pha vµ x¸c ®Þnh nång ®é
dung dÞch natri hydroxyd 0,1N
môc tiªu
1. Tr×nh bµy ®îc nguyªn t¾c vµ ph¶n øng ®Þnh lîng natri hydroxyd.
2. TÝnh ®îc khèi lîng natri hydroxyd ®Ó pha vµ pha ®îc 100 mL dung dÞch
natri hydroxyd 0,1 N.
3. X¸c ®Þnh ®îc nång ®é dung dÞch natri hydroxyd 0,1 N.
1. dông cô - hãa chÊt
C©n ph©n tÝch
C©n kü thuËt
Buret
Pipet chÝnh x¸c dung tÝch 10 mL
B×nh nãn dung tÝch 100 mL
Cèc cã má
PhÔu thñy tinh
§òa thñy tinh
Cèc ch©n dung tÝch 100 mL
ChÊt gèc acid oxalic ngËm 2 ph©n tö níc (C2H2O4.2H2O)
Natri hydroxyd
Dung dÞch chØ thÞ phenolphthalein.
2. pha dung dÞch natri hydroxyd 0,1N
Natri hydroxyd (NaOH) cã khèi lîng ph©n tö M = 40.
Natri hydroxyd thêng ë d¹ng côc hay thái h×nh trô mµu tr¾ng, dÔ
hót Èm.
245
Natri hydroxyd dÔ hót níc vµ bÞ carbonat hãa do khÝ CO2 cña kh«ng
khÝ v× thÕ nã kh«ng tháa m·n yªu cÇu ®èi víi mét chÊt gèc. Ta chØ cã
thÓ pha dung dÞch NaOH nång ®é xÊp xØ 0,1N tõ NaOH. Nång ®é
dung dÞch NaOH 0,1N sau khi pha ®îc x¸c ®Þnh b»ng mét dung dÞch
chuÈn kh¸c cã tÝnh acid ®· biÕt nång ®é.
Lîng NaOH cÇn thiÕt ®Ó pha 100 mL dung dÞch NaOH cã nång ®é
xÊp xØ 0,1N ®îc tÝnh nh sau:
BiÕt ®¬ng lîng gam E cña NaOH b»ng khèi lîng ph©n tö cña nã
vµ b»ng 40.
Sè gam NaOH cÇn c©n lµ: (g)0,40
1000
100400,1
1000
VEN
m=
×
×
=
×
×
=
Tríc khi pha dung dÞch NaOH ta thêng lo¹i phÇn bÞ carbonat hãa (ë
líp ngoµi) cña NaOH b»ng c¸ch röa nhanh NaOH víi mét Ýt níc cÊt,
phÇn carbonat ë bªn ngoµi sÏ tan ra vµ bá ®i, phÇn NaOH cßn l¹i coi
nh ®· lo¹i hÕt Na2CO3. Trong thùc tÕ, lîng c©n NaOH thêng ®îc
tÝnh thªm kho¶ng 10 - 20%.
TiÕn hµnh pha dung dÞch NaOH 0,1N:
Cho vµo cèc ch©n kho¶ng 30 - 50 mL níc cÊt.
C©n vµo cèc cã má kh« kho¶ng 0,45 - 0,50 g NaOH trªn c©n kü thuËt.
Thªm kho¶ng 5 mL níc cÊt, l¾c nhÑ trong 5 - 10 gi©y vµ g¹n bá ngay
phÇn níc.
Thªm kho¶ng 30 mL níc vµ hßa tan NaOH. ChuyÓn toµn bé dung
dÞch nµy sang cèc ch©n. Tr¸ng cèc cã má 3 - 4 lÇn, mçi lÇn kho¶ng 10 -
15 mL níc. TËp trung níc tr¸ng vµo cèc ch©n.
Thªm níc cÊt võa ®ñ 100 mL. KhuÊy ®Òu.
3. nguyªn t¾c ®Þnh lîng natri hydroxyd
Natri hydroxyd lµ mét base m¹nh, cã thÓ dïng chÊt gèc lµ acid oxalic
®Ó x¸c ®Þnh nång ®é cña nã. §iÓm t¬ng ®¬ng ®îc x¸c ®Þnh dùa vµo sù
chuyÓn mµu cña dung dÞch cã cho thªm chØ thÞ mµu thÝch hîp do cã sù thay
®æi ®ét ngét pH cña dung dÞch.
Ph¬ng tr×nh ph¶n øng ®Þnh lîng:
H2C2O4 + 2 NaOH
Na2C2O4 + 2H2O
T¹i t¬ng ®¬ng, pH cña dung dÞch lµ 8,4 n»m ë vïng base do ®ã cã
thÓ dïng chØ thÞ lµ phenolphthalein mµu chuyÓn tõ kh«ng mµu sang hång
nh¹t.
246
4. ®Þnh lîng dung dÞch natri hydroxyd 0,1N
4.1. Pha dung dÞch gèc acid oxalic 0,1N
Acid oxalic ngËm 2 ph©n tö níc (C2H2O4.2H2O) tinh khiÕt lµ mét chÊt
tháa m·n yªu cÇu cña mét chÊt gèc.
§¬ng lîng gam E cña C2H2O4.2H2O b»ng 1/ 2 khèi lîng ph©n tö
cña nã vµ b»ng 63,03.
