ậ ệ ự ế
- Ch th c a n i dung thông tin ph i là các t ch c đ c phép ho t đ ng nh m t củ ể ủ ộ ả ổ ứ ượ ạ ộ ư ộ ơ
quan báo chí theo Lu t báo chí hi n hành.ậ ệ
- Báo tr c tuy n ph i có s đ c l p t ng đ i trên m ng Internet so v i b n báo in,ự ế ả ự ộ ậ ươ ố ạ ớ ả
ho c ch ng trình phát thanh – truy n hình c a cùng c quan ch qu n, ho c ph i cóặ ươ ề ủ ơ ủ ả ặ ả
ranh gi i gi a thông tin c a báo tr c tuy n v i thông tin c a trang web mà nó cùngớ ữ ủ ự ế ớ ủ
chung tên mi n. ề
- N i dung thông tin ph i đ c truy n bá t i đông đ o công chúng s d ng Internet,ộ ả ượ ề ớ ả ử ụ
nghĩa là b t kỳ ai s d ng m ng Internet đ u có th truy c p.ấ ử ụ ạ ề ể ậ
- N i dung thông tin ph i đ c c p nh t liên t cộ ả ượ ậ ậ ụ
II. Đ c tr ng lo i hìnhặ ư ạ
1. C p nh t phi đ nh kỳ:ậ ậ ị
2. Đ c tr ng trình bày:ặ ư
+ Đ c thù màn hình và liên k tặ ế
+ Ph n m m xu t b n và k t c u nhi u l pầ ề ấ ả ế ấ ề ớ
+ Tính ch t ấphi tuy n tính ếvà liên văn b nả
+ Bài báo mở
+ Không b gi i h n v s l ng ch vi t, hình nh và s l ng “trang” báo ị ớ ạ ề ố ượ ữ ế ả ố ượ
+ V n đ “bài toán trang nh t”ấ ề ấ
3. Tích h p multi mediaợ
4. L u tr và tìm ki m thông tinư ữ ế
5. Phát hành đ n gi n và r ng kh pơ ả ộ ắ
6. Tính t ng tácươ
Tính t ng tác là kh năng cho phép công chúng truy n thông cùng tham d vào n iươ ả ề ự ộ
dung thông tin c a báo nh ph n h i tin t c, liên h v i chuyên gia, v i nh ng đ c giủ ư ả ồ ứ ệ ớ ớ ữ ộ ả
khác hay v i chính nh ng ng i làm báoớ ữ ườ
Phân lo i:ạ
- T ng tác gi a công chúng v i tòa so n; ươ ữ ớ ạ
T ng tác gi a công chúng v i ngu n t li u c a t báo;ươ ữ ớ ồ ư ệ ủ ờ
T ng tác gi a công chúng v i nhà báo; ươ ữ ớ
T ng tác gi a công chúng v i nhân v t c a bài báo; ươ ữ ớ ậ ủ
T ng tác gi a nh ng công chúng v i nhau;ươ ữ ữ ớ
7. Chi phí s n xu t th pả ấ ấ
8. Cá nhân hóa thông tin
Đ c tr ng cá nhân hóa thông tin c a báo tr c tuy n có th hi u là nhóm kh năng đ cặ ư ủ ự ế ể ể ả ặ
bi t c a lo i hình báo chí này trong vi c cho phép ng i s d ng có th t do l aệ ủ ạ ệ ườ ử ụ ể ự ự
ch n thông tin mình c n, vào đúng lúc mình c n (ti p nh n thông tin không đ ng b ),ọ ầ ầ ế ậ ồ ộ
theo cách th c mình mong mu n (kh năng t trình bày)…ứ ố ả ự
9. H n ch :ạ ế
- Đ tin c y c a thông tin; ộ ậ ủ
- Nh ng h n ch v m t k thu t (máy móc, c s h t ng Internet, đi n…);ữ ạ ế ề ặ ỹ ậ ơ ở ạ ầ ệ
- Nh ng h n ch do trình đ , thói quen, tâm lý c a b n đ c;ữ ạ ế ộ ủ ạ ọ
2
- V n đ qu n lý/s p x p trang, m c;ấ ề ả ắ ế ụ
- Ngu n thu;ồ
III. Báo tr c tuy n trên th gi iự ế ế ớ
1. Quá trình hình thành và phát tri nể
+ Đ n nay các nhà nghiên c u v n ch a th ng nh t nhau v m c xác đ nh báo tr cế ứ ẫ ư ố ấ ề ố ị ự
tuy n trên th gi i ra đ i đâu, ngày nàoế ế ớ ờ ở
+ Nhà nghiên c u Lancester cho r ng mô hình m t t báo tr c tuy n đã đ c nghĩ đ nứ ằ ộ ờ ự ế ượ ế
