nghÜa cña kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta ®· quy u®Þnh kinh tÕ nhµ níc ph¶i gi÷ vai
trß chñ ®¹o trong c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. Bëi lÏ, mçi mét chÕ ®é x· héi
®Òu cã mét c¬ së kinh tÕ t¬ng øng víi nã, kinh tÕ nhµ níc, nãi ®óng ra kinh tÕ
dùa trªn chÕ ®é c«ng h÷u bao gåm nhµ níc vµ kinh tÕ hîp t¸c, t¹o c¬ së kinh tÕ
cho chÕ ®é x· héi míi – x· héi chñ nghÜa.
ViÖc vin vµo t×nh tr¹ng ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶ cña nÒn kinh tÕ nhµn níc
trong thêi gian qua ®Ó phñ ®Þnh sù cÇn thiÕt kinh tÕ nhµ níc ph¶i gi÷ vai trß chñ
®¹o lµ sai lÇm vÒ lý luËn. VÊn ®Ì chñ yÕu kh«ng ph¶i lµ phñ ®Þnh vai trß chñ ®¹o
cña kinh tÕ nhµ níc, mµ lµ c¬ cÊu l¹i kinh tÕ nhµ níc vµ ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý
doanh nghiÖp nhµ níc ®Ó chóng ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. Cæ phÇn hãa doanh
nghiÖp nhµ níc lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n ®Ó c¬ cÊu l¹i khu cùc kinh tÕ
nhµ níc vµ c¶i thiÖn c¨n b¶n c¬ chÕ qu¶n lý doanh nghiÖp. Nhµ níc th«ng qua
chÕ ®é tham dù cæ phÇn ®Ó khèng chÕ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp theo ®Þnh
híng cña nhµ níc.
2. Sù ph¸t triÓn kinh tÕ g¾n víi gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi .
§©y lµ ®¹c trng næi bËt nhÊt cuÈ thÓ chÕ thÞ trêngXHCN. Hai mÆt kinh tÕ
vµ x· héi cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng chñ ®éng kÕt hîp víi nhau qua luËt ph¸p,
chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ chÝh s¸ch x· héi. Thùc hiÖn phóc lîi x· héi th«ng qua ng©n
s¸ch ®Ò ra võa khuyÕn khÝch mäi ngêi lµm giµu chÝnh ®¶ng vµ t¨ng thu nhËp cho
nªn kinh tÕ quèc d©n. Chóng ta ph¶i g¾n kinh tÕ, x· héi, quèc phßng thµnh m« t¶
thèng nhÊt b¶o ®¶m æn ®Þnh chÝnh nh÷ng quèc gia, tõng bíc tho¸t khái khñng
ho¶ng kinh tÕ x· héi vµ c«ng b»ng x· héi, kh«ng ngõng n©ng cao chÊt lîng cuéc
sèng nh©n d©n.
Sù thµnh c«ng cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa kh«ng
chØ dõng l¹i ë tèc ®é t¨ng trëng mµ cßn ph¶i kh«ng ngõng n©ng cao chÊt lîng
cuéc sèng, tiÒn l¬ng, thu nhËt thùc tÕ t¨ng m¹nh y tÕ, gi¸o dôc ph¸t triÓn); sù
ph©n ho¸ giµu nghÌo kh«ng lµm ¶nh hëng tíi phóc lîi x· héi kh«ng lµm ®¶o lén
vÞ trÝ x· héi t¬ng ®èi cña ®a sè d©n chóng, c¬ chÕ thÞ trêng kh«ng thÓ dÉn tíi sù
xuèng cÊp thËm chÝ tho¸i ho¸ trong lÜnh vùc v¨n ho¸ x· héi vµ c¸c quan hÖ ®¹o
®øc trong x· héi. V× thÕ ®Æc trng quan träng vµ kh«ng thÓ thiÕu ®îc cña kinh tÕ
thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam lµ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi.
3. T¨ng trëng vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng:
Thùc hiÖn môc tiªu t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng ë mét níc kÐm ph¸t
triÓn nh níc ta lµ ®iÒu kh«ng ®¬n gi¶n. Kh«ng t¨ng trëng vµ kh«ng ph¸t triÓn
bÒn v÷ng th× kh«ng thÓ thùc hiÖn ®îc môc tiªu “d©n giµu, níc m¹nh”, “x· héi
c«ng b»ng v¨n minh” vµ XHCN ®îc.
