Nước súc miệng: tiện nhưng chưa lợi
Mỗi ngày, có tới hàng triệu triệu người sử dụng
các sản phẩm nước súc miệng như là một “nhiệm
vụ bắt buộc” trong công việc vệ sinh răng miệng.
Tuy nhiên, một câu hỏi luôn được đặt ra là nước
súc miệng thật sự có công trong “công cuộc”
chăm sóc răng miệng hay không?
Phân loại nước súc miệng
Nước súc miệng là những dung dịch lỏng và có nhiều
công dụng khác nhau. Một vài loại nước súc miệng
có hiệu quả trong việc che dấu hơi thở “khó ưa” bằng
cách loại bỏ một số loại vi khuẩn. Một số loại nước
súc miệng khác thì có chứa fluoride nhằm mục đích
làm chắc răng và ngăn ngừa sâu răng. Những thành
phần chính có trong các loại nước súc miệng gồm
những chất như sau:
- Chất kháng vi sinh vật như: cetylpyridinium chloride,
chlorhexidine, các hợp chất phenolic. Những chất này
có nhiệm vụ làm giảm số lượng các loại vi khuẩn có
trong miệng.
- Các tác nhân oxy hóa và khử mùi như: sodium
bicarbonate, chlorine dioxide có tác dụng che giấu và
khử mùi hôi trong miệng.
- Tác nhân cung cấp oxy như: hydrogen peroxide giúp
tiêu diệt những vi khuẩn kỵ khí bằng cách cung cấp
oxy để tiêu diệt chúng.
- Fluoride: có tác dụng làm chắc răng và ngăn ngừa
sâu răng.
- Tác nhân giảm đau: có chứa những chất giảm đau
dành cho những răng bị đau, tê (tại Úc, những loại
thuốc súc miệng này phải được nha sĩ kê toa).
- Tác nhân “đệm”: là một dung dịch “đệm” để giảm
đau ở những mô mềm, làm giảm độ acid có trong
miệng và làm hòa tan những lớp màng mỏng bám
vào những niêm mạc miệng. Những sản phẩm nước
súc miệng được bán rộng rãi ở siêu thị thường có
chứa một hàm lượng lớn chất cồn (ethanol) với tỉ lệ
biến đổi từ 6-27%. Nếu sử dụng thường xuyên và lâu
dài, nước súc miệng có thể gây cảm giác nóng rát ở
má trong, nướu, lưỡi... Chất cồn còn gây nên tình
trạng khô miệng vốn càng làm tăng thêm nguy cơ bị
sâu răng. Hiệp hội Nha khoa Hoa Kỳ không khuyến
khích sử dụng nước súc miệng như là một phương
pháp đơn lẻ để duy trì vệ sinh răng miệng mà nên
“hiệp lực” với những phương pháp khác như: việc
chải răng và dùng chỉ răng.
- Tác nhân kháng nha chu: như zinc citrate.
Nước súc miệng dù được cho là an toàn nhưng vẫn có tác dụng phụ như gây ố răng, nha chu, rối loạn vị giác... Hơn nữa còn có thể nguy hiểm đối với trẻ em.
Hiệu quả và hậu quả
Một cách cơ bản, có thể phân loại nước súc miệng
dưới hai dạng là nước súc miệng dạng thẩm mỹ và
nước súc miệng dạng điều trị. Nước súc miệng dạng
thẩm mỹ có vai trò chính là che dấu hơi thở hôi và
loại bỏ những mảng bám ở răng nướu. Cũng có một
số loại nước súc miệng dạng thẩm mỹ có chứa
những tác nhân làm trắng răng.
Những nước súc miệng dạng này chỉ đơn thuần có
vai trò thẩm mỹ chứ không có tác dụng ngăn ngừa
sâu răng. Trong khi đó thì nước súc miệng dạng điều
trị được bào chế với những thành phần công thức có
thể giúp ngăn ngừa hoặc trị liệu những bệnh về răng
miệng. Đây là những loại nước súc miệng tương đối
“nặng đô” và không được dùng cho trẻ em vì chúng
có thể nuốt vào bụng.