t năm 1973. Nh ng khi t báo kh o c u v lĩnh v c tinh th n xu t b n trên m ngừ ư ờ ả ứ ề ự ầ ấ ả ạ
năm 1979 ra đ i thì đó là t báo tr c tuy n đ u tiên.ờ ờ ự ế ầ
+ Nh ng “t ” ữ ờ báo tr c tuy n trên th gi i đ u tiên đ c bi t đ n trong giai đo n 1990ự ế ế ớ ầ ượ ế ế ạ
– 1995 nh ưPost modern Culture; Electronic journal of Communication; Journal of the
International Academy of hospitality Research; LIBRES: Library and Information
Science Research Electric Journal;…
+ Năm 1995, m t lo t các t báo l n c a M đã xây d ng website c a mình trên m ngộ ạ ờ ớ ủ ỹ ự ủ ạ
nh : Los Angeles Times, USA Today, New York Times… Cũng năm này, nhi u t báoư ề ờ
khác Châu Á cũng xu t hi n trên m ng internet nh China Daily, Utusan (Malaysia),ở ấ ệ ạ ư
Kompas (Indonesia)
Asahi Simbun (Nh t B n)…ậ ả
+ M t s m c trong ti n trình phát tri n: ộ ố ố ế ể Năm 1992, báo tr c tuy n ti n thêm m tự ế ế ộ
b c m i v hình th c (tích h p multi media); Năm 1994, web phát tri n r ng kh p,ướ ớ ề ứ ợ ể ộ ắ
báo tr c tuy n n r , nh ng nghiên c u v báo tr c tuy n b t đ u; Năm 1997, đã cóự ế ở ộ ữ ứ ề ự ế ắ ầ
giáo trình gi ng d y v báo tr c tuy n t i các tr ng báo chí M …ả ạ ề ự ế ạ ườ ở ỹ
2. Báo tr c tuy n trên th gi i hi n nay:ự ế ế ớ ệ
+ Các c quan báo chí trên th gi i hi n nay đ u có báo tr c tuy n v i nhi u hình th cơ ế ớ ệ ề ự ế ớ ề ứ
thông tin tr c tuy n phong phúự ế
+ Đ i ngũ nhà báo trên th gi i hi n nay đ u có t duy làm báo tr c tuy n, t duy đaộ ế ớ ệ ầ ư ự ế ư
ph ng ti nươ ệ
+ Mô hình tòa so n các c quan báo chí hi n nay mang tính tích h p caoạ ơ ệ ợ
+ H ng đ n vi c đ a thông tin tr c tuy n qua các thi t b di đ ngướ ế ệ ư ự ế ế ị ộ
+ Qu ng cáo online đang d n chi m u th , các d ch v giá tr gia tăng cũng phát tri nả ầ ế ư ế ị ụ ị ể
IV. Báo tr c tuy n Vi t Namự ế ở ệ
1. Quá trình hình thành và phát tri n Internet Vi t Namể ở ệ
+ Ngày 5/3/1997, Vi t Nam thành l p Ban đi u ph i qu c gia m ng internet. Nệ ậ ề ố ố ạ gày
19/11/1997, Vi t Nam chính th c hòa m ng Internet qu c tệ ứ ạ ố ế.
+ Internet đã và đang làm nên nhi u thay trong các m t đ i s ng Vi t Nam. Và ti nề ặ ờ ố ở ệ ế
trình phát tri n Internet Vi t Nam đã kéo theo s ra đ i c a m t th c th truy n thôngể ệ ự ờ ủ ộ ự ể ề
m i v i s phát tri n nhanh ch a t ng th y: báo tr c tuy n.ớ ớ ự ể ư ừ ấ ự ế
3
+ Các ch s th ng kê h n 10 năm qua cho th y s phát tri n c c nhanh c a h t ngỉ ố ố ơ ấ ự ể ự ủ ạ ầ
k thu t internet và s l ng ng i s d ng internet Vi t Nam cũng nh vi c ngỹ ậ ố ượ ườ ử ụ ở ệ ư ệ ứ
d ng internet trong các lĩnh v c đ i s ng.ụ ự ờ ố
2. S ra đ i báo tr c tuy n, b c phát tri n c a h th ng báo chí Vi t Namự ờ ự ế ướ ể ủ ệ ố ệ
đ ng đ i:ươ ạ
+ m t tháng sau th i đi m Vi t Nam k t n i Internet qu c t , t báo đ u tiên c a Vi tộ ờ ể ệ ế ố ố ế ờ ầ ủ ệ
