ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC
NGUYỄN VĂN TRUNG
MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP
XỬ LÝ TRI THỨC KHÔNG NHẤT QUÁN
TRONG ONTOLOGY
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC MÁY TÍNH
HUẾ - NĂM 2018
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC
NGUYỄN VĂN TRUNG
MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP
XỬ LÝ TRI THỨC KHÔNG NHẤT QUÁN
TRONG ONTOLOGY
CHUYÊN NGÀNH: KHOA HỌC MÁY TÍNH
MÃ SỐ: 62.48.01.01
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC MÁY TÍNH
Người hướng dẫn khoa học:
PGS. TS. HOÀNG HỮU HẠNH
HUẾ - NĂM 2018
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu do tôi thực hiện dưới sự hướng
dẫn của PGS. TS. Hoàng Hữu Hạnh. Những nội dung trong các công trình đã công bố
chung với các tác giả khác đã được sự đồng ý của đồng tác giả khi đưa vào luận án.
Các số liệu và kết quả nghiên cứu trình bày trong luận án là trung thực, khách quan
và chưa được công bố bởi tác giả nào trong bất cứ công trình nào khác.
Nghiên cứu sinh
Nguyễn Văn Trung
i
LỜI CẢM ƠN
Luận án này được thực hiện và hoàn thành tại Khoa Công nghệ Thông tin, Trường
Đại học Khoa học, Đại học Huế. Trong suốt quá trình học tập và thực hiện luận án,
tôi đã nhận được rất nhiều sự quan tâm, động viên, giúp đỡ của thầy giáo hướng dẫn,
thầy cô giáo trong Khoa Công nghệ Thông tin, Phòng Đào tạo Sau đại học và Ban
giám hiệu Trường Đại học Khoa học.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS. TS. Hoàng Hữu Hạnh là người thầy
tận tình hướng dẫn, động viên và truyền đạt những kinh nghiệm quý báu trong nghiên
cứu khoa học để tôi có thể hoàn thành luận án này.
Tôi xin chân thành cảm ơn quý thầy cô giáo trong Khoa Công nghệ Thông tin đã
tạo điều kiện thuận lợi trong công tác để tôi có thể hoàn thành công việc nghiên cứu
của mình. Tôi xin cảm ơn quý thầy cô và cán bộ của Phòng Đào tạo Sau đại học, Ban
giám hiệu Trường Đại học Khoa học đã giúp đỡ tôi trong việc hoàn thành kế hoạch
học tập.
Tôi xin trân trọng cảm ơn quý thầy cô giáo trong Hội đồng Khoa học của Khoa
Công nghệ Thông tin đã đọc và đưa ra những góp ý xác đáng cho luận án này.
Tôi xin trân trọng cảm ơn quý thầy cô giáo và các anh chị đồng nghiệp trong Khoa
Công nghệ Thông tin đã giúp đỡ, chia sẻ trong quá trình công tác, học tập, nghiên cứu
và thực hiện luận án.
Cuối cùng tôi xin cảm ơn những người thân trong gia đình đã luôn ủng hộ, chia sẻ
khó khăn trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện luận án.
Nghiên cứu sinh
Nguyễn Văn Trung
ii
MỤC LỤC
Lời cam đoan i
Lời cảm ơn ii
Mục lục iii
Danh mục từ viết tắt, thuật ngữ v
Danh mục ký hiệu vi
Danh mục bảng, biểu vii
Danh mục hình vẽ viii
Mở đầu 1
Chương 1. TỔNG QUAN VỀ XỬ LÝ TRI THỨC KHÔNG NHẤT
QUÁN TRONG ONTOLOGY 9
1.1 Ontology và tri thức không nhất quán .................. 9
1.2 Khung lập luận với ontology không nhất quán sử dụng chiến lược phát
triển tuyến tính tập tiên đề diễn giải ................... 15
1.2.1 Các khái niệm cơ bản ........................ 15
1.2.2 Hàm chọn .............................. 19
1.2.3 Phép suy luận không chuẩn sử dụng hàm chọn đơn điệu . . . . 20
1.2.4 Phép suy luận không chuẩn sử dụng hàm chọn dựa trên sự liên
quan cú pháp ............................ 23
1.2.5 Các nghiên cứu liên quan đến khung lập luận với ontology không
nhất quán sử dụng chiến lược mở rộng tuyến tính tập tiên đề
diễn giải ............................... 28
1.3 Xử lý tri thức không nhất quán trong quá trình tích hợp ontology theo
phương pháp đồng thuận .......................... 32
1.3.1 Hồ sơ xung đột ........................... 32
1.3.2 Sự không nhất quán tri thức .................... 33
1.3.3 Hàm đồng thuận .......................... 40
1.3.4 Các nghiên cứu liên quan xử lý không nhất quán tri thức trong
quá trình tích hợp ontology bằng phương pháp đồng thuận . . . 44
1.4 Tiểu kết Chương 1 ............................. 46
Chương 2. SUY LUẬN VỚI ONTOLOGY KHÔNG NHẤT QUÁN SỬ
DỤNG HÀM CHỌN DỰA TRÊN ĐỘ LIÊN QUAN NGỮ
NGHĨA 47
2.1 Khoảng cách ngữ nghĩa giữa hai khái niệm trong ontology ....... 48
iii