T¨ng trëng kinh tÕ g¾n liÒn víi sù lín m¹nh cña nhµ níc, cã t¨ng trëng
kinh tÕ míi cã t¨ng thªm thu nhËp cho nÒn kinh tÕ, nhµ níc cã ®iÒu kiÖn n©ng cao
vai trß cñ m×nh trong c¸c ho¹t ®éng x· héi. Suy cho cïng bÊt cø nhµ níc còng
muèn lín m¹nh do vËy rÊt cÇn cã tiÒm lùc vÒ kinh tÕ. Nhøng ®Ó t¨ng trëng æn
®Þnh th× cÇn yÕu tè ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Ngµy nay ph¸t triÓn bÒn v÷ng ®îc ®Æt ra
cÊp b¸ch h¬n bao giê hÐt, næi lªn hai môc tiªu c¬ b¶n: t¨ng trëng kinh tÕ vµ b¶o
vÖ m«i trêng sinh th¸i. Kinh nghiÖm c¸c níc ®i tríc cho thÊy cÇn gi¶i quyÕt
vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i trêng sinh th¸i ngay tõ buæi ®Çu cña ph¸t triÓn kinh tÕ.
4.Tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cao
§©y lµ yªu cÇu rÊt quan träng cña ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, nhng còng
kh«ng ph¶i l µ ®iÒu kiÖn ®ñ bëi lÏ nhiÒu níc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cao nhng
l¹i kh«ng ph¶i cã nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, hÖ thèng thÞ trêng ph¶i ®îc ph¸t huy ®Çy ®ñ
mçi thøc thÓ kinh tÕ cã lîi Ých riªng vµ lµ chñ thÓ cña thÞ trêng, tham gia ho¹t
®éng c¹nh tranh víi nhau vµ h×nh thµnh mét thÞ trêng, mét m¹ng líi s¶n xuÊt x·
héi cã trËt tù. Do ®Æc trng cña c¬ chÕ thÞ trêng, lÊy lîi nhuËn lµm môc tiªu c¹nh
tranh lµ m«i trêng c¹nh tranh, v× vËy b¾t buéc tÊt cc¸c thÓ chÕ kinh tÕ ®Òu ph¶i
ho¹t ®éng víi tèc ®é cao ®Ó cã thÓ ®øng v÷ng trªn thÞ trêng ®Çy tÝnh c¹nh tranh
nµy.
5. Vai trß l·nh ®¹o, qu¶n lý cña nhµ níc.
§©y lµ mét ®iÒu kiÖn quan träng b¶o ®¶m ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa nÒn
kinh tÕ níc ta. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ch¹y theo lîi nhuËn, trong m«i trêng
c¹nh tranh, cho nªn n¶y sinh rÊt nhiÒu vÊn ®Ò phøc t¹p mµ cÇn cã nhµ níc míi cã
thÓ gi¶i quyÕt ®îc. V× thÕ chóng t a muèn x©y dùng thµnh c«ng nÒn kinh tÕ thÞ
trêng theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa chóng ta kh«ng thÓ kh«ng nãi tíi vai trß
qu¶n lý cña nhµ níc. Vai trß nµy ®îc thÓ hiÖn b»ng hÖ thèng ph¸p luËt b¶o vÖ
quyÒn tù do, d©n chñ, c«ng b»ng x· héi b»ng ph©n phèi vµ më réng phóc lîi x· héi
cho toµn d©n, b»ng hÖ thèng hµng ho¸ c«ng céng; ®ång thêi më réng vµ híng dÉn
hç trî c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cïng ph¸t triÓn.
6. NÒn kinh tÕ thÞ trêng níc ta lµ nÒn kinh tÕ më, héi nhËp víi kinh tÕ thÕ
giíi vµ khu vùc.
Thùc ra ®©y kh«ng ph¶i chØ lµ ®Æc trng cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh
híng x· héi chñ nghÜa, mµ xu híng chung cña c¸c nÒn kinh tÕ trªn thÕ giíi hiÖn
nay. “Kh«ng cã d©n téc nµo bÞ ph¸ s¶n v× th¬ng m¹i”. Nhng ë ®©y muèn nhÊn
m¹nh sù kh¸c biÖt nÒn kinh tÕ mµ chóng ta ®ang x©y dùng víi nÒn kinh tÕ ®ãng,
khÐp kÝn tríc ®æi míi. Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ hiÖn nay chØ cã më cña kinh tÕ héi
nhËp vµo kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi míi thu hót ®îc vèn, kü thuËt c«ng nghÖ
hiÖn ®¹i, kinh nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn ®Ó khai th¸c tiÒm n¨ng vµ thÕ m¹nh cña
níc ta, thùc hiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng theo kiÓu rót ng¾n.