Nam đã xu t hi n trên m ng thông tin toàn c u: t p chí Quê h ng, t p chí c a Uấ ệ ạ ầ ạ ươ ạ ủ ỷ
ban v ng i Vi t Nam n c ngoài.ề ườ ệ ở ướ
+ Giai đo n 1997 – 2002 đ c xem là th i kỳ “t p d t” c a làng báo tr c tuy n Vi tạ ượ ờ ậ ượ ủ ự ế ệ
Nam
+ T 2002 đ n nay đ c xem là giai đo n phát tri n c c th nh c a báo tr c tuy n Vi từ ế ượ ạ ể ự ị ủ ự ế ệ
Nam;
3. M t s báo tiêu bi u:ộ ố ể
4. M t s đ c đi m trong ti n trình phát tri n:ộ ố ặ ể ế ể
4.1. Phát tri n g n li n v i thành t u khoa h c - công ngh :ể ắ ề ớ ự ọ ệ
- Công ngh đã góp ph n thay đ i ph ng th c làm báo ệ ầ ổ ươ ứ
- H t ng vi n thông tác đ ng t i vi c phát tri nạ ầ ễ ộ ớ ệ ể
- Các thi t b công ngh phát tri n cũng góp ph n tác đ ng t i vi c phát tri n báo tr cế ị ệ ể ầ ộ ớ ệ ể ự
tuy nế
- Đây là đ c đi m có tính quy lu t trong ti n trình phát tri n c a báo chí tr c tuy nặ ể ậ ế ể ủ ự ế
trên toàn th gi iế ớ
4.2. Phát tri n t nh ng c quan báo chí truy n th ng ể ừ ữ ơ ề ố
- T n d ng ngu n các ngu n l cậ ụ ồ ồ ự
- H n ch : thói quen, t duy làm báoạ ế ư
4.3. Phát tri n song hành cùng v i s thu hút ngày càng nhi u công chúng tr vàể ớ ự ề ẻ
ng i Vi t Nam n c ngoàiườ ệ ở ướ
- Công chúng báo tr c tuy n là công chúng trự ế ẻ
- Th m nh báo tr c tuy n trong tuyên truy n đ ng l i chính sách đ i ngo i, trongế ạ ự ế ề ườ ố ố ạ
thông tin đ i ngo i ố ạ
4.4. Phát tri n song hành v i trình đ c a báo chí tr c tuy n th gi i ể ớ ộ ủ ự ế ế ớ
- Công chúng Báo tr c tuy n Vi t Nam có kh năng sánh vai v i làng báo chí tr cự ế ệ ả ớ ự
tuy n toàn c u ế ầ
- Báo tr c tuy n Vi t Nam là b c phát tri n l n c a báo chí Vi t Nam đ ng đ i ự ế ệ ướ ể ớ ủ ệ ươ ạ
BÀI 2: T CH C TÒA SO N VÀ QUY TRÌNH S N XU TỔ Ứ Ạ Ả Ấ
I. Mô hình tòa so nạ
+ Không có mô hình chung cho t t c các toà so n báo tr c tuy nấ ả ạ ự ế
+ Đa ph n các toà so n báo tr c tuy n có biên ch g n nh , chuyên môn hoá caoầ ạ ự ế ế ọ ẹ
+ Xu th trên th gi i hi n nay: tòa so n tích h pế ế ớ ệ ạ ợ
4
+ B máy n i dung c a tòa so n báo tr c tuy n th ng g m (1) B ph n n i dung v iộ ộ ủ ạ ự ế ườ ồ ộ ậ ộ ớ
h th ng các ban chuyên m c (chuy n đ ) - đ i ngũ s n xu t (g m các biên t p viên,ệ ố ụ ề ề ộ ả ấ ồ ậ
th ký tòa so n); (2) b ph n k thu t và (3) đ i ngũ qu n lý bao g m T ng TKTS,ư ạ ộ ậ ỹ ậ ộ ả ồ ổ
T ng Biên t pổ ậ
T NG/PHÓ T NG BIÊN T PỔ Ổ Ậ
T NG/PHÓ T NG BIÊN T PỔ Ổ Ậ
T NG/PHÓ T NG THÝ KÝ TÒA SO NỔ Ổ Ạ
T NG/PHÓ T NG THÝ KÝ TÒA SO NỔ Ổ Ạ
CÁC THÝ KÝ TÒA SO NẠ
CÁC THÝ KÝ TÒA SO NẠ
CÁC TRÝ NG BAN/TRANGỞ
CÁC TRÝ NG BAN/TRANGỞ
Đ I NGŨ PHÓNG VIÊNỘ
Đ I NGŨ PHÓNG VIÊNỘ
5
Phó T ng th ký tòa ổ ư
so nạ
Phòng Nội dung
Biên tập viên
phụ trách chuyên mục
Phòng Ch ngươ trình Phòng Kỹ thuật
Cộng tác viên
Phóng viên
Biên t p viên ch ng ậ ươ
trình (nghiên c u, phát ứ
tri n các ch ng trình ể ươ
cho báo tr c tuy n)ự ế
Kỹ thuật
viên công
nghệ thông
tin
Họa sĩ
thiết kế,
trình bày