Các chuyên gia răng miệng cho rằng, tính hiệu quả
của nước súc miệng tùy thuộc vào cách sử dụng
chúng. Nếu sử dụng không đúng cách thì cũng như…
nước đổ đầu vịt. Chẳng hạn như một loại thuốc súc
miệng có chứa fluoride nhằm ngăn ngừa sâu răng,
nếu đem dùng vào mục đích loại bỏ những mảng
bám ở răng thì trở nên vô dụng. Trong trường hợp
này, sử dụng nước máy còn hiệu quả hơn.
Dù được cho là an toàn, tuy nhiên nước súc miệng
vẫn gây nên những tác dụng phụ cho người sử dụng,
thường gặp nhất là những tác dụng phụ như: ố răng,
hư những mảnh trám răng, rối loạn vị giác, nha chu,
kích ứng miệng, lưỡi…
Nước súc miệng không thể thay thế cho việc
đánh răng
Trước đây, người ta ngộ nhận rằng chất cồn có trong
nước súc miệng có thể tiêu diệt những vi khuẩn gây
hôi miệng. Thực ra, chất cồn chỉ có thể “cảm hóa”
những hợp chất sulfur được tạo ra bởi vi khuẩn gây
hôi miệng. Thay vào đó, chất cồn sẽ đi “săn lùng”
những vi sinh vật có lợi mà cơ thể cần. Những vi
khuẩn gây hôi miệng khó sống trong môi trường ẩm
ướt. Do chất cồn làm mất nước, gây khô miệng, tạo
điều kiện cho những vi sinh vật gây hôi miệng có đất
“hành nghề”. Sự khô miệng còn gây nên những tác
hại khác cho răng miệng như: tăng nguy cơ nhiễm
nấm, sâu răng, các bệnh về nướu, hơi thở hôi, chứng
khó nuốt.
Cẩn trọng với trẻ em
Nước súc miệng được chứa trong những chai đủ lớn
có thể là “sát thủ” đối với trẻ em. Khi trẻ em nuốt
nước súc miệng có nồng độ cồn cao với một số
lượng lớn, trẻ em có thể bị lên cơn co giật, tổn
thương não, thậm chí tử vong. Trung tâm Kiểm soát
Độc chất Hoa kỳ đã báo cáo có hơn 10 ngàn trường
hợp trẻ em nuốt phải nước súc miệng và đã xảy ra
một số trường hợp tử vong. Vì vậy, không bao giờ để
nước súc miệng trong tầm với trẻ em.
Đã có nhiều khuyến cáo rằng, nồng độ chất cồn cao
có trong nước súc miệng cũng có liên quan đến ung
thư miệng, nguy cơ càng tăng nếu người sử dụng
nghiện rượu và thuốc lá. Nồng độ cồn có trong nước
súc miệng được cho là cao khi cồn chiếm tỉ lệ trên
25% (theo thể tích).
Các nhà sản xuất cũng đã “màu mè hoa lá” cho các
loại sản phẩm của họ để tạo cảm giác tin tưởng ở
người tiêu dùng. Chẳng hạn như màu xanh da trời
làm cho người ta nghĩ đến sự tươi mát, màu xanh lá
cây thì tạo cho người dùng một cảm giác the của
hương vị bạc hà, màu đỏ thì làm cho người tiêu dùng
có cảm giác rằng sản phẩm này sẽ có tác động tức
thời và hiệu quả tối đa…. Thực chất, các loại phẩm
màu trong nước súc miệng không có một giá trị sức
khỏe nào cho răng miệng. Trái lại, nó càng làm cho
răng chúng ta nhanh chóng bị ngả màu.
Để chăm sóc sức khỏe răng miệng. Tốt nhất là cứ
theo cách cổ điển, chải răng đều đặn và đúng cách,
thường xuyên sử dụng chỉ răng. Nước súc miệng
không thể thay thế việc đánh răng và chỉ được dùng
một cách hạn chế trong những trường hợp “khẩn
cấp”. Nếu phải dùng, nên chọn những loại nước súc
miệng có nồng độ cồn thấp, tốt nhất là dung dịch trong suốt, không “màu mè”.