Thùc hiÖn më cña kinh tÕ theo híng ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc kinh tÕ ®èi
ngo¹i, thÞ trêng trong níc g¾n víi thÞ trêng khu vùc vµ thÕ giíi, thù hiÖn
nh÷ng th«ng lÖ trong quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ, nhng vÉn gi÷ ®îc ®éc lËp chñ
quyÒn vµ b¶o vÖ ®îc lîi Ých quèc gia, d©n téc trong quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i.
Thùc hiÖn chÝnh s¸ch híng m¹nh vÒ xuÊt khÈu, ®ång thêi thay thÕ nhËp khÈu
nh÷ng s¶n phÈm mµ trong níc s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶. §iÒu nµy ®· ®îc §¶ng
ta kh¶ ®Þnh trong v¨n kiÖn ®¹i héi §¶ng VIII: “X©y dùng mét nÒn kinh tÕ më,
héi nhËp víi khu vùc vµ thÕ giíi, híng m¹nh mÏ vÒ xuÊt khÈu, ®ång thêi thay
thÕ nhËp khÈu b»ng nh÷ng s¶n phÈm trong níc s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶.
§Ó héi nhËp ®Çy ®ñ vµo khu vùc mËu dÞch tù do §«ng Nam ¸ (AFTA -
ASEAN Free Trade Area) vµ tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi (WTO - World Trade
Organization), cÇn cã sù chuÈn bÞ tÝch cùc ngay tõ b©y giê kh«ng chØ ë cÊp trung
¬ng, mµ c¶ ë cÊp c¬ së, c¸c doanh nghiÖp ph¶i tÝnh ®Õn ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng khi
héi nhËp ®Ó cã biÖn ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh, nhê ®ã tån t¹i vµ ph¸t
triÓn.
7. Sù ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng g¾n liÒn víi viÖc gi÷ g×n vµ ph¸t huy b¶n s¾c
d©n téc.
Khi chuyÓn nÒn kinh tÕ níc ta sang kinh tÕ hµng ho¸ vËn ®éng theo c¬ chÕ
thÞ trêng, th× còng n¶y sinh trong ®êi sèng thùc tÕ nh÷ng hiÖn tîng nh: th¬ng
m¹i ho¸ c¶ nh÷ng quan hÖ x· héi, sèng vô lîi, sïng b¸i ®ång tiÒn, coi thêng c¸c
gi¸ trÞ nh©n v¨n lµm sãi mßn truyÒn thèng v¨n ho¸ vµ ®¹o ®øc d©n téc. ViÖc më
cña vµ héi nhËp nh÷ng yÕu tè v¨n ho¸ lai c¨ng, mÊt gèc, xa l¹ thuÇn phong mü tôc
cña d©n téc.
Chóng ta coi viÖc v©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng lµ ph¬ng tiÖn,
con ®êng thùc hiÖn môc tiªu x· héi chñ nghÜa, chø kh«ng ph¶i ph¸t triÓn kinh tÕ
thÞ trêng t b¶n chñ nghÜa. V× vËy, khi x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ trêng vµ më
réng giao lu quèc tÕ, héi nhËp víi khu vùc vµ thÕ giíi ph¶i ®Æc biÖt quan t©m gi÷
g×n vµ ph¸t huy b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc, ®ång thêi tiÕp thu cã chän läc tinh hoa
v¨n ho¸ c¸c d©n téc trªn thÕ giíi lµm giµu ®Ñp thªm v¨n ho¸ ViÖt Nam. Nhcè
tæng bÝ th §ç Mêi ®· nãi: “Trong ®iÒu kiÖn më réng c¸c quan hÖ ®èi ngo¹i,
cµng ph¶i coi träng gi÷ g×n vµ ph¸t huy b¶n s¾c d©n téc ®i víi tiÕp thu tinh hoa v¨n
ho¸ nh©n lo¹i ®Ó lµm giµu v¨n ho¸ cña ta, ng¨n chÆn sù x©m nhËp cña c¸c s¶n
phÈm v¨n ho¸ ®éc h¹i, lai c¨ng, mÊt gèc.