Lîng C2H2O4.2H2O cÇn thiÕt ®Ó pha 100 mL dung dÞch C2H2O4
nång ®é chÝnh x¸c 0,1N lµ: (g)0,6303
1000
10063,030,1
1000
VEN
m=
×
×
=
×
×
=
TiÕn hµnh pha 100 mL dung dÞch C2H2O4 0,1 N nh sau:
C©n chÝnh x¸c kho¶ng 0,63 g chÊt chuÈn gèc C2H2O4.2H2O trªn c©n
ph©n tÝch cho vµo b×nh ®Þnh møc dung tÝch 100 mL qua phÔu.
Tr¸ng phÔu nhiÒu lÇn b»ng níc cÊt (kho¶ng 50 ml). Bá phÔu ra.
L¾c nhÑ ®Ó hßa tan hoµn toµn C2H2O4.
Thªm níc võa ®ñ ®Õn v¹ch. L¾c ®Òu.
TÝnh nång ®é thùc (Nth) cña dung dÞch C2H2O4 pha ®îc:
0,1
m
m
N
LT
TH
th ×=
Trong ®ã:
- mTH lµ khèi lîng, tÝnh b»ng g, cña C2H2O4.2H2O c©n ®îc
- mLT lµ khèi lîng, tÝnh b»ng g, cña C2H2O4.2H2O võa ®ñ ®Ó pha ®îc
100,0 mL dung dÞch C2H2O4 nång ®é chÝnh x¸c 0,1N (mLT = 0,6303 g).
4.2. TiÕn hµnh ®Þnh lîng
Dïng phÔu rãt dung dÞch (tõ cèc cã má) kho¶ng 10 - 15 mL dung dÞch
NaOH 0,1N lªn trªn buret ®Ó tr¸ng buret (lµm 2 lÇn). Cho ®Çy dung
dÞch NaOH 0,1N lªn trªn buret vµ ®iÒu chØnh khãa buret ®îc dung
dÞch ®Õn v¹ch 0.
Dïng pipet chÝnh x¸c (cã bÇu) dung tÝch 10 mL lÊy 10,00 mL dung
dÞch C2H2O4 cho vµo b×nh nãn s¹ch. Thªm vµo ®ã 2 giät dung dÞch chØ
thÞ phenolphtalein.
Bè trÝ thÝ nghiÖm ®îc tr×nh bµy ë h×nh 5.1.
TiÕn hµnh chuÈn ®é: Mét tay ®iÒu chØnh khãa buret cho dung dÞch
NaOH 0,1N tõ buret xuèng b×nh nãn (lóc ®Çu nhanh, gÇn ®iÓm t¬ng
247
®¬ng cho tõ tõ tõng giät, nöa giät), tay kia l¾c b×nh nãn chøa dung
dÞch H2C2O4. ChuÈn ®é tíi khi dung dÞch ë b×nh nãn chuyÓn tõ kh«ng
mµu sang mµu hång.
Ghi thÓ tÝch dung dÞch NaOH 0,1N ®· dïng.
Error!
H×nh 5.1. Bè trÝ thÝ nghiÖm chuÈn ®é dung dÞch NaOH 0,1N
Dung dÞch NaOH 0,1N
10,00 mL dung dÞch H2C2O4
2 giät dung dÞch phenolphthalein
4.3. TÝnh kÕt qu¶
Nång ®é ®¬ng lîng (NB) cña dung dÞch NaOH ®îc tÝnh theo c«ng
thøc sau:
B
AA
BVNV
N
×
=
Trong ®ã:
- VB lµ thÓ tÝch dung dÞch NaOH, tÝnh b»ng mL, ®· dïng chuÈn ®é
- NA lµ nång ®é ®¬ng lîng cña dung dÞch H2C2O4, (NA = NTh)
- VA lµ thÓ tÝch dung dÞch H2C2O4, tÝnh b»ng ml, (VA = 10,00 mL)
bµi tËp (bµi 5)
5.1. TÝnh lîng dung dÞch NaOH cÇn ®Ó pha vµ pha ®óng kü thuËt
100mL dung dÞch NaOH 0,1 N.
5.2. Pha 100,0 mL dung dÞch gèc H2C2O4 0,1 N tõ H2C2O4. H2O. TÝnh
nång ®é dung dÞch H2C2O4 0,1 N pha ®îc.
5.3. Tr×nh bµy nguyªn t¾c ®Þnh lîng dung dÞch NaOH 0,1 N b»ng
dung dÞch gèc H2C2O4 0,1 N.
248
5.4. Tr×nh bµy c¸ch tiÕn hµnh ®Þnh lîng dung dÞch NaOH 0,1 N b»ng
dung dÞch H2C2O4 0,1 N. ThiÕt lËp c«ng thøc tÝnh nång ®é ®¬ng
lîng (N) cña dung dÞch NaOH.
5.5. Chän c¸ch tr¶ lêi ®óng A/ B/ C/ D
Khi chuÈn ®é H2C2O4 b»ng dung dÞch NaOH víi chØ thÞ
phenolphthalein, mµu cña dung dÞch chuyÓn tõ mµu:
A. Hång sang kh«ng mµu B. Kh«ng chuyÓn mµu
C. Kh«ng mµu sang vµng D. Kh«ng mµu sang hång
5.6. TÝnh nång ®é ®¬ng lîng cña dung dÞch NaOH, biÕt khi ®Þnh
lîng 10,00 mL H2C2O4 0,1044 N víi chØ thÞ phenolphthalein hÕt
10,25 mL dung dÞch NaOH.
249